Zdrowie
Zdrowie (definicja WHO) - to nie tylko brak choroby i ułomności lecz także dobre, pełne samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne.
Zdrowie jest to nieobecność choroby lub bólu, normalny stan organizmu, w którym nie występuje fizyczna lub psychiczna choroba (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10), a wszystkie części organizmu pełnią swoje właściwe funkcje (definicja biomedyczna).
Pozytywne mierniki zdrowia:
• Urodzenia żywe
• Mierniki rozwoju (dzieci, młodzieży) – wzrost, waga, itp.
• Jakość życia
• Satysfakcja z życia
• Średnia przeciętna oczekiwana długość życia
• Oczekiwana długość życia w dobrym zdrowiu
Negatywne mierniki zdrowia:
Współczynnik zapadalności (zachorowalność) – informacja dotycząca nowych zachorowań w określonym czasie w stosunku do ludności narażonej
Współczynnik chorobowości – proporcja określająca liczbę osób dotkniętych chorobą do liczby osób narażonych na tą chorobę w określonym czasie.
Współczynnik śmiertelności – odsetek osób zmarłych na daną chorobę w stosunku do liczby osób chorujących Współczynnik umieralności – liczba ogółu zgonów w określonym czasie do liczby ludności w tym czasie Ubóstwo - Wg WHO jest najistotniejszym pojedynczym czynnikiem negatywnie wpływającym na stan zdrowia Koncepcja pól zdrowia wg Marca Lalonde’a:
• Styl życia 50%
• Środowisko 20%
• Czynniki genetyczne 20%
• Opieka zdrowotna 10%
Promocja zdrowia
Definicje:
- wg Ustawy o działalności leczniczej - są to działania umożliwiające poszczególnym osobom i społeczności zwiększanie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego poprawę, promowanie zdrowego stylu życia oraz środowiskowych i indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu
- wg WHO - „…jest to proces umożliwiania jednostkom i społeczeństwu zwiększania kontroli nad czynnikami determinującymi zdrowie”
- wg Karty ottawskiej - proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz poprawę zdrowia poprzez podejmowanie wyborów sprzyjających zdrowiu
- jest jedną z fundamentalnych części zdrowia publicznego. Punktem odniesienia jest zdrowie, a celem inwestowanie w zdrowie i wzmacnianie zdrowia
- PROMOCJA ZDROWIA = EDUKACJA ZDROWOTNA x POLITYKA PROZDROWOTNA Karta Ottawska – (1986r.) programowy dokument promocji zdrowia: 1. Działać na rzecz zdrowia publicznego w oparciu o założenia polityki zdrowotnej 2. Przeciwdziałać produkcji szkodliwych towarów, rabunkowej eksploatacji bogactw naturalnych, niezdrowym warunkom życia i złej żywności, zanieczyszczeniu środowiska. Skupić uwagę na problemach mieszkalnictwa i zatrudnienia
3. Usunąć różnice zdrowotne między społeczeństwami i w obrębie społeczeństw 4. Uznać ludzi głównymi twórcami swojego zdrowia. Wspierać i umożliwiać im utrzymanie siebie, swoich rodzin i przyjaciół w zdrowiu
5. Przeorientować służbę zdrowia na działania prewencyjne przez ścisłą współpracę z innymi sektorami 6. Uznać zdrowie za główną społeczną inwestycję
Profilaktyka zdrowia
Działania mające na celu zapobieganie chorobom, RÓWNIEŻ poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie Profilaktyka pierwotna
Profilaktyka wtórna
Profilaktyka trzeciorzędowa
- pierwszorzędowa, pierwszej fazy
- drugorzędowa, drugiej fazy
- trzeciej fazy
(promocja zdrowia)
- wczesne wykrywanie chorób i ich
- zapobieganie trwałym skutkom
- zapobieganie występowaniu
objawów u osób z grup ryzyka
chorób u pacjentów z chorobami
choroby u osób zdrowych, np.
wystąpienia danej choroby, np.
przewlekłymi oraz na
szczepienia ochronne, propagowanie badania przesiewowe zaawansowanym etapie procesów
racjonalnego odżywiania, higiena
chorobowych, doprowadzających do
nauki i pracy
upośledzenia funkcji narządów lub
całego ustroju, np. działania
korekcyjno-rehabilitacyjne,
reedukacja i resocjalizacja
Badania przesiewowe
• Wczesne wykrywanie określonej choroby w grupie osób bez objawów
• Postępowanie poprzesiewowe (weryfikacja rozpoznania u osób z dodatnim wynikiem testu przesiewowego)
• Interwencje medyczne u osób z wykrytą chorobą
• Każde badanie przesiewowe musi być uzupełnione badaniem diagnostycznym!
Prowadzone są w celu wczesnego wykrycia chorób lub czynników ryzyka u osób bez objawów choroby Badania przesiewowe w odróżnieniu od badań diagnostycznych wykonywane są bez związku z występującymi dolegliwościami
- Masowe – skierowane do całej populacji osób danej płci w określonym przedziale wiekowym na danym terenie (np.
profilaktyka raka szyki macicy)
- Celowane – skierowane do osób wykonujących określone zawody, narażonych na czynniki szkodliwe (np. górnicy)
- Przypadkowe – badanie osób konsultowanych z innego powodu (np. pomiary ciśnienia tętniczego) Cechy idealnego testu przesiewowego:
• Nieinwazyjny
• Łatwy do wykonania
• Tani
• Dostępny
• Akceptowalny przez pacjentów
• Powtarzalne wyniki
• Wysoka czułość i swoistość