czyli
JAK WSPÓŁPRACOWAĆ Z DZIENNIKARZAMI
I REDAKCJAMI?
część I
SŁUśĄ DO...
• budowania świadomości
• tworzenia potrzeb
• oznaczenia organizacji
(zwrócenia uwagi, zauważenia na
tle innych)
© P. Lignar
2
relations PONIEWAś...
•mają ogromny zasięg
•dużą wiarygodność
(są skuteczne w perswazji a
przez to opiniotwórcze)
© P. Lignar
3
Jeżeli zaistnieją
określone
okoliczności
w
naszym
otoczeniu
lub
wewnątrz
naszej organizacji, to – CZY
CHCEMY CZY NIE CHCEMY –
media zareagują.
© P. Lignar
4
MATERIAŁ WYBUCHOWY...
...wykorzystani przez specjalistów znających
ich sposób myślenia i zasady działania -
wykonają, przy względnie małych
nakładach, dużą i bardzo użyteczną
robotę,
używani przez nieświadomych amatorów –
mogą być bardzo destrukcyjni
© P. Lignar
5
Tylko dobre poznanie mediów,
czyli sposobu myślenia i
działania wydawców,
dziennikarzy oraz redakcji
pozwala na skuteczne i
bezpieczne wykorzystanie
mediów do własnych celów.
© P. Lignar
6
ZAANGAśOWANIA MEDIÓW DLA
SWOICH CELÓW
Daj dziennikarzom to czego
oczekują i potrzebują
a wezmą chętnie i będą
prosić o jeszcze!
© P. Lignar
7
NA...
•PUBLICZNE
•NIEPUBLICZNE
– Prywatne np. „Gazeta
Wyborcza”
– Społeczne np. „Radio Maryja”
© P. Lignar
8
W POLSCE MEDIA PUBLICZNE TO ...
te, które są utrzymywane ze środków
publicznych, to znaczy abonamentu
opłacanego
przez
posiadaczy
stacjonarnych odbiorników radiowych
i tv.
są nimi:
- Polskie Radio S.A. + 17 spółek
regionalnych
- Telewizja Polska S.A.
© P. Lignar
9
Jako
opłacane
ze
środków
publicznych, czyli przez osoby
o różnych poglądach, z założenia
powinny być:
• OBIEKTYWNE
• NIEZAANGAśOWANE
• NIEZALEśNE
© P. Lignar
10
SĄ DLA NAS CENNE, BOWIEM OPRÓCZ
POWYśSZYCH ZOBOWIĄZAŃ STANOWIĄ
NADAL:
•Standard warsztatowy i
etyczny
•Są bardzo opiniotwórcze
© P. Lignar
11
MEDIÓW (ze względu na sposób przekazu)
• PRASA – najwolniejsza, ale z silną tradycją, dużą wiarygodnością i długim działaniem.
• RADIO –
duży zasięg, najszybsze,
najwygodniejsze, wiarygodne, ale ulotne.
• TELEWIZJA – największa skuteczność
przekazu, mała wiarygodność, najwyższy
poziom manipulacji
© P. Lignar
12
MEDIÓW (ze względu na zasięg)
• CENTRALNE – OGÓLNOKRAJOWE
• REGIONALNE – województwo, region
• LOKALNE – powiat, miasto, dzielnica
• WEWNĘTRZNE – pisma zakładowe
© P. Lignar
13
MEDIÓW (ze względu na profil)
• INFORMACYJNE – informacje bieżące
• PUBLICYSTYCZNE – komentarze, poglądy
• TEMATYCZNE – np. prawo, gospodarka,
sport, rekreacja, hobby
• BRANśOWE – np. przetwórstwo spożywcze,
budownictwo
• SPECJALISTYCZNE –
np. ogrodnictwo,
sadownictwo, nieruchomości, NAUKOWE
• LIFE STYL – np.Gala, Viva, Pani domu.
© P. Lignar
14
MEDIÓW
(ze względu na częstotliwość ukazywania się)
• DZIENNIKI (media szybkie)
• TYGODNIKI – dwutygodniki
• MIESIĘCZNIKI – dwumiesięczniki
• KWARTALNIKI
• ROCZNIKI
© P. Lignar
15
I CZEGO OD NAS OCZEKUJĄ?
© P. Lignar
16
LUDZIE CZYTAJĄ GAZETY, SŁUCHAJĄ
RADIA I OGLĄDAJĄ TELEWIZJĘ
PONIEWAś...
•Chcą się czegoś dowiedzieć
•Szukają rozrywki
•Chcą
zaspokoić
potrzebę
uczestnictwa
© P. Lignar
17
LUDZIE WYDAJĄ GAZETY, OTWIERAJĄ
STACJE RADIOWE I TELEWIZYJNE
PONIEWAś CHCĄ...
•Zarobić
•Rozpowszechnić ideę
•Jedno i drugie
© P. Lignar
18
nas chcą dziennikarze?
Zainteresują
się
naszymi
tematami
i materiałami tylko wtedy, gdy będą z ich
punktu widzenia:
• POUCZAJĄCE
• ROZRYWKOWE (ATRAKCYJNE)
• WAśNE SPOŁECZNIE
• POZWOLĄ ZAROBIĆ (dobrze się sprzedadzą)
• POMOGĄ KRZEWIĆ IDEĘ
© P. Lignar
19
ZAINTERESUJE...
WSZYSTKO CO, W JEGO
ODCZUCIU, JEST ODSTĘPSTWEM
OD NORMY
•Pozytywnym
•Negatywnym
© P. Lignar
20
JEST...
SKRAJNE ODEJŚCIE
OD NORMY
Norma
to
zbiór
standardów
i
wartości
utrwalonych kulturowo w danej społeczności.
© P. Lignar
21
DZIENNIKARZA JEST...
PRZEKAZYWANIE
OBRAZU
RZECZYWISTOŚCI
OBIEKTYWNE poprzez PREZENTOWANIE POGLĄDÓW
SUBIEKTYWNE poprzez WYRAśANIE POGLĄDÓW
© P. Lignar
22
PRAWO DO SUBIEKTYWIZMU!
Gwarantuje je art. 10 Ustawy z 26.01.1984 r.
Prawo Prasowe (z nowelizacjami)
1. „Zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i Państwu. Dziennikarz ma obowiązek działać zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego, w granicach określonych prawem.
2. Dziennikarz w ramach stosunku pracy ma obowiązek realizowania ustalonej w statucie lub regulaminie redakcji ogólnej linii programowej tej redakcji.
3. Działalność dziennikarza sprzeczna z ust. 2 stanowi naruszenie obowiązku pracowniczego.”
© P. Lignar
23
OKREŚLA TO, śE DZIENNIKARZ:
• Działa na plecenie przełożonych lub
w porozumieniu z nimi
• Oni decydują o temacie i treści
publikacji
© P. Lignar
24
Dla budowania użytecznych
związków z mediami ważne jest
nawiązanie kontaktów z wydawcami,
producentami i redaktorami
naczelnymi
czyli z
OSOBAMI KTÓRE DECYDUJĄ O
PUBLIKOWANIU
© P. Lignar
25
NA OBRAZ RZECZYWISTOŚCI W PEŁNYM
PRZEKAZIE DZIENNIKARSKIM SKŁADA SIĘ :
• INFORMACJA - czyli WIEDZA O FAKTACH
(kto? co? gdzie? kiedy? jak?)
• BACKGROUND - czyli TŁO
(wiedza pozwalająca zrozumieć fakty)
• KOMENTARZ - czyli PREZENTACJA POGLĄDÓW
LUB ICH WYRAśENIE
© P. Lignar
26
ZGŁOSZONY DO PUBLIKACJI
POWINIEN BYĆ OPISANY PRZY
POMOCY ODPOWIEDZI NA
5 PYTAŃ:
• O czym ma być mowa?
• Dlaczego właśnie o tym? (uzasadnienie)
• Dlaczego teraz mamy o tym mówić?
• Do kogo materiał (temat) jest adresowany?
• W jakiej formie dziennikarskiej powinien być
zrobiony?
© P. Lignar
27
DZIENNIKARZA NASZYM TEMATEM
Musimy
go
zaopatrzyć
w
przekonujące odpowiedzi na
przynajmniej 4 z powyższych
pytań
po to, aby przy ich
pomocy,
potrafił
przekonać
swoich przełożonych i uzyskał
zgodę na publikację.
© P. Lignar
28
Z DZIENNIKARZAMI TO:
• MAILING LIST – lista adresowa dziennikarzy
• MATERIAŁY PRASOWE –
informacje,
backgroundery, opinie K.L.O., dane liczbowe, zdjęcia
• KONTAKTY OSOBISTE – spotkania
• POKAZY STUDYJNE – podróże, zwiedzania
• UDZIAŁ W IMPREZACH
OKOLICZNOŚCIOWYCH
• KONFERENCJE PRASOWE
© P. Lignar
29
Jej celem jest zawsze
spowodowanie
maksymalnej ilości
publikacji
© P. Lignar
30
Jej powodzenie zależy od:
• TEMATU
• UCZESTNIKÓW
• TERMINU
• LOKALIZACJI
• ORGANIZACJI I ARANśACJI
• MATERIAŁÓW DLA DZIENNIKARZY (press kit)
© P. Lignar
31
prawo prasowe i rozmowa z dziennikarzem
CZĘŚĆ II
UDZIELANIE PRASIE (dziennikarzom)
INFORMACJI
Art.4 pkt.1
Przedsiębiorcy i podmioty nie zaliczone
do sektora finansów publicznych oraz
niedziałające w celu osiągnięcia zysku
są zobowiązane do udzielania prasie
informacji o swojej działalności, o ile na
podstawie
odrębnych
przepisów
informacja nie jest objęta tajemnicą
lub nie narusza prawa do prywatności.
© P. Lignar
33
ZAWARTA W PRAWIE PRASOWYM OBLIGACJA DO UDZIELANIA DZIENNIKARZOM INFORMACJI
NIE OZNACZA, śE TO DZIENNIKARZ OKREŚLA
CZAS, MIEJSCE I SPOSÓB JEJ PRZEKAZANIA
Dlatego :
• Możesz odmówić dziennikarzowi rozmowy
lub spotkania wskazując dogodny dla
siebie termin i miejsce
• Możesz żądać
przekazania wcześniej
konkretnych pytań
• Możesz udzielić na nie odpowiedzi na
piśmie lub w innej formie.
© P. Lignar
34
ZABRANIA DZIENNIKARZOM:
• Fotografowania,
filmowania
i
nagrywania Ciebie bez Twojej
zgody (art.14 p.1)
• Publikacji informacji i danych
dotyczących
prywatnej
sfery
życia chyba, że wiąże się to
z
publiczną
działalnością
tej
osoby (art. 14 p.6)
© P. Lignar
35
DZIENNIKARZE Z REGUŁY UWAśAJĄ SIĘ ZA:
• wolnych i niezależnych (uwielbiają to
podkreślać)
• strażników porządku społecznego,
których owa misja upoważnia nawet
do zachowań odbiegających od
ogólnie przyjętych zasad etycznych
a nawet prawnych
© P. Lignar
36
JAK ROZMAWIAĆ Z DZIENNIKARZEM?
W bezpośrednich kontaktach z
dziennikarzami albo rozmawiasz,
albo udzielasz wywiadu.
• ROZMOWA – nie zobowiązuje dziennikarza do
dosłownego przekazywania twoich sformułowań, jest przez niego traktowana jako źródło wiedzy. Nie podlega autoryzacji.
• WYWIAD – jest to dosłowne zacytowanie wypowiedzi i dlatego podlega autoryzacji. Jeżeli istnieje obawa manipulacji, należy żądać wywiadu i nie prowadzić rozmów.
© P. Lignar
37
JAK ROZMAWIAĆ Z DZIENNIKARZEM?
Nigdy nie rozmawiamy z dziennikarzem:
•z zaskoczenia
•nieprzygotowani
•w postawie konfrontacyjnej
© P. Lignar
38
Nigdy nie rozmawiaj
z dziennikarzem przez telefon
na tematy merytoryczne.
Telefon służy jedynie do
umawiania się.
© P. Lignar
39
NIE SPODZIEWAJ SIĘ, śE DZIENNIKARZE
• UWIERZĄ CI
• ZACHOWAJĄ RESPEKT DLA TWOJEJ
POZYCJI, WIEKU, PŁCI
• WYKAśĄ
WSPÓŁCZUCIE
LUB
ZROZUMIENIE KŁOPOTÓW
© P. Lignar
40
• GDY PADNIE OSTRE PYTANIE
Staraj się odpowiedzieć na nie
krótko i powiedz coś miłego a jak
się da dowcipnego.
• BĄDŹ PRZYGOTOWANY NA
NIESPODZIEWANE PYTANIA - nie ma
złych pytań są tylko złe odpowiedzi.
© P. Lignar
41
JAK ROZMAWIAĆ Z DZIENNIKARZEM?
Wywiad musi być nagrywany (przez nas)
Nagranie stanowi dowód jakich
odpowiedzi udzielono. Taśma jest
niezbędna
przy
autoryzacji
i
wymaga od dziennikarza ścisłego
przestrzegania norm.
© P. Lignar
42
Podczas udzielania wywiadu powinna
być obecna druga osoba.
Dotyczy to oczywiście działania w warunkach zagrożenia lub obawy.
Zawsze jednak trzeba wcześniej znać:
- imię
i nazwisko dziennikarza, redakcję
i charakter jego zatrudnienia (etat-współpraca)
- cel jego działania (do czego ma mu służyć nasza rozmowa?)
- temat – zakres zagadnień, które będą poruszane (możemy zażądać pytań)
© P. Lignar
43
Nie wolno udzielać
wypowiedzi
„poza protokołem”. Przed i po
wywiadzie możemy porozmawiać
z dziennikarzem o pogodzie.
Uwaga!
Dziennikarze nagminnie wykorzystują
nasze
rozprężenie
po
wyłączeniu
kamery
lub
mikrofonu albo po „zelżeniu” napiętej atmosfery.
© P. Lignar
44
Dziennikarza nie należy „kokietować”.
U wielu budzi to podejrzenia, że usiłujemy nimi manipulować lub pozwala sadzić, że
się
boimy.
Zachowujmy
się
godnie
i szacownie („ojciec narodu”). Grzeczny,
życzliwy, ale z dystansem i bez nadawania
spotkaniu towarzyskiego charakteru.
© P. Lignar
45
Odpowiedzi na pytania muszą być
krótkie.
Nie więcej niż 3-4 zdania. Dłuższa
wypowiedź powoduje, że dziennikarz
dokonuje w niej skrótów. Grozi to
uproszczeniami i zniekształceniem idei
wypowiedzi.
© P. Lignar
46
Ponad to odpowiedzi muszą być:
• Konkretne pozbawione dygresji
• Proste zrozumiałe bez wysiłku słuchacza
• Obrazowe dobrze jeżeli wsparte przykładem
• Jednoznaczne nie budzące wątpliwości
© P. Lignar
47
• Odpowiedzi zawsze rozpoczynamy od
rzeczy najważniejszej.
• Jak się da nie brniemy w szczegóły
• Za nic nie można dać się wyprowadzić
z
równowagi.
Prowokujące
zachowania obracajmy w żart, na
chamstwo nie reagujemy.
© P. Lignar
48
Odpowiadając trzymajmy się ściśle treści
pytania. Nie udzielajmy zbyt daleko
idących wyjaśnień, by nie prowokować
dodatkowych pytań, które mogą być dla
nas
niewygodne.
Mówmy
to,
co
konieczne.
Pamiętajmy – naszym zadaniem nie jest
„bawienie” dziennikarza rozmową. Jeżeli
chce mieć
dynamiczną
rozmowę, to
niech o to zadba.
© P. Lignar
49
Unikaj złośliwości, zacietrzewienia,
ironii oraz gry w „moje na
wierzchu”
To zawsze robi złe wrażenie a przede
wszystkim podważa obiektywizm.
KONTROLUJ I OGRANICZAJ EMOCJE
© P. Lignar
50
Stosuj zasadę:
POKÓJ ZA WSZELKA CENĘ.
BEZ POSTAW KONFRONTACYJNYCH.
Wojna z dziennikarzami to wojna długa –
„na wyniszczenie”. Zwykle nie ma końca
a na dodatek trudno w niej wskazać
zwycięzców i pokonanych.
© P. Lignar
51
W wypowiedziach unikajmy
„wybielania się”. Przyznanie
się
do błędu jest często
skuteczniejsze niż pokrętne
tłumaczenia.
© P. Lignar
52
Nie
wolno
wytykać
dziennikarzowi
błędów ani niewiedzy. Nie krytykujemy
dziennikarza, ani jego kolegów po
fachu, ani redakcji, itp.
Pamiętajmy,
dla
dziennikarza
jesteśmy
ważni jako źródło wiedzy i on zawsze będzie
od nas wiedział mniej w danej dziedzinie.
Wiedza dziennikarzy jest jak kałuża –
rozległa, ale płytka.
© P. Lignar
53
Nie
należy
nigdy
kłamać.
Można
pominąć mniej istotne aspekty sprawy.
Ostatecznie
możemy
nie
udzielić
odpowiedzi na pytania.
Dziennikarz
pytając
często
zna
odpowiedź, a chodzi mu o określenie
naszej postawy lub kompetencji. Jeżeli
zaś
nie
zna,
to
prawdopodobnie
sprawdzi czy to, co mówimy jest prawdą.
Znacznie łatwiej tłumaczyć się z braku
odpowiedzi niż z kłamstwa.
© P. Lignar
54
Odpowiedzi muszą być przemyślane
i konsekwentne.
Ulubioną
metodą
dziennikarzy
jest
wielokrotne zadawanie tego samego
pytania w różnych wariantach. To dobry
sposób na „sprawdzenie rozmówcy”.
Trzeba
być
uważnym
i
zawsze
odpowiadać tak samo.
© P. Lignar
55
Jeśli
dysponujemy
materiałami
na
poparcie
naszej
tezy
możemy
je
pokazać, ale nie ma żadnego obowiązku
prawnego, aby tak postąpić. Podobnie
nie musimy przygotowywać
na ich
życzenie opracowań, zestawień, itd..
Nie należy także dziennikarzom dawać
lub wypożyczać dokumentów – mogą
zginąć.
© P. Lignar
56
PRZED MIKROFONEM
Mów KRÓTKO –
najwyżej 30 sekund do 1 minuty, jeżeli jest to wypowiedź samodzielna w rodzaju „proszę coś
powiedzieć” lub zadano jedno ogólne pytanie
W przypadku wywiadu posługuj się sekwencjami jeszcze krótszymi – 15-30 sekund czyli kilka zdań w odpowiedzi na każde pytanie.
W przeciwnym przypadku reporter będzie ci
przerywał
wypowiedź
dążąc
do
jej
zdynamizowania
Jednak nie spiesz się. Gdy chcesz powiedzieć
więcej mów precyzyjnie, a nie szybciej!
© P. Lignar
57
PRZED MIKROFONEM
BĄDŹ
GOTÓW NA BEZSENSOWNE
PYTANIA!
Niestety bywa, że dziennikarze nie są
przygotowani do rozmowy, zadają na
początek byle jakie pytanie po to, aby
następne –
z większym sensem –
sformułować
dopiero
na
podstawie
twojej pierwszej wypowiedzi.
© P. Lignar
58
PRZED MIKROFONEM
CELEM KAśDEJ TWOJEJ WYPOWIEDZI
ANTENOWEJ JEST POWIEDZENIE JAK
NAJWIĘCEJ O TYM, CO DLA CIEBIE
JEST WAśNE!
-
zawsze zastanawiaj się JEDNAK
nad SZERSZYM kontekstem twojej
wypowiedzi!
© P. Lignar
59
PRZED MIKROFONEM
Dziennikarz celowo lub bezmyślnie
może nie tworzyć okazji ani nie
dążyć do nazwania istoty rzeczy
– MUSISZ TO ZROBIĆ ZA NIEGO – ON
JEDYNIE
STWARZA
CI
OKAZJĘ
UDOSTEPNIAJĄC ANTENĘ
© P. Lignar
60
PRZED MIKROFONEM
Udzielając wypowiedzi mów:
• krótkimi zdaniami
• nie używaj zwrotów specjalistycznych
• nie
używaj
kolokwializmów
ani
sformułowań dwuznacznych
© P. Lignar
61
PRZED MIKROFONEM
BĄDŹ CZUJNY I SKONCENTROWANY!
Jeżeli dziennikarz coś przekręci lub pomyli
(nazwę, pojęcie, działanie):
• ŁAGODNIE POPRAW GO nie karcąc,
• ZDECYDOWANIE, ale grzecznie reaguj na
wszelkie
sytuacje
niekorzystne
dla
wizerunku organizacji (błędne lub niekorzystne skojarzenia,
krzywdzące
oceny,
fałszywe
wnioski,
uproszczenia itd.)
• Nawet jeżeli nie możesz tego zrobić
natychmiast –
poczekaj na dogodny
moment i powiedz to, co zamierzasz.
© P. Lignar
62
PRZED MIKROFONEM
JEśELI
SIĘ
PRZEJĘZYCZYSZ
LUB
„POTKNIESZ” a nawet ZAPLĄCZESZ
– NIE POPRAWIAJ SIĘ I NIE PRZEPRASZAJ
– MÓW DALEJ JAK GDYBY NIGDY NIC
Jest wielce prawdopodobne, że nikt tego
nie zauważył.
© P. Lignar
63
PRZED MIKROFONEM
UWAGA GENERALNA!
• To ty i to co mówisz jest najważniejsze w rozmowie a nie dziennikarz!
• Mów przede wszystkim to, co masz do
powiedzenia, a dopiero potem odnoś
się
do rzeczy podawanych przez
dziennikarza.
© P. Lignar
64