Mechanizm rynkowy  istota i
Mechanizm rynkowy  istota i
rodzaje rynku
j y
Lekcja 2
Lekcja 2
Słowo Rynek
Słowo Rynek
Wywodzi się z niemieckiego słowa RING i było
używane już w średniowieczu na określenie miejsca,
wktórymodbywałasię wymiana handlowa  targ.
Zazwyczaj było to miej p y j , ją
y j y jsce uprzywilejowane, mające tzw.
prawo składu. Polegało to na tym, że przejeżdżający kupcy
mieli obowiązek wystawienia i sprzedaży w tych miejscach
swoich towarów. Rynki w średniowieczu w istotny sposób
przyczyniły się do rozwoju miast. Dzisiaj handlowcy nie mają
prawnego obowiązku sprzedaży swoich towarów czynią to
prawnego obowiązku sprzedaży swoich towarów, czynią to
jednak w miejscach i czasie na ogół znanych potencjalnym
nabywcom ich towarów.
y
Istota rynku
Istota rynku
" Z ekonomicznego punktu widzenia przez rynek
należy rozumieć wszystkie relacje zachodzą
y y j ące
pomiędzy sprzedającymi a kupującymi,
których nazywa się stronami podmiotami lub
których nazywa się stronami, podmiotami lub
uczestnikami rynku.
" Ci, którzy pragną sprzedać, to producenci i
k ó ć
sprzedawcy, a po stronie kupujących
występują nabywcy lub konsumenci.
Istota rynku
Istota rynku
P t i k
Potocznie rynek oznacza
miejsce, gdzie spotykają
się sprzedający i
ę pją y
kupujący. Faktycznie jest
to ciąg działań, wtrakcie
których kupujący i
których kupujący i
sprzedający określają
warunki, na jakich chcą
coś sprzedać lub kupić
coś sprzedać lub kupić,
zakończonych transakcją
(wymianą dobra na
dobro lub dobra na
pieniądze).
Rynek jest więc miejscem ogólnej
wymiany, którą obrazuje schemat:
towar pieniądz towar
Warunki jakie muszą być spełnione aby mogło dojść
do takiej cyrkulacji na rynku:
Sprzedawca musi posiadać towar i
d d ć
chcieć go zamienić na ekwiwalent ( na
ogół pieniądz), który da mu wymierną
korzyść indywidualną,
Kupujący musi posiadać ekwiwalent w
żądanej przez sprzedawcę ilość i musi
żądanej przez sprzedawcę ilość i musi
chcieć go zamienić na oferowany przez
sprzedawcę towar, który da mu
wymierną korzyść indywidualną
wymierną korzyść indywidualną,
Sprzedawca i kupujący muszą być
zgodni co do ilości ekwiwalentu towaru,
który jest między innymi przedmiotem
wymiany na rynku.
Zasadnicze wnioski:
Zasadnicze wnioski:
Wymiana rynkowa jest ekwiwalentna, czyli
jej przedmioty mają taką sama cenę dla
j j pyą ę
ją
obydwu stron.
Wymiana rynkowa odbywa się dlatego że
Wymiana rynkowa odbywa się dlatego, że
obie strony wymieniają to co w danym
momencie daje im mniejszą korzyść, na to, co
k ść
daje im korzyść większą.
Klasyfikacja rynków
Istnieje wiele rodzajów rynków wyróżnianych ze względu na
różne kryteria.
Według kryterium Według kryterium Według kryterium Według kryterium Według kryterium
przedmiotu transakcji zasięgu terytorialnego stopnia i rodzaju czasu wykonania dominacji danego
konkurencji transakcji podmiotu rynku
" Rynek towarowy " Rynek lokalny
" Rynek usług " Rynek regionalny
Rynek usług Rynek regionalny
" Rynek wolnokonkurencyjny " Rynek kasowy " Rynek producenta
" Rynek wolnokonkurencyjny " Rynek kasowy " Rynek producenta
" Rynek finansowy " Rynek krajowy (konkurencji doskonałej)
" Rynek terminowy " Rynek konsumenta
" Rynek pracy " Rynek zagraniczny lub " Rynek konkurencji
międzynarodowy monopolistycznej
" Rynek oligopolu
" Rynek monopolu
Krótkie charakterystyki
" Rynek towarowy  przedmiotem transakcji są
poszczególnych rodzajów dobra materialne, czyli artykuły spożywcze,
ól h d jó d b i l li k ł ż
przemysłowe, surowce. Przykładem takiego
rynków
rynku jest rynek zbożowy, mięsny, meblarski,
paliw.
p
Według
Według
" Rynek usług przedmiotem transakcji są
wykonywane usługi. Przykładem jest rynek
kryterium
ubezpieczeń, usług budowlanych, usług
tt h
transportowych.
przedmiotu
d
" Rynek finansowy  przedmiotem transakcji są
kapitały krótko i długoterminowe. Na tym
transakcji
rynku spotykają się inwestorzy z
rynku spotykają się inwestorzy z
poszukującymi kapitałów przedsiębiorstwami.
Przykładem jest rynek pieniądza, rynek
walutowy, rynek kapitałowy.
" Rynek pracy  na którym kupuje się i
R k k ó k j i i
sprzedaje pracę ( ale nie jest to targ
niewolników). Z jednej strony jest to rynek
osób pją y pracy, giej y
poszukujących p y, a z drug j rynek
przedsiębiorców, którzy tworzą miejsca pracy i
poszukują siły roboczej. Ceną na tym rynku jest
wynagrodzenie za pracę.
Krótkie charakterystyki
" Rynek lokalny  obejmuje swym zasięgiem
poszczególnych rodzajów
ól h d jó
niewielki obszar. Gromadzi kupujących i
sprzedających z jednej gminy lub miasta.
rynków
" Rynek regionalny  kontrahenci, którzy się
Według kryterium
Według kryterium
na nim spotykają, pochodzą z jednego
i t k j h d j d
regionu. Swym zasięgiem obejmuje kilka
zasięgu
powiatów, czy województwo.
" Rynek krajowy  obejmuje swym zasięgiem
" Rynek krajowy  obejmuje swym zasięgiem
terytorialnego
terytorialnego
obszar całego kraju.
" Rynek zagraniczny lub międzynarodowy 
obejmuje terytorium elu państw. Jego
obej uje te yto u wieu pa st Jego
powstanie jest rezultatem rozwoju środków
transportu i techniki przekazywania
informacji oraz ograniczania barier w
przepływie produktów Umożliwia
przepływie produktów. Umożliwia
spotykanie się i zawieranie transakcji
przedsiębiorcom z całego świata.
Przykładem są światowe g y towarowe i
y ą giełdy
kapitałowe w Londynie, Tokio, Nowym
Jorku.
Krótkie charakterystyki
poszczególnych rodzajów
ól h d jó
" Rynek kasowy  zawarcie
Rk k i
rynków
umowy na takim rynku jest
Według kryterium
Według kryterium
równoznaczne z
czasu wykonania
wykonaniem opłaceniem
y p
transakcji
transakcji
transakcji.
" Rynek terminowy
" Rynek terminowy 
zawarcie umowy dotyczy
transakcji, która ma być
wykonana i opłacona w
przyszłości.
" Rynek producenta  na tym rynku
Krótkie charakterystyki
dyktują warunki producenci dóbr i
poszczególnych rodzajów
ól h d jó
usług, rynek ten występował w
rynków gospodarce socjalistycznej, bo była to
gospodarka  ciągłego niedoboru . W tej
Według kryterium
Według kryterium
sytuacji producenci nie musza się liczyć z
t ji di i i li ć
potrzebami klientów, nie dbają o jakość
dominacji danego
swoich produktów, nie dążą do ich
podmiotu rynku ulepszania
podmiotu rynku ulepszania.
" Rynek konsumenta  na tym rynku
dominują konsumenci, rynek ten jest
typowy dla współczesnej gospodarki
typowy dla współczesnej gospodarki
rynkowej, w której jest nadmiar
towarów na rynku. W takich warunkach
to konsumenci decydują jakie dobra są
to konsumenci decydują, jakie dobra są
oferowane do sprzedaży, bo producenci
starają się wyjść naprzeciw
oczekiwaniom klientów i produkują
oczekiwaniom klientów i produkują
dobra przez nich pożądane, dobrej
jakości, modne, ładnie opakowane.
Cechy i zjawiska warunkujące sprawne
funkcjonowanie rynku
Rynki nie mogłyby funkcjonować
bez:
Istnienia własności prywatnej
Istnienia własności prywatnej
czynników wytwórczych, czyli
ustawowo zagwarantowanego
przez państwo posiadania rzeczy i
ń i d i i
swobodnego dysponowania nimi
Dostęp do informacji
ępu j
Dostępu do konkurencji
Rynek z
ródło informacji
Rynek z
ródło informacji
Na rynku następuje wymiana informacji
Na rynku następuje wymiana informacji.
Kupujący pytają o:
" Dostępne modele
" Rozmiary
" Kolory dóbr
" Ceny.
Sprzedający zdobywają informacje o:
Produktach,
Usługach poszukiwanych przez nabywców
g py p y
Cenach które są gotowi zapłacić.
Rynek jest tez z
ródłem informacji o innych sprzedających:
" Jakie dobra sprzedają
Jakie dobra sprzedają
" Jakich cen żądają
" Jakie metody sprzedaży stosują, żeby przyciągnąć klienta.
Funkcje rynku
Funkcje rynku
Funkcje rynku, które decydują o jego
znaczeniu:
" Rynek jest podstawowym z
ródłem informacji dla podmiotów
Rynek jest podstawowym z
ródłem informacji dla podmiotów
gospodarujących, na podstawie których dokonują określonych
wyborów.
" Rynek jest miejscem i instrumentem weryfikacji przydatności
produkowanych dóbr dobra które nie znajdują nabywców na
produkowanych dóbr, dobra które nie znajdują nabywców na
rynku, przestają być produkowane, natomiast zwiększa się
produkcję tych, które są chętnie kupowane.
" Rynek jest miejscem i instrumentem wyceny dóbr, to rynek
d d j i i i j j i h
decyduje o poziomie ceny i jej zmianach.
" Rynek jest podstawowym czynnikiem wpływającym na
racjonalne wykorzystanie zasobów czynników wytwórczych,
producenci dążą do zastosowania najtańszych metod
produkcji, aby nie zostać wyeliminowanymi z rynku przez
konkurentów.
Konkurencja zjawisko nierozerwalnie
związane z rynkiem
Konkurencja nie zachodzi między
sprzedającymi i kupującymi.
Ma miejsce w ramach obu tych
grup,
Kupujący konkurują z innymi
kupującymi, a sp edający z inny
upujący , a sprzedający ymi
sprzedającymi.
Klienci konkurują z innymi klientami
Klienci konkurują z innymi klientami
o towar, sprzedawcy  o zawartość
portfeli
portfeli.
Konkurencja na rynku
Konkurencja na rynku
W obu grupach można wyróżnić:
konkurencję za pomocą ceny
konkurencję za pomocą ceny
Konkurencję niecenową
Formy konkurencji niecenowej
Formy konkurencji niecenowej
" Między kupującymi
Mogą to być kolejki
Kwiaty dla sprzedawców tzw. znajomości
Inne zabiegi
" Między sprzedającymi
Uprzejma, kompetentna obsługa klienta
Kolorowe opakowanie towaru
A
adny wystrój sklepu
Długość gwarancji
Reklama
Podstawowe elementy rynku
Podstawowe elementy rynku
Popyt
Podaż
Podaż
Cena
Zależności przyczynowo skutkowe zachodzące
między tymi elementami nazywamy
ę y y yy
mechanizmem rynkowym.
Bibliografia
Bibliografia
" Sylwester Gregorczyk ., Maria Romanowska, Agnieszka
Sopińska , Piotr Wachowiak .  Przedsiębiorczość bez
tajemnic . Wydawnictwo WSiP Warszawa 2002
tajemnic Wydawnictwo WSiP Warszawa 2002
" Agnieszka Mikina, Małgorzata Sienna  Przedsiebiorczość 
klucz do sukcesu Wydawnictwo REA Warszawa 2002
klucz do sukcesu Wydawnictwo REA, Warszawa 2002.
" Małgorzata Biernacka, Jarosław Korba, Zbigniew Smutek
 Podstawy p ę ydawnictwo Operon, Gdynia
 y przedsiębiorczość wy p, y
2007.
" Sławomir Chudy  Ekonomika handlu wydawnictwo empi2 ,
Poznań 2000.