Wykład 15
Ekonomika Przedsiębiorczości
Prof. Tomasz Mickiewicz
16.12.2010
1
Transakcje jako podstawowa jednostka analizy.
Ocena atrybutów transakcji, w tym częstotliwość,
niepewność i specyficzność aktywów.
Dostosowanie atrybutów instytucjonalnych: bodźców,
struktur kontroli, struktur ustrojowych do tych atrybutów.
Podejście komparatywne.
Charakter interdyscyplinarny: ekonomia, prawo i teoria
organizacji.
Rdzeń wspólny z ekonomią to efektywność jako kryterium
oceny oraz założenie o intencjonalnej (choć ograniczonej)
racjonalności.
Założenie o racjonalności pozwala na możliwość rozwinięcia
teorii w kierunku formalizacji (np. model kaucji).
16.12.2010
2
Teoria kosztów transakcyjnych c.d.
Cechy wyróżniające w podejściu do badania organizacji:
Ujęcie mikroanalityczne
Bezpośrednie formułowanie założeń behawioralnych
Pojęcie specyficzności zasobów
Porównawcze ujęcie instytucjonalne
Przedsiębiorstwo jako struktura ustrojowa a nie tylko
funkcja produkcji
Nacisk na ustrojowe ramy określające umowy ex post, z
naciskiem na prywatne mechanizmy ustrojowe.
W organizacjach gospodarki rynkowej różnice
instytucjonalne wynikają z oszczędzania kosztów
transakcyjnych. To odróżnia teorię kosztów transakcyjnych od
uzasadnień technologicznych i uzasadnień opartych na
władzy (& teoriach strategicznych). Jednak różne
uzasadnienia mogą występować wspólnie.
16.12.2010
3
Koszty ex ante: opracowywanie i negocjowanie porozumień.
Koszty ex post:
Ustanowienie i koszty operacyjne struktury ustrojowej, która obejmuje monitoring i do której odnosi się spory i w ramach
której je się rozwiązuje.
Koszty związane z niedostatecznymi adaptacjami,
wynikającymi z trudności osiągnięcia porozumienia wtedy
gdy zachodzi potrzeba zmian.
Koszty rokowań związane z adaptacjami (dostosowaniami).
Koszty związania (koszty zabezpieczające zobowiązania)
Zarówno niepewność jak i otoczenie biznesowe (obyczaje,
praktyki, formalne otoczenie prawne) traktowane jako dane.
Otoczenie to obejmuje m. in. poziom zaufania i kapitału
społecznego.
16.12.2010
4
Neutralność wobec ryzyka jest założeniem upraszczającym.
Jest ono bardziej uzasadnione w transakcjach handlowych
między przedsiębiorstwami (np. na pośrednich rynkach
półproduktów), ale abstrahuje od ważnego problemu postaw
wobec ryzyka samych menadżerów.
Jednak najważniejszą korzyścią z założenia o neutralności
wobec ryzyka jest to, że umożliwia ono analizę w kategoriach
efektywności.
16.12.2010
5
Rola prawników gospodarczych jako 'inżynierów kosztów
transakcyjnych'.
Badanie umów jest wzbogacone przez zrozumienie w jaki
sposób zidentyfikować kombinację struktur prywatnych i
publicznych, które najlepiej służą interesom stron.
Większe zainteresowanie tym co strony umowy robią, niż
tym co uzgodniły początkowo – zainteresowanie transakcjami
częściowo zrealizowanymi, trwającymi.
16.12.2010
6
Integracja może prowadzić do niższych kosztów
transakcyjnych, zwłaszcza przy specyficznych zasobach.
Jednocześnie często optymalnym rozwiązaniem są ustroje
pośrednie – długotrwałe powiązania aktorów gospodarczych.
Zintegrowana struktura nie może (i nie powinna) odtwarzać
silnych bodźców rynkowych.
Podlega też ona kosztom biurokratycznym.
Każde możliwe rozwiązanie instytucjonalne charakteryzują
pewne ułomności. Przedmiotem analizy porównawczej jest
minimalizacja tych ułomności, czyli kosztów transakcyjnych.
16.12.2010
7
Joseph Schumpeter wskazywał na innowacje organizacyjne
czyli nowe formy współpracy gospodarczej wprowadzane
przez przedsiębiorców jako jeden z głównych czynników
rozwoju.
W historii gospodarczej ostatnich 300 lat, innowacje
organizacyjne były obok rozwoju technologii motorem
postępu gospodarczego. Warunki gospodarki rynkowej
stwarzają warunki dla innowacji organizacyjnych i ich
upowszechniania.
Zestaw modeli ustrojowych działań gospodarczych będzie
się w przyszłości zmieniał wraz z wprowadzaniem nowych
rozwiązań.
16.12.2010
8