SZACOWANIA NIERUCHOMOŚCI
WYDZIAŁ GEODEZJI GÓRNICZEJ I INŻYNIERII ŚRODOWISKA
AGH W KRAKOWIE
Wycena nieruchomości przeznaczonych
lub zajętych pod urządzenia infrastruktury
technicznej
oraz
Określanie wartości szkód
spowodowanych budową infrastruktury
podziemnej i nadziemnej
Joanna Pałubska
klajn@agh.edu.pl
Kraków, 2011 r.
Definicja pojęcia budowy urządzeń infrastruktury technicznej zawarta jest w Ustawie o gospodarce
nieruchomoś ciami, w rozdziale dotyczącym wnoszenia opłaty adiacenckiej, w którym to zostały
wymienione: budowa drogi, wybudowanie pod ziemią, na ziemi oraz nad ziemią przewodów lub
urządzeń:
- kanalizacyjnych, wodociągowych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych.
Wyliczenie to stanowi zamknięty katalog urządzeń na potrzeby tej ustawy.
Według tymczasowej noty interpretacyjnej V.8 „ Zasady okreś lenia wartoś ci szkód
spowodowanych budową infrastruktury podziemnej i nadziemnej” do podziemnej i nadziemnej
infrastruktury technicznej, w szczególności zalicza się:
- rurociągi do przesyłania płynów: wody, ścieków, paliw i innych,
- rurociągi do przesyłania gazów: gazu ziemnego, gazów technologicznych, pary i innych,
- linie kablowe do przesyłania energii,
- linie kablowe do przesyłania informacji,
- kanały i tunele zbiorcze sieci infrastruktury technicznej.
Orzecznictwo w tym wzglę dzie opowiada się za szerszym rozumieniem urzą dzeń infrastruktury gdzie w jednym z wyroków wliczono do tego katalogu urzą dzeń budynek stacji trafo, bez którego instalacje energetyczne w nim zainstalowane nie mogłyby prawidłowo funkcjonować , co oznacza, ż e budynek wchodzi w skład przedsię biorstwa energetycznego, czyli właś ciciel moż e żą dać zapłaty za korzystanie z tego budynku przez przedsię biorstwo.
Zgodnie z Ustawą Kodeks cywilny części składowe nie mogą być odrębnym przedmiotem
własności i innych praw rzeczowych.
Można by zatem wnioskować, że i urządzenia przesyłowe trwale związane z gruntem stanowią
jego części składowe. Takie rozwiązanie jednak uniemożliwiałoby wykonywanie działalności
przedsiębiorstwu przesyłowemu. Dlatego też wprowadzono pewne regulacje do kodeksu cywilnego
a mianowicie:
„ Urzą dzenia służą ce do doprowadzania, odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz
inne urzą dzenia podobne nie należą do częś ci składowych nieruchomoś ci, jeż eli wchodzą w skład przedsię biorstwa” (Art.49 kc)
Stanowi to wyjątek od zasady zwartej w kolejnym artykule kodeksu cywilnego mówiącego, że:
”własność nieruchomoś ci rozcią ga się na rzecz ruchomą , która została połą czona z nieruchomoś cią
w taki sposób, ż e stała się jej częś cią składową ” (Art.191 kc)
PROBLEMATYKA ZAKŁADANIA URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY NA NIERUCHOMOŚCIACH
Zgodnie z Ustawą o gospodarce nieruchomoś ciami do celów publicznych zalicza się obiekty
i urządzenia infrastruktury, więc ich pozyskanie może mieć miejsce w drodze wywłaszczenia.
Art. 124 Ustawy stanowi, że:
„starosta moż e ograniczyć , w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomoś ci przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomoś ci cią gów drenaż owych, przewodów i urzą dzeń służą cych do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urzą dzeń
łą cznoś ci publicznej i sygnalizacji, a takż e innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych
obiektów i urzą dzeń niezbę dnych do korzystania z tych przewodów i urzą dzeń , jeż eli właś ciciel lub uż ytkownik wieczysty nieruchomoś ci nie wyraż a na to zgody.”
Właścicielowi nieruchomości przysługuje ODSZKODOWANIE za szkody powstałe wskutek tych
zdarzeń, którego wysokość powinna odpowiadać wartości poniesionych szkód. Jeżeli zmniejszy się
wartość nieruchomości to odszkodowanie powiększa się o kwotę tego pomniejszenia.
Roszczenie to może być dochodzone jedynie w przypadku, gdy inwestor wybudował urządzenie
na podstawie decyzji administracyjnej – zezwolenia na zajęcie nieruchomości.
Roszczenie może być dochodzone w drodze postępowania administracyjnego.
Odszkodowanie ustala starosta w drodze decyzji.
Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego.
Obecnie sprawy dotyczące uregulowania stanu prawnego urządzeń infrastruktury technicznej znajdują
się w znowelizowanym art. 3051 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, służebność przesyłu jest
ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy i z chwilą jej ustanowienia staje się częścią składową
przedsiębiorstwa.
„Nieruchomość moż na obciąż yć na rzecz przedsię biorcy, który zamierza wybudować lub którego
własność stanowią urzą dzenia, o których mowa w art.49 §1, prawem polegają cym na tym, ż e
przedsię biorca moż e korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomoś ci obciąż onej, zgodnie
z przeznaczeniem tych urzą dzeń (SŁUŻ EBNOŚĆ PRZESYŁU)”
Służebność przesyłu jest składnikiem przedsiębiorstwa, można ją ustanowić zarówno do urządzeń
istniejących jak i tych planowanych do wybudowania przez przedsiębiorcę.
Służebność ta powstaje na podstawie zgodnej woli stron. Jednak jeśli jedna ze stron nie wyrazi zgody
to druga ma prawo żądać ustanowienia służebności za odpowiednim wynagrodzeniem w trybie
postępowania nieprocesowego w sądzie.
„Jeż eli właś ciciel nieruchomoś ci odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służ ebnoś ci przesyłu, a jest ona konieczna dla właś ciwego korzystania z urzą dzeń , o których mowa w art.49 §1, przedsię biorca moż e żą dać jej ustanowienia za odpowiednim WYNAGRODZENIEM”
„Jeż eli przedsię biorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służ ebnoś ci przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urzą dzeń , o których mowa w art.49 §1, właś ciciel nieruchomoś ci moż e żą dać odpowiedniego WYNAGRODZENIA w zamian za ustanowienie służ ebnoś ci przesyłu”
Art. 3052 kc
2. OKREŚLANIE WYNAGRODZENIA ZA USTANOWIENIE SŁUŻEBNOŚCI
PRZESYŁU I BEZUMOWNE KORZYSTANIE Z NIERUCHOMOŚCI
Wynagrodzenie z tytułu służebności przesyłu jest ustanawiane w formie świadczenia
jednorazowego lub okresowego, może być wyrażone w sumie pieniężnej ale może być też
świadczeniem niepieniężnym. Roszczenie o wynagrodzenie przedawnia się z upływem 10 lat od daty
ustanowienia służebności lecz roszczenie o ustanowienie służebności nie ulega przedawnieniu.
Roszczenie o ustanowienie służebności przysługuje nie tylko właścicielowi ale i użytkownikowi
i wieczystemu gruntu i właścicielowi nieruchomości budynkowej.
W kodeksie cywilnym brak jest uregulowań dotyczących określania wysokości wynagrodzenia za
ustanowienie służebności przesyłu. W uzasadnieniu Uchwały Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2005 .
Sygn.akt III CZP 29/2005 możemy przeczytać, że:
„Wysokość wynagrodzenia powinna być proporcjonalna do stopnia ingerencji posiadacza w treść
prawa własnoś ci, uwzglę dniać wartość nieruchomoś ci i w takim kontekś cie oceniać spodziewane korzyś ci z uszczuplenia prawa własnoś ci. Wynagrodzenie powinno być niż sze od wartoś ci nieruchomoś ci”.
Wysokość wynagrodzenia z tytułu służebności przesyłu może być określona w następujący sposób:
gdy istnieje możliwość uzyskania danych o rynkowych stawkach wynagrodzeń z tytułu
ustanowienia służebności przesyłu, wówczas wartość nieruchomości może być określona zgodnie
ze wzorem:
WS=P×WSJ
gdzie:
WS- wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu
P – powierzchnia pasa gruntu o ograniczonym sposobie użytkowania
WSJ – jednostkowe wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu za 1m2, określone na podstawie
umów cywilnoprawnych (podejście porównawcze)
gdy dostępne są dane rynkowe o rynkowych stawkach czynszu najmu lub dzierżawy z tytułu
udostępnienia pasa gruntu:
WS=D/R
WS- wynagrodzenie z tytułu ustanowienia prawa służebności przesyłu
D – roczna stawka czynszu najmu lub dzierżawy (podejście porównawcze)
R – stopa kapitalizacji
jeżeli na lokalnym rynku zaobserwowano transakcje ustanawiania, znoszenia lub zmiany treści
służebności wartość służebności przesyłu można określić jako różnicę pomiędzy wartością
rynkową nieruchomości bez ustanowionej służebności i wartością rynkową nieruchomości
z ustanowioną służebnością:
WS = WBS – WZS
WS – wynagrodzenie z tytułu ustanowienia prawa służebności przesyłu
WBS – wartość nieruchomości bez ustanowionej służebności przesyłu
WZS – wartość nieruchomości z ustanowioną służebnością przesyłu
należy uwzględnić:
- ograniczenie możliwości zabudowy
- brak możliwości uzyskiwania plonów lub ograniczenie ich wysokości
- możliwość uzyskiwania niższych stawek czynszu
- zmiany wysokości stopy kapitalizacji
Wartość służebności przesyłu zależy od:
-
wartości zmniejszenia się wartości nieruchomości z tytułu lokalizacji urządzenia
infrastruktury technicznej (WS)
-
wynagrodzenia za dalsze korzystanie z pasa gruntu (WB)
Wartości szkody trwałej, która równa jest zmniejszeniu się wartości nieruchomości z tytułu lokalizacji urządzenia infrastruktury technicznej –WS
WS = S×W×P
WS – wielkość szkody odpowiadająca zmniejszeniu się wartości nieruchomości
S - współczynnik zmniejszenia wartości nieruchomości, określony na podstawie analizy rynku lokalnego a w przypadku braku danych rynkowych przyjmowany z przedziału od 0,15 do 0,20 włącznie,
W – wartość rynkowa jednostki porównawczej,
P – powierzchnia pasa eksploatacyjnego – strefy kontrolowanej, strefy bezpieczeństwa
Wynagrodzenie za dalsze korzystanie z pasa gruntu - WB
Wysokość jednorazowego wynagrodzenia określane jest jako:
WB = ΣD/R
D – roczna stawka czynszu najmu (dzierżawy) pasa gruntu wykorzystywanego przez przedsiębiorstwo
przesyłowe
D = W×P×(1-S) ×u×k,
W- wartość rynkowa jednostki porównawczej
P – powierzchnia pasa trwałego ograniczenia sposobu korzystania
u – współczynnik rynkowy relacji stawki czynszu do wartości rynkowej gruntów
S – współczynnik zmniejszenia wartości nieruchomości, określany na podstawie analizy rynku lokalnego,
w przypadku braku danych rynkowych przyjmowany z przedziału 0,15-0,20.
k - współczynnik uwzględniający sposób korzystania z pasa gruntu przez właściciela nieruchomości
i przedsiębiorstwo przesyłowe. Ustalany przez rzeczoznawcę majątkowego w wysokości od 0 do 1.
WYNAGRODZENIE Z TYTUŁU BEZUMOWNEGO KORZYSTANIA Z NIERUCHOMOŚCI
Art.224 kc
„Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest zobowią zany do wynagrodzenia za korzystanie
z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zuż ycie, ani za jej pogorszenie lub utratę . Nabywa własność poż ytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłą czone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane poż ytki cywilne, jeś li stały się w tym czasie wymagalne.
Jednakż e od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowią zany do wynagrodzenia za korzystanie
z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zuż ycie, pogorszenie lub utratę , chyba ż e pogorszenie lub utrata nastą piła bez jego winy. Obowią zany jest zwrócić pobrane od powyż szej chwili poż ytki, których nie zuż ył, jak również uiś cić wartość tych, które zuż ył”
Roszczenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przedawnia się po upływie 10 lat.
3. OKREŚLANIE WARTOŚCI SZKÓD SPOWODOWANYCH BUDOWĄ
URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY
Wycena szkód spowodowanych budową infrastruktury technicznej podziemnej i nadziemnej, służącej
do przesyłania płynów, gazów, energii i innych czynników, dotyczy tych sytuacji, w których
wprowadzenie infrastruktury technicznej nie powoduje konieczności wykupu nieruchomości lub jej
części przez właściciela infrastruktury.
Do podziemnej i nadziemnej infrastruktury technicznej zalicza się zwłaszcza:
- rurociągi do przesyłania płynów: wody, ścieków, paliw i innych,
- rurociągi do przesyłania gazów: gazu ziemnego, gazów technologicznych, pary i innych,
- linie kablowe do przesyłania energii,
- linie kablowe do przesyłania informacji,
- kanały i tunele zbiorcze sieci infrastruktury technicznej.
Szacowanie szkody, która stanowi uszczerbek w stanie majątkowym poszkodowanego spowodowany
wybudowaniem infrastruktury, jest wykonywane dla takich celów jak:
- prognozowania skutków dla potrzeb wyboru wariantów przebiegu infrastruktury;
- ustalenia wynagrodzenia w drodze umowy za wyrządzoną szkodę;
- ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu zaistnienia szkody.
Wynagrodzenie lub odszkodowanie za szkody majątkowe na nieruchomości obejmuje:
a) zadośćuczynienie za straty jakie poniósł władający nieruchomością, w tym za
zmniejszenie wartości nieruchomości spowodowane wybudowaniem infrastruktury,
b) rekompensatę za utracone korzyści, które władający mógłby uzyskać gdyby nie budowano
infrastruktury (zniszczenie, utrata lub uszkodzenie pożytków i części składowych gruntu).
Do szkód spowodowanych budową i istnieniem infrastruktury pod i nadziemnej należą:
- utrata pożytków z nieruchomości w okresie od rozpoczęcia budowy do oddania nieruchomości
użytkownikowi do dalszego korzystania, w tym :
- utrata pożytków w I roku,
- straty spowodowane niemożliwością korzystania z nieruchomości w okresie dłuższym niż jeden
sezon wegetacyjny;
- pogorszenie warunków korzystania z nieruchomości w okresie trwania inwestycji;
- trwałe lub przejściowe (w okresie dochodzenia do pierwotnego poziomu produkcyjnego - w tzw.
okresie leczenia rany) zmniejszenie wartości użytkowej nieruchomości;
- straty w pożytkach z nieruchomości spowodowane wprowadzeniem naziemnych elementów
infrastruktury pod i nadziemnej (słupy podtrzymujące, słupki sygnalizacyjne, punkty czerpalne,
odpowietrzniki, zasobniki, szafki telekomunikacyjne, oraz inne elementy), z którymi nie wiąże
się zmiana własności gruntów, itp.;
- zmniejszenie wartości nieruchomości z tytułu
- trwałego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości,
- zmiany dotychczasowej funkcji nieruchomości (według przeznaczenia w planie
miejscowym) na funkcję o mniejszej wartości (na rolną lub leśną).
Zasięg i zakres powstałych szkód jest uzależniony od:
- rodzaju infrastruktury podziemnej (wodnej , kanalizacyjnej, gazowej, paliw płynnych,
ciepłowniczej,
elektroenergetycznej,
telekomunikacyjnej
i
innych)
lub
nadziemnej
(elektroenergetycznej, telekomunikacyjnej i in.),
- parametrów technicznych infrastruktury (rodzaju linii, średnicy, itp.),
- technicznych aspektów przebiegu procesu inwestycyjnego (sposób układania lub rozwieszania
przewodów, forma i głębokość wykopu lub rodzaj słupów napowietrznych, głębokość lub
wysokość montażu, itp.),
- czasu trwania procesu inwestycyjnego (jeden lub więcej cyklów produkcyjnych),
- okresu rozpoczęcia i zakończenia procesu inwestycyjnego (uwzględniającego m.in.. fazę cyklu
produkcyjnego),
- sposobu aktualnego użytkowania nieruchomości (funkcji w mpzp. i stanu zagospodarowania)
Wielkość szkody powinna być określana według stanu przedmiotu szacowania na dzień zaistnienia
szkody (lub przewidywaną datę wejścia inwestora) i cen z daty ustalania odszkodowania (przy stratach
plonów - na datę otrzymania spodziewanego plonu).
W niektórych przypadkach realizacji inwestycji może wystąpić potrzeba wykonania dwóch wycen:
a) wstępnej – do prognozowania szkód przed wejściem inwestora na nieruchomość –
wówczas należy przyjmować stan nieruchomości według przewidywanej daty wejścia
inwestora na nieruchomość lub daty wskazanej przez inwestora, oraz
b) końcowej, obejmującej wycenę szkód po zakończeniu procesu inwestycyjnego.
Określanie wartości utraconych pożytków z nieruchomości
Szkody związane z utratą pożytków z nieruchomości mają charakter przejściowy i odszkodowanie
powinno obejmować okres od wejścia inwestora na nieruchomość do czasu zwrotu nieruchomości
w stanie możliwym do prowadzenia produkcji.
W przypadku gdy okres braku możliwości korzystania z nieruchomości jest dłuższy niż jeden
sezon agrotechniczny, należy osobno wycenić:
a) szkody powstałe w sezonie zniszczenia pożytków,
b) szkody z tytułu braku możliwości korzystania z nieruchomości w okresie dłuższym niż
jeden sezon agrotechniczny.
Poziom cen produktów do określenia odszkodowania należy przyjmować z daty przewidywanej ich
sprzedaży (z daty, w której plony byłyby sprzedane gdyby nie były zniszczone).
Przy określaniu wartości utraconych pożytków należy przestrzegać zasady rozdzielności określania
szkód w zależności od rodzaju pożytku.
Do głównych typów utraconych pożytków należą:
- pożytki w uprawach polowych (na gruntach ornych - w zależności od rodzaju uprawianych
roślin: okopowe, zboża, warzywa w uprawach polowych itd.),
- pożytki na użytkach zielonych (łąkach i pastwiskach),
- pożytki na plantacjach kultur wieloletnich,
- pożytki w lasach i zadrzewieniach,
- pożytki w ogrodach działkowych, zieleńcach, ogrodach ozdobnych i przydomowych,
szkółkach itd.,
- pożytki wynikające z eksploatacji kopalin,
- pożytki utracone z powodu braku możliwości korzystania z nieruchomości
Wysokość odszkodowania na trwałych użytkach zielonych powinna odpowiadać:
- wartości przewidywanych plonów zielonej masy lub siana według cen przyjętych w obrocie
rynkowym po odliczeniu wartości nie poniesionych nakładów na ich uzyskanie oraz
- kosztom wykonanych czynności pratotechnicznych (tych, których okres zwrotu -
oddziaływania jest dłuższy niż do uzyskania jednego plonu).
Wartość szkód na trwałych użytkach zielonych należy określić według następujących zasad:
a) gdy szkoda nastąpiła w roku zagospodarowania użytku (w początkowej fazie rozwoju traw) -
poprzez ustalenie wielkości poniesionych kosztów wg cen aktualnie obowiązujących ,
b) gdy szkoda nastąpiła w latach pełnego użytkowania łąk i pastwisk:
- poprzez ustalenie wartość przewidywanych plonów siana lub zielonej masy wg cen
kształtujących się w obrocie rynkowym, albo
- wg wartości paszowej zbioru, to znaczy przez określenie przewidywanego plonu zielonej
masy, przeliczeniu na jednostki przeliczeniowe: pokarmowe (owsiane) lub zbożowe
i pomnożeniu przez cenę jednostki owsianej, bądź zbożowej,
- w obydwu przypadkach należy dodatkowo uwzględnić koszty prac pratotechnicznych
proporcjonalnie do nie wykorzystanego okresu ich działania.
Szkody w zieleńcach, ogrodach ozdobnych, przydomowych, itd. należy wycenić:
a) gdy zniszczenie nastąpiło w roku założenia - jako koszty związane z ich założeniem,
b) gdy zniszczenie nastąpiło w trakcie ich istnienia - jako koszty zabiegów uprawowych,
nawożenia mineralnego i zakupu mieszanki traw gazonowych lub roślin ozdobnych oraz koszty
pielęgnacji do czasu ukształtowania podobnego do stanu przed zniszczeniem (trwałego
zadarnienia).
Wycena szkód z powodu zmniejszenia zdolności produkcyjnej w okresie porekultywacyjnym.
Okres dochodzenia gleby do pełnej zdolności produkcyjnej zależy od:
a)
stopnia naruszenia podglebia,
b)
zniszczenia gleby, oraz
c)
jakości wykonanej rekultywacji.
Oszacowanie wielkości obniżki plonów można wykonać dwoma sposobami:
a)
przez porównanie wydajności gleby z pasa zajętego pod budowę i z powierzchni
gruntów poza pasem montażowym. W tym przypadku porównanie takie należy
wykonywać corocznie przez kilka sezonów agrotechnicznych po zakończeniu budowy
urządzenia podziemnego.
przez empiryczne ustalenie jednorazowej "szkody ryczałtowej" , obejmującej
skumulowaną, kilkuletnią obniżkę plonów dla pasa zajętego pod budowę urządzenia
podziemnego. Zakłada się przy tym coroczną, sukcesywną poprawę plonowania gleby.
Wycena szkód w pożytkach spowodowanych wprowadzeniem naziemnych elementów
infrastruktury nad i podziemnej
Szkody w pożytkach występują na skutek ustawienia na gruncie rolnym słupów trakcyjnych,
słupków znacznikowych, kolumn wydmuchowych, studzienek rewizyjnych, etc. Urządzenia te
powodują straty plonów na skutek:
a)
wystąpienia powierzchni gruntu całkowicie wyłączonej z produkcji (powierzchni gruntu
zajętego przez naziemne elementy infrastruktury z pasem sąsiedztwa),
b)
wystąpienia powierzchni zmniejszonego plonowania w okolicy ustawienia elementów
naziemnych z powodu niedokładnej uprawy, usadowienia się chwastów, utrudnień przy
mechanicznej uprawie gruntu itp.
Szkody z tego powodu należy wycenić:
a)
jako skapitalizowaną wartość utraconego dochodu, dodatkowych kosztów (np.
zwalczania chwastów) związanych z powierzchnią dotkniętą skutkami istnienia tego
urządzenia, albo
b)
jako równowartość rynkową powierzchni gruntów wyłączonych z produkcji (grunty
zajęte przez infrastrukturę oraz grunty zmniejszonego plonowania przeliczone na
powierzchnie o zerowej produkcji - tzw. strat brzegowych)
Wycena zmniejszenia się wartości nieruchomości
Trwałe ograniczenie w sposobie korzystania z nieruchomości powoduje zmniejszenie wartości
nieruchomości rolnej lub leśnej w pasie eksploatacyjnym. Wielkość szkody określa się z zależności:
Zw = S x W x P
gdzie:
Zw - wielkość szkody, odpowiadająca zmniejszeniu się wartości nieruchomości,
S
- współczynnik zmniejszenia wartości nieruchomości, określony na podstawie analizy rynku
lokalnego a w przypadku braku danych rynkowych przyjmowany z przedziału od 0,15 do 0,20
włącznie,
W
- wartość rynkowa jednostki porównawczej,
P
- powierzchnia pasa eksploatacyjnego.
Wielkość szkody z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości w związku ze zmianą jej funkcji
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i użytkowania jest równa różnicy wartości
rynkowej gruntu dla dotychczasowej funkcji zgodnej z miejscowym planem zagospodarowania
przestrzennego i nowej funkcji wymuszonej przez lokalizację infrastruktury nad i podziemnej.
Dąbek J., 2010. Określenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości związane ze
służebnością przesyłu oraz odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości.
Nieruchomość nr 3/2010.
Konieczny D., Kowalczyk C., 2010. Praktyczne aspekty metodyki wyliczania wynagrodzeń dla właś cicieli nieruchomoś ci obję tych służ ebnoś cią przesyłu. www.sluzebnosc-przesylu.pl
Konieczny D., Kowalczyk C. 2010 Służ ebność przesyłu w aspekcie proponowanej nowelizacji ustawy kodeks cywilny. „Wycena” nr 2/91, Educcatera, Olsztyn.
Konieczny D. „Charakterystyka cech przestrzennych opisują cych stan nieruchomoś ci obciąż onych infrastrukturą tranzytową ” („Wycena”)
Solum C.L.. 1985. Transmission line easement effect on rural land in northwest Wisconsin. International right of way association.
Tymczasowa nota interpretacyjna IV.4 „Wybrane ograniczeniowe prawa rzeczowe i zobowią zaniowe. Zasady wyceny.”. Rada Krajowa PFSRM, 2002.
Tymczasowa nota interpretacyjna V.8 „Zasady okreś lania wartoś ci szkód spowodowanych budową
infrastruktury podziemnej i nadziemnej”. Rada Krajowa PFSRM, 2002.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003 nr 80, poz. 717
z późn. zmianami)
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomoś ciami (Dz.U. 2004 nr 261, poz. 2603 z póź n.
zmianami)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz.93 z późn. zmianami)