PL5n s. 74

74

Propozycje scenariuszy lekcji

Mistrz trafia do domu wariatów (dom boleści).

Ucieczka mistrza z Moskwy od świata mieszkań.

Otrzymanie domu.

Dom jest tu symbolem prawdziwego zadomowienia, życia przepojonego kulturą –

duchowym wysiłkiem poprzednich pokoleń, atmosferą miłości, światem, z którego

wygnane zostało okrucieństwo.

„– Posłuchaj, jak cicho – mówiła do mistrza Małgorzata, a piasek szeleścił pod jej

bosymi stopami. – Słuchaj i napawaj się tym, czego nie dane ci było zaznać w życiu

– spokojem. Popatrz, oto jest już przed tobą twój wieczysty dom, który otrzymałeś

w nagrodę. Widzę już okno weneckie i dzikie wino, które wspina się aż pod sam

dach. Oto twój dom, twój wieczysty dom. Wiem, że wieczorem odwiedzą cię ci,

których kochasz, którzy cię interesują, ci co nie zakłócą twojego spokoju. Będą ci

grali, będą ci śpiewali, zobaczysz, jak jasno jest w pokoju, kiedy palą się świece.

Będziesz zasypiał, wdziawszy swoją przybrudzoną wieczystą szlafmycę, będziesz

zasypiał z uśmiechem na ustach” (s. 487).

2. Praca domowa.

Przemyśl, czym jest bezdomność w powieści Bułhakowa; Poszukaj odpowiednich

cytatów.

Temat: Dobro i zło w powieści Michaiła Bułhakowa.

(czas realizacji – 1 lekcja)

Materiał:

M. Bułhakow, Mistrz i Małgorzata

podręcznik: K. Lupa, Woland, czyli szukanie zbawienia po drugiej stronie, s. 302–303

Cele szczegółowe:

dostrzeżenie w powieści problematyki moralnej

kształtowanie systemu aksjologicznego

poznanie opinii Krystiana Lupy (reżysera spektaklu na motywach Mistrza

i Małgorzaty) na temat zła w powieści Michaiła Bułhakowa

Tok lekcji:

1. Ustalenie hierarchii wartości w powieści Bułhakowa; praca w małych grupach.

Prosimy uczniów, by – pamiętając, co ustaliliśmy na poprzednich lekcjach (symbo-

lika mieszkania i domu w powieści) – zastanowili się nad tym, czym jest bezdomność

w świecie Mistrza i Małgorzaty, a także by ustalili, co łączy Jeszuę i Iwana i o czym marzy Poncjusz Piłat. Zwracamy uczniom uwagę na to, by swoje wnioski poparli

cytatami.

Uczniowie zauważą, że:

Jeszua nigdzie nie mieszka („– Gdzie stale mieszkasz? – Nigdzie nie mam domu

– nieśmiało odpowiedział aresztant. – Wędruję od miasta do miasta. – Można to

nazwać krócej, jednym słowem. Włóczęgostwo”).

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

PL5n s. 75

Propozycje scenariuszy lekcji

75

Iwan piszący pod pseudonimem „Bezdomny” jest w powieści bohaterem, którego

losy śledzimy od początku do końca. W pewnym momencie jego adres brzmi: Iwan

Bezdomny z domu wariatów. Iwan Bezdomny zostaje uczniem mistrza – porzucając

pisanie poezji, wyzwalając się z układów Gribojedowa, zostaje profesorem filozofii

(Jeszuę nazywano wędrownym filozofem). Jednocześnie to właśnie Iwan jako uczeń

mistrza ogląda podczas pełni zakończenie powieści mistrza. Z kolei Poncjusz Piłat

marzy, by wędrować z Jeszuą i prowadzić z nim niekończące się rozmowy (Poncjusz

Piłat również nienawidzi pałacu, w którym mieszka, i całego Jeruzalem).

Podsumowując te spostrzeżenia, uczniowie powinni zauważyć, że:

Bezdomność jest w powieści symbolem najwyższej formy duchowości, jest symbo-

lem wolności. W hierarchii wartości obowiązującej w świecie Mistrza i Małgorzaty bezdomność jako forma wolności jest wartością najwyższą.

2. Gdzie jest zło w powieści Bułhakowa?; rozmowa pod kierunkiem nauczyciela.

Prosimy, by uczniowie podczas dyskusji spróbowali odpowiedzieć na pytania: Czym

zgrzeszył, czym zawinił Piłat? Jaką rolę odegrał Woland i jego świta? Prosimy też,

by zwrócili uwagę na funkcję groteskowych deformacji i zastanowili się nad tym,

czemu służą i jaką pełnią funkcję w powieści.

Nauczyciel powinien zebrać najważniejsze spostrzeżenia, np.

W powieści Bułhakowa za zło jest odpowiedzialny człowiek. Jedną z najgorszych

wad ludzkich jest tchórzostwo. Piłat pozwolił zabić Jeszuę ze strachu przed

odpowiedzialnością, mimo że nie znalazł w nim winy.

Moskwa jest miastem szatańskim, a jej mieszkańcy są pełni podłości, zawiści itp.

Trupa Wolanda ujawnia jedynie zło tkwiące w ludziach. Groteskowe sztuczki dema-

skują jedynie absurdalną rzeczywistość Moskwy. Jednocześnie, mimo zamieszania,

po wyjeździe Wolanda wszystko wraca do normy, gdyż zło jest niezniszczalne. Ale

przez zło ujawnia się również dobro („Bądź uprzejmy i spróbuj przemyśleć pewien

problem – na co by się zdało twoje dobro, gdyby nie istniało zło i jak by wyglądała ziemia, gdyby z niej zniknęły cienie?”). Dzięki Wolandowi Mistrz zyskuje spokój.

Zwracamy uwagę na motto z Fausta, którym Bułhakow poprzedził powieść:

„. . .Więc kimże w końcu jesteś?

– Jam częścią tej siły,

która wiecznie zła pragnąc,

wiecznie czyni dobro”.

Woland, zajmując mieszkanie Berlioza, paradoksalnie je udomowił („W sypialni

Wolanda wszystko było tak, jak przed balem. Woland siedział w nocnej koszuli

na łóżku, Hella nie nacierała mu już nogi, lecz nakrywała do kolacji stół, na którym przedtem grali w szachy”). Tu się odbywa bal i tu Małgorzata odzyskuje Mistrza.

Nie szatan, ale sam człowiek jest odpowiedzialny za zło. Ale człowiek jest też

zdolny do dobra. Przed potępieniem ocala go miłosierdzie (Małgorzata uwalnia od

cierpienia Fridę i Poncjusza Piłata).

3. Praca domowa.

Napisz pracę: Mistrz i Małgorzata jako powieść o banalności zła, lub odpowiedz na pytanie, czemu służy deformacja rzeczywistości w powieści Bułhakowa.

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl