12.03.2013 Wykład
12 marca 2013
17:18
Środowisko rzeczne czyli obszar gromadzenia się osadów wraz z charakterystycznymi dla niego
warunkami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, które wpływają na typ i formę osadu. Jesteśmy
je w stanie rozpoznać na podstawie składu mineralnego, struktur sedymentacyjnych, barwy,
obecności szczątków organicznych, cech teksturalnych.
Facja - (face) twarz środowiska, w jakim osad został zdeponowany.
1. Środowisko fluwialne (rzeczne)
Osady deponowane przez rzekę to jej aluwia.
a) Rzeki roztokowe (braided rivers)
- rzeki typowe dla obszarów górskich,
- charakteryzują się wieloma rozdzielającymi się i łączącymi z powrotem korytami wód
wysokoenergetycznych.
- Liczne mielizny korytowe (channel bars) -> odsypy ułożone równolegle do płynącej wody. Ten
typ form jest typowy dla transportu niosącego duży ładunek. Musi nastąpić zmiana energii
płynięcia wody aby osad mógł być zdeponowany.
b) Rzeki meandrujące
- Głównie deponowany jest piasek deponowany w korycie rzeki
- Osady mułowo - iłowe (drobniejsze) deponowane są na obszarach przyległych do rzeki podczas
gdy wylewa.
- Odsypy powstają na wewnętrznych stronach meandrów. Kończą się one wałem nadsypowym
(levee), czyli początkiem równi zalewowej pojawiającej się poza tym wałem.
- Równia zalewowa - osady deponowane podczas powodzi (głównie ił i substancje organiczne)
c) Środowisko pustynnych stożków aluwialnych (napływowych)
- Środowisko bliskie klimatom okołozwrotnikowym
- Występuje przy suchych korytach rzek okresowych (wadi)
- Fanglomeraty (ujścia rzek okresowych)
- Często ujściom tych rzek towarzyszy rozwój jeziornych zbiorników bezodpływowych
pozostawiających warstwy mułu lub ewaporatów.
- Septaria (fragmenty skał o zachowanych wielobocznych strukturach wypełnionych
ewaporatami)
d) Osady glacjalne (lodowcowe)
- Głównie osady morenowe (różnego typu gliny + szeroko rozumiany rumosz skalny)
- Moreny środkowe to miejsce spotkania dwóch moren bocznych (zazwyczaj wielkich głazów)
- Moreny spiętrzone
- Ozy (eskery) - płaskie, kręte wały piaszczysto-żwirowe, zazwyczaj przekątnie warstwowane.
Jest to osad stosunkowo grubej frakcji.
- Kemy - wypełnienia otwartych szczelin lodowca, tworzą pagórki lub wały
- Drumliny - niskie, owalne wzgórza, długie, nieregularne, ułożone prostopadle do propagacji
lodowca.
- Sandry (zandry) - stożki napływowe u ujścia tuneli transportujących wodę wewnątrz
lodowców. Zbudowane głównie ze żwirów i piasków.
- Zastoiska - sedymentacja pozioma osadów, osad laminarny zbudowany z cieniutkich lamin
drobnego osadu z frakcji iłowej, mułowej. Tworzą się wtedy iły warwowe.
Powstają laminy ciemne (frakcja iłowa, powstaje gdy powierzchnia jeziora była zamarznięta,
zimą) i jasne (poza najdrobniejszą frakcją pojawia się grubsza, pochodząca z nawiewania,
powstaje gdy zastoisko jest odmarznięte.
Barchany i inne wydmy
Geo fiz - wykłady Strona 1
Barchany mają warstwowanie przekątne
ŚRODOWISKA JEZIORE
a) Jeziora wulkaniczne
b) Jeziora zapadliskowe
c) Krasowe
d) Wytopiskowe
Geo fiz - wykłady Strona 2