ZASADY I TECHNIKI FIZJOTERAPII SKOLIOZ W TRAKCIE LECZENIA
GORSETOWEGO
Wskazania do leezenia gorsetowego:
skrzywienie 0 wartosei 20-25° wg Cobba,
progresja skoliozy,
niedojrzatose biologiezna paejenta,
ujemny test Rissera.
Zadaniem gorsetu jest tr6jptaszezyznowa korekcja skoliozy, do kt6rej doehodzi przez
kombinaejf2 wielopunktowyeh sit naeisku (ustalanyeh indywidualnie) na zdeformowany
skrzywieniem tut6w.
Poprawnie dopasowany gorset powinien:
usunqe dekompensaejf2 tutowia (doprowadzie do kompensaeji a nawet
hyperkompensaeji) ,
bye stabilny - moeno osadzony na miednicy, nie moze obracae si~ wok6t niej,
miee wystarczajqco duzo miejsca na wykonanie kyfotyzacji kr~gostupa i asymetryczne
oddychanie (miee miejsce na korekcj~ wkl~stej strony plec6w),
miec odpowiednie miejsca nacisku indywidualnie dobrane.
Sq to ewiczenia zwiqzane z ruchami oddechowymi, prowadzqce do pr6by odtworzenia
naturalnyeh krzywizn kr~gostupa przez rozciqganie obkurczonych tkanek po stronie wkl~stej, a
wzmaenianie mif2sni po stronie wypuktej skrzywienia. Podczas ewiczen powstaje odwrotny do
kierunku rozwoju skoliozy, tr6jptaszczyznowy ruch kr~gostupa.
Cele metody:
uruchomienie zeber po stronie wkl~stej skrzywienia oraz tr6jptaszczyznowa mobilizacja
krf2gostupa,
odtworzenie krzywizn w ptaszezyznie strzatkowej krf2gostupa, kyfotyzaeja kr~gosfupa,
skorygowanie ustawienia obrf2ezy barkowej i miednicy oraz utrwalenie uzyskanej
korekcji.
Cwiczenia nie dajq gwarancji zahamowania progresji skoliozy, ale dajq lepsze wyniki niz
wskazuje na to historia naturalna rozwoju znieksztatcenia.
Wyjsciowa pozycja symetryczna to pozycja z ustalonq obr~czq barkowq i miednicq w
klf2ku podpartym (konezyny dolne rozstawione na szerokose miednicy, konezyny g6me
podparte na szerokose bark6w, krf2gostup w maksymalnej kyfotyzacji).
Pozyeje wyjseiowe:
1. Kkg zgi~te pod kqtem 90° w stosunku do tUfowia - uruchamia i kyfotyzuje gt6wnie
srodkowy ode. Th.
2. Kkg pod kqtem 120° w stosunku do tUfowia, kkd pod kqtem prostym - mobilizuje
pOfqezenie piersiowo-lf2dzwiowe.
3. Kkg w podporze na przedramionach, pod kqtem ostrym - uruchamia odc. L.
4. Siad skulny.
Oddziafywanie na krE2gosfup odbywa siE2 przez asymetryczne oddychanie z
wykorzystaniem wdechu do mobilizacji struktur miE2sniowo-wiE2zadfowo-torebkowych (stawy
zebrowo-krE2gowe i miE2dzykrE2gowe) stronie wklE2sfejskrzywienia ruchem pionowym w g6rE2
po
oraz rozluznianie struktur i derotacjE2strony wypukfej przez ruch pionowy w d6f.
Czynnosc: nabieranie powietrza do jednego pfuca - po stronie wklE2sfej (powolny dfugi
wdech przez nos), wydech pfucem drugim - po stronie wypukfej (dfugi, gfosny wydech z
")
"sss... .
Fizjoterapeuta: podczas wdechu - jednq rE2kE2 dolne fuki zebrowe po stronie
trzyma
wklE2sfej krE2gosfupa, natomiast palcami lub jakims przedmiotem trzymanym w drugiej rE2ce
opukuje CZE2SC
wklE2Sfqgrzbietu (stymulacja do unoszenia).
Podczas wydechu: gfaszcze wzdfuz przebiegu zeber w d6f po stronie
wypukfej skrzywienia (akcentowanie opuszczania tej strony).
Cwiczenia te nastE2pniewykonujemy w pozycjach funkcjonalnych (pozycje wysokie: klE2k
prosty, siad, pozycja stojqca) oraz w gorsecie (gorset zapewnia stabilizacjE2 stref wypukfych
oraz skrzywien wyr6wnawczych, wolna przestrzen nad strefq wklE2Sfqumozliwia asymetrycznq
korekcjE2)
.
Wykonanie: 3 sesje w ciqgu dnia. W kazdej sesji: 2 serie po 8 asymetrycznych
oddech6w.
Gdy u pacjenta wystE2pujq trudnosci w opanowaniu toru oddechowego (wdechu przez
nos I wydechu przez usta) najpierw uczymy tradycyjnych cwiczen oddechowych w pozycji
stojqcej (ze wspiE2ciemna palcach, z unoszeniem konczyn g6rnych ...)
Cechq pacjent6w ze skoliozq jest "oddychanie wypukfosciami". Technika 6wiczen
asymetrycznych oddechowych ma za zadanie m.in. uaktywnienie oddychania CZE2sciq
zapadniE2taklatki piersiowej.
Zalety metody Dobosiewicz:
kyfotyzacja krE2gosfupa,
derotacja krE2g6w,
pozycja symetryczna wyjsciowa,
uruchamianie oddechowe (wyksztakenia asymetrycznego toru oddychania).
Wady metody Dobosiewicz:
metoda trudna,
wymaga hospitalizacji rodzica z dzieckiem.
WADY POSTAWY BEZ STRUKTURALNEGO ZNIEKSZTAt.CENIA
KR~GOSt.UPA.
CHOROBA SCHEUERMANNA - FIZJOTERAPIA I LECZENIE
GORSETOWE.
POSTAWA W ROZNYM WIEKU DZIECKA - FIZJOLOGICZNA I PATOLOGICZNA
I. KREGOStUP:
- fizjologiczne krzywizny krE2gosfupa
lordoza szyjna
kyfoza piers iowa (prawidfowo 40 stopni)
lordoza IE2dzwiowa(prawidfowo 50 stopni)
- w badaniu klinicznym
a) gfE2bokoscna wysokosci C7 45mm
b) gfE2bokosclordozy /E2dzwiowej35 mm
c) gfE2bokosckyfozy piersiowej = (a+b)/2 - 35 mm
Wady postawy:
1. plecy okrqgfe - pogfE2bieniekyfozy piersiowej
2. plecy wklE2sfe- pogfE2bienielordozy lE2dzwiowej
3. plecy okrqgfo-wklE2sfe - pogfE2bienie kyfozy piersiowej i lordozy
lE2dzwiowej
4. plecy pfaskie - zniesienie fizjologicznych krzywizn krE2gosfupa
5. skolioza funkcjonalna
6. odstajqce fopatki
II. STAWY KOLANOWE
1. Kolana szpotawe
- fizjologiczne do okofo 2-3 r.z.
- moze im towarzyszye "ch6d gofE2bi"- z rotacjq wewnE2trZnqst6p
- leczenie - brak
- r6znicowae z chorobq Blounta, krzywicq hipofosfatemicznq
2. Ko/ana koslawe
- fizjologiczne od 2 do 12 r.z.
- nie przekracza zwykle 10 stopni
- niecofajqca siE2koslawose powyzej 12 stopni moze bye wskazaniem
do leczenia operacyjnego
- leczenie - brak
3. Przeprost kolan
- pojawia siE2zwykle okofo 2-3 r.z.
- nie przekracza 15 stopni
- towarzyszq mu cechy wiotkosci uog61nionej (dodatni test Marshala)
- mozna zalecie obuwie z podwyzszonym obcasem
III STOPY
1. Stopa pfasko-koslawa statyczna
a) bezobjawowa
- fizjologiczna w wieku dzieci~cym
- potwierdzenie rozpoznania - test uniesienia pa/ucha lub stania
na palcach - odtworzenie sklepienia podfuznego
Opracowane przez mgr W Ostiak, lek P Harasymczuk - Katedra i Klinika Ortopedii i Traumaloloqll
OZiecit;3cej
- jezeli nie towarzyszy jej skr6cenie sci~gna Achillesa moz:na
zalecic chodzenie na palcach lub na bocznej powierzchni stopy
b) ze skr6ceniem sei~gna Aehillesa
- znieksztakeniu towarzyszy ograniezenie zgj~cia grzbietowego
stopy
- przeeiwwskazane ehodzenie na paleaeh
- zaleeane cwiezenia rozeiqgajqee miesien tr6jgtowy
- w przypadku utrzymywania si~ skr6cenia powyzej 5 r.z. -
wskazanie do leezenia operacyjnego
Test Thomasa - test na wykryeie przykurczu zgi~ciowego stawu biodrowego.
PaCJent w pozyeji lezqcej tytem wykonuje max. zgi~cie stawu biodrowego az do
zlikwidowania lordozy (eo terapeuta kontroluje r~kq wtozonq pod ode. L kr~gostupa).
Test jest dodatni, gdy kolano konezyny dolnej wyprostowanej unosi Sl~ nad
powierzehni~ kozetki.
Test];lL~Jest na wykryeie skr6eenia mi~snja prostego uda.
Paejent w pozyeji lezqeej przodem zgina konczyny dolne w stawaeh kolanowyeh
(razem lub kazdq po kolei). Terapeuta stabilizuje miednie~.
Test jest dodatni, gdy posladki unoszq si~ w g6r~ - zginajqe ko/ano powodujemy
zwi~kszenie odlegtosei mi~dzy przyezepem poczqtkowym a koncowym mi~snia.
Kqt podko/anowy - pozwala na wykryeie skr6eenia mi~sni kulszowo-goleniowyeh.
Paejent w pozyeji lezqcej tytem zgina konezyn~ dolnq w stawie biodrowym do 90° i
prostuje staw kolanowy.
Defieyt wyprostu kolana jest miarq kqta podkolanowego (kqt mi~dzy przedtuzenlem
osi dtugiej uda a goleniq).
Mi~sier7 tr6iglowy Iydki - przykurez powoduje brak zgi~eia grzbietowego stopy
Paejent w pozyeji lezqeej tytem z prostymi (a nast~pnie zgi~tymi w stawaeh
kolanowyeh do 90°) konczynami dolnymi wykonuje zgi~cie grzbietowe stopy
Gdy przy zgi~tym kolanie defieyt ust~puje to skr6cenie dotyczyto tylko mi~snia
brzuchatego.
Gdy pomimo zgi~eia kolana defieyt zgi~eia grzbietowego stopy pozostaje, oznaeza to
skr6eenie zar6wno mi~snia brzuchatego, jak i ptaszezkowatego.
Kompensaeja: koslawienie pi~t, ch6d bez wtaseiwego przekolebania stopy
("eztapanie").
Opracowane przez mgr W Ostiak, lek P. Harasymczuk - Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii
Oziecifi'cej
MifzsiefJ pos/adkowv wie/ki - przykurcz powoduje ograniczenie zgi~cia staw6w
biodrowych.
Pacjent z pozycji lezqcej tyfem wykonuje siad prosty. Terapeuta stabilizuje konczyny
dolne.
Pojawienie si~ kyfotyzacji odcinka I~dzwiowego ("koci grzbiet") oznacza przykurcz
mi~~mia posladkowego wielkiego.
Stopniowo polecamy pacjentowi wykonac odwiedzenie w stawach biodrowych, az do
siadu rozkrocznego na kozetce i obserwujemy, w kt6rym momencie b~dzie on m6gf
przyjqc pozycj~ siedzqcq z prostym kr~gosfupem.
MiftsiefJ pos/adkowv sredni - przykurcz powoduje ograniczenie ruchu przywodzenia.
Pacjent w pozycji siedzqcej z opuszczonymi konczynami dolnymi wykonuje zafozenie
"nogi na nog~".
MiftsiefJ piersiowv wiftkszV - przykurcz powoduje deficyt zgi~cia stawu barkowego.
Pacjent w pozycji stojqcej tyfem do sciany wykonuje wnos ramion.
Test jest dodatni, gdy obserwujemy pogf~bianie si~ lordozy I~dzwiowej podczas
unoszenia konczyn g6rnych.
TECHNIKA CWICZEN ZNOSZACYCH PRZYKURCZE MI~SNI - RELAKSACJA
POIZOMETRYCZNA
Jest to technika relaksacji hipertonicznych mi~sni, kt6rej zadaniem jest
poprawa zakresu ruchu przez dynamiczne napi~cie przykurczonych mi~sni.
1. Hipertoniczny mi~sien ustawiamy biernie do momentu bariery stawianej
przez tkanki lub uczucia b6/u wynikajqcego z pociqgania przykurczonych
lub skr6conych mi~sni.
2. Gdy pacjent zgfasza b61 zatrzymujemy ruch. Pacjent wykonuje napj~cie
izometryczne (do 20% sify mi~snia) mi~snia hipertonicznego (okofo 10 s.)
w kierunku przeciwnym do stawianego przez terapeut~ oporu.
3. Na koniec skurczu izometrycznego pacjent wykonuje wdech i dfugi,
spokojny wydech, pozwalajqc maksymalnie rozluznic si~ mi~sniom.
4. Podczas rozluznienia terapeuta moze biernie zwi~kszyc zakres ruchu do
kolejnej bariery tkankowej.
Opracowane przez mgr W. Ostiak, lek. P. Harasymczuk - Katedra iKlinika Ortopedii i Traumatologii
DZieci?cej
Obiawv
pog+~bienie kyfozy piersiowej,
pog+~bienie lordozy szyjnej i I~dzwiowej (g+~bokose lordozy I~dzwiowej
mierzymy wypuszczajqc pion ze szczytu kyfozy piersiowej),
kqt kyfozy i lordozy - okreslany za pomocq plurimetru Ribsteina w strefach
przejsciowych C-Th, Th-L, L-S.
test Adamsa - ostro+ukowe niekorektywne zagi~cie kr~gosfupa wskutek
kostnego znieksztakenia kr~gosfupa,
w lezeniu przodem podczas unoszenia tufowia do gory oraz biernej korekcji
(ucisku na szczyt kyfozy) kyfoza piersiowa nie koryguje si~ (wada postawy w
postaci plec6w okrqgfych skoryguje si~),
w lezeniu ty+em:
" test Thomasa - dodatni,
" kqt podko/anowy - zmiejszony,
" zgi~cie grzbietowe stopy - ograniczone,
" unoszenie ramion do g6ry - ograniczone,
Stwierdzamy:
-7 skrocenie mi~sni biodrowo-I~dzwiowych, trojgfowych fydki, kulszowo-
goleniowych i piersiowych wi~kszych.
Wskazana relaksacja poizometryczna.
-7 Osfabienie mi~sni grzbietu, brzucha i posladk6w.
VVskazane wzmacnianie gorsetu GBP.
Celem /eczenia gorsetowego jest zmnleJszenie tempa progresji
znieksztakenia (wskazan do leczenia operacyjnego nie ma - pojemnose zyciowa
p+ucw chorobie nie zmniejsza si~, do/egliwosci b%wych nie ma).
Poczqtkowo zakfada si~ gorset gipsowy 2-krotnie na 4 tygodnie.
Potem gorset plastikowy przez oko+o 18 miesi~cy (do zakonczenia wzrostu) - 23
godz. na dob~.
Przed zafozeniem gorsetu przykurcze mi~sniowe powinny bye zlikwidowane.
W czasie leczenia gorsetowego pacjent wykonuje ewiczenia wzmacniana mi~sni
grzbietu
Po zakonczeniu wzrostu gorset odstawia si~ stopniowo: najpierw na 4 godziny
dziennie, potem na wi~cej. W ostatnim etapie gorset stosuje si~ tylko na noc.
Pacjenci, u kt6rych rozpoznano chorob~, a zakonczyli juz wzrost nie stosujq
gorsetu. Zaleca si~ nauk~ prawid+owej postawy, rozciqganie przykurczonych mi~sni
oraz wzmacnianie os+?bionych.
Opracowane przez mgr W. Ostiak, /ek. P. Harasymczuk - Katedra i K/inika Ortopedii i Traumatologil
Oziecif?cej
OCENA POPRAWNOSCI DOPASOWANIA GORSETU KOREKCY JNEGO
Prawidtowo dopasowany gorset ma:
indyWidualnie dobrane punkty nacisku na szczyt kyfozy, mostek, kosc
krzyzowq, dory biodrowe,
otwor na brzuch (powiktaniem gorsetu moze bye ostry brzuch: w wyniku
naciqgniE2cia i zacisniE2cia tE2tnicy krezkowej gornej moze dojse do zawafu i
ostrej martwicy jelita).
Opracowane przez mgr W Ostiak, lek. P Harasymczuk - Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii
Oziecir;;cej
Rozpoznanie i lokalizacj~ skoliozy w badaniu klinicznym umozliwia test Adamsa. Badany
poczqtkowo w pozycji stojqcej swobodnej, miednica musi bye na rawnym poziomie (kolce
biodrowe przednie game i tylne garne oraz szczyty talerzy biodrowych na rawnym pozlomie).
Chory powoli wykonuje skron turowia do przodu. Konczyny game powinny bye
rozluznione i swobodnie opadae lub bye zrozone jak do ptywania "strzarkq". W miar~
wykonywania skronu obserwujemy plecy, wykrywajqc rotacj~ kr~gaw w postaci garbu
zebrowego lub waru mi~sniowego w kr~gosrupie I~dzwiowym. Na tej podstawie rozpoznajemy
umiejscowienie i kierunek wygi~e pierwotnych. Oceniamy czy jedna strona plecaw jest na tym
samym poziomie co druga. Rozpoznana raznica oznacza' rotacje kr~gaw.
Wysokose garbu zebrowego i waru mi~sniowego oceniamy za pomocq dwach linijek
ufozonych prostopadle lub skoliometru Bunnela. Pomiaru nalezy dokonae w skronie, w miejscu
najwi~kszej deformacji, przykradajqc przyrzqd symetrycznie w stosunku do linii wyrostk6w
kolczystych. Inne miejsca dokonywania pomiaru skoliometrem:
I - gbrny kr~g piersiowy
II - srodkowy kr~g piersiowy
III - kr~gosrup I~dzwiowy lub piersiowo-I~dzwiowy
IV - miednica (kolce biodrowe tylne garne)
Skoliometrem mierzymy kqt rotacji turowia, nie kr~gaw.
Jezeli wynik wynosi yo - kierujemy do ortopedy,
jezeli 4, 5, 6° - obserwacja, powtarne badanie za 3-4 miesiqce,
jezeli 0, 1, 2, 3° - fizjologia.
Pion spuszcza si~ z wyrostka kolczystego C-7 i okresla si~ jego porozenie w stosunku do
szpary posladkowej lub srodka czworoboku podparcia. Dekompensacj~ klatki piersiowej mierzy
si~ przez spuszczenie pionu z fardu pachowego tylnego i okreslenie jego odlegrosci od obrysu
kr~tarza wi~kszego. Wartose dodatnia oznacza padanie pionu na zewnqtrz od kr~tarza, a
ujemna do wewnqtrz.
Skolioza jest skompensowana, gdy wygi~cie pierwotne ptynnie przechodzi w wygi~cia
wtarne - wyrawnawcze (proksymalne i dystalne), ktare Sq wystarczajqco wyksztakone, aby
rawnowazye wygi~cie grawne. Suma wartosci kqtowych wygi~e wyrawnawczych w przyblizeniu
rawna si~ wartosci kqtowej wygi~cia pierwotnego, a pion spuszczony z wyrostka kolczystego
C-7 pada w szpar~ posladkowq. Growa, obr~cz barkowa i miednica ustawione Sq nad sobq.
W okresie przedoperacyjnym gtownym zadaniem jest uruchomienie skoliozy (mobilizacja
tuk6w) w celu poprawy korektywnosci i zapewnienia lepszego wyniku operacyjnego. Uzyskae to
mozna przez zastosowanie autowyciqgu Cotre/a. Jest to wyciqg w pozycji lezqcej z PE2tlq
Glissona zaczepionq za 9towE2 i dynamometrem, okreslajqcym sitE2ciqgu. Przez zgiE2cie i
wyprost ko/an pacjent reguluje tE2sitE2.
(Zaczyna siE2od ciE2zarukilku kilogram6w do okoto 15-20
kg; max.50% masy ciata). Na poczqtku stosowania autowyciqgu mogq pojawie siE2bole lub
zawroty gtowy. Poleca siE2wtedy zmniejszyc obciqzenie. Wyciqg stosuje siE2okoto 2 tygodni
przed operacjq.
Cele autowyciqgu:
zwiE2kszenie mobilnosci krE2gostupa,
rozclqgnlE2cle krE2gostupa (torebek, wiE2zadet, przekroczenie wtasciwosci
...)
wiskoelastycznych tkanek, czyli przetrzymanie fazy maksymalnego napiE2cia i uzyskanie
rozciqgniE2cia,
kliniczny test bezpieczenstwa korekcji (przystosowanie siE2 rdzenia krE2gowego do
przewidywanej korekcji krE2gostupa,ocena ryzyka powiktan neurologicznych),
neuromobi/izacja - uruchomienie gatE2zimiE2dzyzebrowych i korzeni nerwowych, ktore Sq
unieruchomione w skrzywionym krE2gostupie,
przygotowanie psychologiczne do operacji.
TECHNIKA CWICZEN ANTYGRAWITACYJNYCH,
I AUTOKOREKCJI SYLWETKI
Celem zasadniczym tych cwiczen jest ksztattowanie wtasciwych wzorcow postawy (w
trakcie leczenia zachowawczego: korekcja postawy; w okresie pooperacyjnym: zmiana
nawyk6w zwiqzanych ze ztq postawq).
To wszelkie ewiczenia w pozycjach antygrawitacyjnych (6wiczenia Dobosiewicz w klE2ku
prostym, siadzie prostym i skulnym oraz pozycji stojqcej). Mozna do nich wykorzystae
przedmioty potozone na gtowie (ksiqzkE2lub woreczek). Wskazane jest wykonywanie ich przed
lustrem, aby pacjent m6gt widziee i skorygowae wszystkie CZE2sci Po korekcji postawy
ciata.
dziecko spaceruje i powraca przed lustro, by sprawdzie, czy utrzymuje prawidtowq postawE2lub
ewentualnie jq skorygowac. Wazne, by nie wysuwae gtowy, barki muszq bye na rownym
poziomie, posladki napiE2te,brzuch wciqgniE2tyi napiE2ty,topatki sciqgniE2te.
W cwiczeniach ksztattujqcych wtasciwe wzorce postawy wazny jest tez trening
propriocepcji (wykorzystanie ewiczen na zmiennym, ruchomym podtozu).
W ewiczeniach autokorekcji postawy wykorzystuje siE2tez techniki z metody PNF - kt6re
m.in. umozliwiajq zwiE2kszenie napiE2ciamiE2sniowego w celu uswiadomienia poprawnej pozycji
ciata w przestrzeni.
Cele: - poprawa stabilizacji,
torowanie odruch6w r6wnowaznych,
stymulacja miE2sniantygrawitacyjnych.
Radiogramy te wykonuje siE2 pozycji stojqcej /ub lezqcej. Celem jest:
w
ocena korektywnosci skoliozy,
zaplanowanie optymalnej korekcji operacyjnej.
POST~POWANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE U DZIECKA Z CHORYM
STAWEM BIODROWYM
Definicja: Patologiczne relacje miedzy gfowq kosci udoweJ a panewkq stawu
blodrowego
Formy
1 dysplazJa panewki i blizszego konca kosci udowej
2. podwichniE2cie
3. zwichniE2cie
Najistotniejszym czynnikiem wpfywajqcym na ksztah panewki jest obecnose w niej
gtowy kosci udoweJ
Zwich nlE2cie:
1. wrodzone - powstaje w pierwszych miesiqcach zycia pfodowego (gfowa kosci
udowej nie ksztahuje panewki)
2. rozwojowe okres noworodkowy niemowlE2cy (panewka dobrze
uksztahowana)
Czynniki ryzyka:
1. pfee zenska
2. potozenie miednicowe
3. dodatni wywiad rodzinny
4. efekt ciasnoty wewnqtrzmacicznej, ciqza u pierwiastki, duza masa
urodzeniowa dziecka, matowodzie
5. obecnose innych deformacji pfodu (np.: krE2cz szyi, stopa konsko-szpotawa,
przywiedzenie przodostopia)
Objawy:
1. u noworodka
" objaw Ortolaniego - prowokacja repozycji (moze bye ujemny w stabilnych
zwichniE2ciach)
" objaw Barlowa- prowokacja zwichniE2cia (moze bye ujemny w stablinych
zwichniE2ciach)
" symetria fafd6w udowych i pachwinowych
" asymetria ew. ograniczenie odwiedzenia w stawach biodrowych przy
konczynach zgiE2tych w stawach biodrowych i kolanowych
<10 objaw pompowania
(II skr6cenie konczyny dolnej
" objaw Galleazziego
2. u niemowlE2cia
" asymetria ew. ograniczenie odwiedzenia konczyn dolnych w stawach
biodrowych
" " poszerzenie obrys6w zwichniE2tego stawu
" asymetria fatdow pachwinowych
" krE2tarzwiE2kszypowyzej linii Roser-Nelatona
" hyperrotabilitas - nadmierne ruchy rotacyjne
" brak gtowy w panewce w badaniu palpacyjnym
" nierownosc konczyn dolnych (dodatni objaw kolanowy)
" objaw pompowania
3. u dziecka chodzqcego
" opoinienie rozPoczE2ciechodzenia
I) krE2tarzwiE2kszypowyzej linii Roser-Nelatona
" skrocenie konczyny dolnej
" hyperrotabilitas
" brak gtowy w panewce w badaniu palpacyjnym
" nierownosc kkd
" hiperlordoza lE2diwiowa
" utykanie, chod kaczkowaty
" objaw Trendelenburga - opadanie miednicy na stronE2 zdrowq przy
staniu na jednej konczynie po stronie zwichniE2cia
" objaw Duchenne'a - w tejze pozycji proba zrownowazenia przez
przeniesienie srodka ciE2Zkosciciata ponad zwichniE2ty staw biodrowy, a
tym samym przechylenie tutowia w stronE2zwichniE2cia
Badanie USG - wczesna diagnoza, klasyfikacja wg Grafa - mozliwe do 1 roku zycia
Badanie rtg - zazwyczaj po 3 miesiqcu zycia, ale moze bye wczesniej, zwtaszcza w
przypadku zwichniE2cia lub w trakcie leczenia zwichniE2cia.
Szerokie pieluszkowanie NIE JEST LECZENIEM. Jest to profilaktyka zwichniE2cia w
okresie noworodkowym (zabezpiecza 9towE2kosci udowej przed przemieszczeniem)
Przy klinicznych i USG objawach niestabilnosci stawu stosowanie tagodnego
przyrzqdu zgiE2ciowo-odwodzqcego, gtownie szelek Pavlika, ktore utrzymujq stawy
biodrowe w zgiE2ciuok. 110° i w odwiedzeniu ok. 50°. Stosowanie przez 6 tygodni;
skutecznosc do 6 miesiqca zycia.
Rola fizjoterapeuty - dopasowanie wtasciwego rozmiaru szelek oraz zwrocenie I
I uwagi na ewentualne btE2dy zaktadaniu.
w
L .__~. __.. _
_....
Jezeli brak stabilnej repozycji po 6 tygodniach to mozna:
" zastosowac poduszkE2Frejki,
" wykonac zamkniE2tq repozycjE2 z unieruchomieniem w opatrunku gipsowym na
6+6 tygodni. Po tym czasie stosowanie ortezy odwodzqcej przez 12 tygodni 23
godz./dobE2.
Przeciwwskazaniem do stosowania przyrzqd6w odwodzqcych Sq
niestabilnosci spowodowane zaburzeniem bilansu miE2sniowego w przebiegu
mielodysplazji, MPD, a takze w nastE2pstwieropnego zapalenia stawu biodrowego jak
i przy nadmiernej wiotkosci stawu np. w przebiegu choroby Ehlersa-Danlosa.
grE2:
" wyciqg ponad growq - over head (6 tygodni ze stopniowo zwiE2kszajqcym siE2
zgiE2ciem i odwiedzeniem kkd w stawach biodrowych) jako przygotowanie
tkanek miE2kkich do zamkniE2tej repozycji (poszerzonej ewentualnie 0
miotomiE2przywodziciela drugiego)
" przy przeszkodzie tkanek miE2kkich- otwarta repozycja ok. 6 miesiqca zycia.
1. Wyciqg over head, a po nim zamkniE2ta repozycja z ew. miotomiq
przywodziciela drugiego
2. Po 12 miesiqcu zycia leczenia operacyjne (otwarta repozycja + osteotomia
miE2dzykrE2tarzowa detorsyjno - waryzujqca ze skr6ceniem trzonu kosci
udowej+osteotomia transiliakalna miednicy wg Degi z wykorzystaniern
przeszczep6w kostnych z kosci udowej).
PostE2powanie pooperacyjne: opatrunek gipsowy biodrowy 6 tygodni w
odwiedzeniu i rotacji wewnE2trznej operowanej konczyny, po ocenie klinicznej i rtg
przeclE;?cie
opatrunku na korytko stosowane na noc i do transportu, w czasie dnia.
I I
I I
I Rola fizjoterapeuty - cwiczenia zwiE;?kszajqce zakres ruch6w operowanej i
konczyny w stawie biodrowym (opr6cz ruchu przywiedzenia i rotacji zewnE2trznej).!
I
I 12-20 tydzien po operacji: nauka chodzenia ze stopniowym obciqzaniem
! operowanej konczyny.
I Dziecka do 5-6. roku zycia nie uczymy chodzenia 0 kulach - grozi to
Iprzewroceniem siE;?i zramaniem nie w perni zrosniE;?tej konczyny. Do czasu I
II uzyskania zrostu kostnego dziecko nie chodzi.
L . _
Leczenie operacyjne: otwarta repozycja +osteotomia miE;?dzykrE;?tarzowa
detorsyjno-waryzujqca ze skr6ceniem trzonu kosci udowej+osteotomia transiliakalna
miednicy wg Degi z wykorzystaniem przeszczep6w kostnych z kosci udowej.
PostE;?powaniepooperacyjne - patrz wyzej.
Definicja: zmniejszenie kqta szyjkowo- trzonowego kosci udowej
CZE2stosc1/20 000
Etiologia:
" Zaburzenie rozwoju chrzqstki wzrostowej w obrE2bie szyjki kosci udowej w
okresie pfodowym (dysplazje chrzE2stnokostne)
" W zyciu pozapfodowym najczE2sciej z powodu uszkodzenia chrzqstki
wzrostowej w nastE2pstwie ropnego krwiopochodnego zapalenia, rzadziej w
nastE2Pstwie nadmiernego obciqzania oraz dziafania miE2sni w chorobach
zaburzajqcych metabolizm tkanki kostnej.
Objawy:
1. ch6d ko/ebiqcy
2. skr6cenie kd w wadzie jednostronnej
3. dodatni objaw Trende/enburga i Duchenne'a
4. ograniczenie odwiedzenia konczyn dolnych w stawach biodrowych
5. hiperlordoza lE2dzwiowa
6. wysokie ustawienie krE2tarzawiE2kszego
Rola fizjoterapeuty- podobna jak po operacyjnym leczeniu wrodzonego zwichniE2cia
stawu biodrowego
Etiologia: niejasna, najczE2sciej powiqzana z przebytq infekcjq wirusowq /ub
bakteryjnq dr6g oddechowych.
CZE2scieju chfopc6w, wiek okafo 6 lat
Objawy:
1. objawy jednostronne, ustE2pujqCepo ki/ku dniach
2. ostry b6/ (biodra lub kolana) powodujqcy utykanie oraz ograniczenie
ruch6w kd w stawie biodrowych
3. podwyzszona ciepfota ciafa - do 38°C
4. ustawienie konczyny w tzw. pofozeniu Boneta, tzn. odwiedzeniu i rotacji
zewnE2trznej
5. wzmozone napiE2ciemiE2sni b6/owe
-
6. ograniczenie odwiedzenia i rotacji wewnE2trznej
RTG: projekcja ap i osiowa s10biodrowych
- zeslizg nasady do przysrodka i do tytu
- objaw Kleina-Trethowana (objaw stycznej do g6rnej krawE2dzi szyjki, kt6ra
normalnie odcina fragment gtowy)
- odwapnienie nasady
- objaw Capenera-Durbina - brak wewnqtrzpanewkowej cZE2sci
szyjki
- obnizenie wysokosci nasady
Historia naturalna:
- Nie wszystkie zfuszczenia Sq objawowe
- Wok. 30 % zfuszczenia drugostronne
- Wczesne zmiany zwyrodnieniowe
- Subkliniczne postacie prowadzq do powstania deformacji blizszego konca kosci
udowej typu rE2kojescipistoletu
Cele leczenia:
1. stabilizacja nasady wzglE2demprzynasady i uniemozliwienie dalszego zeslizgu
2. stymulacja wczesnego zarosniE2ciachrzqstki nasadowej
3. w przypadkach z duzym przemieszczeniem odtworzenie stosunk6w
anatomicznych celu przywr6cenia prawidtowej funkcji stawu
Leczenie operacyjne:
1. stan przedzfuszczeniowy i zfuszczenie mafe - stabilizacja szyjkowo-gfowowa in
situ - opatrunek miE2kki,chodzenie w 2 dobie po operacji
2. zfuszczenia umiarkowane - stabilizacja in situ lub osteotomia pod- lub
miE2dzykretarzowa.
PostE2powanie pooperacyjne - opatrunek gipsowy biodrowy 6 tyg., po ocenie
klinicznej i rtg przeciE2cie opatrunku na korytko stosowane na noc i do transportu, w
czasie dnia
3. zfuszczenia duze - osteotomia pod- lub miE2dzykrE2tarzowa alba osteotomia
podgfowowa szyjki kosci udowej. PostE2powanie pooperacyjne j.w.
RTG: prawidfowe
Badania laboratoryjne: leukocytoza do 20, rzadko podwyzszone CRP
1. ZAKAZ CHODZENIA
2. Wyciqg posredni za obie konczyny dolne w niewielkim zgiE2ciu, odwiedzeniu
rotacji zewnE2trznej (obnizenie cisnienia pfynu w stawie) z niewielkim obciqzeniem.
Cel: rozluz:nienie miE2sni i unieruchomienie dziecka w f6zku
3. NLPZ ( dzieci tylko naproksen lub Ibufen)
Etiologia: nieznana, zaburzenia naczyniowe 0 r6znorodnej etiologii sprzE2zone
z okresem intensywnego wzrostu ciafa na dfugosc.
Wiek: 4-8 lat
Chfopcy 4 x cZE2sciej niz dziewczynki
.Objawy:
1. utykanie
2. b61 po dfuzszym skakaniu i bieganiu (rzadko ostry) kolana, uda lub w pachwinie
3. ograniczenie odwiedzenia i rotacji wewnE2trznej
4. wyszczuplenie konczyny posladka - OSzczE2dzanie
5. skr6cenie konczyny dolnej
6. dodatni objaw Trendelenburga
Rtg fazy choroby:
1. martwicy - podraznienie tk. miE2kkich
2. fragmentacji
3. naprawy (reossyfikacji) - zaburzenia ksztaftu gfowy szyjki jako wypadkowa
dziafania sif mechanicznych i proces6w naprawczych
4. wygojenia - faza statyczna
Czynniki niekorzystne:
" Pfec zenska
" Wiek powyzej 8 lat
" ZajE2cie przynasady w rtg
" Niezbornosc stawu
" Przedfuzony okres trwania choroby
" Przedwczesne zamkniE2cie chrzqstki wzrostowej
Cele leczenia:
1. obnizenie wzmozonego cisnienia wewnqtrzstawowego w 1 okresie choroby
2. zapewnienie wfasciwego modelowania gfowy w 2 i 3 okresie choroby
3. utrzymanie zbornosci stawu i dobrego pokrycia gfowy przez panewkE2
Leczenie:
1. ODCIAlENIE KONCZYNY do ukonczenia przebudowy, chociaz wg niekt6rych
autor6w mfodsze dzieci z dobrym zakresem ruchu i kongruentnym stawem mogq
obciqzac konczynf;?
2. przy ograniczeniu zakresu ruch6w w fazie 1 wyciqg posredni w niewielkim zgif;?ciu,
odwiedzeniu i rotacji zewnf;?trznej do 6 tyg.
I Rola fizjoterapeuty - cyviczenia zwif;?kszajqce zakres ruch6w konczyn dolnych w
~tawach biodrowych. Cwiczenia zwif;?kszajqce siff;? mif;?sni konczyn dolnych.
I
I Cwiczenia rekreacyjne kompensujqce brak aktywnosci zwiqzanej z zakazem
I chodzenia - rower, pfywanie.
I
3. U dzieci starszych, najczf;?sciej powyzej 7 r. Z. leczenie operacyjne - (osteotomia
podkrf;?tarzowa + osteotomia transiliakalna miednicy wg Degi).
Postf;?powanie pooperacyjne - opatrunek gipsowy biodrowy 6 tyg., po ocenie
klinicznej i rtg przecif;?cie opatrunku na korytko stosowane na noc i do transportu, w
czasie dnia
Rola fizjoterapeuty - cwiczenia zwif;?kszajqce zakres ruch6w operowanej konczyny I
w stawie biodrowym (opr6cz ruchu przywiedzenia i rotacji zewnf;?trznej). Po 12
tygodniu po operacji nauka chodzenia z odciqzaniem operowanej konczyny.
Obciqzanie po ok. 6 miesiqcach. I
Definicja: Polega na przemieszczeniu sif;? nasady - gfowy kosci udowej
wzglf;?dem przynasady - szyjki kosci udowej bez zaistnienia uchwytnych czynnik6w
sprawczych. Jest to choroba og6lnoustrojowa, polega na zaburzeniu budowy makro-
i mikroskopowej chrzqstek nasadowych, prowadzqcym do obnizenia ich spoistosci;
objawia sif;?jednomiejscowo w obrf;?bieblizszego konca kosci udowej.
CZf;?stoscwystE2powania 2/100 000; 0 / Ä„ = 2,4 / 1; 0 ok. 12-16 lat, Ä„ ok.10-14 lat.
Nigdy nie wystE2puje u dziewczqt po menarche.
Objawy:
1. b61w stawie biodrowym lub kolanowym lub w udzie
2. utykanie
3. ograniczenie rotacji wewnE2trznej i odwiedzenia
4. przykurcz w rotacji zewnE2trznej i przywiedzeniu
5. dodatni objaw Drehmanna - zgiE2ciew biodrze z jednoczesnym odwiedzeniem i
rotacjq zewnE2trZnq