Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem...
Również z politycznego punktu widzenia
Rafał Budzisz
organ wykonawczy stał się bardziej atrakcyj-
nym celem działalnoS
ci partii politycznych.
To może tłumaczyć tak wielkie zaintereso-
Kilka uwag wanie wielu ugrupowań politycznych zmiana-
mi dotyczącymi organu wykonawczego
w dyskusji
w gminie (lub też zachowaniem jego status
quo). Kadencja wójtów, burmistrzów i prezy-
nad modelem
dentów miast, która się właS
nie skończyła,
dostarczyła sporo materiału mogącego służyć
organu wykonawczego
okreS
leniu kondycji tych organów i możli-
wych (lub też potrzebnych) w tym zakresie
wgminie
2
zmian .
Obecnie tryb wyboru organu wykonaw-
czego w gminie okreS
la ustawa z 20 czerwca
2002 r. o bezpoS
rednim wyborze wójta, bur-
3
mistrza i prezydenta miasta . Regulacja ta
zrównoważyła dominację rady gminy wystę-
pującą w poprzednim ustroju gminy i stanowi
kolejny etap w obserwowanym od wielu lat
głaszane ostatnio propozycje zmiany
procesie wzmacniania pozycji organu wyko-
Ztrybu wyboru organu wykonawczego
nawczego w gminie. Wskazana ustawa rady-
w gminie, oznaczające powrót do poprzed-
kalnie zmieniła też model organu wykonaw-
niego modelu władzy wykonawczej, powodu-
czego w gminie. W miejsce dotychczasowego
ją koniecznoS
ć analizy doS
wiadczeń związa-
organu kolegialnego, wybieranego przez ra-
nych z dopiero co zakończoną kadencją wój-
dę gminy, pojawił się organ monokratyczny,
tów, burmistrzów i prezydentów miast oraz
wyłaniany w drodze wyborów powszechnych
ustalenia skutków, jakie zmiany te pociąga-
przez mieszkańców gminy.
łyby za sobą. Przy kreowaniu nowych rozwią-
Pierwszą płaszczyzną oceny dotychczaso-
zań o charakterze ustrojowym, nie tylko
wego funkcjonowania organu wykonawczego
zresztą w samorządzie terytorialnym, nie na-
w gminie może być jego relacja z organem
leży się kierować dorax
nymi celami politycz-
stanowiącym. Bez wątpienia obecna regula-
nymi, lecz poddać obowiązujące rozwiąza-
cja pozycji prawnej wójta, burmistrza i prezy-
nia wnikliwej ocenie. Oceny takiej, zwłasz-
denta miasta zasadniczo zmieniła stosunki
cza w zakresie funkcjonowania administracji
pomiędzy organami gminy. Zmiana trybu wy-
publicznej, w tym samorządu gminnego,
boru oraz przekształcenie organu kolegialne-
można dokonywać na wielu płaszczyznach,
go w monokratyczny znacznie wzmocniła je-
z istoty samorządu terytorialnego wynika bo-
go pozycję.
wiem jego wielopłaszczyznowy charakter.
Po zmianie ustrojowej w samorządzie
gminnym, polegającej na wprowadzeniu bez-
poS
redniego wyboru monokratycznego organu 2
Analizy danych dotyczących osób wybranych na
wójtów, burmistrzów i prezydentów miast dokonała
wykonawczego, jego pozycja uległa znacznemu
1 J. Kowalik w artykule: Wybrani w bezpoS
rednich wy-
wzmocnieniu i wymaga szczególnej uwagi .
borach,  Samorząd Terytorialny 2005, nr 6, s. 5
i nast.; por. także: A. Grzesik-Robak: BezpoS
rednie
samorządowe wybory prezydentów miast 2002  pró-
ba analizy,  Samorząd Terytorialny 2004, nr 6, s. 38
1
Por.: K. Podgórski: Nowy kształt organówwyko- i nast.
3
nawczych gmin,  Samorząd Terytorialny 2002, nr 10,
DzU nr 113, poz. 984 z pox
n. zm., dalej: ustawa
ss. 3 7.
o bezpoS
rednim wyborze wójta.
38 SAMORZĄD TERYTORIALNY NR 1 2
Ponadto, należy wskazać, że relacje orga- wójta, burmistrza i prezydenta miasta była to
nu wykonawczego z organem stanowiącym większoS
ć bezwzględna ustawowego składu
występują w różnych sferach, i nie wszystkie rady gminy. Pozwalało to na realizację zadań
z nich mają charakter prawny. Trzeba bo- organu wykonawczego przy poparciu organu
wiem pamiętać, że jedną z cech administracji stanowiącego. Silniejsze powiązanie perso-
4
publicznej jest jej polityczny charakter , co nalne oznaczało również możliwoS
ć odwoła-
powoduje tworzenie się relacji prawnie indy- nia wójta, burmistrza i prezydenta miasta
ferentnych, lecz bardzo istotnych dla funkcjo- przez radę gminy, czego skutkiem było odwo-
nowania samorządu gminnego. Dla ich pra- łanie całego zarządu. Co prawda, z uzasad-
widłowego kształtowania się konieczne jest nionym wnioskiem musiała wystąpić 1/4 usta-
jednak odpowiednie instrumentarium praw- wowego składu rady, a w głosowaniu wniosek
ne, które z jednej strony pozwoli zacho- musiał być poparty przez 3/5 ustawowego
wać równowagę pomiędzy organami gminy, składu rady, ale ustawodawca w żaden spo-
a z drugiej usprawni ich działalnoS
ć w zakre- sób nie precyzował przyczyn odwołania wój-
sie powierzonych przez ustawodawcę zadań. ta, burmistrza i prezydenta miasta lub całego
5
Wydaje się, że na potrzeby tego opracowania zarządu . W praktyce oznaczało to możliwoS
ć
można wyodrębnić kilka typów relacji między odwołania zarządu z każdego powodu, jeżeli
radą a wójtem, burmistrzem i prezydentem tylko zdaniem kwalifikowanej większoS
ci ra-
miasta, a wczeS
niej zarządem i jego przewod- dy gminy zasługiwał on na poparcie.
niczącym. Ułatwi to również odpowiedx
na Obecne rozwiązania ustawowe w sposób
pytanie, czy w samorządzie gminnym po- znaczący rozlux
niają relacje personalne mię-
trzebne są zmiany dotyczące organu wyko- dzy wójtem, burmistrzem, prezydentem mia-
nawczego. sta a radą gminy. Zarówno organ stanowiąco-
Pierwszy typ relacji można ująć jako per- -kontrolny, jak i wykonawczy w gminie po-
sonalne. Dotychczasowy model organu wy- chodzą z wyborów bezpoS
rednich. Rada gmi-
konawczego w gminie bardzo silnie wiązał ny straciła, co do zasady, jakikolwiek wpływ
w tym zakresie zarząd gminy na czele z prze- na obsadę personalną organu wykonawcze-
wodniczącym z radą gminy. Przede wszyst- go. Wyjątkiem jest tu sytuacja, gdy do wybo-
kim rada dokonywała wyboru członków za- rów nie został zgłoszony żaden kandydat lub
rządu. Zarówno przewodniczący, jak i pozo- jeden, który nie uzyskał więcej niż połowy
6
stali członkowie zarządu mogli również po- ważnie oddanych głosów . Bezwątpieniataki
chodzić ze składu rady. Rada miała zatem tryb wyboru organu wykonawczego wzmac-
bezpoS
redni wpływ na obsadę personalną or- nia jego pozycję, ale też może się przyczynić
ganu wykonawczego. Dodatkowo, jeżeli do trudniejszych kontaktów z radą, zwłaszcza
członkowie zarządu pochodzili z jej składu, w sytuacji braku poparcia dla działań organu
to mogli stanowić grupę od trzech do pięciu wykonawczego przez większoS
ć w radzie.
radnych. Oprócz samego faktu dokonywania Może to skutkować torpedowaniem jego
obsady stanowisk w zarządzie, bardzo duże działań. Co prawda, każdy z organów ma
znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania ustawowo okreS
lone zadania i jest wyposażo-
organów gminy miała koniecznoS
ć uzyskania ny w kompetencje do ich realizacji, jednak
większoS
ci w radzie dla dokonania tego wy-
boru. W przypadku dokonywania wyboru
5
Wyjątkiem była procedura odwołania zarządu
z powodu nieudzielania absolutorium  art. 28b ust. 2
ustawy o samorządzie gminnym w wersji sprzed nowe-
4
lizacji.
M. Stahl: Pojęcie administracji, jej cechy i funk-
6
cje, (w:) Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, R. Mi- Art. 11 ustawy o bezpoS
rednim wyborze wójta,
chalska-Badziak, E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl: burmistrza i prezydenta miasta. Por. także: A. Szewc,
Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady T. Szewc: Wójt, burmistrz, prezydent miasta, Warsza-
w teorii i orzecznictwie, Warszawa 2004, s. 15. wa 2006, ss. 30 31.
Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem... 39
brak współpracy między nimi może się przy- w znacznej liczbie gmin powstał po wyborach
czynić do mniejszej skutecznoS
ci w funkcjo- samorządowych pat w stosunkach między de-
nowaniu gminy jako całoS
ci. Rada gminy mokratycznie wybraną radą a demokratycz-
zachowała wszakże możliwoS
ć zainicjowa- nie wybranym burmistrzem. W skrajnych
nia referendum w sprawie odwołania przez przypadkach pat ten prowadzi wręcz do za-
mieszkańców gminy wójta, burmistrza i pre- blokowania zdolnoS
ci gminy do wykonywania
zydenta miasta. Ten S
rodek nacisku został zadań publicznych, w wielu innych skutkuje
jednak poważnie ograniczony przez sankcję gorszące spory personalne o charakterze am-
9
rozwiązania rady gminy z mocy prawa, gdyby bicjonalnym .
w referendum w sprawie odwołania z innej W obecnym stanie prawnym zmieniła się
przyczyny niż nieudzielanie absolutorium od- także oS
zainteresowania wójta, burmistrza
dano więcej niż połowę ważnych głosów i prezydenta miasta. Poprzednio jego dzia-
przeciwko odwołaniu wójta, burmistrza, pre- łania musiały uzyskać aprobatę rady gminy.
7
zydenta miasta . Rady gmin w obawie o brak Obecnie organ wykonawczy szuka uznania
wystarczającego poparcia mieszkańców wy- dla swoich działań wS
ród potencjalnych wy-
jątkowo rzadko korzystały dotychczas z tego borców. To również osłabia relację organu
instrumentu. Natomiast w przypadku gdyby wykonawczego z radą gminy na płaszczyx
nie
wniosek o przeprowadzenie referendum nie personalnej.
uzyskał poparcia 3/5 ustawowego składu ra- Więzi personalne między radą gminy
dy, kolejny wniosek może być zgłoszony a organem wykonawczym zostaną jednak
w tym trybie nie wczeS
niej niż po upływie zerwane całkowicie, kiedy obowiązki wójta,
12 miesięcy od poprzedniego głosowania. burmistrza i prezydenta miasta będzie pełnił
10
To kolejny przepis osłabiający radę gminy jego zastępca w trybie art. 28g znowelizowa-
w działaniu zmierzającym do odwołania or- nej ustawy o samorządzie gminnym, o czym
ganu wykonawczego w trybie referendum. piszę szerzej w dalszej częS
ci opracowania.
Takie umocnienie pozycji tego organu w prak- Koncepcją przywracającą prawidłowe
tyce spowodowało pozbawienie rady gminy stosunki między organem stanowiącym a wy-
możliwoS
ci wpływania na jego obsadę perso- konawczym w gminie jest postawienie wójta,
nalną. Swoją bezsilnoS
ć rada gminy może burmistrza i prezydenta miasta na czele rady
manifestować np. poprzez ciągłe korzystanie gminy. Rozwiązanie to z powodzeniem stoso-
z instytucji interpelacji i zapytań kierowanych wane jest w niektórych gminach niemieckich
11
do wójta, burmistrza i prezydenta miasta, (ustrój południowoniemiecki) . Również
krytycznie oceniających ich działania, bloko- w polskiej doktrynie pojawiają się postulaty
wanie projektów uchwał przez nich wnoszo- przetransponowania takich rozwiązań do pol-
8
nych czy też obniżanie wynagrodzenia . Kry- skiego ustroju gminy, co ułatwiłoby współpra-
12
tyczne stanowisko w relacji między organami cę między jej organami .
gminy zgłaszają także przedstawiciele doktry-
ny. Jak wskazuje M. Kulesza  W rezultacie
9
[dokonania zmiany sposobu wybierania orga- M. Kulesza: Konsolidacja zarządzania w samo-
rządzie  wybrane zagadnienia. Uwagi do dyskusji,
nu wykonawczego w gminie  przyp. R.B.]
 Samorząd Terytorialny 2006, nr 7 8, s. 8.
10
Obowiązki te może przejąć także osoba wyzna-
czona przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek wo-
7 jewody, za poS
rednictwem ministra właS
ciwego do
Art. 67 ustawy z 15 wrzeS
nia 2000 r. o referen-
spraw administracji publicznej, w przypadku gdy za-
dum lokalnym (DzU nr 88, poz. 985 z póx
n. zm.).
stępca wójta, burmistrza i prezydenta miasta nie zo-
8
Obniżenie takie jest możliwe w granicach prze-
stał powołany.
widzianych rozporządzeniem Rady Ministrów z 2 sier-
11
B. Dolnicki: Ustrój samorządu terytorialnego
pnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracow-
w Niemczech  po reformie,  Samorząd Terytorialny
ników samorządowych zatrudnionych w urzędach
2001, nr 3, s. 65.
gmin, starostwach powiatowych i urzędach mar-
12
szałkowskich (DzU nr 146, poz. 1223). M. Kulesza: Konsolidacja..., op. cit., ss. 8 9.
40 SAMORZĄD TERYTORIALNY NR 1 2
15
Drugi typ relacji między organemstano- ne wady i zalety , co powinno być oceniane
wiącym i kontrolnym a wykonawczym w gmi- w samorządzie terytorialnym przede wszyst-
nie można nazwać funkcjonalnymi. Te związa- kim z punktu widzenia sprawnoS
ci działania
ne z wykonywaniem przez organy gminy swo- tego organu. Jak słusznie wskazuje B. Jawor-
ich zadań, co do zasady, nie uległy zmianie. ska-Dębska, pojęcie  sprawnoS
ć działania
Ustawa o bezpoS
rednim wyborze wójta nie nie ma charakteru normatywnego, a jej defi-
wprowadziła także nowego podziału kompe- niowaniem zajmuje się między innymi prak-
tencji między organy gminy. Dotyczą one je- seologia czy też nauka organizacji i zarządza-
16
dynie dwóch zagadnień  regulaminu organi- nia . Nie wdając się w teoretyczne rozważa-
zacyjnego urzędu, który poprzednio był nia dotyczące samego pojęcia, można wska-
uchwalany przez radę na wniosek zarządu, zać, że elementami sprawnoS
ci są: skutecz-
17
a obecnie nadawany jest przez organ wyko- noS
ć, korzystnoS
ć i ekonomicznoS
ć . Ele-
nawczy w drodze zarządzenia, oraz składania menty te urastają do rangi zasady sprawnoS
ci
18
oS
wiadczeń woli w imieniu gminy, które po- działania administracji (efektywnoS
ci) . Na
przednio, co do zasady, składane były przez gruncie samorządu terytorialnego pojęcie
dwóch członków zarządu, a obecnie jedno- sprawnoS
ci nabiera szczególnego znaczenia,
osobowo przez organ wykonawczy. W pozo- bowiem przekłada się na jakoS
ć administro-
stałym zakresie zastosowano niemal mecha- wania sprawami państwa najbliżej obywate-
19
niczną zmianę nomenklatury i zastąpiono li . W tym kontekS
cie również należy spróbo-
pojęcie  zarząd lub  przewodniczący za- wać ocenić funkcjonowanie organu wyko-
rządu pojęciem  wójt, burmistrz i prezydent
13
miasta . W poprzednim stanie prawnym ra-
da mogła łatwiej wpływać na decyzje organu
15
Z. Leoński: Nauka administracji, Warszawa 1999,
wykonawczego i jego sposób działania, bo-
s. 68.
wiem jego kolegialny charakter wymagał więk-
16
B. Jaworska-Dębska: Porozumienia komunalne
szoS
ci głosów dla podjęcia stosownej uchwa-
a sprawnoS
ć działania administracji samorządowej,
ły. Rada mogła zatem wykorzystywać powiąza- (w:) SprawnoS
ć działania administracji samorządo-
wej, VII Doroczna Konferencja Stowarzyszenia Edu-
nia o charakterze personalnym i sterować
kacji Administracji Publicznej, Rzeszów 2006, s. 209
wręcz działaniami zarządu. Również i zarząd i nast. Por. także: J. Łukasiewicz, K. Kłosowska: Uwa-
runkowania sprawnoS
ci działania administracji samo-
łatwiej mógł uzyskać poparcie rady dla za-
rządowej  aspekty teoretyczne i praktyczne, (w:)
mierzonych działań. Obecnie rada nadal
SprawnoS
ć działania administracji samorządowej,
VII Doroczna Konferencja Stowarzyszenia Edukacji
może stanowić o kierunkach działania orga-
Administracji Publicznej, Rzeszów 2006, s. 355 i nast.;
nu wykonawczego, jednak sposób działania
I. Skrzydło-Niżnik: Pojęcia i kryteria sprawnoS
ci dzia-
pozostaje wyłącznie w gestii tego organu. łania administracji publicznej w nauce prawa admi-
nistracyjnego i w nauce administracji, (w:) Prawo do
Jednak wykonywanie zadań przez ten organ
dobrej administracji, Materiały ze Zjazdu Katedr Pra-
14
uległo zmianie jakoS
ciowej . Wdoktrynienie
wa i Postępowania Administracyjnego Warszawa
 Dębe, 23 25 wrzeS
nia 2002 r., Warszawa 2003, s. 232
ma zgody przy próbie odpowiedzi na pytanie,
i nast.
który z modeli organu wykonawczego w gmi-
17
Szerzej na ten temat J. Zieleniewski: Organiza-
nie  kolegialny czy monokratyczny  jest bar-
cja zespołów ludzkich, Warszawa 1967, ss. 223 240.
18
dziej predestynowany do wykonania powie- E. Olejniczak-Szałowska: Zasada sprawnoS
ci dzia-
łań administracji (zasada efektywnoS
ci), (w:) Z. Du-
rzonych mu zadań. Każdy z nich ma okreS
lo-
niewska, B. Jaworska-Dębska, R. Michalska-Badziak,
E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl: Prawo administra-
cyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie,
Warszawa 2004, ss. 149 150.
13
Dla pewnoS
ci ustawodawca zastosował także klau- 19
Por.: B. Dolnicki: SprawnoS
ć i demokratyzm
zulę generalną w art. 99 ustawy o bezpoS
rednim wybo-
w strukturze i działaniu polskiej administracji lokal-
rze wójta, burmistrza i prezydenta miasta.
nej, (w:) SprawnoS
ć działania administracji samo-
14
Por.: B. Dolnicki: Monokratyczne organy samo- rządowej, VII Doroczna Konferencja Stowarzyszenia
rządu terytorialnego,  Samorząd Terytorialny 2003, Edukacji Administracji Publicznej, Rzeszów 2006,
nr 1 2, s. 53 i nast. s. 109 i nast.
Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem... 41
nawczego w gminie. Wydaje się również nie- dzialny za okreS
lone zaniedbania czy niedo-
zwykle ważne, aby członkowie wspólnoty gmin- ciągnięcia. Poprzednio odpowiedzialnoS
ć ta
nej byli przekonani o sprawnoS
ci działania rozkładała się na wszystkich członków za-
wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Po- rządu. Nie można jednak jednoznacznie
trzebna jest do tego, jak pisze B. Jaworska- stwierdzić, że zastosowanie konstrukcji orga-
-Dębska:  (...) sprawnoS
ć manipulacyjna nu jednoosobowego ma wyłącznie zalety.
utożsamiana ze zręcznoS
cią. Zauważyć nale- Wadą jest choćby ograniczony krąg osób bio-
ży, że dla oceny sprawnoS
ci funkcjonowania rących udział w procesie decyzyjnym, co mo-
administracji publicznej nie mniej istotne że wpływać na jednostronnoS
ć ich podejmo-
znaczenie ma także sprawnoS
ć w znaczeniu wania. OczywiS
cie nie ma także gwarancji, że
węższym, owa sprawnoS
ć manipulacyjna, któ- rozstrzygnięcie organu kolegialnego jest za-
ra współczeS
nie wyrażać się może m.in. w po- wsze wyważone i zobiektywizowane.
siadaniu przez personel administracji odpo- Istotnym problemem w minionej kaden-
wiednich kwalifikacji, przydatnych umiejęt- cji wójtów, burmistrzów i prezydentów miast
20
noS
ci (...) . Organy kolegialne, jak wskazuje była możliwoS
ć odwoływania ich ze stanowisk.
Z. Leoński:  (...) wykorzystujemy tam, gdzie Kolejna zatem płaszczyzna analizy wiąże się
chodzi o udział w podejmowaniu rozstrzyg- z możliwoS
cią usuwania z tych stanowisk
nięć większej liczby osób. Zasadę kolegialno- osób, które nadużywając społecznego zaufa-
S
ci wykorzystać przeto możemy realizując po- nia w trakcie kadencji popełniają przestęp-
stulat demokratyzmu. (...) Formę organu stwa lub w inny sposób sprzeniewierzają się
monokratycznego stosujemy natomiast tam, obowiązkom wobec wspólnoty samorządo-
gdzie zależy nam na szybkoS
ci działania, ope- wej. Ocena obecnego stanu i możliwoS
ć jego
ratywnoS
ci, elastycznoS
ci czy umiejscowienia zmiany powinna być dokonywana w dwóch
21
odpowiedzialnoS
ci . Wydajesię, żewzakre- kierunkach. Po pierwsze  skutecznoS
ci in-
sie oceny sprawnoS
ci działania organu wyko- strumentu odwoływania organu wykonaw-
nawczego w gminie wprowadzenie modelu czego przez mieszkańców w drodze referen-
jednoosobowego jest jego zaletą. Kolegial- dum. Po drugie, oceniając regulację mającą
noS
ć organu wykonawczego z definicji obar- zniwelować nieskutecznoS
ć pierwszego in-
czona była dłuższą i wolniejszą decyzyjno- strumentu  wprowadzenie instytucji przeję-
22
S
cią . Obecnie wójt, burmistrz i prezydent cia zadań i kompetencji przez zastępcę wójta,
miasta podejmuje decyzje jednoosobowo, co burmistrza czy prezydenta miasta.
z reguły oznacza szybciej i sprawniej. Jedno- Ustawa o bezpoS
rednim wyborze wójta
osobowa jest też odpowiedzialnoS
ć organu jako jedną z przyczyn wygaS
nięcia jego man-
wykonawczego. Daje to radzie gminy, a także datu przewiduje odwołanie z zajmowanego
członkom wspólnoty samorządowej możli- stanowiska przez mieszkańców gminy w dro-
woS
ć wskazywania na wójta, burmistrza i pre- dze referendum. Zasady jego przeprowadze-
zydenta miasta jako na podmiot odpowie- nia okreS
la z kolei ustawa z 15 wrzeS
nia
2000 r. o referendum lokalnym. Dane staty-
styczne dotyczące przeprowadzonych w ka-
dencji 2002 2006 referendów w sprawie od-
20
B. Jaworska-Dębska: Porozumienia komunalne
wołania przed upływem kadencji organu wy-
a sprawnoS
ć działania administracji samorządowej,
konawczego jednoznacznie wskazują na ich
(w:) SprawnoS
ć działania administracji samorządo-
wej, VII Doroczna Konferencja Stowarzyszenia
nieskutecznoS
ć, ze względu na zbyt niską frek-
Edukacji Administracji Publicznej, Rzeszów 2006,
wencję, powodującą nieważnoS
ć referendum.
ss. 209 210.
21
Obrazuje to tabela 1.
Z. Leoński: Nauka administracji, Warszawa 1999,
s. 68.
Z 72 referendów w sprawie odwołania or-
22
J. Boć: Struktury, (w:) A. BłaS
, J. Boć, J. Jeżew-
ganu wykonawczego w gminie (niektóre po-
ski: Administracja publiczna, Kolonia Limited 2004,
s. 159. łączone były z referendum w sprawie odwoła-
42 SAMORZĄD TERYTORIALNY NR 1 2
Tabela 1
Zarządzone i przeprowadzone referenda w sprawie odwołania organu samorządu
terytorialnego przed upływem kadencji 2002 2006 (ostatnia aktualizacja 30 stycznia
2006 r.)*
Lp. Województwo Data Organ odwoływany Frekwencja Wynik
referendum
1 DolnoS
ląskie 23 listopada 2003 r. Rada Gminy i Miasta 15,10% nieważne
w Bogatyni
oraz Burmistrz Miasta
i Gminy w Bogatyni
2 Warmińsko-Mazurskie 7 grudnia 2003 r. Burmistrz Miasta 26,11% nieważne
Pasym
3 Zachodniopomorskie 14 grudnia 2003 r. Rada Gminy Dobra 35,42% ważne
oraz Burmistrz Gminy rozstrzygające
Dobra oodwołaniu
4 Łódzkie 11 stycznia 2004 r. Wójt Gminy 39,60% ważne
Nowa Brzex
nica rozstrzygające
oodwołaniu
5 DolnoS
ląskie 1 lutego 2004 r. Rada Gminy 19,64% nieważne
Stoszowice oraz Wójt
Gminy Stoszowice
6 DolnoS
ląskie 1 lutego 2004 r. Wójt Gminy Łagiewniki 29,66% nieważne
7 Pomorskie 1 lutego 2004 r. Rada Gminy Ustka 19,73% nieważne
oraz Wójt Gminy
Ustka
8 Zachodniopomorskie 8 lutego 2004 r. Rada Gminy 20,88% nieważne
Widuchowa oraz Wójt
Gminy Widuchowa
9 Lubelskie 22 lutego 2004 r. Burmistrz Gminy 8,37% nieważne
Zwierzyniec
10 DolnoS
ląskie 29 lutego 2004 r. Rada Gminy 42,00% ważne
Żórawina oraz Wójt rozstrzygające
Gminy Żórawina oodwołaniu
11 Zachodniopomorskie 29 lutego 2004 r. Burmistrz Gminy 30,49% ważne
Dobrzany rozstrzygające
oodwołaniu
12 Zachodniopomorskie 29 lutego 2004 r. Burmistrz Gminy 11,38% nieważne
Dziwnów
13 Łódzkie 7 marca 2004 r. Burmistrz Gminy 17,62% nieważne
Żychlin
* Dane zawarte w tabeli pochodzą ze strony internetowej Państwowej Komisji Wyborczej www.pkw.gov.pl
i biorąc pod uwagę treS
ć art. 5 ust. 2 ustawy z 15 wrzeS
nia 2000 r. o referendum lokalnym oraz art. 28b ust. 1 usta-
wy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z póx
n. zm.) można
przyjąć, że są to wszystkie referenda, jakie odbyły się w zakończonej kadencji wójtów, burmistrzów i prezyden-
tów miast.
Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem... 43
Lp. Województwo Data Organ odwoływany Frekwencja Wynik
referendum
14 Kujawsko-Pomorskie 14 marca 2004 r. Rada Miasta 26,87% nieważne
Grudziądz
oraz Prezydent Miasta
Grudziądza
15 Wielkopolskie 28 marca 2004 r. Rada Miejska 19,70% nieważne
w Poniecu
oraz Burmistrz
Ponieca
16 Lubelskie 25 kwietnia 2004 r. Wójt Gminy Tereszpol 9,23% nieważne
17 Zachodniopomorskie 25 kwietnia 2004 r. Rada Gminy 7,17% nieważne
Trzebiatów
oraz Burmistrz Gminy
Trzebiatów
18 Zachodniopomorskie 25 kwietnia 2004 r. Wójt Gminy 8,00% nieważne
Malechowo
19 Lubelskie 16 maja 2004 r. Wójt Gminy Janowiec 25,30% nieważne
20 Łódzkie 16 maja 2004 r. Wójt Gminy Kleszczów 71,97% ważne
wójt
nie został
odwołany
21 Kujawsko-Pomorskie 23 maja 2004 r. Rada Miasta 7,35% nieważne
Wąbrzex
no
oraz Burmistrz Miasta
Wąbrzex
no
22 Podlaskie 23 maja 2004 r. Burmistrz Miasta 2,00% nieważne
Stawiski
23 Zachodniopomorskie 23 maja 2004 r. Burmistrz Gminy 7,61% nieważne
Choszczno
24 Zachodniopomorskie 23 maja 2004 r. Burmistrz Miasta 16,39% nieważne
Pełczyce
25 Zachodniopomorskie 23 maja 2004 r. Prezydent Miasta 18,88% nieważne
Szczecin
26 Zachodniopomorskie 23 maja 2004 r. Rada Miejska 13,20% nieważne
wMirosławcu
oraz Burmistrz Miasta
i Gminy Mirosławiec
27 R
więtokrzyskie 30 maja 2004 r. Wójt Gminy Michałów 6,83% nieważne
28 Lubuskie 20 czerwca 2004 r. Burmistrz Miasta 21,74% nieważne
i Gminy Dobiegniew
29 Lubuskie 20 czerwca 2004 r. Burmistrz Miasta 14,55% nieważne
i Gminy Skwierzyna
30 DolnoS
ląskie 11 lipca 2004 r. Rada Gminy 4,60% nieważne
Długołęka
oraz Wójt Gminy
Długołęka
44 SAMORZĄD TERYTORIALNY NR 1 2
Lp. Województwo Data Organ odwoływany Frekwencja Wynik
referendum
31 Zachodniopomorskie 22 sierpnia 2004 r. Burmistrz Nowego 35,48% ważne
Warpna rozstrzygające
oodwołaniu
32 DolnoS
ląskie 5 wrzeS
nia 2004 r. Burmistrz Gminy 9,86% nieważne
i Miasta Gryfów R
ląski
33 Lubelskie 5 wrzeS
nia 2004 r. Wójt Gminy 37,99% ważne
Ruda  Huta rozstrzygające
oodwołaniu
34 Lubelskie 12 wrzeS
nia 2004 r. Wójt Gminy 9,48% nieważne
Serokomla
35 DolnoS
ląskie 19 wrzeS
nia 2004 r. Wójt Gminy Żukowice 17,18% nieważne
36 Kujawsko-Pomorskie 19 wrzeS
nia 2004 r. Wójt Gminy Łysomice 7,77% nieważne
37 Mazowieckie 26 wrzeS
nia 2004 r. Wójt Gminy 5,50% nieważne
Dębe Wielkie
38 Kujawsko-Pomorskie 3 pax
dziernika Wójt Gminy 9,79% nieważne
2004 r. Inowrocław
39 Łódzkie 17 pax
dziernika Wójt Gminy 8,60% nieważne
2004 r. Wodzierady
40 Zachodniopomorskie 17 pax
dziernika Burmistrz Gminy 38,20% ważne
2004 r. Dobrzany rozstrzygające
oodwołaniu
41 DolnoS
ląskie 7 listopada 2004 r. Rada Miejska 22,57% nieważne
w Ziębicach
oraz Burmistrz Ziębic
42 DolnoS
ląskie 7 listopada 2004 r. Wójt Gminy 9,82% nieważne
Lewin Kłodzki
43 Kujawsko-Pomorskie 21 listopada 2004 r. Burmistrz 13,16% nieważne
Nakła nad Notecią
44 Kujawsko-Pomorskie 21 listopada 2004 r. Wójt Gminy 15,44% nieważne
Białe Błota
45 Warmińsko-Mazurskie 28 listopada 2004 r. Burmistrz Miasta 10,71% nieważne
Barczewo
46 Małopolskie 5 grudnia 2004 r. Wójt Gminy 17,59% nieważne
Brzex
nica
47 Pomorskie 9 stycznia 2005 r. Burmistrz Miasta 10,35% nieważne
Ustki
48 Łódzkie 30 stycznia 2005 r. Prezydent Miasta 18,53% nieważne
Radomska
49 R
ląskie 30 stycznia 2005 r. Prezydent Miasta 16,06% nieważne
Mysłowice
50 Zachodniopomorskie 30 stycznia 2005 r. Burmistrz 40,57% ważne
Nowego Warpna rozstrzygające
(ponowne głosowanie) oodwołaniu
Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem... 45
Lp. Województwo Data Organ odwoływany Frekwencja Wynik
referendum
51 Lubelskie 13 lutego 2005 r. Rada Gminy 12,32% nieważne
Konopnica
i Wójt Gminy
Konopnica
52 Lubuskie 27 lutego 2005 r. Prezydent Miasta 15,50% nieważne
Gorzów Wielkopolski
53 Łódzkie 6 marca 2005 r. Rada Miasta 24,22% nieważne
Piotrków Trybunalski
i Prezydent Miasta
Piotrków Trybunalski
54 Łódzkie 6 marca 2005 r. Wójt Gminy Kowiesy 36,97% ważne
rozstrzygające
oodwołaniu
55 Małopolskie 13 marca 2005 r. Burmistrz Miasta 8,96% nieważne
Rabka-Zdrój
56 R
więtokrzyskie 20 marca 2005 r. Prezydent Ostrowca 10,28% nieważne
R
więtokrzyskiego
57 Pomorskie 3 kwietnia 2005 r. Wójt Gminy Stegna 10,09% nieważne
58 DolnoS
ląskie 10 kwietnia 2005 r. Burmistrz Miasta 12,75% nieważne
Piława Górna
59 Zachodniopomorskie 24 kwietnia 2005 r. Burmistrz Miasta 12,90% nieważne
Międzyzdroje
60 Łódzkie 8 maja 2005 r. Wójt Gminy Lubochnia 27,20% nieważne
61 Warmińsko-Mazurskie 29 maja 2005 r. Rada Miejska 6,18% nieważne
w Tolkmicku
oraz Burmistrz Miasta
Tolkmicko
62 DolnoS
ląskie 24 lipca 2005 r. Rada Gminy 22,98% nieważne
R
więta Katarzyna
oraz Wójt Gminy
R
więta Katarzyna
63 Wielkopolskie 21 sierpnia 2005 r. Rada Miejska 7,16% nieważne
w Mikstacie
oraz Burmistrz Miasta
i GminyMikstat
64 Warmińsko-Mazurskie 2 pax
dziernika Burmistrz Nowego 29,33% nieważne
2005 r. Miasta Lubawskiego
65 Pomorskie 16 pax
dziernika Burmistrz Miasta 8,40% nieważne
2005 r. Krynica Morska
oraz Rada Miasta
Krynica Morska
66 Zachodniopomorskie 16 pax
dziernika Wójt Gminy 17,46% nieważne
2005 r. Boleszkowice
67 R
ląskie 6 listopada 2005 r. Burmistrz Miasta 18,90% nieważne
Skoczowa
46 SAMORZĄD TERYTORIALNY NR 1 2
Lp. Województwo Data Organ odwoływany Frekwencja Wynik
referendum
68 Mazowieckie 4 grudnia 2005 r. Burmistrz Gminy 19,52% nieważne
Brok
69 Mazowieckie 18 grudnia 2005 r. Wójt Gminy 11,50% nieważne
Jastrzębia
70 Warmińsko-Mazurskie 18 grudnia 2005 r. Burmistrz Miasta 10,40% nieważne
i GminyMłynary
71 DolnoS
ląskie 22 stycznia 2006 r. Wójt Gminy Pęcław 15,66% nieważne
oraz Rada Gminy
wPęcławiu
72 R
ląskie 29 stycznia 2006 r. Burmistrz Miasta 19,17% nieważne
Miasteczko R
ląskie
nia rady miasta lub gminy) nieważnych z po- Drugim kierunkiem zmian była koniecz-
wodu zbyt niskiej frekwencji było 62, tj. noS
ć ustawowej regulacji sytuacji, w której or-
86,11%. W skrajnym wypadku frekwencja gan wykonawczy czasowo nie mógł pełnić
wyniosła 2%. Można dodać, że na 10 waż- swoich obowiązków. Ustawą z 8 lipca 2005 r.
nych referendów tylko w jednym przypadku o zmianie ustawy o samorządzie gminnym
mieszkańcy nie odwołali wójta przed upły- oraz niektórych innych ustaw, która weszła
wem kadencji. w życie z dniem rozpoczęcia kadencji wójtów,
Znowelizowana ustawa o referendum lo- burmistrzów i prezydentów miast następu-
23
kalnym zmieniła dotychczasowy 30-proc. jącej po kadencji, w czasie której została
próg ważnoS
ci, przewidując, że referendum ogłoszona (czyli w kadencji 2006 2010), do-
w sprawie odwołania organu jednostki samo- konano zmiany przepisów wprowadzając in-
rządu terytorialnego pochodzącego z wybo- stytucję przejęcia zadań i kompetencji or-
rów bezpoS
rednich jest ważne, gdy udział ganu wykonawczego przez jego zastępcę
w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby bio- w przypadku przemijającej przeszkody w ich
rących udział w wyborze odwoływanego or- wykonywaniu. Nowelizacja ta stała się re-
ganu. Ustawodawca przyjął zatem stosunko- akcją na nieskutecznoS
ć (z powodu zbyt nis-
wą większoS
ć, ustalaną każdorazowo na pod- kiej frekwencji) referendów w sprawie odwo-
stawie frekwencji wyborczej w ostatnich wy- łania wójtów, burmistrzów i prezydentów
borach w danej gminie. Przyczyni się to nie- miast przed upływem kadencji. Drugim po-
wątpliwie do większej skutecznoS
ci instru- wodem jej wprowadzenia był brak ustawo-
mentu, jakim jest referendum w sprawie od- wych regulacji związanych z długotrwałą nie-
wołania wójta, burmistrza i prezydenta mia- obecnoS
cią organu wykonawczego w gminie,
sta przed upływem kadencji. Z tego punktu i w związku z tym niemożnoS
cią wykonywa-
widzenia proponowane zmiany dotyczące wy- nia obowiązków lub wykonywaniem ich
boru organu wykonawczego wydają się przed- w sposób budzący wątpliwoS
ci prawne i etycz-
wczesne. ne. Jak piszą autorzy projektu nowelizacji:
 Wydanie proponowanej ustawy ma na celu
zaradzenie występującej ostatnio coraz czę-
S
ciej sytuacji, polegającej na tym, że wójto-
23
Nowelizacja wprowadzona ustawą z 8 lipca
wie, burmistrzowie, prezydenci miast (...)
2005 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz
próbują rządzić swymi gminami �zza krat:
niektórych innych ustaw (DzU z 2005 r. nr 175,
poz. 1457). pozbawieni wolnoS
ci, a przez to i możliwoS
ci
Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem... 47
swobodnego wypełniania obowiązków funk- czącej się w zakresie zadań i kompetencji or-
24 27
cjonariusza publicznego . ganów gminy . Należy bowiem pamiętać, że
Trudno ocenić tę instytucję w praktyce, zastępca wójta jest pracownikiem samo-
bowiem  jak wyżej wskazałem  weszła ona rządowym powoływanym w drodze zarządze-
w życie w dopiero rozpoczynającej się kaden- nia przez wójta, burmistrza i prezydenta mia-
cji organów gminy, jednak analiza treS
ci no- sta, a zatem jego odwołanie wkracza także na
28
welizacji pozwala na pewne wnioski, które grunt samorządowego prawa pracy . Bez
mogą być przydatne w dyskusji na temat wątpienia natomiast odwołanie w drodze re-
zmiany trybu wyboru wójtów, burmistrzów ferendum wójta, burmistrza i prezydenta
i prezydentów miast. Przyczyny przejęcia za- miasta skutkować będzie zakończeniem dzia-
dań i kompetencji wójta, burmistrza i prezy- łalnoS
ci jego zastępy, na zasadzie art. 28e
denta miasta ustawodawca wymienił enume- ustawy o samorządzie gminnym. Nie prze-
ratywnie, i są nimi: tymczasowe aresztowa- sądzając jednak ostatecznie problemu odwo-
nie, odbywanie kary pozbawienia wolnoS
ci łania osoby przejmującej zadania organu wy-
wymierzonej za przestępstwo nieumyS
lne, konawczego w gminie, który z pewnoS
cią
29
odbywanie kary aresztu, a także niezdolnoS
ć znajdzie w doktrynie duże zainteresowanie ,
do pracy z powodu choroby trwającej powy- można wskazać, że nawet przyjmując możli-
żej 30 dni. Jest to przejęcie zadań i kompe- woS
ć przeprowadzenia referendum, aktualny
tencji, które następuje z mocy prawa, i rada pozostanie problem progu frekwencji, który
gminy nie ma żadnego wpływu na obsadę dla referendum innego niż dotyczącego od-
25
personalną osoby przejmującej . Wydajesię, wołania organu jednostki samorządu teryto-
że rada nie może też zainicjować referendum rialnego pochodzącego z wyborów bezpo-
w sprawie odwołania osoby przejmującej za- S
rednich przed upływem kadencji nadal wy-
dania i kompetencje wójta, burmistrza i pre- nosi 30%. Jak wyżej wskazałem, referendum
zydenta miasta. Ustawa o referendum lokal-
nym przewiduje bowiem możliwoS
ci odwoła-
nia organu jednostki samorządu, a bez więk- 27
Szczegółowo problem przedmiotowego i pod-
miotowego zakresu referendum lokalnego analizowa-
szego ryzyka można wyrazić pogląd, że za-
ła E. Olejniczak-Szałowska: Referendum lokalne
stępca wójta, burmistrza czy prezydenta mia-
w S
wietle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 2002.
28
sta nawet w okresie wykonywania jego zadań
Art. 2 pkt 3 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracowni-
26
kach samorządowych (tekst jednolity: DzU z 2001 r.
i kompetencji nie jest organem gminy . Inną
nr 142, poz. 1593 z póx
n. zm.) oraz art. 26a ustawy
kwestią jest, czy można wobec tego przepro-
o samorządzie gminnym.
29
wadzić referendum w innej sprawie miesz-
Zwłaszcza w S
wietle wyroku Trybunału Konsty-
tucyjnego z 26 marca 2003 roku, K 30/02, OTK-A
2003, nr 2, poz. 16, w którego uzasadnieniu czytamy:
 Sumując tę czeS
ć rozważań, stwierdzić należy, iż
24
Projekt ustawy wraz z pełnym tekstem uzasad-
ustawodawca, wprowadzając taką, jak w zaskarżonym
nienia wskazującym również na inne okolicznoS
ci jego
artykule definicję referendum lokalnego [art. 2 ust. 1
zgłoszenia znajduje się w druku sejmowym nr 3981
ustawy o referendum lokalnym  przyp. R.B.], doko-
IV kadencji, na stronie internetowej Sejmu RP
nał daleko idącego zabiegu ograniczającego. Ograni-
www.sejm.gov.pl
czenie to jest dwustopniowe. Z pojęcia spraw mo-
25
Krytyczne stanowisko wobec jakoS
ci nowelizacji
gących być przedmiotem referendum lokalnego zo-
prezentuje L. Wengler w artykule: Prawno-organiza- stały bowiem wyłączone te sprawy, które mieszczą się
cyjne aspekty  zawieszenia wykonywania mandatu
w zakresie zadań danej jednostki samorządu teryto-
wójta (burmistrza, prezydenta miasta), (w:) Spraw- rialnego, choć nie muszą mieS
cić się w ustawowo wyli-
noS
ć działania administracji samorządowej, VII Do- czonych zadaniach i kompetencjach jej organów. Po
roczna Konferencja Stowarzyszenia Edukacji Admi- wtóre, wyłączone zostały istotne sprawy dotyczące da-
nistracji Publicznej, Rzeszów 2006, s. 651 i nast.
nej wspólnoty lokalnej (w tym zwłaszcza jej bytu), lecz
26
W dotychczas obowiązującym stanie prawnym nieobjęte ustawowo zakresem zadań danej jednostki
także występowała sytuacja czasowego pełnienia obo- samorządowej. Nadto definicja ta nie pozwala precy-
wiązków organu wykonawczego przez zastępcę (np. zyjnie okreS
lić, które ze spraw należących do zadań
w przypadku urlopu wypoczynkowego itp.), co nie po- i kompetencji organów j.s.t. mogą być przedmiotem
wodowało, że w gminie zmieniała się osoba wójta, referendum, które zaS
winny być załatwiane wyłącznie
burmistrza i prezydenta miasta. przez odpowiednie organy .
48 SAMORZĄD TERYTORIALNY NR 1 2
32
takie mogłoby się stać nieskutecznym instru- we przewidują tryb poS
rednich wyborów ko-
mentem powodującym blokadę odwołania legialnych organów wykonawczych, doko-
zastępcy wójta, burmistrza i prezydenta mia- nywanych odpowiednio przez radę powiatu
sta w tym trybie. i sejmik województwa. Jednakże w poszuki-
Jeżeli dodamy do tego, że ustawodawca, waniu optymalnych rozwiązań w tym zakresie
co prawda, wskazując na przeszkodę w wyko- kierunek  pionowy wydaje się nieuzasad-
nywaniu zadań i kompetencji okreS
la ją jako niony. Trzeba bowiem pamiętać o specyfice
przemijającą, lecz w żadnym przepisie nie za- gminy jako podstawowej jednostki samorządu
kreS
la granic czasowych przejęcia ich wyko- terytorialnego, w której ogniskują się wszyst-
nywania, to może się okazać, że okres spra- kie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym
wowania funkcji organu wykonawczego dotyczące bezpoS
rednio jej mieszkańców.
przez zastępcę wójta, burmistrza i prezydenta Dlatego też oceniając zasadnoS
ć okreS
lonego
30
miasta można liczyć w latach . Takakonstruk- trybu wyboru organu wykonawczego gminy
cja omawianych przepisów może zachwiać należy raczej ograniczyć pole rozważań do tej
relacjami między organem stanowiącym a or- jednostki samorządu terytorialnego.
ganem wykonawczym w gminie, i w dodatku Nie ma natomiast przeszkód, aby w oce-
stworzyć superurząd  tymczasowego organu nie zasadnoS
ci okreS
lonego trybu wyboru
wykonawczego w zasadzie nieodwoływalne- organu wykonawczego gminy sięgać do do-
31 33
go i nieponoszącego w związku z tym pełnej S
wiadczeń prawnoporównawczych . Różnice
odpowiedzialnoS
ci za swoje działania. W tym rozwiązań ustrojowych stosowanych w pań-
zakresie nowe przepisy nie poprawiają więc stwach europejskich dotyczą składu osobo-
obecnej regulacji i nadal otwarte pozostaje wego organu wykonawczego, w związku
zagadnienie, jak skutecznie poprawić możli- zczymwystępujątamorganymonokratyczne
woS
ć odwoływania (lub zastępowania) orga- lub kolegialne (w niektórych ze szczególną
nu wykonawczego w gminie. pozycją przewodniczącego), sposobu uzys-
OczywiS
cie nie należy tracić z pola widze- kiwania mandatu (w wyborach bezpoS
red-
nia okolicznoS
ci, że bezpoS
redni tryb wyboru nich przez mieszkańców lub poS
rednich,
organu wykonawczego przewidziany dla gmi- z reguły przez organ stanowiący), a także za-
ny nie jest jedynym rozwiązaniem przyjętym kresu zadań i kompetencji (od uprawnień
w tymzakresie w systemie polskiego samo- o charakterze reprezentacyjnym do bardzo
rządu terytorialnego. W przypadku pozosta- szerokiego zakresu działania). Bez wątpienia
łych poziomów samorządu (powiatu i woje- przyjmowany tryb wyboru organu wykonaw-
wództwa) odpowiednie ustawy samorządo- czego odgrywa kluczową rolę w jego pozycji
ustrojowej. Można przyjąć, że choć tryb wy-
borów bezpoS
rednich przeważa w rozwiąza-
30
Art. 28g ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym
niach prawnych państw Europy Zachodniej,
w znowelizowanym brzmieniu okreS
la zdarzenia skut-
to nie jest on jedynym sposobem uzyskiwania
kujące zakończeniem okresu przejęcia wykonywania
zadań uzupełnione stwierdzeniem:  jednak nie dłużej
niż do dnia wygaS
nięcia mandatu wójta . Sytuacja
taka może jednak trwać kilka miesięcy lub kilka lat
32
(np. art. 155 ustawy z 6 czerwca 1997 r.  Kodeks kar- Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powia-
ny:  Kto nieumyS
lnie powoduje S
mierć człowieka, towym (tekst jednolity: DzU z 2001 r. nr 142,
podlega karze pozbawienia wolnoS
ci od 3 miesięcy do poz. 1592 z póx
n. zm.) oraz ustawa z 5 czerwca 1998 r.
lat 5 ). o samorządzie województwa (tekst jednolity: DzU
31
z 2001 r. nr 142, poz. 1590 z póx
n. zm.).
Pomijam tu okolicznoS
ci wymienione wprost
33
przez ustawodawcę w art. 28g ust. 2, po zaistnieniu L. Rajca: Pozycja ustrojowa burmistrza (przewod-
których z mocy prawa zadania i kompetencje zastępcy niczącego organu wykonawczego) w wybranych kra-
pełniącego obowiązki wójta, burmistrza i prezydenta jach,  Samorząd Terytorialny 2002, nr 10, ss. 8 23.
miasta przejmowane są przez osobę wyznaczoną Por. także: J. Jeżewski (red.): Samorząd terytorialny
przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek wojewody i administracja w wybranych krajach. Gmina w pań-
przekazanego niezwłocznie za poS
rednictwem mini- stwach Europy Zachodniej, Wrocław 2002; B. Dolnic-
stra właS
ciwego do spraw administracji publicznej. ki: Samorząd terytorialny, Zakamycze, Kraków 2001.
Rafał Budzisz, Kilka uwag w dyskusji nad modelem... 49
mandatu przez organ wykonawczy. To rów- szerszym zakresie umożliwią realizację pod-
nież wskazuje, iż ustawodawstwo i nauka, stawowych zadań stawianych organom wyko-
nie tylko w Polsce, nie wypracowały dotych- nawczym w gminie, a jednoczeS
nie nie zosta-
czas idealnego modelu władzy wykonawczej ną zachwiane podstawowe relacje pomiędzy
wgminie. obywatelami, ich reprezentantami w orga-
Podsumowując powyższe rozważania, nach stanowiących a organami wykonawczy-
można stwierdzić, że wprowadzony w 2002 ro- mi. Należy odrzucić też wszelkie koncepcje
ku nowy model organu wykonawczego oparte na dorax
nych interesach politycznych,
w gminie nie jest doskonały, trudno jednak tworzone w poS
piechu, bez uwzględnienia
uznać, że jest on znacznie gorszy od poprzed- poglądów doktryny oraz szerokiej dyskusji
niego. Równoległe funkcjonowanie różnych w S
rodowisku samorządowym i wS
ród człon-
modeli organów wykonawczych w samo- ków wspólnoty samorządowej. Takiego też
rządzie terytorialnym, nie tylko w Polsce, ale sposobu kreowania nowych rozwiązań ustro-
również w Europie skłania do twierdzenia, że jowych w gminie należałoby oczekiwać mając
nie można jednemu z tych rozwiązań przypi- na uwadze istotę samorządu terytorialnego
sywać wyłącznie zalet, a inne eliminować, oraz koniecznoS
ć propagowania idei samo-
wskazując na same wady. Prowadzi to raczej rządowej, a także pogłębiania wiedzy na te-
do wniosku, że nadal należy poszukiwać ta- mat samorządu terytorialnego wS
ród oby-
kich rozwiązań ustrojowych, które w jak naj- wateli.
Rafał Budzisz jest asystentem w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji
na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.