T. Boy  śeleński, Plotka o <> Wyspiańskiego, [w:] Wesele we wspomnieniach i krytyce
oprac. A. A
empicka lub [w:] T. Boy  śeleński, Reflektorem w mrok
" to musiało być pisane ok.20 lat po napisaniu  Wesela , bo Boy  śeleński pisze, \
e wiele
zostało napisane przez te lata, ale literatura ta dotyczy raczej ideologii  Wesela
" autor postuluje, aby zebrać materiały rzeczowe mogące pomóc do nale\
ytego zrozumienia
 Wesela
" w przypadku Wyspiańskiego, który pisał  Wesele  anegdota była najistotniejszym
materiałem twórczym (a nie punktem wyjścia). Zwykłą codzienność zmienił w poezję, nadał
jej rozpięcie symbolu (tym samym mało odbiegał od anegdoty)
" Przy pracy w teatrze nad  Weselem trzeba wziąć pod uwagę zamierzenia poety, jak on sobie
wyobra\
ał osoby, pisząc dzieło; w  Weselu jest to ułatwione; w ka\
dej osobie Wyspiański
widział odbicie \
ywej osoby. Wyspiański chciał nawet powiesić afisz z prawdziwymi
nazwiskami; w rękopisie Dziennikarz to  Dolcio (Rudolf Starzewski). Wyspiański podkreślał
związki z rzeczywistością
" śeleński porównuje  Wesele z  Panem Tadeuszem  Mickiewicz chciał napisać anegdotę
szlachecką, a  wyszedł mu poemat. Podobnie Wyspiański  mógł chcieć napisać złośliwy
pamflecik na swoich znajomych, ale powstało wielkie dzieło.
" Wyspiański był złośliwcem :& W  Weselu mnóstwo jest takich złośliwych szpileczek
" śeleński był uczestnikiem wesele Lucjana Rydla. Mówi o Bronowicach  wieś
podkrakowska; ludzie stamtąd modlili się w pobliskim kościółku, ale śluby brali w Kościele
Mariackim.
" Wówczas (jeszcze jakieś 10 lat przed weselem, tj. 1890 r.) malarze z Krakowskiej Akademii
wyje\
d\
ali za miasto; chłopi byli dla nich modelami.
" W 1890 r. wielkim wydarzeniem był ślub Włodzimierza Tetmajera (malarz z dobrej rodziny)
z chłopką. Zamieszkał z teściami, w bardzo trudnych warunkach; póz
niej wybudował
 dworek (podobny do chaty). Ojciec Włodzimierza nie mógł mu wybaczyć jego wyboru, ślub
odbył się bez jego wiedzy. Krakowianie odwiedzali Włodzimierza w Bronowicach, stało się to
niejako  modą . Włodzimierz był  chłopomanem , pionierem ruchu ludowego  z\
yty był
zarówno ze wsią, jak i ze  sferami wy\
szymi
" śona Tetmajera miała dwie siostry, z jedną zaręczył się malarz, de Laveaux, wyjechał za
granicę i tam umarł, z drugą, Jadwigą, o\
enił się Lucjan Rydel w 1900 r.
" Lucjan Rydel był bardzo gadulski :& Jego mał\
eństwo miało inny charakter ni\
Włodzimierza
Tetmajera. Tamto urodziło się raczej z serca i oczu, a mał\
eństwo Rydla  raczej z głowy i z
papieru, długi był okres ich narzeczeństwa. Rodzina raczej pogodziła się z jego wyborem.
Rydel z Jadwigą \
yli raczej w skromnym dobrobycie (ale nie w nędzy)
" Rydel był  mieszczuchem , nie miał poczucia wsi i chłopa; chodził boso, nie nosił gatek itp.,
(chciał się  przypodobać chłopom), ale chłopi boso chodzili tylko do pracy; uwa\
ali go
nawet z
le wychowanego.
"  Pan Młody w  Weselu traktowany jest z ironią ( trza być w butach na weselu ,  pod spód
więcej nic nie wdziewam )
" Ślub odbył się w bocznej kaplicy kościoła; przybyły tłumy, np. uczennice Rydla.
" Pod kościołem zaszedł epizod, który Wyspiański wykorzystał w wariancie do  Wesela .
Dialog Kliminy (starościny) i jakiejś paniusi:
PANIUSIA: Moi drodzy, powiedzcie, a ma tez ona co?
KLIMINA: E, ma, ma, zaśby tam nie miała! Bidna mysz, a ma ty\
.
1
" Wesele odbywało się w domu Tetmajera, było huczne, trwało 2-3 dni. Zaproszeni: cała
wieś, klika osób z miasta z rodziny i przyjaciół Rydla, światek malarski Krakowa. I
Wyspiański  oparty o futrynę& . Dolatywały do niego raz po raz strzępy rozmowy.
" Niektórzy mówią, \
e faktura  Wesela wywodzi się z Jasełek, ale śeleński twierdzi, \
e
raczej opiera się na rzeczywistości  np. wchodzenie parami  jak to na weselu.
Włodzimierz Tetmajer- Gospodarz - jest w  Weselu jak \
ywy; dla Wyspiańskiego jest on
wcieleniem polskości; satyra wobec niego  raczej dyskretna
Lucjan Rydel  Pan Młody - do niego Wyspiański ma stosunek przyjacielsko  ironiczny; rola Pana
Młodego ma odcień komiczny; jest humorystycznym symbolem  zbratania się inteligenta ze wsią.
Rudolf Starzewski  Dziennikarz. Redaktor krakowskiego  Czasu , tak\
e krytyk teatralny.  Czas
był związany z Kołem Polskim, które zajmowało się polityką. Starzewski to szlachetna postać;
zazwyczaj redaktorem  czasu był  stary piernik , a on miał zaledwie 30 lat.
Kazimierz Tetmajer  Poeta  brat Włodzimierza. Wówczas próbował rozwijać skrzydła w poezji
dramatycznej, napisał utwór Zawisza Czarny, stąd Rycerz, który olśniewa go na chwilę.
Profesorowa Domańska  Radczyni  ciotka Lucjana Rydla, \
ona lekarza i radcy miejskiego; autorka
powieści dla młodzie\
y
Zosia, Maryna Pareńskie  Zosia, Marynia. Córki sławnego lekarza
Hanka Rydlówna  Haneczka, siostra Lucjana, przyjaciółka Zosi.
Charakter Zosi, Maryni i Haneczki są utrzymane bardzo wiernie, nawet sposób mówienia.
Pepa Singer  Rachela  Rachela jest tworem fantazji, a Pepa posłu\
yła tylko za punkt wyjścia. Miała
15 lat, raczej bezbarwna, a  Wesele sprawiło, \
e  Stała się Rachelą, nikt nie znał jej z imienia i
nazwiska. Takich  Rachel w Krakowie było wówczas mnóstwo.
Klimina- baba wiejska, około 40.
Czepiec
Nos  malarz Tadeusz Noskowski albo kombinacja Noskowskiego i malarza Stanisława
Czajkowskiego, który wsławił się na weselu pewnym czynem: upity le\
ał na paltach, potem wstał,
wszedł do izby i powiedział do gospodarzy:  A teraz ja wam powiem, co to jest secesja  i padł pod
stół.
Nos  to  przybyszewszczyzna : pijaństwo,  ram-tam-tam-tam-tam , które to słowa wypowiada Nos,
to fraza z Preludium A  dur Szopena (Przybyszewski grywał to godzinami); aktorstwo. W jego
przypadku  groteska.
Hanusia Tetmajerowa - Gospodyni, zachowała typ swego oryginału; z pobła\
liwością patrzyła na
hałaśliwe zabawy cyganerii krakowskiej w Bronowicach, na przybyszewszczyznę, na dysputy,
politykę.
Jadwiga Mikołajczykówna  Panna Młoda  tu du\
a domieszka fantazji. Jadwiga w rzeczywistości
przestawała być sobą, Rydel chciał ją  kształcić , czytywał jej wiersze, opowiadał o historii Polski, a
tym samym tworzył zamęt w jej głowie.
Marysia  siostra Jadwigi i Hanusi, najładniejsza z sióstr, snuło się koło niej fatum śmierci 
narzeczony, malarz de Laveaux zmarł na obczyz
nie na suchoty (to on jest Widmem), Wojtuś, za
którego wyszła potem, równie\
zmarł na suchoty po roku mał\
eństwa.
"  Wesele jest przepojone rytmem, muzyką. Wiersz  trochę z poloneza, trochę z nuty
krakowskiej.
" W  Weselu splatają się: rytm, melodia, kolor, słowo i myśl.
Autentyczne epizody:
- ur\
nięcie się Nosa
2
- opowiadanie Czepca o agitatorze, którego na wiecu wyr\
nął w gębę, ale  nie upod, bo był ścisk
- epizod Czepca z muzyką (Czepiec był zły na Wyspiańskiego, \
e w dramacie kazał mu
 handryczyć się z muzyką o <>)
Z fantazji wysnuta jest rola Księdza.
Zjawy:
Nale\
y zwrócić uwagę, \
e są one niejako materializacją myśli.
Stańczyk  zjawia się Dziennikarzowi, to przede wszystkim myśl. Od czasu Teki Stańczyka
błazen ten staje się symbolem stronnictwa konserwatywnego, skupiającego się przy dzienniku
 Czas
U Starzewskiego nad kanapą wisiał szkic Matejki do Stańczyka. Istnieje portret Jacka
Malczewskiego przedstawiający R. Starzewskiego w stroju i pozie Stańczyka (namalowany po
Weselu).
Wid  zjawia się Poecie, to fantazja.
Wernyhora  to przede wszystkim obraz. W tej postaci uchwycony jest nerw duszy Gospodarza 
Tetmajera.
Kraków był przesiąknięty duchem mistrza  Jana Matejki. Wyspiański i Tetmajer byli jego
uczniami, pomocnikami przy polichromii Mariackiego kościoła
Wyspiański w  Weselu umiał połączyć: powagę, szlachetność, rozmach, złośliwość, sarkazm,
tajemnicę.
Historia  Wesela na scenie:
- w pierwszej chwili wywołało osłupienie
- przed premierą nikt nie zdawał sobie sprawy z doniosłości artystycznej i ideowej  Wesela
- zasługą ówczesnego dyrektora teatru, Janusza Kotarbińskiego, jest, i\
przyjął do grania ten
utwór. Odbiega on bowiem od prawideł, konwencji teatralnych
- wielu aktorów mówiło, \
e w takim  bzdurstwie grać nie będzie, ale dokonywał się  cud  nawet
mierni aktorzy grali z zapałem  znakomicie
-  Wesele wywołało plotki, krytykę, wymówki (listy z wymówkami napisali do Wyspiańskiego
Rydel i W.Tetmajer). Dopiero R. Starzewski szeregiem felietonów docenił utwór. Niektórzy pozostali
 oporni (np. Stanisław Tarnowski po scenie z Hetmanem wyszedł ostentacyjnie z lo\
y, a Sienkiewicz
stwierdził:  Albo ja jestem grafoman, albo to jest grafoman& 
- z czasem cały Kraków zaczął mówić cytatami z  Wesela , np. doro\
karze, gdy ktoś ich wołał:  Kto
mnie wołał, czego chciał? :&
Ania Michna
3