Zadaniem rachunkowo ci przedsi biorstwa jest nadzór nad ilo ciow i warto ciow ewidencj
wszystkich operacji zakupu, produkcji, zbytu oraz finansowania
Wyró nia si :
• rachunek finansowy
• rachunek kosztów
• statystk
• rachunek bud etowy
przedsi biorstwa 1/2
Rachunek finansowy
- ksi gowo
przedsi biorstwa
- bilans ( rachunek stanu rodków trwałych i obrotowych)
- rachunek zysków i strat
- finansowanie
Rachunek kosztów
- wg rodzajów kosztów
- wg miejsc powstawania kosztów
- wg no ników kosztów
przedsi biorstwa 2/2
Statystyka
- analiza liczb, danych z rachunku finansowego oraz rachunku kosztów w celu kontroli gospodarno ci Rachunek bud etowy
- sporz dzanie wycinkowych planów zakładowych, np. planu sprzeda y, planu produkcji
- definicja
Całokształt wszystkich technik i metod ilo ciowej oraz warto ciowej ewidencji i oceny operacji zakładowych prowadzonych na potrzeby zakładowych systemów kontroli i informacji
oraz w celu sformułowania danych decyzyjnych dla kierownictwa przedsi biorstwa (rach. wewn trzna) Zalicza si te wymian informacji z otoczeniem, np.
kredytodawc , skarbem pa stwa (rach. zewn trzna)
• Zadaniem rachunku kosztów jest kontrola
ekonomiczno ci produkcji poprzez ewidencj ,
rozdział i doliczanie kosztów powstaj cych w wyniku realizacji zada w przedsi biorstwie
• Rachunek kosztów tworzy podstaw do:
– kalkulacji (np. ceny ofertowej, dolnej granicy ceny)
– kontroli funkcjonowania przedsi biorstwa (porównanie kosztów i dochodów, kosztów planowanych z
faktycznymi)
– zarz dzania przedsi biorstwem i kształtowania polityki przedsi biorstwa (np. jako podstawa decyzji
inwestycyjnych
• Rodzajowy RK – do pełnej ewidencji kosztów wg ich rodzajów (płaca, materiał, amortyzacja itd.); jednostka: rodzaj kosztu / przedział czasu
• RK wg miejsc powstawania – prowadzony z wykorzystaniem arkusza rozliczeniowego
kosztów przedsi biorstwa. Koszty których nie mo na przypisa bezpo rednio do wyrobu (k.
po rednie – płace pracowników pomocniczych,
materiały nietrwałe) s rozdzielane na miejsca ich powstawania (jednostka: wielko
kosztu /
przedział czasu)
• RK wg no ników - nast pna strona
• RK wg no ników
– okresowy RK wg no ników – rachunek wyników ekonomicznej działalno ci zakładu – słu y do okre lania wielko ci zysku w jednostce (zysk /
przedział czasu)
– RK no ników na jednostk produkcji = kalkulacja
– słu y do obliczania wielko ci kosztów
przypadaj cych na wyrób (wielko
kosztu /
sztuk )
No niki kosztów – obiekty kalkulacji, np. cz ci, zespoły, zlecenia klientów
1. Ewidencja kosztów
według rodzaju kosztów
na miejsca ich powstawania
2. Rozliczanie kosztów
na no niki kosztów
do zwymiarowania dział. przedsi b.
3. Wykorzystanie informacji
o kosztach
do kontroli działaln. przedsi biorstwa
do zarz dzania
Wydatki
odzwierciedlaj równowarto
zakupów zrealizowanych
przez przedsi biorstwo (płatno ci gotówkowe, wzrost zobowi za , zmniejszenie wierzytelno ci) Nakłady
ogół zaewidencjonowanego zu ycia czynników produkcji: pracy, kapitału i materiałów (zu ycie warto ciowe) w jednym okresie obrachunkowym
W celu obliczenia wyniku finansowego nakłady odejmuje si od dochodów
Wydatki
- nie musz odpowiada nakładom,
Np. pobranie rodków materiałowych lub finansowych przedsi biorstwa przez udziałowca
(rozbie no
przedmiotowa)
- mog wyst pi przed poniesieniem nakładów
(rozbie no
czasowa)
Nakłady
nie musz odzwierciedla wydatków, np.:
- zu ycie warto ciowe zdobytych nieodpłatnie dóbr gospodarczych (rozbie no
przedmiotowa)
- amortyzacja wcze niej zakupionej maszyny
(rozbie no
czasowa)
• KOSZTY – wyra one w jednostkach
pieni nych zu ycie dóbr (zu ycie materiału,
odpisy amortyzacyjne itp.) oraz
wy wiadczone usługi (płace, koszty socjalne
itd.) w celu wytworzenia i zbytu wyrobów
produkowanych w przedsi biorstwie;
wzgl dnie czynników produkcji, usług obcych, jak równie
wiadcze publicznych, o ile
słu
one do utrzymania gotowo ci
produkcyjnej
• Nakład który nie jest kosztem (nakład neutralny)
– zu ycie warto ciowe, nie zwi zane bezpo rednio z produkcj wyrobów i wiadczeniem usług przez zakłady (fundacje, udziały w spółkach, szkody nadzwyczajne)
• Koszty które nie s nakładami – np.
wynagrodzenie przedsi biorcy, wiadczenia
gwarancyjne, braki, straty magazynowe
• Koszty które równocze nie s nakładami
(koszty podstawowe = nakłady celowe) – zu ycie warto ciowe niezb dne do produkcji wyrobów i wiadczenia usług (surowce, płace, amortyzacja, odsetki od obcych kapitałów, usługi obce)
Kryterium podziału
Okre lenia
Zachowanie si kosztu w zale no ci stałe, zmienne od zmian wykorzystania zdolno ci
produkcyjnych
Mo liwo
doliczenia kosztów do
jednostkowe, ogólne
no ników kosztów
Cz stotliwo
wyst powania
jednorazowe, bie ce
Zło ono
kosztów
proste, zło one
Stopie uregulowania wydarze
rzeczywiste, normalne, planowane
Miejsce powstania
zakupu, produkcji, zbytu
Rodzaj kosztów
materiałowe, osobowe, obsługi
kapitału
doliczenia
kosztów do no ników
Koszty całkowite
Koszty jednostkowe
Koszty ogólne
wszystkie koszty, które mo na koszty odnosz ce si bezpo rednio
równocze nie do wielu
przyporz dkowa do danego obiektów kalkulacji, np.: obiektu kalkulacji np.:
- uposa enie pracowników
- koszt materiału do produkcji
biurowych,
- koszt płac bezpo rednich
- koszty lokalowe
produkcji
Koszty całkowite
powstaj ce w rezultacie działalno ci gospodarczej przedsi biorstw:
• koszty niezale ne od wielko ci zatrudnienia (zale ne od czasu)
• koszty zale ne od wielko ci obci enia
(zale
od wielko ci produkcji)
Kryterium – zachowanie si kosztów w zale n. od zmian zdolno ci produkcyjnych
Koszty całkowite
Koszty stałe
Koszty zmienne
Przyjmuj stał warto
w
Zale ne od wielko ci produkcji
okre lonym przedziale czasu,
(zmieniaj si te ze zmian
niezale nie od stopnia
zatrudnienia), zale no
mo e mie
wykorzystania zdolno ci
charakter liniowy, progresywny lub
produkcyjnych (koszty gotowo ci do degresywny, np.: pracy), np.:
- materiał u yty do produkcji
- uposa enia w okresie
- płace akordowe
wypowiedzenia
- zu ycie energi
- ubezpieczenia zale ne od czasu
- utrzymanie rodków produkcji w
- odpisy amortyzacyjne
stanie gotowo ci do pracy
proporcjonalny przebieg kosztów
proporcjonalnie zmienne odniesione do okresu obrachunkowego zmieniaj si w stałym stosunku wraz ze stopniem wykorzystania zdolno ci produkcyjnych proporcjonalnie zmienne odniesione do sztuki wyrobu s stałe niezale nie od wykorzystania zdolno ci produkcyjnych
K
BG
BG
Na okres obrachunkowy
Na sztuk
BG - stopie zatrudnienia
degresywny przebieg kosztów
degresywnie zmienne odniesione do okresu
obrachunkowego zmieniaj si procentowo mniej ni stopie wykorzystania zdolno ci produkcyjnych odniesione do sztuki wyrobu malej wraz ze wzrostem stopnia wykorzystania zdolno ci produkcyjnych
K
BG
BG
Na okres obrachunkowy
Na sztuk
BG - stopie zatrudnienia
progresywny przebieg kosztów
progresywnie zmienne odniesione do okresu obrachunkowego zmieniaj si procentowo szybciej ni stopie wykorzystania zdolno ci produkcyjnych odniesione do sztuki wyrobu rosn wraz ze wzrostem stopnia wykorzystania zdolno ci produkcyjnych
K
BG
BG
Na okres obrachunkowy
Na sztuk
BG - stopie zatrudnienia
koszty c
alkowit
e w p
rzedzial
e c
zasu
koszty redni
e =
liczba s ztuk
Koszt całkowitego okresu obrachunkowego w rozliczeniu na jedn sztuk wyrobu
• [1] Witold Bie : Zarz dzanie finansami
przedsi biorstwa. Difin, Warszawa 2002
• [2] Warnecke i inni: Rachunek kosztów dla
in ynierów. WNT 1993