Przepływ informacji-główny
dogmat
Podstawy biologii
molekularnej
Odwrotna
transkrypcja Translacja
DNA RNA BIAA
KO
Transkrypcja
Genotyp Fenotyp
Genom Proteom
dr hab.Ewa Balcerczak
(podobny we (unikalny dla każdej
wszystkich komórki)
komórkach)
Kwasy Nukleinowe
DNA i RNA
" I- rzędowa struktura bardzo podobna.
Naturalne polimery, służące do przechowywania,
przekazywania i ekspresji informacji genetycznej.
" Każdy składa się z cukru, grup
DNA  kwas deoksyrybonukleinowy
fosforanowych i zasad azotowych.
zapisana informacja, która determinuje
strukturę białek, zakodowane informacje " Różnią się rodzajem cukru i użytymi
dotyczące wzrostu i podziału komórek.
zasadami.
RNA  kwas rybonukleinowy
przenosi informacje z DNA do pozostałych
komórek; jest kilka rodzajów RNA
DNA
" Nośnikiem informacji genetycznej są
" ~ 3 biliony par zasad w ludzkim genomie
zasady zawarte w DNA, podczas gdy
" 4 powtarzajÄ…ce siÄ™ zasady
reszty fosforanowe i cukrowe pełnią
 A C T G
rolÄ™ strukturalnÄ…
" Zasady Å‚Ä…czÄ… siÄ™ na zasadzie
komplementarności
 AT podwójne wiązanie
 CG potrójne wiązanie
" ~ 6 milionów par zasad różni Ciebie i mnie
1
1953 r  odkrycie przez J.Watsona i
F.Cricka dwuniciowej struktury DNA
" Dwa helikalne łańcuchy polinukleotydowe oplatają
wspólną oś; łańcuchy te biegną w przeciwnych
kierunkach.
" Zasady purynowe i pirymidynowe znajduj Ä… siÄ™
wewnÄ…trz, a grupy fosforanowe i reszty deoksyrybozy
na zewnÄ…trz helisy.
" Płaszczyzny zasad są prostopadłe do osi helisy.
" Średnica helisy 2nm, okres powtarzalności wzdłuż osi
helisy wynosi 3.4nm, co odpowiada 10 nukleotydom w
każdym łańcuchu.
Czy można skopiować gen?
Czy można skopiować gen?
Dwuniciowe Struktury DNA
12
2
Replikacja DNA
Proces, w którym podwójna nić DNA ulega
replikacja
skopiowaniu.
Replikacja jest semikonserwatywna  w każdej
transkrypcja
z dwóch uzyskanych podwójnych nici DNA
będzie jedna nić macierzysta i jedna nowa.
Substratami tego procesu sÄ…:
" matryca DNA;
translacja
" trifosforany deoksyrybonukleotydów (dNTP);
" ATP - energia dla helikaz.
BIAA
KO
13
Semikonserwatywna replikacja DNA
Semikonserwatywna replikacja DNA
REPLIKACJA
REPLIKACJA
czyli
czyli
CzÄ…stka matrycowa
SYNTEZA DNA
SYNTEZA DNA
NA MATRYCY DNA:
NA MATRYCY DNA:
polimeraza DNA i inne białka
polimeraza DNA i inne białka
Pierwsze pokolenie cząstek złożone z nici 15 16
matrycowej i nowopowstałej
Polimeraza DNA
" działa jedynie w kierunku od końca 3' do końca
Arthur Kornberg
Arthur Kornberg
Polimeraza DNA 5' (czyli syntetyzuje nową nić w kierunku od
Polimeraza DNA
1958
1958
5' do 3').
" Z tego powodu jedna z nici jest syntezowana
w sposób ciągły, druga (ta, którą chcielibyśmy
zsyntezować w przeciwną stronę)
fragmentami (tzw. Fragmenty Okazaki).
" ma aktywność egzonukleazy 3 -5 sprawdza
poprawność replikacji
" ma aktywność egzonukleazy 5 -3 naprawia
błędy
17
3
Replikacja DNA
Klasy białek
Klasy białek
biorących udział w replikacji
biorących udział w replikacji
" Proces dzieli się na fazy inicjalizacji, elongacji (wydłużania) i
terminacji.
Klasy białek biorących udział w replikacji
Klasy białek biorących udział w replikacji
W liniowych chromosomach aktywnych przebiegać może wiele
Białko Funkcja (tysiące) jednoczesnych procesów replikacji.
" Aby replikacja przebiegła prawidłowo, podczas rozdzielenia obu
Polimeryzajca deoksynukleotydów (holoenzym polimerazy III), usuwanie nici nie może dojść do zaburzenia ich struktury podstawowej (I-
DNA polimerazy
starterów RNA i uzupełnia brakujące fragmenty DNA (polimerazaI)
rzędowej).
Muszą także zostać spełnione następujące warunki:
Helikazy Proces rozplatania DNA
" matryca DNA musi zostać dokładnie odczytana,
Wprowadza ujemne skręty superhelikalne
Gyraza DNA
" dostępna musi być odpowiednia ilość wolnych nukleotydów,
" podczas procesu musi zostać zachowana komplementraność nici.
DNA primazy Inicjują syntezę starterów RNA
Białka wiążące Zapobieganie zwijania nici niedojrzałych w dsDNA
pojedyncze nici
Tworzą nić pojedynczą z fragmentów powstających i
DNA ligazy fragmentów Okazaki nici opóz
nionej
19
Inicjacja replikacji
U eukariotów
" SyntezÄ™ nici wiodÄ…cej katalizuje polimeraza delta
" Syntezę nici opóz
nionej katalizuje polimeraza alfa
" Liniowy charakter chromosomów stwarza problem w
czasie replikacji gdyż usuwanie z nici opóz
nionej
startera RNA prowadziłoby do powstania cząsteczki z
niekompletnym końcem, a każda kolejna replikacja
skracałaby długość potomnych cząstek.
Zabezpieczeniem sÄ… telomery (setki tandemowo
powtórzonych heksanukleotydowych sekwencji
terminalnych AGGGTT u człowieka) oraz telomeraza
Helikaza  rozdziela podwójne DNA umożliwiając przyłączenie się polimerazy DNA do
nici pojedynczych
Koordynacja nici wiodącej i opóz
nionej
Koordynacja nici wiodącej i opóz
nionej
Polimeraza DNA  dobudowuje komplementarne nukl eotydy do starych nici
Topoizomeraza- likwiduje naprężenia powstające w rozplątywanej nici DNA
Prymaza RNA  tworzy krótkie RNA na nici opoz
nionej, które są starterami (primers)
do syntezy fragmentów Okazaki
Ligaza-łączy fragmenty Okazaki w jedną nić
Polimeraza DNA III
23
4
Koniec replikacji kolistego DNA to dwa identyczne koła
Przy replikacji liniowych chromosomów na ostatnim fragmencie nici
Terminacja replikacji
opóz
nionej (lagging) nie można utworzyć startera RNA, dlatego ta
nic jest krótsza po replikacji
" Terminacja replikacji, ewentualne uzupełnienia braków na końcu
nowopowstałego łańcucha i po łączenia nowego łańcucha z
łańcuchem macierzystym w helisę.
" U bakterii zako ńczenie replikacji nast ępuje niemal
automatycznie (po skopiowaniu całego kolistego DNA, który jest
pojedynczym replikonem).
" U eukariotów miejsc replikacji ( replikonów) jest wiele.
Terminacja replikacji nast ępuje w momencie uko ńczenia
procesów przebiegających jednocześnie w r óżnych miejscach
replikujÄ…cych siÄ™ czÄ…steczek DNA. Do terminacji dochodzi, gdy
widełki replikacyjne replikonu natkną się na specjalną sekwencję
terminacyjnÄ….
Końce nowego chromosomu to telomery. Są to sekwencje gdzie w
kilkuset kopiach występuje sekwencja 5 TTAGGG3 . Jest to efekt
działania telomerazy, której zadaniem jest wydłużanie końca
chromosomu
Telomeraza jest aktywna
Uszkodzenie DNA
w komórkach macierzystych,
w normalnych tkankach nie działa.
Po każdym podziale komórki
telomery skracjÄ… siÄ™ co jest ich
zegarem starzenia
Uszkodzenie DNA
Uszkodzenie DNA
" Uszkodzenie DNA na skutek proc esów " Duża część uszkodzeń cząsteczek DNA, najczęściej związanych
z chemicznÄ… modyfikacjÄ… zasad, objawia siÄ™ zaburzeniem
metabolicznych wewn ątrz kom órki i czynnik ów
pierwszorzędowej struktury podwójnej helisy.
środowiskowych, występuje z szacowan ą częstością
1 000 do 1 000 000 pojedynczych uszkodze Å„
" Zmodyfikowane zasady zaburzajÄ… regularny przebieg helisy
cząsteczek DNA na komórkę każdego dnia .
poprzez wprowadzenie dodatkowych, nienaturalnych wiązań
chemicznych czy zawady sterycznej, która poprzez fizyczne
niedopasowanie wypacza strukturÄ™ helisy.
" Stanowi to jedynie 0,000165% l udzkiego genomu
składającego si ę z oko ło 6 miliard ów zasad (3 " W przeciwieństwie do białek czy RNA, DNA zazwyczaj nie
posiada istotnej dla funkcjonalności struktury trzeciorzędowej
miliardów par zasad),
dlatego zaburzenia zwykle nie występują lub są nieistotne na tym
poziomie organizacji strukturalnej.
" Nienaprawione uszkodzenia w krytycznych dla funkcji
" Nić DNA jest zazwyczaj zwinięta do postaci "superzwiniętej"
komórki genach (takich jak geny su presorowe
(ang. supercoiled), a jej upakowanie jest wspomagane przez
nowotworów) może upośledzić zdolność komórki do
oddziaływania z histonami- te oddziaływania, jak i struktura
"superzwinięta" mogą być zaburzone przez uszkodzenia DNA.
pełnienia jej funkcji i znacznie zwiększyć
prawdopodobieństwo transformacji nowotworowej.
5
y
ródła uszkodzenia
" Replikacja uszkodzonego DNA pr zed
podziałem komórkowym może doprowadzić do
endogenne uszkodzenie, spowodowane m.in. przez
błędnego włączenia nieprawidłowych zasad do
działanie reaktywnych form tlenu powstających w
DNA i przekazania mutacji kom órkom
prawidłowych procesach metabolicznych komórki,
potomnym.
zwłaszcza w procesie oksydacyjnej deaminacji;
egzogenne uszkodzenie, spowodowane przez takie
czynniki, jak:
" Na tym etapie prawidłowy zapis kodujący geny
qð promieniowanie UV (o dÅ‚ugoÅ›ci fali =200-300 nm);
tych odcinków DNA jest już niemożliwy do
inne częstotliwości promieniowania
odtworzenia, ze względu na brak oryginalnej,
elektyromagnetycznego, zwłaszcza promieniowanie
nienaruszonej matrycy (nieuszkodzone DNA).
rentgenowskie i gamma;
" hydroliza;
" WyjÄ…tkiem sÄ… bardzo rzadkie przypadki
" działanie wysokiej temperatury;
mutacji przywracaj Ä…cych pierwotn Ä…,
" niektóre wirusy
prawidłową strukturę DNA ( mutacje
" toksyny roślinne;
wsteczne, rewersja mutacji).
" mutageny, zwłaszcza związki aromatyczne;
" radioterapia i chemioterapia stosowane w leczeniu
chorób nowotworowych.
Typy uszkodzeń
Jedno i dwunicowe uszkodzenia DNA
Wyróżnia się cztery główne typy uszkodzeń DNA
spowodowanego endogennymi procesami
metabolicznymi w komórce:
" oksydacja zasad azotowych (np. oksydacja guaniny do
8-oksy-7,8-dihydroguaniny, 8-oksyG) i przerwania nici
DNA spowodowane działaniem reaktywnych form tlenu
" alkilacja zasad azotowych (zazwyczaj metylacja), np.
utworzenie 7-metyloguaniny;
" hydroliza zasad, np. deaminacja, depurynacja,
depirymidynacja;
" wstawienie niekomplementarnej zasady (ang.
mismatch) w czasie replikacji DNA.
Mechanizmy naprawy DNA
Mechanizmy naprawy DNA
" Komórki nie mog ą funkcjonować, je śli uszkodzenia DNA s ą na tyle
poważne, że naruszają ciągłość lub zmieniają sens istotnej informacji " Uszkodzenia DNA niosą zazwyczaj ze sobą
genetycznej (ang. essential genes).
zmianę organizacji przestrzennej helisy, które
" Komórki mogą funkcjonować jeśli uszkodzone s ą geny nieistotne (ang. mogą być wykryte przez komórki.
non-essential genes), czyli takie, kt órych uszkodzenia nie powoduj ą
śmierci komórki.
Komórka dzia łająca z takimi uszkodzeniami DNA może jednak
wykazywać inne właściwości od komórek zdrowych (skrajnym wypadkiem " Lokalizacja uszkodzenia: na miejsce zdarzenia
są komórki nowotworowe) lub jej funkcje mogą być mocno upośledzone.
rekrutowane są białka naprawcze, wiążące się
" Zależnie od typ ów uszkodzeń, które zaszły w dwuniciowej strukturze z samym miejscem uszkodzenia lub w jego
DNA, w toku ewolucji wykszta łciło si ę wiele strategii naprawczych,
sąsiedztwie i które rekrutują następnie
mających za zadanie kompensować i likwidować uszkodzenia.
kolejne elementy kompleksów naprawczych.
" Komórki u żywają zazwyczaj nieuszkodzonej nici komplementarnej lub
chromatydy siostrzanej jako matrycy do od tworzenia oryginalnej
informacji na uszkodzonym elem encie komplementarnym. W przyp adku
braku takiej mo żliwości, u żywany jest awaryjny mechanizm syntezy
" Usuwanie przez złożone, wieloelementowe
DNA, zwany TLS (ang. Translesion DNA Synthesis).
kompleksy specyficznych białek..
6
Bezpośrednia naprawa uszkodzenia
Uszkodzenie pojedynczej nici
Trzy typy uszkodzeń DNA eliminowane bezpośrednio przez chemiczną
Tylko jedna z dwóch nici tworzących podwójną helisę jest
modyfikacjÄ™ uszkodzenia.
uszkodzona,
druga nienaruszona nić może służyć za matrycę do naprawy
Każdy z tych typów uszkodzenia może dotyczyć wyłącznie jednego
uszkodzonej nici.
rodzaju zasady azotowej, wobec tego możliwe jest specyficzne
usunięcie takiego uszkodzenia.
Mechanizmów naprawy, polegających na wycięciu uszkodzonego
nukleotydu i zastąpieniu go prawidłowym, komplementarnym do
Należą do nich:
nukleotydu w drugiej nici DNA:
" Reakcja fotoliazy, katalizującej reakcję naprawy dimerów
tymidynowych (rodzaj dimerów cyklobutylowych) powstałych wskutek " naprawa przez wycinanie zasady (BER, ang. base-excision repair),
działania promieniowania UV na sąsiadujące zasady tymidynowe - tworzy
korygujÄ…ca uszkodzenia pojedynczych zasad uszkodzonych przez
się nieprawidłowe wiązanie kowalencyjne.
oksydacjÄ™, alkilacjÄ™, hydrolizÄ™ czy deaminacjÄ™;
" naprawa przez wycinanie nukleotydu (NER, ang. nucleotide-
" Reakcja metylotransferazy metyloguaninowej (MGMT, bakteryjny
excision repair) korygująca większe uszkodzenia, obejmujące 2-
odpowiednik ogt), katalizujÄ…cej reakcjÄ™ demetylacji metylowanych zasad
30 zasad. Mechanizm ten rozpoznaje uszkodzenia zaburzajÄ…ce
guaninowych. .
strukturę podwójnej helisy, takie jak dimery tymidynowe lub
przerwania pojedynczej nici DNA;
" Reakcja prostej demetylacji zasad cytozynowych i adeninowych.
" naprawa niesparowanych zasad (MMR, ang. mismatch repair)
koryguje błędy zaistniałe przy replikacji i rekombinacji genów,
powodujÄ…ce powstawanie niesparowanych zasad.
Uszkodzenie obu nici RNA  Elementy Strukturalne
Uszkodzenia obu nici ( ang. double-strand
breaks, DSBs), w efekcie kt órych oba
łańcuchy nukleotydowe w podwójnej helisie
zostają zerwane, są szczególnie niebezpieczne
dla komórki, gdyż mogą prowadzić do
nieodwracalnych zmian w genomie.
IstniejÄ… dwa mechanizmy naprawy DSBs:
qð Å‚Ä…czenie niehomologicznych zakoÅ„czeÅ„
(NHEJ)
qðnaprawa rekombinacyjna (znana również jako
rekombinacja homologiczna)
RNA
Synteza mRNA
Transkrypcja  synteza jednoniciowego
region
promo
RNA na matrycy DNA.
torowy
Nić sensowna
Nić antysensowna
" Polimeraza RNA zależna od DNA
" Kierunek: 5 3
" Sekwencja komplementarna do sekwencji
nici matrycowej
" Matryca: promotor, sygnał start i stop
syntetyzowany mRNA
" Miejsca terminacyjne: struktura spinki do
włosów, białko rho
transkrypcja
7
Obróbka posttranskrypcyjna
mRNA u eukariotów
" Dołączeniu czapeczki guanylowej na 5'-końcu mRNA.
powstaje podczas transkrypcj jako
Umożliwia odnalezienie "fabryki białkowej" w cytozolu.
heterogenne hnRNA (pre-mRNA), Ten etap obróbki odbywa się równocześnie z
transkrypcjÄ….
" Dołączeniu ogonka poliA na 3'-końcu mRNA.
następnie ulega obróbce
Ogonek poliA jest krótką nicią złożoną z kilkudziesięciu
posttranskrypcyjnej,
nukleotydów adeninowych. Dzięki temu mRNA jest
rozpoznawana jako własny, a nie obcy kwas nukleinowy.
Niektóre wirusy, np. wirus grypy potrafią dołączać do
swoich nici mRNA ogonek poliA, przez co nie sÄ…
zabijane w cytozolu.
" Splicingu, czyli usuwaniu intronów.
Dołączanie czapeczki na 5 końcu Dołączanie czapeczki na 5 końcu
" Kap lub czapeczka (ang.cap)  charakterystyczna dla
Eukaryota modyfikacja występująca na końcu 5'
informacyjnych RNA (mRNA), a także małych
czapeczka
jÄ…drowych RNA (snRNA).
" zabezpieczenie przed degradacjÄ… przez egzonukleazy
" Czapeczka składa się z nietypowego nukleozydu - 7-
" guanozyna
metyloguanozyny - przyłączonego, nietypowym dla
kwasów nukleinowych, wiązaniem 5', 5'-
" wiÄ…zanie 5 -5
trifosforanowym do końca 5' łańcucha mRNA.
" Struktura kapu ma na celu ochronÄ™ mRNA przed
nukleazami.
" Zabezpiecza ona mRNA przed degradacjÄ… przez
niektóre enzymy, przyczyniając się (przynajmniej
częściowo) do większej stabilności cząsteczki w
komórkach eukariotycznych.
Poliadenylacja 3 końca
Poliadenylacja
" modyfikacja eukariotycznego mRNA dotycząca końca 3'
Poli A
czÄ…steczki.
" zwiększa stabilność RNA
" dodawanie szeregu nukleotyd ów adeninowych zwanego
fragmentem poliadenylowym lub poli-A.
" ~200 adenin dodanych
potranskrypcyjnie
" po zako Å„czeniu syntezy transkryptu mRNA jest przecinane
przez specyficzną endonukleazę w pewnej odległości od sygnału " miejsce wyznaczane przez
poliadenylacji AAUAAA, a nast ępnie poli-A polimeraza (PAP)
sekwencjÄ™
dołącza (do końca 3') od 50 do 250 nukleotydów adeninowych.
" zabezpieczenie cząsteczki mRNA eukariontów przed degradacją
zanim zdąży opuścić jądro komórkowe. Transkrypt z ogonem poli-
A jest wydajniejszÄ… matrycÄ… w trakcie translacji. Pojedynczy
transkrypt może mieć kilka sygnałów do poliadenylacji.
8
Splicing
Splicing
Geny zawierajÄ… introny i eksony
Mechanizm splicingu
" miejsce wyznaczają słabo
konserwowane sekwencje
" najpierw koniec 5 intronu
dołącza się do sekwencji
rozgałęzienia tworząc cząsteczkę
w kształcie lassa
" potem miejsce splicingowe 3
jest rozcinane i koniec 3
pierwszego egzonu przyłącza się
do końca 5 drugiego egzonu
Splicing
Splicing
Mechanizm splicingu " Splicing, składanie genu, wycinanie intronów -
usunięcie intronów (sekwencji niekodujących) i
" splicing jest katalizowany
połączenie egzonów (sekwencji kodujących) z
przez czÄ…steczki snRNA
prekursorowego mRNA organizmów eukariotycznych.
(small nuclear ribonucleo
protein)
" Proces ten zachodzi podczas obróbki
posttranskrypcyjnej po to, by dojrzały mRNA,
" obecne w nich RNA
przygotowany do translacji, kodował ciągły łańcuch
rozpoznajÄ… miejsca
polipeptydowy (od kodonu start do stop).
splicingowe i miejsce
rozgałęzienia
" Splicing katalizowany jest przez kompleks białek i
" kompleks pre-mRNA i snRNP
RNA zwany spliceosomem. W niektórych przypadkach
następuje samowycinanie się intronów, bez udziału
tworzy spliceosom
spliceosomu, funkcję katalityczną pełni wówczas RNA
(rybozym).
Splicing alternatywny
Wycinanie intronów przez spliceosom
" intron, by podlegał poprawnemu wycięciu, musi posiadać sygnały:
sekwencję GU na końcu 5' i sekwencję AG na końcu 3' (dla " splicing alternatywny to łączenie ze sobą różnych egzonów,
spliceosomu klasycznego, odpowiedzialnego za przeważającą niekoniecznie po kolei (według sekwencji genu), albo z
większość reakcji wycinania intronów) pominięciem niektórych, a niektóre introny nie są usuwane.
dla spliceosomu alternatywnego odpowiednio AU i AC) oraz tzw. " w ten sposób z jednego genu może powstać więcej niż jedna
miejsce rozgałęzienia, w którym znajduje się nukleotyd cząsteczka mRNA, co jest z
ródłem zmienności białek.
adeninowy (A).
" np. genu Dscam Drosophila melanogaster, który ma 38 000
wariantów splicingowych.
" podczas reakcji splicingu sekwencje sygnałowe są rozpoznawane " od 35 do 75% ludzkich genów podlega alternatywnemu
przez wchodzące w skład spliceosomu małe jądrowe RNA splicingowi
(snRNA), które tworzą komplementarne połączenia RNA-RNA z
obszarami terminalnymi i miejscem rozgałęzienia intronu.
IstniejÄ… cztery drogi alternatywnego splicingu:
" wykorzystanie różnych promotorów podczas transkrypcji genu.
" splicing dokonywany przez spliceosom oraz samowycinanie
" wykorzystanie różnych sygnałów do poliadenylacji
zaczyna siÄ™ od ataku grupy 2'OH nukleotydu adeninowego z
" zachowywanie niektórych intronów
miejsca rozgałęzienia na pierwszy nukleotyd intronu (koniec 5'),
co powoduje powstanie pętli. Następnie grupa 3'-OH uwolnionego " pomijanie niektórych egzonów.
egzonu atakuje ostatni nukleotyd intronu na końcu 3 , dzięki
czemu egzony siÄ™ Å‚Ä…czÄ… i uwalniany jest intron w formie lassa.
9
Redagowanie RNA
TRANSLACJA
Co to jest redagowanie RNA IstotÄ… procesu translacji jest tworzenie
wiązań peptydowych
" posttranskrypcyjna zmiana sekwencji RNA
pomiędzy kolejnymi
" u większości organizmów zjawisko sporadyczne
konkretnymi aminokwasami
" u niektórych bardzo częste
zgodnie z informacjÄ… zapisanÄ…
kodem genetycznym
w genie kodującym dany łańcuch polipeptydowy
Translacja
W PROCESIE TRANSLACJI UCZESTNICZ
:
Na czym polega proces translacji
" synteza białka na matrycy mRNA
CO? PO CO?
" przebiega w rybosomach
mRNA matryca
" za interpretacjÄ™ kodu genetycznego odpowiadajÄ… tRNA
tRNA funkcja adaptorowa; konieczne, bo
aminokwasy nie rozpoznają kodonów
funkcja adaptorowa; konieczne, bo
syntetazy aminoacylo-
aminokwasy nie rozpoznają kodonów
tRNA
rybosomy środowisko; enzym
aminokwasy substraty
czynniki białkowe regulatory
rybosomy widziane w mikroskopie elektronowym
SCHEMAT PRZEBIEGU TRANSLACJI
ETAPY TRANSLACJI
INICJACJA obejmuje etapy przed utworzeni em pierwszego
wiÄ…zania peptydowego. Obejmuje zw iÄ…zanie mRNA do rybosomu
oraz utworzenie kompleksu inicjujÄ…cego.
ELONGACJA obejmuje reakcje od utworzenia pierwszego aż po
ostatnie wiÄ…zanie peptydowe.
-w miejscu P znajduje się peptydylo-tRNA, do miejsca A przyłącza się odpowiedni
TERMINACJA obejmuje uwolnienie polipeptyd u z rybosomu oraz
aa-tRNA
dysocjację rybosomów na podjednostki.
-tworzy się wiązanie peptydowe pomiędzy istniejącym peptydem a nowym
aminokwasem, rybosom przesuwa się po nici mRNA w ten sposób, że nowy
Każdy z tych trzech etap ów wymaga obecno ści specyficznych
peptydylo-tRNA znajduje siÄ™ teraz w miejscu P, a miejsce A obejmuje kolejny
czynników cytoplazmatycznych.
tryplet (kodon) = TRANSLOKACJA RYBOSOMU;
-deacylowany tRNA znajdzie siÄ™ teraz w miejscu E (exit) i jest uwalniany z
rybosomu, wiąże teraz nowy aminokwas i z powrotem włącza się w translację
Energia na r óżnych etapach translacji jest d ostarczana przez
hydrolizÄ™ GTP
- miejsce A jest znów puste i eksponowane dla nowego aa-tRNA...... itd.
10
Rybosom
Budowa rybosomu
" mRNA
" mała podjednostka -
wiÄ…zanie mRNA
" duża podjednostka -
katalityczna
" miejsce A
(aminoacylowe)
" miejsce P
(peptydylowe)
" powstajÄ…cy
polipeptyd
11