Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy, studia zaoczne
Materiały pomocnicze do wykładu z przedmiotu Rachunkowość finansowa
Zasady zaliczenia przedmiotu
Wykłady  jeżeli Student/Studentka otrzyma z ćwiczeń ocenę dobrą, dobrą plus, bardzo dobrą,
celującą, to ocena jest przepisywana jako ocena z wykładu. Każdy, kto otrzyma ocenę
dostateczną plus albo dostateczną musi podejść do egzaminu z wykładu. Osoba, która nie
zaliczy ćwiczeń nie może podchodzić do egzaminu z wykładu. W przypadku egzaminu ocena
wystawiana będzie według następującej skali:
96-100  ocena celująca,
91-95 - ocena bardzo dobra,
86-90 - ocena dobra plus,
77-85  ocena dobra,
69-76  ocena dostateczna plus,
51-68  ocena dostateczna,
50 i mniej  ocena niedostateczna.
Warunkiem zwolnienia z wykładu jest przerabianie przez wszystkie grupy ćwiczeniowe tych
samych zestawów zadań, jak również napisanie takiego samego kolokwium.
Ćwiczenia  obowiązują zasady punktacji takie same, jak w przypadku wykładów, czyli:
96-100  ocena celująca,
91-95 - ocena bardzo dobra,
86-90 - ocena dobra plus,
77-85  ocena dobra,
69-76  ocena dostateczna plus,
51-68  ocena dostateczna,
50 i mniej  ocena niedostateczna.
Kolokwium będzie dawało możliwość zdobycia maksymalnie 85 punktów. Pozostałe 15
punktów Studenci będą mogliby otrzymać za aktywność w trakcie zajęć.
Wykład 1: Operacje wynikowe - przychody i koszty. Zasada współmierności
przychodów i kosztów. Ewidencja operacji wynikowych na kontach.
Rachunek zysków i strat i jego warianty
Po wykładzie 1 Student/Studentka powinien/powinna potrafić odpowiedzieć na
następujące pytania:
1. Czym są przychody i koszty?
2. Na czym polega zasada współmierności przychodów i kosztów?
3. Jakie segmenty zawiera rachunek zysków i strat?
4. W jakich wariantach może być sporządzony rachunek zysków i strat?
5. Jakie pozycje sprawozdawcze przewidziane są w I segmencie rachunku zysków i strat w
wariancie kalkulacyjnym?
6. Jak zbudowana jest i jak funkcjonuje ewidencja przychodów i kosztów podstawowej
działalności operacyjnej, która umożliwia sporządzenie rachunku zysków i strat
w wariancie kalkulacyjnym?
Opracowanie: Dr Rafał Grabowski 1
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy, studia zaoczne
Materiały pomocnicze do wykładu z przedmiotu Rachunkowość finansowa
Operacje wynikowe - przychody i koszty
Przychody i zyski  uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści
ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów,
albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub
zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub
właścicieli.
Koszty i straty  uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści
ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów,
albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału
własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofania środków przez
udziałowców lub właścicieli.
Współmierność przychodów i kosztów, czyli jak ustalić wynik za dany okres
sprawozdawczy?
Współmierność merytoryczna (przedmiotowa)
 Ustalając wynik zgodnie z zasadą współmierności np. za dany miesiąc musimy wziąć pod
uwagę koszty i przychody przypadające właśnie na ten okres i ze sobą powiązane
przedmiotowo. (I. Olchowicz, Podstawy rachunkowości, Difin, Warszawa 2004, s. 31)
Przykład 1
Na początek okresu sprawozdawczego przedsiębiorstwo nie posiadało zapasów produktów
gotowych oraz produkcji w toku. W okresie sprawozdawczym wytworzono 1000 szt.
produktów gotowych. Koszt wytworzenia produktów gotowych wyniósł 50,00 j.m./szt. Cena
sprzedaży produktów wynosi 90,00 zł/szt. W rozważanym okresie sprawozdawczym sprzedano
600,00 szt. wytworzonych produktów gotowych. Proszę ustalić wynik na sprzedaży za dany
okres sprawozdawczy oraz wartość zapasów na koniec tego okresu zgodnie z zasadą
współmierności przychodów i kosztów.
Zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów  ustalając wynik zgodnie z zasadą
współmierności np. za dany miesiąc musimy wziąć pod uwagę koszty i przychody
przypadające właśnie na ten okres i ze sobą powiązane przedmiotowo . Zatem w rozważanym
przypadku:
Przychody = 600,00 szt. * 90,00 zł/szt. = 54 000,00 zł
Koszty = 600,00 szt. * 50,00 zł/szt. = 30 000,00 zł
Wynik na sprzedaży = Przychody  Koszty = 54 000,00 zł  30 000,00 zł = 24 000,00 zł
Zapasy = (1 000 szt.  600 szt.) * 50,00 szł/szt. = 20 000,00 zł
Ile wynosiłby wynik na sprzedaży, gdybyśmy nie stosowali zasady współmierności
przychodów i kosztów?
Przychody = 600,00 szt. * 90,00 zł/szt. = 54 000,00 zł
Koszty = 1 000 szt. * 50,00 zł/szt. = 50 000,00 zł
Wynik na sprzedaży = Przychody  Koszty = 54 000,00 zł  50 000,00 zł = 4 000,00 zł
Zapasy = 0 szt. * 50,00 szt./szt. = 0,00 zł
Współmierność czasowa
 Zasada ta (współmierności przychodów i kosztów  przypis R.G.) zakłada merytoryczną i
czasową zgodność kosztów, strat i podobnych kategorii wynikowych z przychodami, zyskami
i podobnymi kategoriami wynikowymi uwzględnianymi w procedurze obliczania wyniku
Opracowanie: Dr Rafał Grabowski 2
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy, studia zaoczne
Materiały pomocnicze do wykładu z przedmiotu Rachunkowość finansowa
finansowego osiągniętego przez przedsiębiorstwo w danym okresie. (M. Gmytrasiewicz, A.
Karmańska, Rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa 2006, s. 23)
 W celu prawidłowego ustalenia wysokości kosztów dotyczących danego okresu
sprawozdawczego należy z jednej strony uwzględnić kompletne ujęcie kosztów powstałych w
danym okresie, w tym także kosztów wynikających ze ściśle oznaczonych świadczeń
wykonanych na rzecz jednostki, lecz jeszcze nie stanowiących zobowiązania (opłacanych  z
dołu ), bądz
prawdopodobnych kosztów których kwota bądz
data powstania zobowiązania z
ich tytułu nie są jeszcze znane, a z drugiej strony uwzględnić fakt, iż w kosztach poniesionych
w danym okresie mogą być zawarte koszty dotyczące następnych okresów
sprawozdawczych (poniesione  z góry ). Aby nie uległy zniekształceniu koszty, a tym samym
wyniki działalności danego okresu, należy w tym celu dokonać rozliczenia międzyokresowego
kosztów, czyli rozliczenia kosztów w czasie. Wymaga tego realizacja zasady współmierności
kosztów i przychodów. (I. Olchowicz, Podstawy rachunkowości, Difin, Warszawa 2004, s.
271-272)
 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów są to koszty poniesione w danym okresie
(wydatek, bądz
powstanie zobowiązania), lecz dotyczące następnych okresów
sprawozdawczych. (I. Olchowicz, Podstawy rachunkowości, Difin, Warszawa 2004, s. 272)
Przykład 2
Przedsiębiorstwo opłaciło w styczniu 200A r. czynsz za wynajem parkingu. Opłacony czynsz
dotyczył I kwartału 200A r. i wynosił 12 000,00 zł.
Jaka wartość czynszu będzie stanowiła koszt, który wpłynie na wynik finansowy ustalony za
styczeń 200A r.? Jaką wartość czynszu zostanie ujęta w rozliczeniach międzyokresowych
czynnych na koniec stycznia 200A?
Jaka wartość czynszu będzie stanowiła koszt, który wpłynie na wynik finansowy ustalony
zakres styczeń-luty 200A r.? Jaką wartość czynszu zostanie ujęta w rozliczeniach
międzyokresowych czynnych na koniec lutego 200A r.?
Jaka wartość czynszu będzie stanowiła koszt, który wpłynie na wynik finansowy ustalony za
okres styczeń-marzec 200A r.? Jaką wartość czynszu zostanie ujęta w rozliczeniach
międzyokresowych czynnych na koniec marca 200A r.?
 Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów dokonywane są wtedy, kiedy na rzecz
jednostki wykonane zostało świadczenie, np. dostarczona energia, czy inna usługa, która
obciążyła koszty, a dla świadczenia tego nie otrzymano faktury od dostawcy. Jednakże kwotę
zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny oraz znana jest data konieczności
uregulowania tego zobowiązania. (& ) Ze względu na zobowiązaniowy charakter kategoria ta
jest składnikiem pasywów. (& ) Po otrzymaniu faktury dostawcy bierne rozliczenia
międzyokresowe kosztów zamieniają się w zobowiązania. (I. Olchowicz, Podstawy
rachunkowości, Difin, Warszawa 2004, s. 274)
Opracowanie: Dr Rafał Grabowski 3
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy, studia zaoczne
Materiały pomocnicze do wykładu z przedmiotu Rachunkowość finansowa
Przykład 3
W styczniu 200A r. przedsiębiorstwo zużyło energię elektryczną. Energia została zużyta przez
dział zarządu. Z uwagi na brak faktury na koniec stycznia oszacowano zużycie na podstawie
wskazań licznika (3 000,00 j.m.). Czy koszty zużytej energii wpłyną na wynik finansowy za
styczeń?
Przykład 4
Wydawnictwo sprzedało w lipcu 200A r. dwunastomiesięczną prenumeratę miesięcznika
 Epsilon za kwotę 12 000,00 zł. Jaka wartość przychodów wpłynie na wynik finansowy za
okres 01.07.200A r.  31.07.200A r.?
Jaka część w/w przychodów (tzn. 12 000,00 zł) powinna wpłynąć na wynik finansowy za rok
200A r.?
Jaka część w/w przychodów powinna wpłynąć na wynik finansowy za 200B r.?
Ewidencja operacji wynikowych na kontach
Na kontach kosztów i strat nadzwyczajnych powstanie kosztu lub straty ujmowane jest po
stronie Wn (Dt). Po stronie Ma (Ct) księguje się natomiast zmniejszenie kosztu / straty
nadzwyczajnej oraz przeksięgowanie ich na koniec roku na konto Wynik finansowy.
W przypadku kont przychodów i zysków nadzwyczajnych stosuje się odwrotne rozwiązanie.
Zatem na kontach przychodów / zysków nadzwyczajnych zwiększenia ujmuje się po stronie
Ma (Ct), natomiast zmniejszenia po stronie Wn (Dt). Po stronie Wn ujmowane jest również
przeksięgowanie przychodów / zysków nadzwyczajnych na konto Wynik finansowy. Zasady
ujmowania zwiększeń i zmniejszeń na omówionych kontach przedstawia schemat 1.
Schemat 1 Zasady ujmowania zwiększeń i zmniejszeń na kontach wynikowych
KOSZTY / PRZYCHODY /
STRATY ZYSKI
Wn (Dt) NADZWYCZAJNE Ma (Ct) Wn (Dt) NADZYCZAJNE Ma (Ct)
zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia
przeksięgowanie przeksięgowanie
kosztów / strat przychodów /
nadzwyczajnych zysków
nadzwyczajnych
y
ródło: Opracowanie własne
Tak jak w przypadku kont bilansowych, tak również dla kont wynikowych suma zapisów po
każdej stronie konta nosi nazwę obrotu. Suma zapisów po stronie Wn (Dt) określana jest jako
obrót debetowy. Analogicznie, suma zapisów po stronie Ma (Ct) to obrót kredytowy. Należy
jednak zauważyć, że konta wynikowe nie wykazują sald początkowych i końcowych.
Opracowanie: Dr Rafał Grabowski 4
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy, studia zaoczne
Materiały pomocnicze do wykładu z przedmiotu Rachunkowość finansowa
Rachunek zysków i strat i jego warianty
W świetle ustawy o rachunkowości rachunek zysków i strat może być sporządzony albo
w wariancie porównawczym, albo w wariancie kalkulacyjnym. Wzory tych wariantów
przedstawiono poniżej.
Pozycje sprawozdawcze rachunku wyników dotyczące zasadniczej (statutowej)
działalności podmiotu
WARIANT PORÓWNAWCZY WARIANT KALKULACYJNY
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi A. Przychody netto ze sprzedaży produktów towarów i
materiałów
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie wartość II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
dodatnia, zmniejszenie  wartość ujemna)
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i
jednostki materiałów
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
B. Koszty działalności operacyjnej II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
I. Amortyzacja C. Zysk/ strata (brutto) ze sprzedaży
II. Zużycie materiałów i energii D. Koszty sprzedaży
III. Usługi obce E. Koszty ogólnego zarządu
IV. Podatki i opłaty F. Zysk/ strata ze sprzedaży (C-D-E)
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk/ strata ze sprzedaży (A-B)
Pozostałe pozycje sprawozdawcze rachunku wyników dotyczące pozostałej działalności
operacyjnej, działalności finansowej, zdarzeń nadzwyczajnych oraz obowiązkowych
obciążeń wyniku finansowego
WARIANT PORÓWNAWCZY WARIANT KALKULACYJNY
D. Pozostałe przychody operacyjne G. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne III. Inne przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne III. Inne koszty operacyjne
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E) I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
G. Przychody finansowe J. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach I. Dywidendy i udziały w zyskach
II Odsetki II Odsetki
III. Zysk ze zbycia inwestycji III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne V. Inne
H. Koszty finansowe K. Koszty finansowe
I. Odsetki I. Odsetki
II. Strata ze zbycia inwestycji II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne IV. Inne
I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H) L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
J. Wyniki zdarzeń nadzwyczajnych M. Wyniki zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne I. Zyski nadzwyczajne
II. Starty nadzwyczajne II. Starty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (IąJ) N. Zysk (strata) brutto (LąM)
L. Podatek dochodowy O. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
N. Zysk (strata) netto (K-L-M) R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
Opracowanie: Dr Rafał Grabowski 5