UNII EUROPEJSKIEJ
Prawo UE moŜna podzielić na dwie grupy:
• Prawo pierwotne;
• Prawo wtórne (pochodne).
Prawo pierwotne:
• traktaty załoŜycielskie Wspólnot Europejskich i UE;
• umowy zawarte między PC zmieniające i uzupełniające traktaty załoŜycielskie;
• traktaty akcesyjne;
• załączniki (w formie protokołów) dołączone do wyŜej wymienionych traktatów.
• ogólne zasady prawa UE – szereg zasad prawa UE
wypracowanych na podstawie orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które nie zawsze wynikają wprost z Traktatów.
• zasady, do których przestrzegania zobowiązała się UE
(głównie Europejska Konwencja Praw Człowieka);
Akty prawne naleŜące do tzw. kategorii
prawa pochodnego (wtórnego) tworzonego na podstawie prawa pierwotnego
Prawo wtórne:
• Rozporządzenia,
• Dyrektywy,
• Decyzje,
• Zalecenia,
• Opinie.
Rada
Rada EU
Parlament
Europejska
Decydowanie
Wytyczne
Europejski
Trybunał
Komisja
Sprawiedliwości
Europejska
Europejski
Trybunał
Opinie
Obrachunkowy
Europejski Komitet
Ekonomiczno-
Europejski Komitet
Europejski
Społeczny
Regionów
Bank Centralny
Rozporządzenia ( regulations):
•
NajwaŜniejsze akty prawne o najszerszym zasięgu.
•
Są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich z chwilą ich wejścia w Ŝycie.
•
Mogą być skierowane do nieograniczonej liczby podmiotów, zarówno do rządów, jak i osób fizycznych.
•
Podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE (Official Journal of the European Union)
•
W praktyce do rozporządzeń dodawane są równieŜ akty wykonawcze.
Dyrektywy ( directives):
•
Wytyczają wspólny cel do osiągnięcia; wybór formy i sposobu jego realizacji naleŜy do PC.
•
Podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE.
•
Okres transpozycji podany jest kaŜdorazowo w treści dyrektywy –
na ogół od 1-3 lat.
•
Funkcją dyrektyw nie jest ujednolicanie krajowych porządków prawnych PC, lecz ich harmonizowanie.
•
Adresatami dyrektyw mogą być wyłącznie państwa członkowskie UE;
•
Niepełna lub nieterminowa transpozycja podstawą wniesienia przez KE lub PC skargi do ETS o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom wspólnotowym.
•
MoŜliwość wystąpienia z postępowaniem roszczeniowym przeciwko własnemu państwu przez osobę fizyczną lub osobę prawną (odpowiedzialność odszkodowawcza).
Decyzje ( decisions):
•
akty prawa o charakterze indywidualnym i konkretnym, co oznacza, Ŝe kaŜda z nich jest skierowana do ściśle określonego grona adresatów i dotyczy ściśle określonych spraw / sytuacji;
•
czasami stosują się do wszystkich PC; wówczas podlegają publikacji w Dzienniku Urzędowym UE;
•
wiąŜą w całości tych, do których są skierowane.
Zalecenia ( recommendations):
•
WyraŜają stanowisko danej instytucji w konkretnej sprawie lub dziedzinie.
•
Sugerują dość autorytatywnie podjęcie określonych działań.
•
Nie mają mocy wiąŜącej dla adresata.
•
Adresatami mogą być PC, podmioty prawa oraz instytucje wspólnotowe.
Opinie ( opinions)
•
zawierają określone oceny,
•
nie mają mocy wiąŜącej.
Opinie i zalecenia moŜe wydawać kaŜdy z organów unijnych.
• Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje są wydawane przez Radę + PE, Radę i Komisję.
• tzw. rozporządzenia wykonawcze, są wydawane przez KE. W hierarchii aktów prawnych stoją one niŜej od zwykłych rozporządzeń.
Zasady przewodnie prawa UE
•
WyŜszość prawa UE: prawo UE jest waŜniejsze od krajowego. Gdy występuje konflikt pierwszeństwo ma prawo UE.
•
Bezpośrednie stosowanie: Postanowienia traktatów i rozporządzenia UE są bezpośrednio stosowane. To oznacza, Ŝe prywatni obywatele mogą korzystać z praw im przyznanych. Np. Hostessa moŜe wnieść sprawę przeciwko przewoźnikowi lotniczemu za dyskryminację seksualną.
Zasada powierzenia kompetencji
” Unia działa w granicach kompetencji powierzonych
jej przez PC na mocy Traktatu.”
Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom pomocniczości i proporcjonalności.
•
Zasada pomocniczości
•
„W dziedzinach, które nie naleŜą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez PC na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym, natomiast z uwagi na rozmiary lub skutki proponowanych działań moŜliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii.”
•
Zasada proporcjonalności
„Zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatu.”
Przestrzeganie trzech ostatnich zasad poddane jest kontroli Trybunału Sprawiedliwości i mogą stanowić przedmiot odwołania.