TEMAT:





Pedagog w znaczeniu naukowym i potocznym.





Według Encyklopedii Popularnej - pedagog to (greck. paidagos, „prowadzący chłopca”) u starożytnych greków dozorca chłopców, przeważnie wykształcony niewolnik, który był także nauczycielem[1]; teraz: wychowawca, nauczyciel. Wracają do korzeni nazwa pedagogika jest pochodzenia greckiego i oznacza „kierowanie dzieckiem”.

Pierwotny sens tej nazwy nie wskazywał na teoretyczny charakter pedagogiki, lecz uwydatniał jej praktyczne znaczenie. Pedagogika w greckim rozumieniu nie była nauką, nie była ani taką dyscypliną, która szuka rozumnego sensu rzeczywistości (dla ich określenia posługiwano się słowem logos, oznaczającym myśl, stąd dawne i późniejsze nazwy, takie jak: bio-logia, socjo-logia, geo-logia) ani taką, która po prostu opisuje rzeczywistość (dla ich określenia posługiwano się słowem grafo oznaczającym pisanie, stąd dawne i późniejsze nazwy takie, jak np.: geo-grafa, socjo-grafia itd.).

Połączenie tej różnorodnej problematyki w jedną całość budziło współcześnie różne zastrzeżenia. Próbowano przede wszystkim wyodrębnić z problematyki pedagogicznej kwestie celów. Sądzono, że celami zajmować się powinna odrębna dyscyplina (właśnie dla niej proponowano zachować tradycyjną nazwę „pedagogika”) a inna dyscyplina powinna zajmować się opisem i analizą rzeczywistości wychowawczej, a więc zarówno procesów wychowawczych, jak i warunków, w których one przebiegały, a także instytucji organizujących wychowawczą działalność. Dla tej dyscypliny proponowano używać nazwy: „nauka o wychowaniu”. Jednak propozycja ta nie przyjęła się. Nauka o wychowaniu nie mogła pominąć analizy celów, a także ich wartościowania; ostatecznie w wyniku dyskusji ostała się pedagogika jako jednorodna nauka zajmująca się całością zjawisk wychowawczych, tzn. warunkami, w których one przebiegają, celami, którym mają służyć, procesem i treścią działalności wychowawczej, metodami, które mają jej zapewnić skuteczność, oraz instytucjami, które tą działalność prowadzą.

Ewolucja funkcji nauczycielskiej wskazuje, że w miarę upływu czasu zadania nauczyciela były stopniowo poszerzane. Współcześni nauczyciele, pedagodzy stanowią prawdziwą bardzo liczną grupę zawodową mającą własne stopnie, własne sposoby przygotowywania do zawodu, a jej interesy korporacyjne są bronione przez związki zawodowe. Ewolucja funkcji nauczycielskiej wskazuje również i na to, że zadania współczesnego nauczyciela, pedagoga są ujmowane szeroko, przede wszystkim jako kształtowanie osobowości wychowanka, a nie jedynie przekazywania wiedzy. Poszerzająca się rola szkoły, jako instytucji kształtującej i wychowującej, nakłada na nauczyciela, pedagoga (i to niezależnie od jego poziomu) nowe funkcje, żąda od niego nowych obowiązków; zadania te i postulowane funkcje - mieszczą się w terminie „nauczyciel-wychowawca”. Ten dwusłów, już nie intuicyjnie, ale merytorycznie, oddaje ugruntowywanie się nowej funkcji nauczyciela pedagoga. Dostrzeganie jej na tle dokonujących się przemian, aczkolwiek brak norm ścisłych badań dotyczących tych przemian ma swój sens. Różnorodność nowych funkcji nauczyciela-pedagoga (organizator, animator, terapeuta, nauczyciel, opiekun, przywódca, wychowawca, ekspert, badacz procesów dydaktyczno wychowawczych) wskazuje z jednej strony na konieczność uwrażliwienia nauczycieli, pedagogów na problemy pedagogiczne, z drugiej zaś na konieczność zachowania jedności funkcji i to zarówno na różnych poziomach edukacji, jak i pracy dydaktyczno-wychowawczej z młodzieżą. Właściwie wypełnienie owych funkcji sprzyja realizacji zarówno jedności nauczania i wychowania, jak i właściwemu kształtowaniu osobowości wychowanka.

Wszelkie działania dydaktyczno-wychowawcze są określonym stosunkiem wychowawczym, realizującym się w konkretnych warunkach. Wychowanie jest bowiem świadomą działalnością społeczną, mającą wywołać zamierzone zmiany w osobowości człowieka lub w jego środowisku. Innymi słowy nie ma wychowania bez osoby, która świadomie i celowo pragnie wywołać zmiany w osobowości wychowanka lub w jego psychospołecznym środowisku. Taka jest więc funkcja i rola oraz znaczenie pedagoga w ujęciu naukowym, jak i potocznym.

















LITERATURA:

1. Roman Schulz „Nauczyciel jako inowator” WSiP, Warszawa 1989.

2. Bogdan Suchodolski „Pedagogika” wyd. PWN, Warszawa 1985.

3. Jarosław Rudniarski „O dobrym wychowaniu i kształceniu” Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.

4. Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1982.





















































--------------------------------------------------------------------------------

[1] Encyklopedia Popularna PWN W-wa 1982., s. 574.