Oprac. T. M.
Uwaga: leki z grupy pochodnych nitrofuranu, podobnie jak pochodne nitroimidazolu, nie mogą
być stosowane u zwierząt żywnościowych! → należą one do aneksu IV, czyli aneksu
obejmującego leki wycofane ze stosowania u zwierząt żywnościowych na terenie krajów UE.
Pochodne nitrofuranów bywają czasem stosowane u psów i kotów (brak preparatów weterynaryjnych),
ale należy być świadomym, że ich znaczenie w farmakoterapii zakażeń u małych zwierząt jest
stosunkowo niewielkie.
Mechanizm działania: pochodne nitrofuranu ulegają redukcji wewnątrz komórki bakteryjnej w wyniku
czego powstają cytotoksyczne metabolity, które uszkadzają nić DNA.
Zakres działania: dość szeroki; działają na przede wszystkim tlenowe bakterie gram-ujemne ( E.
coli, Salmonella, Shigella, Klebsiella) i niektóre gram-dodatnie ( Staphylococcus aureus) (a więc spektrum „odwrotne” względem pochodnych nitroimidazolu). Są też aktywne wobec niektórych pierwotniaków
wywołujących zapalenia przewodu pokarmowego m.in. Giardia intestinalis.
1. Pochodne nitrofuranu wchłaniające się z przewodu pokarmowego
• Furagina ( Furaginum, Furagin [tabl.]), znana też jako furazydyna
• Nitrofurantoina ( Nitrofurantoina, Nifuratio retard [tabl.], Siraliden [susp.]) Farmakokinetyka:
• po podaniu per os wchłaniają się szybko i prawie całkowicie z p. pok.
• ze względu na szybką eliminację NIE OSIĄGAJĄ STĘśEŃ TERAPEUTYCZNYCH W
śADNYCH TKANKACH!
• stężenia terapeutyczne osiągają TYLKO W MOCZU!
Zastosowanie kliniczne
Stosowane tylko w zakażeniach dróg moczowych: Ostre i przewlekłe zapalenia dolnych dróg
moczowych. Zapobieganie nawrotom zapalenia dróg moczowych. Uwaga ! w zakażeniach
obejmujących miąższ nerek nie powinny być stosowane (mogą być nieskuteczne).
Działania niepożądane – furagina rzadziej wywołuje działania niepożądane w porównaniu do
nitrofurantoiny:
• nudności, wymioty (występują u kilkudziesięciu % przyjmujących nitrofurantoinę)
• skórne reakcje alergiczne (wysypka, świąd, pokrzywka)
• hepatotoksyczność (zapalenie wątroby) i polineuropatie
• nitrofurantoina może powodować objawy charakterystyczne dla zapalenia płuc (tzw.
pneumonia nitrofurantoinowa – kaszel, duszność, gorączka, dreszcze, ból w klatce piersiowej)
Przeciwwskazania: Nie stosować u ciężarnych i karmiących piersią, noworodków, chorych z
niewydolnością nerek, przewlekłymi chorobami układu oddechowego i wątroby.
2. Pochodne nitrofuranu niewchłaniające się z przewodu pokarmowego
• Furazolidon ( Furazolidon tabl., susp.])
• Nifuroksazyd ( Nifuroksazyd, Ercefuryl [tabl., susp.])
Stosowane są per os w terapii bakteryjnych zakażeń bakteryjnych przewodu pokarmowego
(wywierają działanie przeciwbakteryjne tylko na terenie przewodu pokarmowego). Ponadto używane
są w leczeniu lambliozy (giardiozy) – zapalenie przewodu pokarmowego w wyniku inwazji
pierwotniaka Lamblia (Giardia) intestinalis.
Interakcje: Furazolidon jest inhibitorem monoaminooksydazy (MAO) (enzym ten rozkłada w
organizmie aminy katecholowe jak np. adrenalina, noradrenalina, więc jego zahamowanie prowadzi
do gromadzenia się tych substancji !), więc w czasie terapii tym lekiem nie należy:
• stosować innych inhibitorów MAO
• leków przeciwdepresyjnych
• stosować leków pobudzających układ sympatyczny czyli sympatykomimetyków
• spożywać pokarmów bogatych w tyraminę (ponieważ z niej powstają aminy katecholowe) –
dotyczy to ludzi, gdyż odnosi się to do takich pokarmów jak m.in. sery dojrzewające, piwo,
pokarmy poddane fermentacji.
Pochodne nitrofuranów nie powinny być stosowane u pacjentów z niewydolnością nerek (dotyczy to też
furazolidonu i nifuroksazydu gdyż, co prawda słabo, ale w pewnym stopniu wchłaniają się z p.pok.)
ponieważ istnieje ryzyko kumulacji w organizmie i w związku z tym znacznej toksyczności tych leków.
niewchłaniające się
wchłaniające się z
z przew. pok.:
przew. pok.:
terapia z akażeń
Nitrofurany
terapia zakażeń
• furazolidon
• furagina
układu p okarmowego
dróg moczowych
• nifuroksazyd
• nitrofurantoina
Warto zapamiętać: Pochodne nitrofuranów, a szczególnie furazolidon, mogą powodować reakcję disulfiramową → w trakcie leczenie nie można pić alkoholu ! (zatrzymuje on przemianę aldehydu octowego [powstałego z alkoholu] w kwas octowy prowadząc do zatrucia organizmu aldehydem octowym → tzw. reakcja disulfiramowa).