Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca
" Adamowski J., (2006), Czwarty stan. Media masowe w pejzażu społecznym
" Adamowski J., (red.), (2008), Wybrane zagraniczne systemy
Wielkiej Brytanii, Warszawa: ASPRA-JR
medialne, Warszawa: WAiP
" Adamowski J., (1997), Środki masowej informacji Kanady, Warszawa:
" Dobek-Ostrowska B., (2007), Media masowe na świecie. Modele
Elipsa
systemów medialnych i ich dynamika rozwojowa, Wrocław: Wyd. U.
" Bladocha B., (2002), System prasowy RFN, Poznań: DRUKMA
Wr.
" Bladocha B., (2003), Wolność słowa w systemie medialnym Wielkiej
" Dobek-Ostrowska B., (red.), (2002), Transformacja systemów
Brytanii, Toruń:
medialnych w krajach Europy Środkowo Wschodniej, Wrocław:
" Donaj A
., (2001), Media w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej.
UWr.
Poznań: UAM
" Hallin D.C., Mancini P., (2007), Systemy medialne. Trzy modele
" Golka B., (2004), System medialny Stanów Zjednoczonych, Warszawa:
mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Kraków: WUJ
WSiP
" Jakubowicz K., (2007), Media publiczne. Początek końca czy nowy " Golka B., (2001), System medialny Francji, Warszawa: Elipsa
początek, Warszawa: Wamp
" Kaczmarczyk M., (2009), System medialny Irlandii. Zarys problemtyki,
Sosnowiec: Humanitas
" Ociepka B., Ratajczak M., (2000), Media i komunikowanie
" Konarska K., (2007), System mediów elektronicznych w Wielkiej Brytanii,
polityczne. Niemcy, Austria, Szwajcaria, Wrocław: Arboretum
Toruń: Wyd. Adam Marszałek
" Williams K., (2008), Media w Europie, Warszawa: WAiP
" Sajna R., (2006), Media hiszpańskie, Toruń: Wyd. Adam Marszałek
Kryteria analizy Halliniego i Manciniego:
" Rozwój rynków medialnych ze
szczególnym uwzględnieniem stopnia
rozwoju prasy
Nowe podejście systemowe
" Paralelizm polityczny, czyli stopień i
charakter powiązań między mediami a
partiami politycznymi
D. Hallin, P. Mancini
" Profesjonalizm dziennikarski
" Stopień i charakter interwencji państwa w
system medialny
1
Sprzedaż gazet na 1000 dorosłych mieszkańców, 2000 r. Stosunek wskaz
ników oglądalności telewizji
Sprzedaż gazet na 1000 dorosłych mieszkańców, 2000 r. Stosunek wskaz
ników oglądalności telewizji
do wskaz
ników czytelnictwa prasy w krajach UE
do wskaz
ników czytelnictwa prasy w krajach UE
Grecja
Portugalia
Włochy
Szwecja
Hiszpania
Austria
Belgia
Niemcy
Francja
Finlandia
Irlandia
Kanada Holandia
USA
Dania
Holandia
Irlandia
Gazety
Dania
Wielka Brytania Telewizja
Austria
Belgia
Niemcy
Wielka Brytania Francja
Szwajcaria
Włochy
Szwecja
Hiszpania
Finlandia
Portugalia
Norwegia
Grecja
0 100 200 300 400 500 600 700 800
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Stosunek systemów medialnych
Różnice we wskaz
nikach czytelnictwa prasy wg płci, 2000 r.
Różnice we wskaz
nikach czytelnictwa prasy wg płci, 2000 r.
do politycznych
Szwecja
Norwegia
Spolaryzowany
pluralizm
Finlandia
Irlandia
Dania
Grecja
Wielka Brytania
Hiszpania,
Francja
Portugalia
Włochy
Austria
Mężczyz
ni
Szwajcaria Francja
Kobiety
USA
Holandia Belgia
Austria Niemcy
Kanada
Holandia
Belgia
Wielka Brytania
Norwegia, Finlandia, Kanada
Grecja
Irlandia USA
Dania, Szwecja Szwajcaria
Włochy
Demokratyczny
Hiszpania
korporacjonizm Model liberalny
Portugalia
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2
Cechy charakterystyczne
- Na płaszczyz
nie ekonomicznej  tradycja
liberalna i mechanizmy rynkowe;
Północnoatlantycki
- Na płaszczyz
nie politycznej 
umiarkowany pluralizm; tendencja do
tworzenia rządów większościowych;
model liberalny
Kryteria
" Rozwój komercyjnej prasy masowej nastąpił już w XIX
" Rozwój komercyjnej prasy masowej
wieku (silne rynki prasowe) - średnie wskaz
niki
czytelnictwa prasy
Północno i środkowoeuropejski
" Paralelizm polityczny  niski poziom , prasa komercyjna
" Paralelizm polityczny
jest neutralna i niezależna; profesjonalny model
model demokratycznego
zarządzania mediami elektronicznymi; systemy formalnie
autonomiczne;
korporocjanizmu
" Profesjonalizacja  wysoki poziom,
" Profesjonalizacja
niezinstytucjonalizowany system autoregulacji,
dziennikarstwo zorientowane na informacje;
" Rola państwa  przeważająca orientacja rynkowa (z
" Rola państwa
wyjątkiem UK i Irlandii  silne publiczne media);
3
Kryteria
Cechy charakterystyczne
" Prasa  wysoka sprzedaż i czytelnictwo (ok.700/1000); rozwój
" Prasa
prasy ma długą historię (XVII w.), a w XIX w. rozwinięta prasa
" Wszystkie kraje są bogate, o wysokim produkcie
masowa; istnieje prasa politycznie zaangażowana (choć od
brutto, zaawansowane technologie;
lat 70-tych w coraz mniejszym stopniu);
" Paralelizm polityczny  coraz słabszy, słaby pluralizm
" Paralelizm polityczny
" Niezbyt duża liczba ludności (wyjątek Niemcy)
zewnętrzny ; dziennikarstwo autonomiczne i niska presja
" Profesjonalizacja  wysoki poziom; daleko idąca regulacja
" Profesjonalizacja
" Długie tradycje demokratyczne (wyjątek kraje
rynku medialnego, przejawiająca się w prawie medialnym jak
niemieckojęzyczne), dobrze rozwinięta sfera
również w protekcji wśród mediów (subsydiach); nie
publiczna;
przeszkadza to wolności i niezależności mediów;
" Rola państwa  silna, media publiczne działają na podstawie
" Rola państwa
" Obecnie - umiarkowany pluralizm, zróżnicowany
modelu parlamentarnego lub obywatelsko  korporacyjnego,
ideologicznie; dobrze rozwinięta funkcja socjalna
przy znaczącym zaangażowaniu partii politycznych i różnych
państwa; grup społecznych w procesie zarządzania organizacjami
medialnymi;
Cechy
" Kraje śródziemnomorskie, (poza Francją i
Włochami) które weszły w latach 70 tych na
Południowoeuropejski
drogę demokracji po okresie dyktatury
model spolaryzowanego
" Duża różnorodność polityczna
pluralizmu
i konfliktogenność ideologiczna (opóz
nienie w
rozwoju instytucji liberalnych
" Silna pozycja państwa i partii politycznych w
okresie transformacji, klientelizm)
4
Kryteria
" Prasa  niski wskaz
nik sprzedaży i czytelnictwa (śr.
" Prasa
100/1000, FR 190/1000); gazety adresowane są głównie
do wykształconych obywateli, prasa elitarna, mocno
zorientowana politycznie
Reszta Europy?
" Paralelizm  najwyższy ze wszystkich modeli; pluralizm
" Paralelizm
zewnętrzny; dziennikarstwo zorientowane na komentarz;
parlamentarny lub rządowy model zarządzania mediami
elektronicznymi; polityka ponad mediami
" Profesjonalizm dziennikarski  mniejszy stopień,
" Profesjonalizm dziennikarski
instrumentalizacja;
" Rola państwa  silna interwencja; subsydia we Fr. I Wł.;
" Rola państwa
okresy cenzury; państwo jako właściciel, regulator i
podmiot finansujący
A gdzie Polski system medialny?
K. Jakubowicz
" Demokracje rywalizacyjne  Czechy, Polska,
" Demokracje rywalizacyjne
Spolaryzowany
Słowenia, Węgry, Litwa, A
otwa, Estonia; pluralizm
" Skoncentrowany reżim polityczny  Słowacja,
" Skoncentrowany reżim polityczny
Grecja
Bułgaria, Rumunia, Ukraina, Rosja, Chorwacja,
Hiszpania,
Mołdawia, Kirgizja;
Portugalia
Włochy
" Kraje rozdarte wojną  Armenia, Albania,
" Kraje rozdarte wojną
Francja
Gruzja, Macedonia, Azerbejdżan, Tadżykistan,
Belgia
Bośnia-Hercegowina;
Austria Niemcy
Holandia
" Nierywalizacyjne reżimy polityczne  Wielka Brytania
" Nierywalizacyjne reżimy polityczne
Norwegia, Finlandia, Kanada
Kazachstan, Uzbekistan, Białoruś,
Irlandia USA
Dania, Szwecja Szwajcaria
Demokratyczny
Turkmenistan;
korporacjonizm Model liberalny
5