śydzi w polsce - Wydruk strony Page 1 of 3
Tablica 2
Judaizm i śydzi
Zwój Tory. Tora [hebr. prawo, nauka]
podstawowa część hebrajskiego
kanonu Pisma Świętego, pierwsze pięć
śołnierze rzymscy wynoszą
Strona pochodząca z Talmudu
ksiąg Biblii (Pięcioksiąg Moj\
esza).
Menorę, siedmioramienny
Babilońskiego. Talmud [hebr.
Jest znana chrześcijanom jako Stary
świecznik oraz inne zdobycze
nauka] jest najwa\
niejszą po
Testament. Dla śydów stanowi
ze Świątyni w Jerozolimie.
Biblii księgą judaizmu, która
najświętszy obiekt kultu. Tora musi
Rzymski wódz Tytus nakazał
zawiera komentarze do Pisma
być przepisywana ręcznie. Ka\
dego
zniszczyć Świątynię w 70 r.
Świętego, rabiniczne dyskusje,
tygodnia jej fragment jest uroczyście
n.e., a ludność \
ydowską
zasady, obejmujące wszystkie
odczytywany w synagodze.
wysiedlić z Judei. śydzi
dziedziny \
ycia, wskazania
zaczęli się osiedlać na całym
moralne i przypowieści.
W XIII w. p.n.e. naród \
ydowski
obszarze Cesarstwa
Powstawał stopniowo a jego
zamieszkiwał miasta i wsie na
Rzymskiego, wzdłu\

zasadnicze części
terenach, które stanowią dzisiaj
wybrze\
y Afryki Północnej, na
skodyfikowane zostały w IV
terytorium Izraela. Centralnym
terytorium obecnych Włoch i
wieku n.e. w akademiach
miastem była Jerozolima, gdzie
Hiszpanii, wzdłu\
Renu, i we
religijnych Babilonu. Liczący
wzniesiono Świątynię. Religią śydów
Francji.
5894 strony Talmud składa się
był judaizm, głoszący wiarę w jednego
z dwóch podstawowych części
Boga, wymagający od swoich
Miszny (prawo przekazywane
wiernych etycznego postępowania,
ustnie) i Gemary (komentarze i
propagujący wspólną modlitwę.
objaśnienia do Miszny).
Talmud stanowi najwa\
niejsze
Po powstaniach \
ydowskich
dzieło nauczania \
ydowskiego.
skierowanych przeciw okupacji
Studiowanie Tory i Talmudu
rzymskiej (66 - 135 r. n.e.) zabroniono
jest obowiązkiem ka\
dego
śydom zamieszkiwania w Jerozolimie
pobo\
nego śyda.
i Judei. śydzi zmuszeni zostali do
opuszczenia swojej ojczyzny a
Jerozolima została zburzona.
Rabini z Jemenu. Po zburzeniu
Rozpoczął się okres diaspory - dwóch
Świątyni w Jerozolimie przez
tysięcy lat \
ycia w rozproszeniu. śyjąc
Rzymian w 70 r. n.e. judaizm
w diasporze tworzyli własne gminy,
stał się religią pozbawioną
które obejmowane były specjalnymi
jednego centrum. Od tego
prawami i ograniczeniami. Po
czasu nauczanie i
otrzymaniu równych praw zaczęli się
przywództwo religijne przejęli
integrować ze społeczeństwami, wśród
rabini, którzy studiują i
których mieszkali od wieków. Dla
interpretują Pisma oraz
wielu z nich fakt bycia śydem przyjął
objaśniają prawa religijne.
wymiar świecki i narodowy. W końcu
Pełnią oni równie\
funkcję
XIX w. powstał syjonizm - \
ydowski
sędziów.
ruch narodowy - propagujący ideę
http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel02.html 2008-04-19
śydzi w polsce - Wydruk strony Page 2 of 3
powrotu do Palestyny i ponowne
utworzenie tam państwa \
ydowskiego.
Po tragedii Holocaustu idea wspólnej
historii i losu nabrała szczególnego
znaczenia. Stała się ona jeszcze
mocniejsza po utworzeniu w 1948 r.
niepodległego państwa \
ydowskiego.
Mimo, i\
w latach następnych 2,5
miliona śydów "powróciło" do
Izraela, to jednak większość ludności
\
ydowskiej \
yje do dziś w diasporze.
Święto Pesach. Jest to jedno z
najstarszych i najwa\
niejszych
świąt \
ydowskich,
upamiętniające wyzwolenie
Izraelitów spod władzy
faraonów i ucieczkę z Egiptu.
Chłopiec podczas uroczystości
Symbolizuje tak\
e zapowiedz

bar micwy [hebr. syn
odkupienia świata po przyjściu
przykazania]. śydzi obchodzą
Mesjasza. Obchodzone jest
bar micwę w wieku 13 lat
wiosną, podczas pierwszej
(dziewczynki w wieku 12 lat -
pełni księ\
yca po zrównaniu
bat micwa). Jest to
się dnia z nocą. W diasporze
symboliczny moment, w
trwa osiem dni a w Izraelu -
którym stają się
siedem. Święto Pesach
pełnoprawnymi członkami
rozpoczyna się od uroczystej
\
ydowskiej wspólnoty
wieczerzy, zwanej sederową
religijnej. Od tej pory
[hebr. porządek], która
obowiązują ich wszystkie
odbywa się według ściśle
przykazania religijne oraz
określonych reguł.
samodzielnie odpowiadają za
Odczytywana jest wtedy
swoje czyny. Podczas
Hagada (zbiór modlitw,
uroczystości bar micwy,
błogosławieństw oraz
chłopcy wzywani są po raz
opowieści o \
yciu Izraelitów w
pierwszy do odczytania
niewoli egipskiej), a zawarte w
Po blisko dwudziestowiecznym
fragmentu Tory oraz
tej opowieści wydarzenia są
okresie rozproszenia śydzi, na
wygłoszenia do niej
symbolicznie upamiętniane.
wezwanie organizacji
komentarza. W XIX wieku
Aby podczas wieczerzy
syjonistycznych, głoszących
podobne ceremonie zostały
wspomnieć prymitywne
konieczność utworzenia niepodległego
wprowadzone tak\
e dla
warunki, jakie napotkali
państwa \
ydowskiego na jego
dziewcząt. Od czasów
Izraelici podczas 40-letniej
historycznym terytorium, zaczęli na
biblijnych, dzieci \
ydowskie
wędrówki po pustyni, spo\
ywa
przełomie XIX i XX w. licznie
płci męskiej były uczone
się macę (placek z
osiedlać się na terytorium Palestyny z
czytania i pisania. W okresie
niekwaszonego chleba). Wiele
głównym jej miastem Jerozolimą.
diaspory śydzi, zamieszkujący
świąt \
ydowskich upamiętnia
Tereny te od wieków wchodziły w
wiele państw Europy
opisane w Biblii wydarzenia.
skład państwa tureckiego i
Środkowowschodniej,
zamieszkane były przez Arabów. W
stanowili zazwyczaj jedyną
1917 r. Brytyjczycy doprowadzili do
grupą społeczną powszechnie
klęski i kapitulacji Turcji, a na
posiadającą tę umiejętność.
zajętym przez nich obszarze
Palestyny, który potem stał się
brytyjskim terytorium mandatowym,
obiecali utworzenie "\
ydowskiej
siedziby narodowej" (deklaracja A.J.
Balfoura). Idę tę gorąco popierał
wybitny działacz syjonistyczny i
pierwszy premier Izraela Dawid Ben
Gurion>. Urodził się on w 1886 r. w
Płońsku na ziemiach polskich, a w
http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel02.html 2008-04-19
śydzi w polsce - Wydruk strony Page 3 of 3
1906 r. osiedlił się w Palestynie. Gdy
w 1947 r. Brytyjczycy opuścili
Palestynę, Ben Gurion 14 maja 1948 r.
uroczyście proklamował na
przyznanej śydom przez ONZ części
Palestyny (druga część przyznana
została Arabom) powstanie
niepodległego państwa Izrael. Ten
wybitny polityk izraelski zmarł w
1973 r.
http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel02.html 2008-04-19