CHARAKTERYSTYKA, OCENA
KISZONKI
Materiał do zakiszania
}ð Z użytków zielonych  porost Å‚Ä…kowy i
pastwiskowy
}ðZ upraw polowych  trawy, motylkowate,
mieszanki, całe rośliny zbożowe (GPS), kukurydza
(cała roślina, kolby z koszulkami, CCM, ziarna
zbóż i kukurydzy)
}ðPoplony ozime  zielonka z żyta, poplony letnie:
wyka, groch, peluszka, mieszanki zbożowe i
motylkowate, słonecznik, inne&
}ðProdukty uboczne  liÅ›cie buraczane, wysÅ‚odki
Przydatność zielonek do zakiszania
zależy od:
}ðParametrów chemicznych (s.m., popiół, cukry, s.
buforujÄ…ce)
}ð Gatunku roÅ›liny
}ðParametrów agrotechnicznych - czas i technika
zbioru (faza wegetacji, pora roku, pora dnia) i
nawożenie
}ðParametrów pogodowych
ZBIÓR ZIELONKI I ZAKISZANIE NA PRYZMIE
Prawidłowe pobieranie prób
}ðPróbÄ™ należy pobrać na okoÅ‚o 4 tygodnie przed
skarmianiem
}ðPróbka kiszonki powinna być reprezentatywna i
wynosić od 1,5 do 2kg
}ð Nożem naciąć na krzyż foliÄ™ tak aby po odchyleniu
krawędzi powstał kwadrat 10 x 10
}ð Wybierak prób wcisnąć
wkręcającym ruchem w
kiszonkÄ™  z jednego
wiercenia wybrać  pal paszy
wysokości 20cm
Prawidłowe pobieranie prób
}ð Po wielokrotnym wierceniu w różnych miejscach i
na różnych głębokości, aż cały trzon wiertła wypełni
siÄ™ paszÄ…
}ð Miejsca naciÄ™cia folii dobrze zakleić taÅ›mÄ… klejÄ…cÄ…
aby zapobiec psuciu siÄ™ kiszonki
}ð PobranÄ… próbÄ™ dobrze zabezpieczyć przed dostÄ™pem
wilgoci i powietrza  najlepiej pakować w worki
foliowe i dobrze zawinąć i zamknąć
}ð Dobrze wycisnąć powietrze z próby
}ð PróbÄ™ dobrze opisać!
KISZENIE - DEFINICJA
Metoda konserwowania pasz objętościowych
soczystych, polegająca na zakwaszaniu materiału
zakiszanego kwasem mlekowym wytwarzanym w
wyniku bakteryjnej fermentacji cukrów.
Fermentacja  rozwój drobnoustrojów pożądanych
i niepożądanych.
OPTYMALNE WARUNKI DLA ROZWOJU
BAKTERII KWASU MLEKOWEGO
 Pożądane  homofermentatywne bakterie
kwasu mlekowego, tworzące z cukrów
łatwo strawnych kwas mlekowy i ślady
innych produktów
Niepożądane  bakterie pałeczki
okrężnicy, bakterie kwasu masłowego,
bakterie gnilne, drożdże, drożdżaki i
pleśnie
Czynniki wpływające na prawidłowy
przebieg fermentacji:
1. Skład paszy
2. Warunki beztlenowe
3. Temperatura
4. Czystość zakwaszanego materiału
1. Skład paszy
Cukry Å‚atwo strawne (minimum cukrowe)
poziom zal. od:
}ðGat. RoÅ›liny: kukurydza 3,7 x lucerna, 3 x
koniczyna, 1,9 x trawa Å‚Ä…kowa
}ðFazy wegetacji: im póz
niejsza tym mniej
cukru
}ðPora dnia: popoÅ‚udnie!
1. Skład paszy  cd.
}ð Włókno surowe - 20-25% w s.m.!
}ð BiaÅ‚ko  zmniejsza pojemność buforowÄ…
kiszonki: ilość g kwasu mlekowego w
kilogramach zakiszanej masy; im mniej kwasu
mlekowego, tym większa pojemność buforowa
kiszonki, przy czym produkty rozpadu białka
podwyższają pH
1. Skład paszy  cd.
}ð Kwasy organiczne i ich sole wpÅ‚ywajÄ… na
pojemność buforową (70-80%)  melatoniany,
cytryniany, gliceryniany
}ð BiaÅ‚ka (10-20%)
}ð Sucha masa  25-35%! (za dużo wody  trudne
warunki dla bakterii mlekowych, straty
składników pokarmowych w soku)
1. Skład paszy  cd.
}ð Warunki beztlenowe  szybkie ugniecenie materiaÅ‚u
}ð Obecność tlenu powoduje:
1. Rozwój niepożądanych tlenowców  bakterii kwasu
octowego, drożdży drożdżaków i pleśni  psucie się
kiszonki
2. Utlenianie związków organicznych  straty energii,
białka, karotenów
1. Skład paszy  cd.
}ð Temperatura  25-35% - bakt. kw. ml
}ð Czystość zakiszanego materiaÅ‚u  bakterie wywoÅ‚ujÄ…c
szkodliwą fermentację, obniżenie wart. odżywczej kiszonki
Prawidłowe kiszenie  straty s.m. 10-20%
Dobór surowców  minimum cukrowe
}ð Minimum cukrowe  najmniejsza zawartość
cukrów, niezbędna do wytworzenia w
zakiszanym materiale takiej ilości kwasu
mlekowego, jaka jest potrzebna do obniżenia pH
środowiska do wartości 4,2.
}ð Motylkowe  maÅ‚o cukru
}ð Trawy  wiÄ™cej cukru
Schemat Zafrena
}ð Zadanie:
W jakim stosunku należy zmieszać młodą
zielonkÄ™ z lucerny z zielonkÄ… z kukurydzy dla
otrzymania dobrej kiszonki?
Schemat Zafrena
Minimum Zawartość Zawartość
cukrowe cukru wody
Lucerna 9,5 3,7 72%
kukurydza 5,0 16,8 80%
Schemat Zafrena
lucerna
9,5 3,7
11,8
5,8
16,8 5,0
kukurydza
Optymalna soczystość
X Z - W
=
Y W1-Z
X  ILOÅšC PASZY WILGOTNEJ KG
Y  ILOŚĆ PASZY SUCHEJ KG
Z  ZAW. WODY, KTÓR
CHCEMY UZYSKAĆ W
SUROWCU
W  ZAW. WODY W PASZY SUCHEJ
W1 - ZAW. WODY W PASZY WILGOTNEJ
Analiza kiszonek
}ðOrganoleptyczna
}ð Barwa
}ð Zapach
}ð Struktura
}ð SkÅ‚ad botaniczny
}ð Faza wegetacji
}ð pH
}ð Zawartość suchej masy
}ðOcena na zwierzÄ™tach - smak
}ðAnaliza mikrobiologiczna  ogólna liczba
bakterii, b. mlekowe, b. masłowe, coli,
proteolityczne, drożdże i pleśnie
}ðAnaliza chemiczna
Analiza chemiczna kiszonek
}ð przygotowanie 10 % ekstraktu z kiszonki
}ð pH
}ð LKT  metoda destylacyjna, metoda HPLC
}ð Amoniak  metoda kolorymetryczna Nesslera
}ð Alkohol etylowy  metoda destylacyjna lub HPLC
}ð Azotany i azotyny  metody iloÅ›ciowe i jakoÅ›ciowe
}ð Sucha masa  metoda wagowa
}ð Parametry podstawowe i frakcje azotu
Parametry dobrej kiszonki
}ð pH w zależnoÅ›ci od suchej masy
}ð do 30% s.m.  pH 3,9  4,2
}ð 30  40% s.m.  pH 4,4  4,7
}ð 40  60% s.m.  pH 4,6  5,2
}ð N  NH3 w % N ogólnego - 5,0 
10,0%
Parametry dobrej kiszonki c.d.
}ðZawartość kwasów
}ð mlekowy  1,5  3,5 %
}ð octowy  0,5  1,0 %
}ð masÅ‚owy  0,0  0,1 %
}ð Brak pleÅ›ni i substancji toksycznych (azotany i
azotyny)
}ð Kiszonka musi być stabilna
}ð Dobra charakterystyka organoleptyczna
Azotany i azotyny w kiszonkach
}ðForma kumulacji azotu
}ðZawartość zależy od: gleby, temperatury, suszy,
naświetlania, nawożenia azotowego)
}ðObecność azotanów i azotynów w wodzie i
paszy hamuje magazynowanie witaminy A w
organizmie
METODY OCENY KISZONEK  OCENA W
OPARCIU O ANALIZY
}ð SkÅ‚adniki pokarmowe
}ð Kwasy organiczne  2-3% (70% kw. mlekowego i
30% kw. octowego)
Obecność kwasu masłowego obniża wartość
kiszonki, a dopuszczalna jego ilość wynosi 20%
w ogólnej ilości kwasów organicznych
}ð Kwasowość  pH = 3,8-4,2
}ð Azot amoniakalny  8-10% zaw. N
METODY OCENY KISZONEK  OCENA W
OPARCIU O ANALIZY
}ð OCENA WG FLIEGA  ZIMMERA
}ð System 100-punktowy
Oceń kiszonkę z kukurydzy, która zawiera:
}ð Kwasu mlekowego 1,98%
}ð Kwasu octowego 0,95%
}ð Kwasu masÅ‚owego 0,09%
Dlaczego dobrze kisić?
}ð$ $ $
ŻWACZ MLEKO
KISZONKA
ZDROWIE