III. SCENARIUSZE ZABAW ADAPTACYJNYCH
SCENARIUSZ 1.
Temat: Poznajmy się
Termin: wrzesień
Środki i materiały dydaktyczne:
chusta animacyjna, narzuta lub inny duży kawałek materiału,
ruchomy alfabet,
kartki z bloku rysunkowego,
kredki, farby, pędzle, klej,
karton lub papier pakowy.
Przebieg zajęć
1. Imię i gest (POZNANIE; 5 min)
Uczniowie, siedząc w kręgu, po kolei wymieniają swoje imiona i wykonują dowolny gest.
Reszta dzieci stara się zapamiętać imiona kolegów (koleżanek). Mogą pomagać sobie, przy-
porządkowując gesty do imienia.
2. Witam wszystkich, którzy& (POZNANIE ZAINTERESOWAC
I PREFERENCJI; 5 min)
Nauczyciel stojący w środku koła rozpoczyna zabawę, prosząc uczniów o zrobienie jednego
kroku do środka koła, jeżeli lubią wymienioną przez niego rzecz lub czynność. Nauczyciel
wymienia kategorie, np. wita dzieci zaspane, lubiące spacery, lubiące lody. Zabawę powta-
rzamy, zastępując osobę w środku przez kolejnych uczniów.
3. Zapamiętaj szczegóły (POZNANIE WYGL
DU; 15 min)
Wyznaczony uczeń chodzi w środku koła w takt muzyki, wykonując dowolne gesty. Z chwi-
lą wyłączenia muzyki nakrywamy dziecko narzutą, a dzieci w kręgu przedstawiają zapamię-
tane szczegóły dotyczące cech wyglądu charakteryzujących danego ucznia oraz jego imię.
Zabawę powtarzamy kilkakrotnie, wybierając różne dzieci.
4. Wybieramy nazwę i okrzyk klasy (WSPÓA
DZIAA
ANIE; 15 min)
Uczniowie podają różne propozycje nazwy i okrzyku klasy, uzasadniając swoją wypowiedz
.
Nauczyciel zapisuje, a następnie odczytuje zgłoszone propozycje. Za każdym razem dzieci
głosują przez podniesienie ręki i wybierają, ich zdaniem, najciekawsze pomysły. Nauczyciel
podlicza głosy i podaje wyniki. Przyjęta nazwa zostaje zaakceptowana wybranym okrzy-
kiem.
5. Ludzie do ludzi (ZAUFANIE; 5 min)
Zabawa w parach. Wybrany uczeń bez pary (lub nauczyciel) podaje hasła informujące, którą
częścią ciała mają się zetknąć uczniowie w parach (np. ręce, głowy, stopy). Na hasło pro-
wadzącego: ludzie do ludzi następuje zmiana par, a prowadzący szybko tworzy parę z upa-
trzonym dzieckiem. Pozostaje inny uczeń bez pary, który jest teraz prowadzącym. Zabawę
powtarzamy.
6. Monogramy (POZNANIE; 20 min)
Nauczyciel rozpoczyna zabawę od wyjaśnienia słowa monogram (pierwsza litera). Uczniowie
szukają w ruchomym alfabecie z wielkimi literami pierwszej litery swojego imienia. Następnie
20
odwzorowują ją na papierze (jedna czwarta kartki formatu A4), ozdabiają, wycinają i zawieszają
na wspólnym plakacie.
Uwaga: Plakat z tymi literami będzie wykorzystany podczas tworzenia portretu klasy.
7. Lustrzane odbicia grupy (WSPÓA
DZIAA
ANIE; 15 min)
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy sześcioosobowe. W każdej grupie dzieci wybierają spo-
śród siebie rzez
biarza, który będzie korygował decyzje członków grupy. Uczniowie z gru-
py pierwszej tworzą z siebie dowolną rzez
bę, dzieci z grupy drugiej próbują skopiować tę
rzez
bę, wykonując jej lustrzane odbicie. Kolejne grupy powtarzają wymienione czynności,
tworząc lustrzane odbicie poprzedniej rzez
by. Ostatnia grupa ocenia poprawność wykona-
nych prac, a następnie staje się grupą pierwszą, tworzącą nową dowolną rzez
bę i rozpoczyna
ponownie zabawę.
8. Tunel rąk (INTEGRACJA; 5 min)
Uczniowie stoją w parach (jedna para za drugą), odwracają się twarzami do siebie i podają
sobie ręce, tworząc tunel. Tym tunelem przechodzi każde dziecko. Na hasło nauczyciela
z tunelu powstaje krąg, a w kręgu, na pożegnanie, nauczyciel posyła dzieciom iskierkę przy-
jaz
ni  uścisk dłoni w kręgu.
SCENARIUSZ 2.
Temat: W naszej sali
Termin: wrzesień
Środki i materiały dydaktyczne:
podkładka, np. przykrywka pudełka od butów,
modelina, plastelina, patyczki,
klocki.
Przebieg zajęć
1. Jak trafić do naszej sali? (POZNANIE OTOCZENIA; 10 min)
Uczniowie wraz z nauczycielem obchodzą szkołę i starają się zapamiętać drogę, którą po-
konują (mogą ją cicho sobie powtarzać, np. w prawo, w lewo, za rogiem, koło). Następnie
wchodzą do sali, witają się okrzykiem, siadają na dywanie i starają się dokładnie opisać tra-
sę, którą przebyli. Nauczyciel koryguje wypowiedzi, w razie trudności powtarza ćwiczenie.
2. Wyszukaj i stań w tym miejscu (POZNANIE OTOCZENIA; 5 min)
Uczniów dzielimy na dwie grupy. Nauczyciel podaje polecenia, aby grupa pierwsza stanęła
w miejscu najjaśniejszym, druga  w najciemniejszym w klasie (następnie: w najzimniej-
szym, w najcieplejszym, w najbardziej kolorowym, w najbardziej zielonym itp.).
3. Zgadnij, o jakiej rzeczy pomyślałem? (POZNANIE OTOCZENIA; 10 min)
Zabawa w dziesięć pytań. Nauczyciel tłumaczy zabawę. Wybrany uczeń staje tyłem do pozo-
stałych dzieci, w najdalszym kącie sali. Uczniowie po cichu wybierają rzecz, która znajduje
się w sali i jest dla wszystkich widoczna. Dziecko ma zgadnąć, co to jest, zadając dziesięć
pytań. Dzieci mogą odpowiadać tylko  tak lub  nie (ćwiczenie może wymagać pomocy
nauczyciela).
21
4. Dotknij czegoś i stań przy tym (POZNANIE OTOCZENIA; 5 min)
Uczniowie mają za zadanie dotknąć czegoś i stanąć przy czymś w kolorze zielonym (kolejno
 żółtym, brązowym oraz czymś twardym, miękkim, błyszczącym, przezroczystym).
5. Projektujemy i budujemy naszą klasę (POZNANIE OTOCZENIA; 20 min)
Na podkładce, wykorzystując modelinę lub plastelinę oraz patyczki, uczniowie projektują
i wykonują makietę klasy. Zamiennie dzieci mogą wykonać z klocków makietę szkoły lub
szkolnych obiektów sportowych.
6. Nasze kąciki zainteresowań (TWORZENIE OTOCZENIA; 15 min)
Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat ich zainteresowań i uświadamia im potrzebę po-
wstania w klasie kącików zainteresowań. Uczniowie dokonują wyboru najciekawszych pro-
pozycji nazw tych kącików i wyszukują (wśród przygotowanych przez nauczyciela) odpo-
wiednie symbole do ich oznaczenia. Następnie umieszczają je w przygotowanych miejscach
i rozmawiają z nauczycielem na temat eksponatów, które mogą być tam gromadzone.
7. Posągi (KONCENTRACJA; 5 min)
Uczniowie chodzą po sali, wykonując różnego rodzaju ćwiczenia gimnastyczne (np. wyma-
chy ramion, skłony). Na hasło: posągi dzieci stają w bezruchu, przyjmując ostatnią pozę.
8. Piosenka Wesoła szkoła i przyjaciele, słowa Stanisław Karaszewski, muzyka Ewa Wit-
kowska (INTEGRACJA; 10 min)
Uczniowie powtarzają znane słowa i melodię. Nauczyciel przeprowadza rozmowę o tym, co
ta piosenka opowiada o szkole i o uczniach.
9. Pożegnanie (INTEGRACJA; 5 min)
Uczniowie wymyślają różne sposoby wspólnego pożegnania oraz treści okrzyków. Nauczy-
ciel ustala sposób ich wypowiadania (np. szeptem, bardzo głośno, śpiewem).
SCENARIUSZ 3.
Temat: Jaki jestem?
Termin: wrzesień
Środki i materiały dydaktyczne:
chusta animacyjna, narzuta lub inny duży kawałek materiału,
kartki z bloku rysunkowego, kolorowe gazety, klej, nożyczki,
obręcz do hula-hoop,
kredki, farby, pędzle,
karton lub papier pakowy,
kartki papieru z narysowanymi kołami (do mandali).
Przebieg zajęć
1. Kogo nie ma?  zabawa z chustą animacyjną (POZNANIE; 10 min)
Uczniowie trzymają chustę animacyjną (można również wykorzystać dużą chustę lub inną
lekką narzutę) za uchwyty i przypominają swoje imiona, mówiąc np.: Jestem Kasia, a po
22
mojej prawej stronie jest Jaś. Jestem Jaś, a po mojej prawej stronie jest Basia. Po zakoń-
czeniu przedstawiania się, uczniowie zamykają oczy, a jedno dziecko, wyznaczone przez
nauczyciela, wchodzi pod chustę animacyjną. Nauczyciel zajmuje jego miejsce i pyta:
Kogo nie ma? Uczniowie otwierają oczy i odgadują imię brakującej osoby. Zabawa jest
powtarzana kilkakrotnie.
2. Jaki jestem?  tworzymy stronę o sobie (SAMOŚWIADOMOŚĆ; 25 min)
Na małej kartce z bloku uczniowie wykonują swój portret. Mając do dyspozycji ilustrowane
gazety, wycinają interesujące ich ilustracje i naklejają na stronę. Następnie prace przypinane
są na plakacie w miejscach, w których znajdują się zawieszone w czasie poprzednich zajęć
monogramy dzieci. Powstały w ten sposób portret uczniów klasy pierwszej dzieci akceptują
przez umieszczenie na nim znaku  obrysowanej ręki w wolnych miejscach plakatu.
3. Krąg z obręczą do hula-hoop (INTEGRACJA; 10 min)
Uczniowie stoją w kręgu, trzymając się za ręce, na ramieniu jednego z uczniów spoczywa
obręcz. Z chwilą włączenia muzyki obręcz wędruje od ucznia do ucznia  każde dziecko
musi przełożyć koło przez siebie, przy czym nie wolno mu uwolnić ręki z uścisku.
4. Lubię, nie lubię  swobodne wypowiedzi uczniów (SAMOŚWIADOMOŚĆ; 10 min)
Uczniowie w kręgu wymieniają dwie rzeczy, które lubią, i starają się uzasadnić wybór
(np. Lubię..., bo...). Następnie wymieniają dwie rzeczy, których nie lubią, i także uzasad-
niają swoją wypowiedz
(np. Nie lubię& , gdyż...).
5. Jez
dzimy na rowerach  zabawa ruchowa (WSPÓA
DZIAA
ANIE; 5 min)
Uczniowie dobierają się i ustawiają dwójkami  jeden za drugim. Pierwsze dziecko staje się
rowerem, a drugie  rowerzystą. Rower uruchamia się, dotykając prawego ramienia dziecka,
a zatrzymuje  dotykając lewego ramienia. Uczniowie poruszają się w takt muzyki (naśladując
jazdę rowerem), zatrzymując się i ponownie ruszając. Na hasło: stop uczniowie stają, a następ-
nie zamieniają się w parach rolami.
6. Moje ulubione zajęcia (POZNANIE; 10 min)
Uczniowie, siedząc w kręgu, po kolei pantomimicznie przedstawiają swoje ulubione zajęcia,
sposoby spędzania czasu itd. lub opowiadają o nich. Następnie szukają osób, które lubią
robić to, co oni. Pytają: Kto tak jak ja lubi...? Dzieci, które podzielają zainteresowania pyta-
jącego, wstają i zamieniają się miejscami.
7. Mój dz
więk  Mruczanka (INTEGRACJA; 5 min)
Uczniowie stoją w kręgu. Jedna osoba intonuje dz
więk, a reszta dzieci dołącza do niej (moż-
na wykonać cały utwór  Mruczankę, a nauczyciel lub wybrany uczeń będzie dyrygentem).
8. Mój nastrój  mandala kolorów (SAMOŚWIADOMOŚĆ; 15 min)
Uczniowie otrzymują kartoniki z narysowanym kołem oraz farby. Zadaniem dzieci jest stwo-
rzenie własnej palety barw, a kolory mają charakteryzować ich nastrój podczas zajęć.
23
SCENARIUSZ 4.
Temat: Zabawy na le nej polanie
Termin: wrzesie
rodki i materiały dydaktyczne:
szarfy,
koce i pledy (maty) do siedzenia,
kamyki, szyszki, oł dzie lub kasztany,
elementy do budowy szałasu, np. sznurki, no yczki, gazety,
worki, torby plastikowe do sprz tania terenu,
kij podró nika.
Uwaga: Dzie przed wycieczk wymagane jest nakre lenie z uczniami jej planu i omówienie
prawidłowego zachowania si w trakcie wycieczki.
Na zaj cia (w klasie lub na wycieczk ) mo na zaprosić rodziców i zaproponować im
wykonywanie podobnych ćwicze we wspólnie utworzonej grupie (wtedy podwy szamy
stopie trudno ci w niektórych zadaniach). Współuczestnictwo pozwoli rodzicom zintegro-
wać si i spojrzeć na swoje dziecko z uwzgl dnieniem relacji rówie niczych.
Przebieg zaj ć
1. Zaj czki  zabawa na powitanie (KONCENTRACJA; 10 min)
Uczniom przyporz dkowujemy kolejne numery (zaczynaj c od 1) i tłumaczymy, e b d ba-
wili si w powitanie zaj czków na ł ce. Zabaw rozpoczyna nauczyciel, który ma np. numer
5, wypowiadaj c zdanie: Zaj czek nr 5 wita zaj czka nr& Wywołany  zaj czek przykłada
praw dło do prawego ucha, a lew do lewego i macha dło mi. Nast pnie wywołuje ko-
lejnego  zaj czka tym samym zdaniem, uwzgl dniaj c swój numer  Zaj czek nr 8 wita
zaj czka nr& Zabawa trwa do momentu, gdy wszyscy uczniowie si powitaj .
2. Co znajduje si w lesie? (KOMUNIKACJA; 10 min)
Nauczyciel okre la kategori zwi zan z lasem, a uczniowie w kr gu rozwijaj j (poda-
j przykłady). Ucze , który poda poprawnie ostatni wyraz, wypowiada nast pn kategori
i zabawa powtarza si a do wyczerpania przykładów lub kategorii. Proponowane s nast -
puj ce kategorie i przykładowe ich rozwini cia: zwierz ta  lis, dzik, sarna, jele ; grzyby
 ma lak, borowik, rydz, kurka; drzewa  sosna, buk, jodła, brzoza; ptaki  kukułka, dudek,
jastrz b, kuropatwa.
Uwaga: W przypadku trudno ci z wymy leniem przez uczniów kategorii wymagana mo e
być pomoc nauczyciela.
3. Odwiedziny zwierz t (SZYBKO Ć REAKCJI; 5 min)
Uczniowie dziel si na zespoły pi cio- lub sze cioosobowe. Ka dy zespół przyjmuje nazw
zwierz t (np.: aby, wilki, mrówki i je e). Dzieci tworz kr g, w którym ka dy ucze zaznacza
swoje miejsce szarf poło on na ziemi. Nauczyciel rozpoczyna zabaw , mówi c: O wzajemne
odwiedziny prosz (np.) mrówki i je e, i w tym momencie dzieci, które reprezentuj wymienia-
ne zwierz ta, zamieniaj si miejscami. Nauczyciel podaje jeszcze inne mo liwo ci, np. wilki
 je e. Na hasło nauczyciela: odwiedziny zwierz t wszystkie dzieci wymieniaj si miejscami,
a nauczyciel musi stan ć na upatrzonym przez siebie miejscu, zajmowanym dot d przez jedno
z dzieci, które prowadzi zabaw od pocz tku.
24
4. Szukanie le nych skarbów  zadawanie pyta (KOMUNIKACJA; 10 min).
Uczniowie podchodz kolejno do nauczyciela i otrzymuj od niego po jednym le nym skar-
bie (np. kamyki, szyszki, oł dzie lub kasztany). Na umówiony sygnał (np. d wi ki tambu-
ryna) dzieci podchodz do siebie i zamieniaj si dowolnie skarbami. Na hasło nauczyciela:
szukamy uczniowie zamykaj skarb w dłoni, a nast pnie podchodz do siebie i nawzajem
zadaj sobie po trzy pytania, aby odgadn ć, co kolega trzyma w r ce. Przykładowe pyta-
nia, które podaje nauczyciel, prosz c, aby uczniowie nie u ywali bezpo rednio nazw skar-
bów: Czy to, co trzymasz w r ce, jest zielone? Czy ro nie na drzewie? Czy jest pod u ne?
Odpowiadać wolno tylko: tak lub nie. Zadaniem dzieci jest odszukanie osób, które maj ten
sam skarb, co one. Zabawa jest powtarzana kilkakrotnie.
5. Szałas na le nej polanie (WSPÓA
DZIAA
ANIE; 20 min)
Z materiałów dost pnych w lesie oraz przygotowanych przez nauczyciela (sznurki, no yczki,
szarfy, gazety) uczniowie buduj dwa lub trzy szałasy, a po ich wykonaniu uzgadniaj nazw
i zawołanie grupy oraz układaj piosenk zwi zan z przyrod . Po przygotowaniu dzieci pre-
zentuj poszczególne szałasy. Nast pnie w grupach zastanawiaj si , jak zlikwidować szałasy,
aby nie zostawić po nich ladu.
6. Wspólne niadanie i likwidacja biwaku (INTEGRACJA; 20 min)
Uczniowie wspólnie jedz przyniesione produkty. Je li zaj cia odbywaj si w sali, dzieci
mog w tym momencie mieć przerw , a nast pnie w kr gu podawać propozycje produktów
ywno ciowych i sprz tów niezb dnych lub polecanych do biwakowania (np. kanapki, ter-
mos). Na koniec uczniowie wkładaj pozostało ci po biwakowaniu do wcze niej przygoto-
wanych worków oraz toreb plastikowych i sprz taj teren.
7. Wspólne zwiedzanie lasu  ro linno ć lasu (KONCENTRACJA; 10 min)
Je eli zaj cia odbywaj si w klasie, nauczyciel proponuje opowie ć ruchow : Idziemy
cie k przez las. Spogl damy do góry na wysokie drzewa. G boko wdychamy zapach igli-
wia i li ci. Dotykamy r k kory drzewa, czujemy, e jest twarda i chropowata. Na ga ziach
widzimy kolorowe ptaki. Sta my po cichutku, pos uchajmy, jak ptaki piewaj , rozmawiaj
ze sob . Odgarnijmy ga zie i paprocie. Przed nami pi kna polana i schronisko. Wejd my
do rodka  jak tu ciep o i mi o. Usi d my przy kominku, ogrzejmy przy nim r ce i wypijmy
ciep herbat . Wyruszamy w dalsz wycieczk . Idziemy cie k , uwa nie, aby omin ć ko-
rzenie i przeskoczyć kamienie na drodze. Przechodzimy k adk przez strumyk, jeszcze troch
i doszli my do ko ca naszej podró y.
Dzieci w kr gu lub w rozsypce inscenizuj opowie ci nauczyciela.
8. Po egnanie  dzi kujemy ci, lesie (INFORMACJA ZWROTNA; 5 min)
Uczniowie tworz kr g i przekazuj sobie kolejno wcze niej odnaleziony patyk ( kij po-
dró nika ), symbolizuj cy las, ko cz c zdanie: Dzi kuj ci lesie, za&