Zoologia  bezkręgowce
wykład 3
Coelomata, Ecdysozoa (wylinkowce)
Typ: Arthropoda
- segmentowane ciało,
- segmenty łączą się tworząc tagmy  segmentacja heteronomiczna,
- posiadają twardy egzoszkielet zbudowany z chityny i białek,
- odnóża zaopatrzone w stawy, pełnią różne funkcje,
- dobrze rozwinięte narządy zmysłów (np. oczy i czułki),
- wyspecjalizowane narządy wymiany gazowej (skrzela, tchawki,
płuca blaszkowate),
- mięśnie poprzecznie prążkowane.
Typ: Arthropoda
Kutikula zbudowana jest z chityny i białek, jest całkowicie
nieprzepuszczalna dla wody dzięki woskowej warstwie epikutikuli, jest
wytwarzana warstwami, stara kutikula jest odrzucana w procesie linienia.
Typ: Arthropoda, podtyp: Crustacea, skrupiaki
- morskie, słodkowodne, lądowe,
- duża różnorodność form,
- ciało zbudowane z głowy, tułowia,
odwłoka,
- głowa zbudowana z 6
segmentów, tułów i odwłok z
różnej liczby,
- dwie pary czułków,
- karapaks osłaniający głowę i
tułów,
- odnóża kroczne na tułowiu i
odwłoku,
- głowowe położenie narządów
wydalniczych (gruczoły czułkowe,
szczękowe),
- oddychają skrzelami i całą
powierzchnią ciała,
- złożony układ dokrewny,
- obecność larwy pływik (nauplius).
larwa pływik
Arthropoda, Crustacea
Gromada: Branchiopoda, skrzelonogi
- zróżnicowana wielkość,
- ciało okryte karapaksem lub bez,
- ciało spłaszczone grzbieto-brzusznie lub bocznie,
- zmienna liczba segmentów (10  40),
- odnóża na tułowiu, brak na odwłoku,
- rozwój prosty lub ze stadiami larwalnymi.
Rząd: Notostraca, przekopnice Rząd: Cladocera, wioślarki
Triops cancriformis Daphnia magna
Arthropoda, Crustacea
Gromada: Copepoda, widłonogi
- wolno żyjące i pasożyty,
- kształt cylindryczny, wydłużony, spłaszczony,
- ciało zbudowane z 16 segmentów,
- czułki I pary służą do utrzymywania się w wodzie, II para lokomotoryczna.
Limnocalanus macrurus Cyclops strenuus Lernaea esocina
Arthropoda, Crustacea
Gromada: Cirripedia, wąsonogi
- osiadłe lub pasożytnicze,
- bardzo zmodyfikowane ciało o zatartej segmentacji,
- całkowita lub prawie całkowita redukcja głowy,
- redukcja odwłoka.
Lepas anatifera Sacculina carcini
Arthropoda, Crustacea
Gromada: Malacostraca, pancerzowce
- stała liczba segmentów: głowa  6, tułów  8, odwłok  6 segmentów
Rząd: Isopda, równonogi Rząd: Amphipoda, obunogi Rząd: Decapoda
Porcelio scaber Gammarus salinus Afrithelphusa monodosa
Arthropoda, Crustacea
gatunki inwazyjne w Polsce
Dikerogammarus villosus Eriocheri sinensis
Typ: Arthropoda, podtyp: Chelicerata,
szczękoczułkowce
- głowotułów i odwłok,
- odnóża gębowe: chelicery - szczękoczułki
- pedipalpy  nogogłaszczki,
- 4 pary odnóży krocznych (są wyjątki),
- nie posiadają czułków,
- oczy proste,
- rozwój prosty albo złożony.
Arthropoda, Chelicerata,
Gromada: Xiphosurida, ostrogony Gromada: Pycnogonida, kikutnice
Limulus polyphemus Ammothea hilgendorfi
Arthropoda, Chelicerata,
Gromada: Arachnida, pajęczaki
- lądowe,
- zróżnicowany kształt ciała,
- większość to drapieżniki,
- używają neurotoksyn do paraliżowania
ofiary,
- oddychają za pomocą płucotchawek,
- przełyk przekształcony w żołądek
pompujący zasysający nadtrawione
pożywienie.
Arthropoda, Chelicerata, Arachnida
Rząd: Scorpionida, skorpiony Rząd: Pseudoscorpionida, zaleszczotki
- nogogłaszczki zakończone
- ciało spłaszczone,
szczypcami,
- nogogłaszczki zakończone
- odwłok zakończony kolcem jadowym.
szczypcami.
Arthropoda, Chelicerata, Arachnida
Rząd: Opiliones, kosarze Rząd: Acari, roztocze
- zlany głowotułów i odwłok, - redukcja rozmiarów ciała,
- wiele gatunków z długimi odnóżami, - zatarcie segmentacji ciała,
Arthropoda, Chelicerata, Arachnida
Rząd: Aranea, pająki
- głowotułów oddzielony od odwłoka stylikiem,
Arachnida
- jedwab jest białkiem fibroiną, zawiera dużo glicyny i alaniny,
- gruczoły produkujące jedwab maja ujścia w kądziołkach przędnych na końcu
odwłoka,
- nici pajęcze służą do zdobywania ofiary, budowy kokonów i gniazd, jako
środek obronny, środek lokomocji.
Arthropoda, podtyp: Myriapoda, wije
- ciało zbudowane z głowy i segmentowanego tułowia,
- jedna para czułków,
- organizmy lądowe,
- narządy oddechowe: tchawki.
Gromada: Chilopoda, pareczniki Gromada: Diplopoda, dwuparce
- szczękonóża zawierające jad, - ciało owalne, pokryte twardą kutykulą,
- ciało spłaszczone grzbieto-brzusznie, - odnóża po stronie brzusznej,
- jedna para odnóży na segment, - dwie pary odnóży na segment.
- odnóża skierowane na boki.
Arthropoda, podtyp: Hexapoda, sześcionogi
Arthropoda, podtyp: Hexapoda, sześcionogi
- głowa, tułów, odwłok,
- na głowie para oczu złożonych,
- jedna para czułków,
- trzy par odnóży krocznych na tułowiu,
- dwie pary skrzydeł na tułowiu (w gromadzie: Insecta),
- wydalanie dzięki cewkom Malphigiego,
- oddychanie za pomocą tchawek otwierających się przetchlinką,
- szybki cykl rozrodczy.
żadne inne zwierze nie jest w stanie
dostarczać tlen bezpośrednio
do każdej komórki
Hexapoda, szcześcionogi
TYPY APARATÓW G
BOWYCH OWADÓW
Hexapoda, sześcionogi
ODNÓŻA OWADÓW ŻYJ
CYCH W RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
Apterygota  owady bezskrzydłe
Colembolla, Protura , Dipltura,
skoczogonki pierwogonki widłogonki
Thysanura,
szczeciogonki
Lepisma
saccharina,
rybik cukrowy
 Przeobrażenie niezupełne - hemimetabolia
jajo larwa owad dorosły
Ephemeroptera, jętki
owad dorosły (imago) larwa
Plecoptera, widelnice
owad dorosły (imago) larwa
Odonata, ważki
Zygoptera, ważki równoskrzydłe Anisoptera, ważki różnoskrzydłe
larwa
 Blattodea, karaczany Dermaptera, skorki
Orthoptera, prostoskrzydłe
Hemiptera, pluskwiaki
Homoptera, Heteroptera,
pluskwiaki równoskrzydłe pluskwiaki różnoskrzydłe
Przeobrażenie zupełne - holometabolia
jajo larwa poczwarka owad dorosły
Typy larw
Coleoptera, chrząszcze
Diptera, muchówki
Hymenoptera, błonkówki
Lepidoptera, motyle
motyle dzienne motyle nocne
Deuterostomia, wtórouste
Protostomia - blastopor (pragęba) staje się otworem gębowym,
Deuterostomia - blastopor (pragęba) staje się otworem odbytowym, a
funkcjonalny otwór gębowy powstaje wtórnie
Deuterostomia
Typ: Echinodermata, szkarłupnie
- wyłącznie morskie,
- wtórna symetria pięciopromienista,
- brak głowy,
- narządy zewnętrzne i wewnętrzne ułożone promieniście,
- szkielet wewnętrzny w postaci kolców i płytek (paksile)
zbudowanych z węglanu wapnia,
- szkielet na powierzchni ciała tworzy kolce i igły,
- posiadają aparat wodny (ambulakralny).
Typ: Echinodermata, szkarłupnie
dwubocznie symetryczne
larwy
Typ: Echinodermata, szkarłupnie,
Gromada: Crinoidea, liliowce
- najstarsza gromada szkrałupni, osiadłe filtratory
- kielich: 5 ramion i łodyżka z
wąsami (cirrusy),
- ramiona mogą rozdzielać się u podstawy,
- wzdłuż ramion występują liczne nóżki
ambulakralne, pokryte śluzem,
- otwór gębowy po stronie górnej,
- nie posiadają płytki madreporowej.
Typ: Echinodermata, szkarłupnie,
Gromada: Asteroidea, rozgwiazdy
- zwierzęta drapieżne i padlinożerne,
- brak głowy,
- wyraz
na tarcza centralna,
- 5  20 ramion zwężających się ku końcowi,
- otwór gębowy na dolnej stronie ciała,
- nóżki ambulakralne z przyssawkami.
Typ: Echinodermata, szkarłupnie,
Gromada: Ophiuroidea, wężowidła
- najbardziej ruchliwe szkarłupnie, większość drapieżna,
- tarcza centralna dobrze wyodrębniona,
- ramiona długie, rozdzielające się dychotomicznie,
- nóżki ambulakralne pozbawione przyssawek.
Typ: Echinodermata, szkarłupnie,
Gromada: Echinoidea, jeżowce
- roślinożerne,
- nie posiadają ramion,
- 5 rzędów nóżek ambulakralnych,
- płytki szkieletowe płaskie, tworzące zwarty pancerz,
- ciało pokryte kolcami,
- otwór gębowy otoczony przez szczęko kształtne struktury 
latarnia Arystotelesa.
Typ: Echinodermata, szkarłupnie,
Gromada: Holothuroidea, strzykwy
- wtórna symetria dwuboczna,
- ciało wydłużone, workowate, silnie umięśnione,
- szkielet silnie zredukowany - mikroskopijne skleryty,
- otwór gębowy otoczony czułkami,
- ewisceracja.
Typ: Chordata, strunowce
Podtyp: Tunicata, osłonice
cechy charakterystyczne strunowców:
- struna grzbietowa,
- szpary skrzelowe w gardzieli,
- cewka nerwowa po grzbietowej stronie ciała,
- położony za odbytem ogon.
cechy charakterystyczne osłonic:
- morskie, wolno żyjące, osiadłe, kolonijne,
- beczułkowate ciało okryte osłoną  tuniką,
- występują dwa otwory:
syfon wpustowy i wyrzutowy (kloakalny).