GEODEYZJNE
Ze względu na rolę, zadania i przeznaczenie osnowy geodezyjne dzielimy na: 1.
podstawowe,
2.
szczegółowe
3.
pomiarowe.
Osnowy podstawowe stwarzają możliwość wyznaczenia położenia (współrzędnych) punktów wszystkich nawiązywanych do nich osnów (w tym głównie szczegółowych) w obowiązującym państwowym systemie odniesień przestrzennych.
Osnowy szczegółowe (szczególnie klasy III) wykorzystywane są do zakładania (nawiązywania) osnów pomiarowych (czasem do wyznaczania wprost pozycji instrumentów pomiarowych) podczas wykonywania pomiarów szczegółowych.
Osnowy pomiarowe stanowią zagęszczenie osnowy szczegółowej III klasy i służą głównie jako stanowiska i orientacje dla pomiarów szczegółów terenowych.
Osnowę sytuacyjną pomiarową stanowi mniej lub bardziej liczny zbiór punktów, utrwalonych w terenie w określony sposób (trwale lub najczęściej tymczasowo), nawiązanych do punktów osnów wyższych klas (najczęściej III), których położenie określono przy zastosowaniu odpowiedniej technologii geodezyjnej.
Sposoby zakładania i realizacji osnowy pomiarowej (konstrukcja geometryczna, liczba punktów, obliczenia itp.) zależą od:
–
wielkość powierzchni obszaru zleconego do pomiaru (pojedyncze, mniej lub bardziej rozległe działki bądź też ich kompleksy, o różnej liczebności i konfiguracji ich połączeń: zwarte – powierzchniowe lub rozciągnięte – wydłużone),
–
gęstość istniejących w terenie punktów osnów geodezyjnych, które mogą być wykorzystane podczas pomiaru szczegółów sytuacyjnych,
–
warunki terenowe takie jak: rodzaj, charakter i intensywność zagospodarowania terenu oraz jego ukształtowanie pionowe (pokrycie roślinnością i zabudową, deniwelacja terenu), które decydują o jego dostępności w czasie pomiaru (teren zakryty lub otwarty),
–
rodzaj projektowanej metody pomiaru szczegółowego (domiarów prostokątnych, wcięć geodezyjnych czy stosowanej obecnie najczęściej metody biegunowej, z wykorzystaniem tachimetrów elektronicznych lub stacji pomiarowych total station).
Technologie wyznaczania położenia punktów sytuacyjnej osnowy pomiarowej Podstawowymi metodami wyznaczania położenia punktów osnowy pomiarowej są:
a)
techniki klasyczne, wykorzystujące konstrukcje i pomiary:
-
liniowe, stosowane do wyznaczania położenia pojedynczych punktów odosobnionych (wcięcia liniowe –
rys. 1) oraz mniej lub bardziej skomplikowane sieci liniowe,
zawierające zespoły tych punktów (rys. 2, 3, 4);
Rys. 1. Wcięcie liniowe
Rys. 3. Szkic sieci liniowej dla równoczesnego
wyznaczenia położenia trzech punktów
Rys. 2. Szkic sieci liniowej dla wyznaczenia
Rys. 4. Szkic sieci liniowej dla równoczesnego
położenia równocześnie dwóch punktów
wyznaczenia położenia większej liczby punktów
- ką towe: stosowane do wyznaczania pojedynczych punktów odosobnionych (kątowe wcięcia w przód
– rys.5, w bok – rys. 6, wstecz – rys. 7) czy ich niewielkich grup (najczęściej równocześnie dwóch) metodą Hansena – rys. 8 lub Mareka – rys.9
β
α
β
β
α
α
Rys. 5
Rys. 6
Rys. 7
γ
β
α
β
δ
α
δ
γ
Rys. 8
Rys. 9
- ką towe i liniowe równocześ nie (sieci ką towo – liniowe), stosowane do wyznaczania położenia
pojedynczych
punktów
odosobnionych
metodą
biegunową
(rys.
10)
lub
wcięciami kombinowanymi (rys. 11 i 12) oraz jako poligonowe ciągi (rys. 13 i 14) czy sieci poligonowe (rys. 15 i 16), zwane powszechnie ciągami i sieciami
sytuacyjnymi albo też jako sieci modularne (rys. 17) – w przypadku jeśli tworzą one zespoły zawierające większą liczbę punktów;
β
α
Rys. 10
Rys. 11
Rys. 12
Rys. 13
Rys. 15
Rys. 14
Legenda
punkt stały
(nawiązania)
punkt wiążący
stanowisko
pomiarowe
element mierzony
linie pomiarowe
element pomiaru szczegółowego
(rzędne, promień)
punkt szczegółowy
Rys. 17
b) technika satelitarna (GPS), pozwalająca na wyznaczanie położenia, zarówno pojedynczych punktów lub najczęściej ich zespołów, o wzajemnej widoczności między nimi (rys. 18) Legenda
punkt
odniesienia
punkt wyznaczany
techniką satelitarną
Rys. 18
c) techniki fotogrametryczne (aerotriangulacja analityczna), stosowane przy zakładaniu osnów pomiarowych na dużych obszarach, łącznie z określeniem metodą fotogrametryczną sytuacyjnego położenia szczegółów terenowych na tych obszarach
Zasady realizacji pomiarowej osnowy sytuacyjnej – nowa instr G-4
1.
Osnowa pomiarowa powinna być konstrukcją jednorzędową, nawiązaną do punktów co najmniej III klasy, w której położenie punktów (współrzędne) oblicza się na podstawie wyników ścisłego wyrównania wykonanych w niej obserwacji, łącznie z oceną ich dokładności (dotychczas dopuszczano również wyrównanie przybliżone).
2.
Dokładność wyznaczenia położenia punktów osnowy pomiarowej charakteryzuje się błędem średnim< 0,10m, w stosunku do przyjętych za bezbłędne punktów nawiązania, niezależnie od zastosowanej do tego celu technologii zakładania osnowy
3.
Pod względem konstrukcji geometrycznej sieci zakładane do wyznaczania położenia punktów osnów pomiarowych tworzą mniej lub bardziej liczne grupy punktów, których lokalizację dostosowuje się do projektowanej metody pomiaru szczegółowego, uwzględniając przy tym łatwy dostęp do zdejmowanych szczegółów i dobry wgląd w teren podczas prowadzenia tych pomiarów wybraną technologią.
4.
Pod względem trwałości jest to osnowa nietrwała (tymczasowa), spełniająca zadania doraźne, wynikające ze specyfiki poszczególnych metod pomiarów szczegółowych, z wyjątkiem osnów zakładanych na terenach o znacznym obecnym lub przewidywanym zainwestowaniu.
5.
Punkty osnowy pomiarowej w terenie najczęściej markuje się rurkami czy trzpieniami metalowymi, palikami drewnianymi czy nawet maluje farbą nieścieralną na utwardzonej powierzchni (asfalt, chodnik). Dopuszcza się jednak również trwałą stabilizację tych punktów, szczególnie na terenach mocno zainwestowanych lub przewidzianych do takiego zainwestowania oraz na pozostałych, o małym zagęszczeniu terenu punktami innych osnów trwałych. Stabilizację tę można dokonać znakami z kamienia, betonu czy z tworzywa sztucznego oraz wieloznakowo (punkty ścienne). W takich przypadkach należy sporządzić ich opis topograficzny i powiadomić pisemnie o tym fakcie właściciela nieruchomości, na której został on utrwalony.
Zasady realizacji pomiarowej osnowy sytuacyjnej – nowa instr G-4 – c.d.
6.
Osnowa pomiarowa musi być nawiązana wielopunktowo do punktów co najmniej III klasy. Przy zakładaniu jej metodą poligonową powinno to być pełne (kątowe i liniowe) dwustronne nawiązanie każdego pojedynczego ciągu lub poszczególnej sieci. W przypadkach uzasadnionych istniejącą sytuacją terenową (zamknięte podwórka w zabudowie zwartej) dopuszcza się stosowanie ciągów nawiązanych jednostronnie (wiszących) z tym, że ciągi takie nie mogą posiadać więcej niż dwa boki.
7.
Każdy z punktów osnowy musi mieć co najmniej dwie celowe na punkty tej samej klasy osnowy lub osnowy klasy wyższej
8.
Długości boków osnowy pomiarowej powinny zawierać się w przedziale od 50 do 400m, przy czym stosunek boków wychodzących z tego samego punktu powinien być większy od 1:4.
Pomiar osnowy sytuacyjnej
1.
Osnowy pomiarowe mogą być najczęściej realizowane jako sieci kątowe, liniowe lub jako sieci kątowo – liniowe, w których mierzone są zarówno kąty (kierunki) jak i długości 2.
Wszystkie
pomiary
powinny
być
wykonywane
przy
zastosowaniu
sprawdzonych
i zrektyfikowanych przyrządów odpowiedniej klasy (dokładności), posiadających aktualne świadectwa atestacji bądź kalibracji.
3.
Narzędzia kątomiercze powinny zapewnić pomiar kierunków z błędem średnim m nie większym k
niż 6’’ (20cc).
4.
Pomiary długości należy prowadzić dwukrotnie (po jednym razie w każdym kierunku) przymiarami charakteryzującymi się średnim błędem pomiaru m ≤ 5mm + 3mm/1km
d
1.
Zgodnie z projektem modernizacji instrukcji G-4 pozioma osnowa powinna być obliczana, z zastosowaniem metody ścisłej wraz z oceną dokładności wyznaczenia położenia jej punktów.
Obowiązująca instrukcja dopuszcza przybliżone metody uzgadniania (wyrównywania) wyników.
2.
Przy obliczaniu współrzędnych punktów rozpatrywanych osnów wykorzystuje się znane zależności matematyczne