EWOLUCJA UZDROWISK

Uzdrowiska → odgrywają szczególną rolę jako miejsca realizacji profilaktyki i

lecznictwa (w systemie ochrony zdrowia)

Podstawowe cele kuracjuszy

1) Zdrowotne

2) Profilaktyczne

3) Wypoczynkowe

4) Rekreacyjno – sportowe

5) Rozrywkowe

6) Towarzyskie

7) Religijne

Czynniki kształtujące rozwój uzdrowisk

1) Położenie uzdrowiska na mapie Polski

2) Stan zagospodarowania, urządzenia i użytkowania terenów sąsiednich

3) Rodzaj powiązań z najbliższym ośrodkiem osadnictwa stałego

Usługi uzdrowiskowe = wszelkie materialne i niematerialne produkty nabywa-

ne dla zaspokojenia potrzeb związanych z pobytem w uzdrowisku. Może to być

na przykład:

- transport

- zakwaterowanie

- wyżywienie

- atrakcje turystyczne

- inne usługi związane z lecznictwem (np. kuracje lecznicze)

Cykliczność ewolucji obszaru turystycznego – model TALC (Tourism Area

Life Cycle)

1) Faza eksploracji → turyści samodzielnie organizują swój wyjazd turystyczny

i nie ulegają utartym wzorcom wypoczynku, a ich oddziaływanie na życie

mieszkańców i lokalną gospodarkę penetrowanego obszaru jest znikome.

Turystów przyciągają tu walory przyrodnicze i kulturowe.

2) Faza wprowadzenia → dany obszar turystyczny jest coraz częściej odwie-

dzany przez turystów, a część mieszkańców zaczyna czerpać dochody z

usług noclegowych, gastronomicznych, leczniczych i innych.

3) Faza wzrostu → turystyka na danym obszarze staje się jednym z głównych

źródeł dochodu dla jego mieszkańców. W dodatku, następuje zrównanie

liczby turystów z liczbą stałych mieszkańców lub przewaga turystów nad sta-

łymi mieszkańcami. Lokalne usługi ustępują miejsca organizacjom tury-

stycznym spoza danego obszaru turystycznego i pojawiają się nowoczesne i

bardzo złożone produkty i usługi → miejscowa ludność traci kontrolę nad

rozwojem funkcji turystycznej na danym obszarze, następuje spadek lokal-

nego zaangażowania oraz wybuchają niekiedy antagonizmy ze strony sta-

łych mieszkańców.

4) Faza konsolidacji → pełny rozwój funkcji turystycznej na danym obszarze.

Spowalnia tempo wzrostu liczby turystów, a turystyka dominuje w lokalnej

gospodarce. Jest oddzielenie w przestrzeni miejskiej funkcji leczniczo - tury-

stycznej (sanatoriów, hoteli, restauracji i innych) od funkcji społecznej (np.

gospodarstw domowych).

5) Faza rozkwitu → zdecydowanie zahamowanie dynamiki wzrostu liczby od-

wiedzających, czyli kulminacja liczba turystów na danym obszarze, a potem

jej stopniowy spadek. Przyczyny:

a) Nadmierne obciążenie infrastruktury zbytnią liczbą turystów → zaczyna ona

źle funkcjonować z powodu niewydolności technicznej → problemy społecz-

ne i ekologiczne

b) Oferta danego obszaru doskonale zdefiniowana staje się niemodna, a jego

wizerunek przestaje pasować do regionu. Rozwojowi podlegają obrzeża

miejscowości, a nieruchomości przechodzą zmiany własnościowe.

6) Ostatnia faza:

a) Upadku → spadek liczby kuracjuszy i turystów, likwidacja nierentownych ho-

teli i sanatoriów lub adaptacja ich na inne cele (np. dom opieki społecznej,

mieszkania prywatne). Obszar ten traci zdolność do rywalizacji o turystę z

innymi, atrakcyjniejszymi miejscowościami. Zmniejsza się oferta usługowa

→ miejscowość traci na atrakcyjności → spada liczba turystów. W wypadku

dobrze rozwiniętej infrastruktury → odwiedzają jeszcze ten teren turyści

weekendowi i jednodniowi. Miejscowa ludność angażuje się w generowanie

pobytu turystów, oferując usługi po niższej cenie. Faza upadku – może za-

kończyć się całkowitym zanikiem turystycznej funkcji danego obszaru.

b) Ożywienia → warunek: świadoma i kompleksowa działalność w celu uwy-

datnienia cech decydujących o atrakcyjności obszaru. Wg R. W. Butlera:

- sztuczna atrakcyjność obszaru w wyniku przekształcenia obiektów w sieć ka-

syn)

- wykorzystanie poprzednio nie ruszonych zasobów naturalnych

Cykl ewolucji obszaru turystycznego wg. R. W. Butlera na przykładzie

zdecydowanej większości polskich kurortów

Ogólne wnioski

1) Okres powolnego, lecz dynamicznego rozwoju → okres stagnacji → dalsze

losy kurortu są zależne od czynników zewnętrznych. Jeśli są jakieś nowe

impulsy dla dalszego działania → następuje odmłodzenie. W przeciwnym

razie → upadek kurortu/przeobrażenie się w miejscowość wypoczynkową.

2) ZASOBY LUDZKIE (właściciele i zarządzający uzdrowiskiem) → najważ-

niejszy czynnik w tworzeniu i rozwijaniu kurortu. Rozwój/stagnacja/upadek

zdroju uzależniony ściśle od ludzkiego zaangażowania, uzależnionego od

ludzkiej pasji, talentu, zasobów finansowych i/lub fascynacji urokami danej

miejscowości uzdrowiskowej.

3) Aktualne kurorty → oprócz klasycznego lecznictwa oferują wysoko specy-

ficzną metodykę odnowy biologicznej i spędzania wolnego czasu. Przykła-

dy:

- klimat morski w komorach relaksacyjnych w Żegiestowie Zdroju

- zróżnicowane formy rekreacji wodnej

- komory lecznicze krio

- groty solne

- talasoterapia bez morza

- dawki światła słonecznego, w zastępstwie za dzienne zapotrzebowanie, w

wyniku kilkuminutowego przebywania w specjalnej komorze

- zróżnicowane formy odnowy biologicznej człowieka (spa, wellness, beauty,

itp.)

- centra rozrywki w kurortach (pod warunkiem istnienia nowoczesnej i właści-

wego utrzymania infrastruktury turystycznej i okołouzdrowiskowej)

4) Uzdrowisko napędza rozwój turystyki krajoznawczej → rozwój w nim także

turystyki aktywnej (np. Krynica Zdrój – jednym z ważniejszych w Karpatach

centrów sportu zimowego, a zachowane dawne parki zdrojowe, zabytkowe pi-

jalnie oraz deptaki są wymogiem ochrony dziedzictwa kulturowego)

5) Modyfikacja charakteru turystyki uzdrowiskowej:

a) do niedawna kurort powstawał na bazie walorów przyrodniczych (wód mine-

ralnych, peloidów i warunków klimatycznych)

b) aktualnie, w wyniku prywatyzacji → pojawiły się możliwości rozwoju kurortów

w dowolnym miejscu, niezależnym od warunków naturalnych danego obszaru

możliwości techniczne rozwoju hoteli typu spa i wellness.

c) w przyszłości:

- modernizacja urządzeń uzdrowiskowych i powstanie nowych obiektów hote-

larskich (leży to w gestii władz samorządowych)

- wydzielenie stref funkcjonalnych dla poszczególnych rodzajów turystów, by

zapobiec kolizji wzajemnej kuracjuszy z innymi turystami.