Dochód Narodowy
Podstawowe mierniki
Systemy liczenia dochodu narodowego
w statystyce międzynarodowej
MPS ( system produkcji materialnej )-z
ródłem
DN jest tylko sfera produkcji materialnej.
SNA ( system rachunkowości społecznej) 
z
ródłem DN jest każda legalna działalność
gospodarcza przynosząca dochody.
Analiza DN wg SNA
" Proces tworzenia- gdzie DN został wytworzony?, przez
jakie działy i gałęzie gospodarki? Podstawą analizy jest
produkcja czysta, czyli wartość dodana.
" Proces podziału- udział poszczególnych grup społecznych
w DN liczonym w koszcie czynników wytwórczych.
" Ostateczne wykorzystanie- proporcje wydatków na cele
konsumpcyjne i inwestycyjne w danym roku. Jaka część
DN zostaje zużyta na prywatne wydatki konsumpcyjne,
jaka na zakupy rządowe i jaka na prywatne inwestycje?
Mierniki DN wg SNA
" Produkt Krajowy Brutto PKB
" Produkt Narodowy Brutto PNB
" Produkt Narodowy Netto PNN
PKB
Produkt Krajowy Brutto mierzy wartość
produkcji wytworzonej w ciągu jednego
roku przez czynniki produkcji, które są
zlokalizowane w granicach terytorialnych
danego państwa, bez względu na to kto jest
właścicielem tych czynników produkcji.
PKB per capita   na głowę
Metody obliczania PKB
" metoda sumowania produktów
" metoda sumowania dochodów
" metoda sumowania wydatków
Metoda sumowania produktów
Polega na sumowaniu wartości produktów i usług
wytworzonych w danej gospodarce w ciągu roku. W praktyce
obliczeniami tymi zajmują się specjalnie do tego celu
powołane instytucje statystyczne, które grupują dane wg
działów gospodarki.
Przy obliczaniu PKB tą metodą trzeba uważać, aby nie
dodawać wielokrotnie tych samych elementów.
Sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia
tych samych elementów
" sumowanie wartości tzw. dóbr finalnych
" sumowanie tzw. wartości dodanej
Dobra finalne
Dobra finalne to dobra (produkty i usługi) nabywane przez
ostatecznego użytkownika. W ich skład wchodzą produkty i
usługi konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa
domowe oraz produkty i usługi inwestycyjne nabywane
przez przedsiębiorstwa.
Dobra pośrednie to dobra, które stanowią nakład
produkcyjny w innym przedsiębiorstwie.
Wartość dodana
Wartość dodana to przyrost wartości dóbr będący rezultatem
danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez odjęcie od
wartości dóbr wytwarzanych w danym przedsiębiorstwie
sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych
przy wytwarzaniu tych dóbr.
Metoda sumowania dochodów
Polega na sumowaniu dochodów czynników wytwórczych
(płac, rent, procentów i zysków), powstających w procesie
wytwarzania produktów i usług w danym roku. Suma tych
dochodów musi być równa ogólnej sumie wartości dodanej,
wartość dodana składa się z dochodów otrzymywanych przez
uczestników procesu produkcji.
PKB = suma wartości dodanych = suma dochodów czynników
wytwórczych = suma wydatków na dobra finalne
 Metoda sumowania wydatków
Polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne
wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe. Wydatki te
obejmują:
" wydatki na dobra konsumpcyjne wytwarzane w kraju
" wydatki na krajowe dobra inwestycyjne
" wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i
usługi, z wyłączeniem płatności transferowych
" wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowane
Produkt Krajowy Brutto
" PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej w
kategoriach cen płaconych przez ostatecznych odbiorców ,
a więc uwzględniających podatki pośrednie
PKB cr = C+I+G+X
cr-ceny rynkowe, C-konsumpcja, I- inwestycje, G-wydatki
rządowe,
X- eksport netto (Ex-Imp)
" PKB w cenach czynników produkcji jest miarą produkcji
krajowej z pominięciem podatków pośrednich i
uwzględnieniem subsydiów
PKB cw = PKB cr - Tp + subsydia
cw- ceny czynników wytwórczych, Tp- podatki pośrednie
(Vat, akcyza),
Deflator PKB
" miara przeciętnego wzrostu albo spadku cen wszystkich
dóbr i usług wchodzących w skład PKB;
" za pomocą deflatora przelicza się nominalny PKB na
realny PKB i odwrotnie;
" nominalny PKB  liczony jest w cenach bieżących
(aktualnie ukształtowanych przez rynek)
" realny PKB  liczony jest w cenach stałych (cenach
bazowych-z roku, który jest bazą dla porównań)
Def PKB = (nominalny PKB : realny PKB) x 100 %
Produkt Narodowy Brutto
" PNB jest miarą łącznych dochodów osiąganych
przez obywateli danego kraju, niezależnie od
miejsca świadczenia usług przez czynniki
produkcji, czyli w kraju i poza granicami
" koryguje wielkość PKB o przepływy dochodów z
tytułu własności
PNB = PKB cr + Dz
Rodzaje podziału DN.
" FAZA I - PODZIAA
PIERWOTNY
" FAZA II -PODZIAA
WTÓRNY
" FAZA III- PODZIAA
OSTATECZNY
Pierwotny podział DN
Dokonuje się w miejscach wytwarzania DN, czyli w
przedsiębiorstwach. Polega on na podziale nowo wytworzonej
wartości między pracowników najemnych i na akumulację finansową
przedsiębiorstwa, która stanowi z
ródło zysków jego właścicieli (zyski
brutto).
Podział pierwotny DN jest wynikiem ścierania się dwóch tendencji:
dążenia pracowników najemnych do max. płac i dążenia
przedsiębiorców do min. kosztów.
Wtórny podział DN.
Dochody pierwotne pracowników i przedsiębiorstw podlegają,
za pośrednictwem rynku i budżetu państwa, dalszemu
podziałowi - redystrybucji. Dokonuje się dzięki zakupom
usług poprzez system cen i system podatkowy. W wyniku
wtórnego podziału dochodów pierwotnych powstają dochody
właścicieli przedsiębiorstw i jednostek usługowych,
pracowników sfery nieprodukcyjnej oraz dochody państwa.
Ostateczny podział DN.
Wyraża proces rozdziału DN na dwie części- na konsumpcję i
na akumulację. Do tego podziału dochodzi poprzez podział
pierwotny i wtórny, tj. przez redystrybucję strumieni
wynagrodzeń, podatków, kredytów w wielu ogniwach
gospodarki, aby ostatecznie DN mógł przybrać postać dóbr
finalnych- konsumpcyjnych i inwestycyjnych (trwałych i
obrotowych).
Ostateczny podział DN polega na konkretnym jego
zużytkowaniu.
KONSUMPCJA
" konsumpcja indywidualna dóbr i usług
wszystkich zatrudnionych i właścicieli
przedsiębiorstw;
" konsumpcja zbiorowa dóbr i usług zużywana
przez administrację państwową, sektor obronny i
instytucje publiczne świadczące usługi
nieodpłatnie;
Akumulacja
" inwestycje powiększające zdolność wytwórczą gospodarki;
" inwestycje w sferze usług nieprodukcyjnych;
" przyrost środków obrotowych w gospodarce, obejmujący
wyposażenie nowych przedsiębiorstw w surowce, materiały,
półfabrykaty, energię;
" przyrost zapasów i rezerw w gospodarce;
" obsługa ujemnego bilansu płatniczego;
Efekty akumulacji
" przyrost majątku narodowego
" przyrost zdolności wytwórczych
" przyrost funkcjonującego kapitału
" postęp techniczny
" zmiana poziomu i struktury produkcji społecznej
" przyrost PKB w kolejnych okresach
Inwestycje netto i brutto
Kapitał fizyczny ulega zużyciu. Ekonomicznym odzwierciedleniem
tego procesu jest amortyzacja. Dlatego też część dóbr wytwarzanych
w gospodarce- dóbr inwestycyjnych- trzeba przeznaczyć na
odtworzenie zużytego kapitału. Część inwestycji-inwestycje brutto-
musi być przeznaczona na odtworzenie w rozmiarach
odpowiadających amortyzacji. Pozostałą część-inwestycje netto-
można wykorzystać na powiększenie istniejącego zasobu kapitału.
I netto = I brutto - Am
Produkt Narodowy Netto
" jest miarą produkcji uwzględniającą inwestycje
netto;
" nazywany jest dochodem narodowym;
PNN = Y = PNB cw - Am
DN nie uwzględnia :
" dochodów  szarej i czarnej strefy gospodarki
" tzw. produkcji przydomowej
" wartości prac domowych (np. praca gospodyni domowej)
" wartości czasu wolnego (koszt alternatywny)
" efektów zewnętrznych produkcji jak np. zanieczyszczenie
środowiska;
DN nie jest miarą  szczęścia - rośnie również wtedy, gdy ludzie
chorują lub umierają.
Dobrobyt Ekonomiczny Netto
DEN = PKB + szacunkowe wielkości wartości
czasu wolnego + szacunkowe wielkości wartości
produkcji nie rejestrowanej + szacunkowe wielkości
wartości infrastruktury publicznej + szacunkowe
wielkości wartości prywatnych dóbr trwałego użytku
- szacunkowe wielkości wartości skażenia
środowiska - wydatki na obronę narodową - wydatki
na dojazdy do pracy