PATOMORFOLOGIA wykład 15 (41) (13 II 02) NOWOTWORY UKŁADY
CHŁONNEGO 1
NOWOTWORY UKŁADU CHŁONNEGO
÷
ø
chłoniak Hodgkina
chłoniaki nieziarnicze
= choroba Hodgkina
= nonHodgkin
lymphoma
= ziarnica złośliwa
Hodgkin lymphoma = Hodgkin disease (HD) = lymphogranulomatosis maligna ZIARNICA ZŁOŚLIWA
Tomasz Hodgkin (17981869), lekarz londyński opisał ziarnicę złośliwą
podstawa rozpoznania = komórki ReedSternberga o duże komórki, dwupłatowe jądra („o odbiciu lustrzanym”, rubinowe duże jąderka)
nowotwór układu limfatycznego charakteryzujący się: o małą populacją komórek złośliwych (komórki ReedSternberga i komórki Hodgkina <1%)
o i znaczną populacją komórek nienowotworowych (odczynowych):
§ limfocytów T
§ eozynofilów
§ neutrofilów
§ plazmocytów
§ histiocytów
§ fibroblastów
patogeneza:
1) infekcja EBV
2) niezbalansowana 3) rozregulowana (2560% komórek RS
produkcja cytokin
ekspresja antygenów
zawiera w jądrze wirusowe DNA) powierzchniowych
uszkodzenie wzajemnego oddziaływania komórek
„crosstalk”
epidemiologia:
o 850 osób na rok (Polska ’93) o wiek: różny; 2 szczyty: 1535 lat (przede wszystkim) i powyżej 50 lat
obraz kliniczny:
o powiększenie węzłów chłonnych:(niesymetryczne, jedno lub obustronne)
§ najczęściej szyjnych i nadobojczykowych
§ rzadziej śródpiersia, pachowych, pachwinowych o zajęcie narządów wewnętrznych
§ śledziona, wątroba, szpik kostny
§ bardzo rzadko zmiany w przewodzie pokarmowym, skórze, OUN
o objawy ogólne:
§ gorączka
§ chudnięcie
§ poty
1
§ czasem bóle węzłów chłonnych po wypiciu alkoholu 1. Lymphocyte predominance HD (przewaga limfocytów w obrazie histologicznym) LP
2. Classical HD (klasyczna choroba Hodgkina) a. HD, nodular sclerosis (grades I & II) stwardnienie guzkowe
NS
b. HD, lymphocyte rich
bogata w limfocyty
LR
c. HD, mixed cellurarity
mieszanokomórkowa
MC
d. HD, lymphocyte depletion
z bardzo małą ilością limfocytów LD
LP classical HD
CD20, CD22 – charakterystyczne dla komórek
+
+/ czasem
linii
–
+/
CD3, TCR – antygeny limfocytów T
–
+ (typowe dla komórek
CD30
–
RS
CD15
+
typy komórek RS:
o klasyczna = 2 jądra, jakby lustrzane odbicie, duże jąderka → classical HD
o apoptotyczna
o wielopłatowy układ jąder, jąderka dużo mniejsze → LP (bez CD30 i CD15, ale z CD20), „popcorn cells”
o lakunarna = podobna do klasycznej, wokół halo (lakuna) → typ NS1
LYMPHOCYTE PREDOMINANCE
poniżej 10% przypadków
o LP nodular form of the lymphocytic and histiocytic type (guzkowy)
§ częstszy; popcorn cells, guzki, ogniskowe hialinizacje (szkliwienie) w węźle chłonnym o LP – diffuse form of the lymphocytic and histiocytic type (rozlany)
§ rzadszy
w wielu książkach utożsamiany z typem LR klasycznej HD (bogatej w limfocyty)
Typ limfocyty komórki nabłonkowate komórki RS włóknienie LP +++
++ / +++
+
–
NS + → +++ + → +++
+ → +++
+++
MC ++
+ / ++
++
++
LD / +
–
+++
+++
NS = NODULAR SCLEROSIS
5070% przypadków HD, najczęściej poniżej < 40 r.ż., ♀>♂
histologicznie 3 cechy:
o guzkowatość
o włóknienie obrączkowate
o lakunarne komórki RS
dużo limfocytów – lepiej rokuje (mało RS) – G1
mało limfocytów – gorzej rokuje (dużo RS) – G2
2
poniżej 20% przypadków
histologicznie:
o naciek rozlany, polimorficzny o liczne komórki RS (apoptic RS cells) o włóknienie, martwica
LD = LYMPHOCYTE DEPLETION
LD – diffuse fibrosis subtype (podtyp rozlanego włóknienia)
LD – reticular type (prawie nie ma limfocytów, prawie wyłącznie komórki złośliwe)
KLASYFIKACJA ANNARBOR (staging) I.
zajęcie pojedynczego węzła lub regionu II.
zajęcie przynajmniej 2 grup węzłów po tej samej stronie przepony III.
zajęcie węzłów po obu stronach przepony IV.
rozlane zajęcie jednego lub większej liczby pozawęzłowych narządów z zajęciem lub bez przylegających węzłów A. bez objawów ogólnych
B. z gorączką, potami i utratą masy ciała Rokują dobrze: LP, NS G1, LR
Diagnostyka:
powiększenie 1 grupy węzłów chłonnych → wtedy bac: o różnicowanie: odczynowy / przerzut?
o HD / NHL?
o najczęściej łagodne powiększenie
badanie histopatologiczne decyduje o rozpoznaniu o czy ziarnica
o typ histologiczny → znaczenie rokownicze, decyzja o leczeniu
badanie krwi obwodowej i szpiku
badanie immunohistochemiczne i molekularnogenetyczne 5letnie przeżycie:
I, IIA – 90% po wdrożeniu leczenia
IV – 6070%
długotrwała radioterapia i chemioterapia zwiększa ryzyko zachorowania na inne nowotwory:
o ostra białaczka, rak płuc, NHL, rak sutka, rak żołądka, czerniak złośliwy Niekorzystne czynniki rokownicze:
pakiety węzłów o średnicy > 5 cm
rozległe zmiany w śródpiersiu
zajęcie więcej niż 3 okolic anatomicznych
wiek > 50 lat
wystąpienie objawów ogólnych
OB > 50 mm
typy histologiczne: NS II, MC, LD
zajęcie narządów poza węzłami 3