Narodziny dziecka

Zagrożenie życia wywołane porodem i wysoka śmiertelność dzieci spowodowały

wytworzenie rytuału magicznego mającym chronić matkę i płód.

Tosefta  zatykanie okna cierniami, żelazo u nóg lóżka rodzącej – praktyki Amorytow

Talmud  wszystko co służy przywróceniu zdrowia nie stanowi tych praktyk. Halachisci przyjęli to za wzorzec

Magia sympatyczna  otwieranie wszystkich rzeczy by i łono się otworzyło

Dziś jawnie Stronia od tych praktyk

U kabalistów w średniowieczu świadomość działania mocy demonicznych. Poród jako

dzieło sił zewnętrznych wrogo do ludzkiej prokreacji

Biblia  trud porodu przez klątwę rzucona na Ewę

Miszna  kobieta umiera podczas porodu bo nie spełniała 3 micwot:

1) powstrzymanie od współżycia w okresie miesiączki

2) składanie kapłanowi daru z ciasta

3) zapalanie świec sabatowych

po porodzie 7 dni po chłopcu , 14 po dziewczynce traktowana jako miesiączkująca

w starożytności czekała 33/66 dni nim wolno jej było zanieść ofiarę do świątyni co całopalna i za grzechy oznaczało odzyskanie rytualnej czystości

po zniesieniu rytuału ofiarnego, 7 dni po ustaniu krwawienia poporodowego odbywa kąpiel rytualna i może podjąć na nowo stosunki płciowe

w niektórych gminach separacja miedzy mężem a zona 40 dni chłopiec, 80 dziewczynka

Talmud mówi ze większym szczęściem posiadanie chłopca (funkcje w gminie)

pierwszy piątkowy wieczór po ur. uroczysty posiłek, 8 dnia ceremonia obrzezania, gdy pierworodny świętuje się gdy skończy miesiąc. Gdy dziewczę brak.

W USA innowacje np. sadzenie sosny gdy dziewczynka z której zrobiony będzie jej

baldachim weselny, obrzęd przypominający obrzezanie bez ingerencji chirurga (włączenie dziecka w przymierze)

Obrzezanie

Halachiczny obowiązek usunięcia napletka w 8 dniu po ur. chyba ze chore

Pierwotnie wykonywany przez ojców, obecnie przez mohelem – nie musi być lekarzem.

Działa bezpłatnie bo jest to micwa. Nie musi być lekarzem

Może je dokonać kobieta jednak nie zalecane

Mohelem dorosły żyd, mężczyzna, wolny o posadzenia o herezje.

W dniu obrzezania prowadzi modły

Sandek – w czasie zabiegu trzyma dziecko na kolanach. Cos jak ojciec chrzestny wielki zaszczyt (z okresu potalmudycznego)

W Miadraszu napisane ze poza dzieckiem, rodzicami, mohela i sandeka jeszcze Eliasz.

Podczas obrzędu stoi dla niego obok fotel. (gromił za nie dotrzymanie przymierza)

W średniowieczu nowe osoby:

U aszkenazyjskich Kwater/in i Kum/a – przynosili dziecko na miejsce obrzezania.

Często młoda para, jej udział Segulą – sprzyja prokreacji

Kwaterin zanosi do synagogi  powitanie dziecka  odbiera kwater i kładzie w fotelu Eliasza  Kolana Sandeka  Układa Mohel  po odcięciu Mohel wysysa ustami krew z

rany, wykonuje Mecyję (czy krew dopływa swobodnie), dziś przy pomocy rurki 

oznajmia imię po raz pierwszy

W 1 piątek po ur. wieczorem w domu rodziców zbierają się krewni na lekki posiłek, tradycyjnie dane z ciecierzycy. Zwane Szalom Zachar

Znaczenie

Pokuta za grzech popełniony przez Adama, znak wyróżniający żydów

Nie żyd musi się poddać obrzezaniu Lub upuszczeniu kropli krwi

Obrzezanie nie jest obrzędem wprowadzającym do społeczności Izraela

Okup za pierworodnego

Jedynie u ortodoksów

Szczególna świętość pierworodnych i dlatego poświęcić się ma kapłaństwu chyba ze to przeznaczenie zostanie przeniesione na Kohena czyli kapłana uwalniającego go od tego obowiązku przez przyjęcie okupu od ojca

Odbywa się to po 30 dniach na uczcie co dowodzi ze zdolny życia

Nie konieczny dla syna Cohena czy lewity

Edukacja:

Do 3 lat dzieci chowa się jednakowo

Czasem nie obcina się włosów chłopca, z ta chwila wdrażanie do życia mężczyzny.

Pozostawia się jedynie pejsy (micwa nie obcinania włosów po bokach)

W tym wieku dziecko zaczyna czytać dlatego Talmud zaleca nauczyć je pierwszych

wersetów z biblii

Zaczyna nosić również pod ubraniem talit katan – tales z frędzlami oraz jarmułkę

Od 3 roku życia uznaje się dziewczynkę za kobietę wiąże się to z zakazem przebywania w zamkniętym pokoju z mężczyzna – jichud, u chłopców jest to 9 lat

Halachisci zalecają uczenie dziewczynek tylko tych elementow zycia, które dotyczą kobiet.

Talmud domena tylko mężczyzn. Dziś się od tego odchodzi np. organizacja Bet Jakow 1917 otworzyła pierwsza szkole dla dziewcząt (dawniej zakon tylko dla M) tyko J.

reformowany i rekonstrukcjonizm

Nauka chłopców w licznych szkołach oparta na studiowaniu Talmudu z wykluczeniem

innych dziedzin

Niepokój u rabinów budzi nadmierne koncentrowanie się na Talmudzie, zwłaszcza

sposobem jego nauczania w jesziwach.

Krytyka pilpul – takie analizowanie tekstu i komentarza aby pogodzić sprzeczności i doszukać się nowych niuansów znaczeniowych

Bar micwa / bat micwa

Dziewczynka 12 lat, chłopiec 13 lat, którym na wzgórku łonowym wyrosły już dwa włosy uważa się za dorosłych, odtąd odpowiedzialni za swoje postępowanie w dziedzinie

religijnej

U chłopca upamiętnia to uroczystość Bar Micwa – syn przykazania. Nieznany lit.

Talmudyczne obchodzony od XIV w.

Chłopiec czyta przypadający na dany dzień fragm. Tory w formie śpiewanego recytowania w sobotni poranek (dziecku nie wolno uczestniczyć, świadczy o dorosłości)  po ostatnim błogosławieństwie, ojciec deklaruje Bogu ze zwolnił go z odpowiedzialności za grzechy syna  po nabożeństwie kidusz (posiłek zorganizowany przez rodziców)

Kazanie rabina zawiera napomnienia dla chłopca oraz podkreśla zasługi rodziców. Powód wielkiej radości Nachap

W dzień roboczy po uroczystości rodzice organizują bankiet (odzwierciedlenie pozycji)

Od teraz chłopiec może być: wliczany do Minjanu – kworum 10 mężczyzn wymaganego przy pewnych modlitwach, wyznaczony do czytania Tory

Zycie dziewczyny po osiągnięciu dojrzałości nie zmienia się nic, musi tylko stosować się do rożnych przepisów religijnych

Na początku XIX wieku w niemieckich gminach zamiast tego obrzęd konfirmacji w święto tygodni – Szawuot, odbycie kursu religii i etyki żydowskiej. Jednakowo chłopcy i dziewczynki

Niedawno obrzęd Bat Micwa dla dziewcząt, brak ustalonego przebiegu. Uroczystość w synagodze dla grupy dziewcząt.

Małżeństwo:

Etyka seksualna;



Halacha popiera współżycie małżeńskie i zakazuje stosunków prze i pozamałżeńskich oraz nieheteroseksualnych.



W celu zapobiegania zakazanym praktykom ogranicza kontakty towarzyskie:



Mężczyzna musi się trzymać z dala od Kobiet, nie frywolnie, nie zwracać

uwagi na urodę, nie wąchać perfum, nie chodzić za nimi, zakaz przebywania w pokoju bez osób trzecich – jichud (bez znaczenia czy w związku, czy żyd), prace w których można wchodzić w poufałość

Zaloty i małżeństwo:



Obowiązkiem ożenek i dzieci (nakaz dla Adama i Ewy, Noe )



Wiek stosowny do ślubu 18 lat choć chłopak już 13, nie odwlekać poza 20



Celibat jedynie wtedy gdy kawaler odda się nauce nad Torą



Obowiązek posiadania dzieci spełniony gdy syn i córka ale dzieci błogosławieństwem wiec im więcej tym lepiej



Zalecany powtórny ożenek dla wdowców nawet gdy dzieci już są



Micwa prokreacji dla mężczyzn kobieta nie koniecznie choć ma obowiązek

pomocy wypełnienia micwy męża



Tradycyjnie nie mogą spotkać przyszłych partnerów. Poznaje ich osoba trzecia

często swat – szadchan



Pierwsze spotkanie w domu kogoś kto zna oboje młodych



Jeśli oboje się zgadzają organizowane uroczyste zaręczyny – tenaim.

Omawiane warunki małżeństwa (posag i kara za zerwanie zaręczyn), odczytywany dokument zaręczynowy i tłuczony talerz by pamiętać o zburzeniu Jerozolimy lub odstraszenie demonów. Kawałek talerza który weźmie panna oznaczać będzie, że za rok wyjdzie za mąż

Ślub



Dwa elementy:

1) erusin bądź kiduszin przedślubne zobowiązanie bez prawa do aktów płciowych 2) chupa – wejście pod baldachim, symbolizujące wejście kobiety do domu męża



przed tym dniem małżonek w szabat odczytuje w synagodze Haftare fragm.

Ksiąg prorockich. U aszkenazyjskich nazwa Aufruf ,po tym okrzyki Mazai tow



gdzieniegdzie zwyczaj ze pan młody już nie może sam nigdzie chodzić (obawa

przed demonami)

Dzień zaślubin:



W dzień ślubu post od świtu do końca uroczystości powód: 1) nowy etap, 2)

nie brać ślubu będąc pijanym



Do modlitw dołączane teksty pokutne



Sporządzany przed dokument Ketuba – określa ewentualne alimenty oraz obowiązki męża. Nie mając jej nie mogą współżyć



Ojciec i teść prowadza pana młodego pod baldachim, twarz małżonków w

stronę Jerozolimy



Panna młoda wprowadzana przez matkę i teściowa niosąc zapalone świece

czasami okrąża pana młodego kilka razy 3/7



Błogosławieństwo wina. Erusin – małżonkowie kosztują wino i M nakłada na

palec wskazujący prawej reki obrączkę.  odczytywany Ketuba po wręczeniu go pannie rozpoczyna się właściwy ślub



Drugie błogosławieństwo wina i ponownie pija z kielicha



Rozbicie szklanki noga przez pana młodego



P

o obrzędzie chupy odprowadza się ich do pokoju gdzie będą sami dla dopełnienia jichudu



Uczta gdzie goście mężczyźni tańczą w kole wokół pary młodej



Przez tydzień po ślubie uroczyste przyjęcia gdzie wygłaszane

błogosławieństwa konieczny minjan – nowa twarz, uroczystości te zwane są szewa barachot

Małżeński akt płciowy:

Cztery mające moc halachiczna uzasadnienia współżycia z zona:

1) aby mieć dzieci

2) dla dobra płodu noszonego przez żonę

3) aby zaspokoić pożądliwość zony

4) aby zaspokoić pożądanie męża

Miesiączka –Nida



Zakaz kontaktów płciowych w czasie miesiączki i kilka dni po niej



Obowiązek odbycia kąpieli w mykwie po 12 dniu od rozpoczęcia krwawienia



Kobieta uważana za Nidę w czasie i 7 dni po jej zakończeniu. Liczy się od 6

dnia od rozpoczęcia



Nie wolno się małżonkom zachowywać zbyt swobodnie, dotykać się, spać w

jednym łóżku. Mąż nie powinien spoglądać na obnażona żonę

Rozwód:



Przywilej męża odbywa się przez wręczenie zonie osobiście dokumentu Get –

sporządzany po aramejsku przez zawodowego pisarza (imiona małżonków, miejsce zam., datę, formułkę, podpisy dwóch świadków)



Z powodu błędu formalnego wywołanego transliteracja może się nie odbyć



Zgoda zony nie jest wymagana i nie może występować z ta inicjatywa



Od X/XI w. u aszkenazyjskich musi być zgoda żony



W Izraelu sąd Bejt Din może orzec o rozwodzie jeśli jeden z małżonków się

nie zgadza



Kobieta może wnieść o rozwód gdy: niewierność męża, jego bezpłodność,

impotencja, pozbawia środków utrzymania, okrutny, niereligijny



Jeśli żona odmawia przyjęcia getu żyd nie może się ożenić powtórnie, jedynie

za zgoda 100 rabinów – heter, ale tylko aszkenazyjski (obłęd zony)



Poligamia – zakazana pod kara choremu – ekskomuniki



U sefardyjskich poligamia dozwolona bez zgody rabinów jeśli w akcie ślubu

nie ma klauzuli antypoligamicznej



Gdy mąż znika bez wieści kobieta nazywa się aguna – zwiazana wezlem

Śmierć i pogrzeb:

Brak obrzędów sakramentalnych dla umierających

Wyznanie grzechów z jednoczesnym zapewnieniem iż nie oznacza to śmierci, jeśli zbyt chory spowiedź w myślach

Zakaz wykonywania czynności związanych ze śmiercią podczas agonii konającego

Obowiązek czuwania przy konających

Widząc oznaki śmierci, obecni rozdzierają szaty błogosławiąc sędziego

Wylewana woda ze wszystkich naczyń jako skażona przez anioła śmierci

Śmiercią ustanie oddychania

Z chwila śmierci rozpocząć przygotowanie do pogrzebu, opóźnianie zabronione

Biały, lniany całun, mycie zwłok, zanurzanie ich w określonej ilości wody i namaszcza wonnościami

Tahara – oczyszczenie, zwyczaje związane z przygotowaniem do pogrzebu. Zajmuje się tym grupa ochotników Chewra Kadisza – święte bractwo

Zakaz chowania na cmentarzu nie żydowskim

Zakaz palenia zwłok. Reformowani nie sprzeciwiają się

Obowiązek żałoby wśród krewnych, zależy od pokrewieństwa, najgłębsza po rodzicach.

‘osoba w żałobie od chwili śmierci zwana Onen nie może jeść mięsa i wina.

P rzez 7 dni po pogrzebie żałobnik nazywa się Awel – pozostaje w domu, odprawia modły.

Nie wolno mu golić się , ścinać włosów, stosunkow płciowych. Jedynie w szabat gdy zabroniona żałoba może wyjść z domu. Modlitwa ta to Kadisz. Rocznica śmierci to Jarcajt

Kadisz nie modlitwa za zmarłych ale okazuje ze pomimo straty dale chce sławić boga

Dusza po śmierci podlega okresowi oczyszczenia który u niegodziwców trwa rok, dlatego kadisz przez 11 miesięcy żeby nie wykazywać ze zmarły był zły

Gdy kończy się sziwa, okres żałoby połowicznej szeloszim czyli 30 trwa do 30 dni po pogrzebie. Awel nie może ścinać włosów, nosić nowej odzieży, brać w uroczystościach, wolno pracować, wraca na miejsce w społeczeństwie

Żałoba po małżonku czy dziecku kończy się wraz z szeloszim, po rodzicach trwa rok