Współzawodnictwo i współdziałanie w procesie wychowania.

Współzawodnictwo i współdziałanie stanowią poważny problem wychowawczy, który może być rozpatrywany zarówno w płaszczyźnie oddziaływań na dzieci i młodzież jak i szczególnych uwarunkowań skuteczności pracy wychowawczej. Jak dotychczas nie ma jednomyślności wśród psychologów i pedagogów co do ogólnej oceny wyższości jednej z metod.

POJĘCIA
Współzawodnictwo- kojarzy się najczęściej z rywalizacją zmierzająca do uzyskania lepszych od innych osiągnięć w różnych dziedzinach życia, pracy, kultury, nauki. Jest z reguły uporczywym wzajemnym zmaganiem się ze sobą jednostek lub grup o cele, które chcą za wszelką cenę osiągnąć. Zmaganie to prowadzone jest wg. ściśle ustalonych reguł działania wykluczających użycie siły, przemocy każdej ze stron. Zwycięsko wychodzi najczęściej jednostka lub grupa, która najlepiej wywiązuje się z przyjętych na siebie zobowiązań. W współzawodnictwie mamy doczynienia z zajmowaniem miejsc /pierwsze, niższe/.

Współdziałanie- w przeciwieństwie do współzawodnictwa nie jest ubieganiem się o pierwszeństwo nad innymi lecz, podejmowaniem działań zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu, bez narażania innych na utratę prestiżu lub przyczynienia się do ich porażki lub niepowodzeń.
Osoby współdziałające nie oczekują nagrody czy wyróżnienia we wspólnym działaniu, wystarczającym bodźcem do współdziałania jest sama myśl o końcowym wyniku lub sam rodzaj wykonywanego zadania i możliwość wykonywania go. Najczęstszym impulsem powodującym współdziałanie jest wspólny cel, korzystny dla współdziałających lub czasem autorytet.

Współzawodnictwo i współdziałanie to dwie różne formy aktywizowania jednostek lub grup w podejmowaniu działania. Odróżnia je bodziec aktywizujący. Jednocześnie obie te formy nie wykluczają się wzajemnie,

Współzawodnictwo indywidualne- to najmniej wartościowy wychowawczo proces. Wyrasta ono z motywacji nastawionej jedynie na zdobywanie korzyści osobistych z jednoczesnym bardziej lub mniej pewnym okazywaniem niechęci wobec pokonanych rywali. Wyzwala nadmiernie poczucie ambicji. Wszystko inne poza sukcesem, który jedynie się liczy spyczjąc wszystko inne na dalszy plan. Z czasem może mięć bardzo negatywne skutki społeczne.
Może się stać również źródłem frustracji , stresu, jeśli np. wymagania przerastają możliwości jednostki.
Najgorszym skutkiem, jest koncentrowanie się na jedynie własnym dobrze, bez liczenia się z osiągnięciami innych.

Współzawodnictwo grupowe- u jego podstaw leżą zawsze określone cele, podzielane przez członków danej grupy społeczne, wykraczając tym samym za indywidualne cele poszczególnych osób. Nie jest to jaskrawe zaprzeczenie współdziałania, a ważnym jego elementem. Pozbawione bowiem współdziałania zmienia się w współzawodnictwo indywidualne. Dzieje się tak gdy preferuje się jednostki, stwarza się okazje do wsól zawodnictwa międzyjednostkowego. Zatem jest ono forma zorganizowanego współdziałania z wyraźnym zamiarem zdobycia zwycięstwa.
Również ma wady- np. nie liczeniem się z innymi współzawodniczącymi grupami, tendencjami separatystycznymi. Mobilizuje dzieci do działania nagrodą, co na dłuższa metę może wypaczyć prawidłowy rozwój społeczny i moralny dziecka.


BADANIA.
Na podstawie badań psychologicznych przeprowadzanych m. In. We Francji, / Bineta/, Niemczech /Moedego/, Polsce /Jaxa Bykowskiego/, wykazano korzystny wpływ współdziałania oraz wady współzawodnictwa.

Na podst : „ABC wychowania”; M. Łobocki.