OCENA CYKLU ŻYCIA
OCENA CYKLU ŻYCIA
LIFE CYCLE ASSESSMENT LCA
LIFE CYCLE ASSESSMENT LCA
Szkolenie w ramach projektu pt.  Propagowanie
wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających
promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju
Jolanta Baran
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
to taki rozwój społeczny i gospodarczy,
który zapewni zaspokojenie potrzeb
współczesnego społeczeństwa bez
naruszania możliwości zaspokojenia
potrzeb przyszłych pokoleń
Wzajemne sprzężenie
Wzajemne sprzężenie
systemów: społeczeństwo,
systemów: społeczeństwo,
gospodarka i środowisko
gospodarka i środowisko
społeczeństwo
środowisko gospodarka
Przykładowe fazy
Przykładowe fazy
cyklu życia produktu
cyklu życia produktu
Wydobycie Projektowanie Wytwarzanie Marketing
Wydobycie Projektowanie Wytwarzanie Marketing
surowców produktu produktu
surowców produktu produktu
Dystrybucja Sprzedaż Użytkowanie Powstawanie
Dystrybucja Sprzedaż Użytkowanie Powstawanie
odpadu
odpadu
Zbiórka Naprawy Recykling Unieszkodliwianie
Zbiórka Naprawy Recykling Unieszkodliwianie
odpadów odpadów
odpadów odpadów
Przesłanki do myślenia
Przesłanki do myślenia
w kategoriach cyklu życia
w kategoriach cyklu życia
zwiększenie się całkowitej liczby produktów
zwiększenie zróżnicowania produktów
szybki rozwój nowych technologii i powstawanie nowych
produktów
globalny obrót produktami
coraz większa złożoność produktów
oddziaływanie produktu na środowisko
produkty w trakcie ich cyklu życia powiązane są z coraz
bardziej zróżnicowanymi uczestnikami rynku
DEFINICJA
DEFINICJA
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
LCA jest jednÄ… z kilku technik zarzÄ…dzania
środowiskiem służącą do badania aspektów
środowiskowych i potencjalnych wpływów
na środowisko w całym okresie życia
wyrobu (tj.  od kołyski do grobu )
począwszy od pozyskania surowców przez
produkcję, użytkowanie, aż do likwidacji.
wg PN-EN ISO 14040:2000, Zarządzanie Środowiskowe  Ocena cyklu życia  Zasady
i struktura, Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa wrzesień 2000
Kompleksowe ujęcie wpływu
Kompleksowe ujęcie wpływu
produktu na środowisko w LCA
produktu na środowisko w LCA
Zużycie zasobów
środowiska naturalnego
System wyrobu
MATERIAA
LUB ENERGIA WEJÅšCIOWA
Wydobycie Przetwarzanie Wytwarzanie Dystrybucja i Utylizacja
surowców surowców produktu użytkowanie odpadów
produktu
MATERIAA
LUB ENERGIA WYJÅšCIOWA
Recykling
Oddziaływanie na środowisko poprzez
szkodliwe emisje
Åšrodowisko naturalne
NORMY ISO DOTYCZ
CE
NORMY ISO DOTYCZ
CE
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
Norma/ Polska Norma lub inny
Tytuł Tytuł
dokument ISO dokument
Environmental management  Life Zarządzanie środowiskowe 
ISO 14040:1997 cycle assessment  Principles and PN-EN ISO 14040:2000 Ocena cyklu życia  Zasady i
framework (w trakcie nowelizacji) struktura
Environmental management  Life
Zarządzanie środowiskowe 
cycle assessment  Goal and scope
ISO 14041:1998 PN-EN ISO 14041:2002 Ocena cyklu życia  Określenie
definition and inventory analysis (w
celu i zakresu oraz analiza zbioru
trakcie nowelizacji)
Environmental management  Life Zarządzanie środowiskowe 
ISO 14042:2000 cycle assessment  Life cycle impact PN-EN ISO 14042:2002 Ocena cyklu życia  Ocena
assessment (w trakcie nowelizacji) wpływu cyklu życia
Environmental management  Life Zarządzanie środowiskowe 
ISO 14043:2000 cycle assessment  Life cycle PN-EN ISO 14043:2002 Ocena cyklu życia  Interpretacja
interprtation (w trakcie nowelizacji) cyklu życia
Environmental management  Life Zarządzanie środowiskowe 
ISO/TR 14047:2003 impact cycle assessment  Examples Pr PKN-ISO/TR 14047 Ocena wpływu cyklu życia 
of application of ISO 14042 Przykłady stosowania ISO 14042
Environmental management  Life Zarządzanie środowiskowe 
Polska wersja specyfikacji
ISO/TS 14048:2002[ cycle assessment  Data Ocena cyklu życia  Format
dostępna w PKN
documentation format dokumentowania danych
Environmental management  Life Zarządzanie środowiskowe 
cycle assessment  Examples of Ocena cyklu życia  Przykłady
Polska wersja raportu
ISO/TR 14049:2000 application of ISO 14041 to goal and stosowania ISO 14041 do
dostępna w PKN
scope definition and inventory określania celu i zakresu oraz
analysis analizy zbioru
FAZY
FAZY
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
Struktura oceny cyklu życia
Bezpośrednie zastosowania:
-Rozwój i doskonalenie
Określenie celu
wyrobu
i zakresu
-Planowanie strategiczne
-Tworzenie polityki
społecznej
-Marketing
Analiza
-Inne
zbioru
Ocena
Inne aspekty:
wpływu
-Techniczne
-Ekonomiczne
-Rynkowe
-Społeczne
Interpretacja
ZASTOSOWANIE LCA
ZASTOSOWANIE LCA
Zastosowania oceny cyklu życia można podzielić na:
wewnętrzne  gdy LCA stosuje się do
udoskonalania produktu pod kÄ…tem ekologicznym
oraz jako narzędzie wspomagające podejmowanie
decyzji strategicznych;
zewnętrzne  gdy LCA wykorzystuje się do celów
marketingowych, ekoznakowania oraz celów
informacyjnych.
FAZY
FAZY
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
Określenie celu
i zakresu
Analiza
zbioru
Ocena
wpływu
Interpretacja
Faza I
Faza I
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
Cel badań
Funkcje systemu
Jednostka funkcjonalna
System wyrobu
Granice systemu
Procedury alokacji
Rodzaje oddziaływań, metodologia oceny
oddziaływania i wytyczne do fazy interpretacji
Zakres badań
Wymagania co do danych
Założenia
Warunki ograniczajÄ…ce
Wymagania co do jakości danych początkowych
Rodzaj przeglÄ…du krytycznego
Wymagania co do końcowego raportu
Faza I
Faza I
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
Åšrodowisko
Granice
systemów
systemu
Pozyskanie
surowców
Strumień
Inny
Transport
system
wyrobów
Strumienie
elementarne
Produkcja
Dostawa Użycie
Strumień
energii
Inny
Strumienie
system
wyrobów
Recykling/
elementarne
Ponowne użycie
Utylizacja
odpadów
Przykładowy system wyrobu
Faza I
Faza I
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
JEDNOSTKA FUNKCJONALNA
to ilościowy efekt systemu wyrobu
stosowany jako jednostka odniesienia
w badaniach analizy cyklu życia
Faza I
Faza I
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
OKREÅšLENIE CELU I ZAKRESU
POCHODZENIE DANYCH
Energia wejściowa Półwyroby, wyroby
Surowce Emisje do powietrza,
Proces
wody i gleby
jednostkowy
Inne wejścia
Inne aspekty
środowiskowe
Przykładowe uproszczone drzewo
Przykładowe uproszczone drzewo
procesów  ekspres do kawy
procesów  ekspres do kawy
ziarno poli-
arkusz
papier aluminium szkło
kawy styren
stali
palenie produkcja wstrzyki
formowanie formowanie
wyciskanie
filtra
wanie
składanie
+ transport
pakowanie
energia el.
użytkowanie
woda
usuwanie usuwanie
filtrów i odpadów
odpadów org. bytowych
FAZY
FAZY
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
Określenie celu
i zakresu
Analiza
zbioru
Ocena
wpływu
Interpretacja
Faza II
Faza II
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
Określenie celu i zakresu
Przygotowanie do zbierania danych
Poprawiony arkusz
zbierania danych
Arkusz zbierania danych
Zbieranie danych
Zebrane dane
Weryfikacja danych
Dane zweryfikowane
PrzyporzÄ…dkowanie danych do
Alokacja i recykling
procesu jednostkowego
Zweryfikowane dane dla procesu
jednostkowego
PrzyporzÄ…dkowanie danych do
jednostki funkcjonalnej
Zweryfikowane dane dla
Wymagane dodatkowe
jednostki funkcjonalnej
Agregacja danych
dane lub procesy
jednostkowe
Obliczony zbiór
Korekta granic systemu
Końcowy zbiór
Faza II
Faza II
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
L.p. Nazwa Kraj Dane Cena
energia, transport, budownictwo,
Szwajcaria 1200 Ź (+VAT)
materiały opakowaniowe,
chemikalia, postępowanie z odpadami,
ECOINVENT2000
1
produkcja rolnicza,
przemysł spożywczy;
dane dla Szwajcarii i Europy Zachodniej
transport, produkcja energii, polimery, metale,
Szwecja 120-1000 SEK
chemikalia, materiały budowlane, nawozy,
(+VAT)
komponenty elektroniczne, alternatywy w
SPINE
2
zarzÄ…dzaniu odpadami
materiały opakowaniowe,
baza dołączona
energia, transport, postępowanie z odpadami
Szwajcaria
BUWAL250 do SimaPro
3
(w SimaPro 6 nazewnictwo zgodne z
ECOINVENT2000)
energia  produkcja energii i procesy powiÄ…zane 
Szwajcaria baza dołączona
transport, przetwarzanie, postępowanie z odpadami
ETH-ESU 96 do SimaPro
(zawiera 1200 procesów jednostkowych);
4
dane dla Szwajcarii i Europy Zachodniej (wartości
często przyjmowane jako w przybliżeniu jako średnia
dla całej Europy)
baza dołączona
dane dotyczące produkcji materiałów; w większości
Holandia
IDEMAT 2001 do SimaPro
sÄ… to dane oryginalne, nie pochodzÄ…ce z innych baz
5
danych
Holandia baza dołączona
baza danych ekonomicznych wejściowych i
Dutch Input Output Database
do SimaPro
6 wyjściowych
95
Faza II
Faza II
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
SPINE (Sieć Informacyjna Produktu Zrównoważonego dla Środowiska  Sustainable
Product Information Network for the Environment http://www.globalspine.com/
CODATA (the Committee on Data for Science and Technology) - interdyscyplinarna
Komisja Naukowa działająca w ramach Międzynarodowej Rady Naukowej
(International Council for Science (ICSU)) http://www.codata.org/.
Global LCI Directory  Åšwiatowy Katalog LCI  inicjatywa
Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska US EPA
Faza II
Faza II
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
Faza II
Faza II
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
ANALIZA ZBIORU W CYKLU ŻYCIA (LCI)
FAZY
FAZY
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
Określenie celu
i zakresu
Analiza
zbioru
Ocena
wpływu
Interpretacja
Faza III
Faza III
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
Etapy obowiÄ…zkowe
Wybór kategorii wpływu, wskaz
ników kategorii i modeli charakteryzowania
Przypisanie wyników LCI (klasyfikacja)
Obliczenie wartości wskaz
nika kategorii (charakteryzowanie)
Wartości wskaz
nika kategorii (profil LCIA)
Elementy opcjonalne
Obliczanie wartości wskaz
nika kategorii względem informacji odniesienia
(normalizacja)
Grupowanie
Ważenie
Analiza jakości danych
Faza III
Faza III
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
KLASYFIKACJA
Ten krok polega na przypisaniu wyników uzyskanych
podczas inwentaryzacji danych, zapisanych w tablicy
inwentaryzacyjnej do odpowiednich kategorii wpływu.
Należy tutaj zwrócić uwagę na to, czy można przypisywać
kilka wyników LCI do jednej kategorii wpływu, a także
czy można przyporządkować jedną substancję chemiczną
do kilku kategorii wpływu.
Zależy to od zastosowanej metody i zasad obowiązujących
w korzystaniu z niej.
Współczynnik Opis współczynnika
Kategoria wpływu Skala Odnośne dane LCI
charakteryzowania charakteryzowania
Globalne ocieplenie ogólnoświatowa Dwutlenek węgla (CO2) Potencjał globalnego Przekształca dane LCI na
Dwutlenek azotu (NO2) ocieplenia ekwiwalenty dwutlenku węgla
Metan (CH4) (CO2)
Chlorofluorokarbon (CFC)
Hydrochlorofluorokarbon (HCFC)
Bromek metylu (CH3Br)
Niszczenie warstwy ogólnoświatowa Chlorofluorokarbon (CFC) Potencjał niszczenia Przekształca dane LCI na
ozonowej Hydrochlorofluorokarbon (HCFC) warstwy ozonowej ekwiwalenty
Halony trichlorofluorometanu (CFC-
Bromek metylu (CH3Br) 11)
Zakwaszenie regionalna Tlenki siarki (SOx) Potencjał zakwaszenia Przekształca dane LCI na
Tlenki azotu (NOx) ekwiwalenty jonów wodoru
Chlorowodór (HCL) (H+)
lokalna Kwas fluorowodorowy (HF)
Amoniak (NH4)
Eutrofizacja lokalna Fosforan (PO4) Potencjał eutrofizacji Przekształca dane LCI na
Tlenek azotu (NO) ekwiwalenty
Dwutlenek azotu (NO2) fosforanu (PO4)
Azotany
Amoniak (NH4)
Smog fotochemiczny lokalna Węglowodory niemetanowe (NMHC) Potencjał tworzenia smogu Przekształca dane LCI na
fotochemicznego ekwiwalenty
etanu (C2H6)
Toksyczność dla Ziemi lokalna Toksyczne związki chemiczne w LC50 Przekształca dane LC50 na
stężeniu, które jest śmiertelne dla ekwiwalenty
gryzoni
Toksyczność dla wody lokalna Toksyczne związki chemiczne w LC50 Przekształca dane LC50 na
stężeniu, które jest śmiertelne dla ekwiwalenty
ryb
Zdrowie człowieka ogólnoświatowa Całkowite zrzuty do powietrza, wody LC50 Przekształca dane LC50 na
i gleby ekwiwalenty
regionalna
lokalna
Zmniejszeni ilości ogólnoświatowa Ilość wykorzystanych minerałów Potencjał zmniejszenia Przekształca dane LCI na
zasobów naturalnych Ilość użytych paliw kopalnych zasobów naturalnych stosunek ilości użytych
regionalna zasobów do ilości zasobów
pozostałych w przyrodzie
lokalna
KONCEPCJA
WSKAy
NIKÓW KATEGORII
SO2, HCl itd.
(kg/jednostkÄ™
Analiza zbioru wejść i wyjść w cyklu życia
funkcjonalnÄ…)
Zakwaszenie
Kategoria wpływu
Kwaśne emisje
Wyniki LCI przypisane do
(Nox, Sox itd. zw. z
kategorii wpływu
zakwaszeniem)
Model charakteryzowania
Wydzielanie
Wskaz
niki kategorii
protonu (H+ aq)
Znaczenie środowiskowe
-las
-wegetacja
Punkty końcowe kategorii
-itd.
Faza III
Faza III
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
CHARAKTERYZOWANIE
Krok ten polega na obliczeniu wartości wskaz
nika kategorii
wpływu. Jego wartość informuje o tym, jaki udział ma
konkretna substancja chemiczna w danej kategorii wpływu.
Aby otrzymać wartość liczbową wskaz
nika kategorii
wpływu w pierwszej kolejności zamieniamy, przy pomocy
parametru charakteryzowania, jednostkę określonego
wyniku LCI na jednostkę ogólną danej kategorii wpływu, a
następnie dokonujemy agregacji przekształconych
wyników LCI, otrzymując w ten sposób wynik  wartość
wskaz
nika kategorii.
Charakteryzowanie jest ostatnim obowiÄ…zkowym krokiem
LCIA, jeśli oceny dokonuje się w oparciu o normę ISO
14042.
CHARAKTERYZOWANIE
CHARAKTERYZOWANIE
Faza III
Faza III
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
NORMALIZACJA
W normie ISO 14042 jest to pierwszy krok
nieobowiązkowy, opcjonalny. Dzieląc wartość wskaz
nika
kategorii (wynik charakteryzowania) przez wartość
odniesienia otrzymujemy wartość liczbową, którą
interpretujemy jako udział danej kategorii wpływu w
ogólnym problemie środowiskowym.
Wyniki znormalizowane można porównywać (wcześniejsze
porównania nie są możliwe z powodu różnych rodzajów
danych), można również określić wskaz
nik kategorii
wpływu dla danego regionu.
NORMALIZACJA
NORMALIZACJA
WAŻENIE
WAŻENIE
Faza III
Faza III
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
ECO-INDICATOR 99
3 kategorie szkód (damage category):
A. Zdrowie człowieka (jednostka DALY (Disability
Adjusted Life Years) czyli skorygowana przez
niepełnosprawność długość życia człowieka)
B. Jakość ekosystemu (jednostka PDF"m2"yr; PDF 
Potentially Disappeared Fraction of plant species 
potencjalnie zanikający ułamek gatunków roślin)
C. Zasoby (jednostka MJ dodatkowej energii potrzebnej
do przyszłego wydobycia minerałów i paliw
kopalnych
ECO-INDICATOR 99
Wyniki LCI Analiza
Wyniki LCI Analiza
Szkody dot. zbioru
Szkody dot. zbioru
zasobów
zasobów
Zasoby
Modelowanie
Szkody dot.
Wskaz
nik
Modelowanie
Szkody dot.
wszystkich
jakości
Ważenie Modelowanie
wszystkich
jakości
Ważenie Modelowanie
procesów w
procesów w
ekosystemu szkód Odpady
cyklu życia
ekosystemu szkód
cyklu życia
Szkody dot.
Emisje
Szkody dot.
zdrowia
zdrowia
człowieka
człowieka
Faza III
Faza III
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
OCENA WPA
YWU CYKLU ŻYCIA (LCIA)
EDIP/UMIP 96
charakteryzacja  globalne ocieplenie,
ekotoksyczność, toksyczność dla człowieka,
zasoby  osobna, nieporównywalna
kategoria;
normalizacja  tu wartości mierzone są w
jednostkach osoborównoważnych dla 1990
r.
FAZY
FAZY
OCENY CYKLU ŻYCIA
OCENY CYKLU ŻYCIA
Określenie celu
i zakresu
Analiza
zbioru
Ocena
wpływu
Interpretacja
Faza IV
Faza IV
INTERPRETACJA CYKLU ŻYCIA
INTERPRETACJA CYKLU ŻYCIA
Identyfikacja znaczÄ…cych kwestii na
podstawie wyników faz LCI oraz LCIA
Ocena uwzględniająca sprawdzenie
kompletności, wrażliwości i spójności
Wnioski, zalecenia i raporty
LCA - NARZ
DZIA
LCA - NARZ
DZIA
INFORMATYCZNE
INFORMATYCZNE
Boustead Consulting Database and Software
ECO-it: Eco-Indicator Tool for environmentally friendly design - PRé Consultants
EDIP - Environmental design of industrial products - Danish EPA
EIOLCA - Economic Input-Output LCA at Carnegie Mellon University
GaBi - Product Family (Ganzheitlichen Bilanzierung - holistic balancing) - Five
Winds International/University of Stuttgart (IKP)/PE Product Engineering
GaBi Lite
GaBi 4.2
GaBi DfX
IDEMAT - Delft University Clean Technology Institute Interduct Environmental
Product Development
KCL-ECO 3.0 - KCL LCA software
LCAiT - CIT EkoLogik (Chalmers Industriteknik)
SimaPro 7 for Windows - PRé Consultants
TEAM(TM) (Tools for Environmental Analysis and Management) - Ecobalance, Inc.
Umberto - An advanced software tool for Life Cycle Assessment - Institut für
Umweltinformatik
LCA PRZEPROWADZONO W:
LCA PRZEPROWADZONO W:
3M
Loup Valley Dairy
Alcan
Nissan
AT&T
Procter&Gamble
BlueScope Steel
Rio Tinto Borax
CANFOR
Rolls-Royce
Codelco
Sarnafil
ConocoPhillips
Solvay
Continental
Toyota
Daimler-Chrysler
Vestas
Electrolux
Volvo
ExxonMobil
Unilever
Fujitsu
Wharington
General Motors
Hewlett Packard
Kennecott Utah Copper
Przykład
Przykład
Continental  opony
Continental  opony
Przeprowadzono LCA opony
samochodowej wykorzystywanej
w samochodzie osobowym w oparciu
o normy serii 14040.
Potencjalne globalne
Potencjalne globalne
ocieplenie
ocieplenie
Potencjalne zakwaszenie
Potencjalne zakwaszenie
Odzysk zużytych opon 
Odzysk zużytych opon 
w cementowni
w cementowni
Odzysk zużytych opon 
Odzysk zużytych opon 
w elektrowni
w elektrowni
Powtórne bieżnikowanie a
Powtórne bieżnikowanie a
wytworzenie nowej opony
wytworzenie nowej opony
Wpływ opony na środowisko
Wpływ opony na środowisko
w całym cyklu życia
w całym cyklu życia
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę