ZASADY USTALANIA CEN
NOŚNIKÓW ENERGII
� Wojciech Suwała WEiP AGH
Nieco teorii
Podstawowe prawo
przychody e" koszty
Nieco teorii
Podstawowe prawo
przychody = ilość sprzedana *cena
koszt= ilość wyprodukowana*koszt
jednostkowy
Nieco teorii
Podstawowe prawo
ilość sprzedana *cena
e"
ilość wyprodukowana*koszt jednostkowy
Nieco teorii
Podstawowe prawo
jeżeli: ilość sprzedana =ilość wyprodukowana
cena
e"
koszt jednostkowy
Nieco teorii
Podstawowe prawo
jeżeli: ilość sprzedana =ilość wyprodukowana
cena e" koszt jednostkowy
Nieco teorii
Podstawowe prawo
cena e" koszt jednostkowy
Jaki koszt?
Koszty jako podstawa formowania cen
Rynek konkurencji doskonałej:
cena
e"
koszt krańcowy
Koszty jako podstawa formowania cen
Rynek konkurencji doskonałej:
cena e" koszt krańcowy krótkoterminowy
koszt krańcowy krótkoterminowy
=
koszt zmienny
Koszty jako podstawa formowania cen
Rynek konkurencji doskonałej:
cena e" koszt krańcowy krótkoterminowy
=
koszt zmienny
RYNKI DOSTAW NATYCHMIASTOWYCH
spot markets
Export węgla
Koszty jako podstawa formowania cen
Rynek konkurencji doskonałej:
cena e" koszt zmienny
INNE RYNKI?  NEGOCJACJE/REGULACJE
ZALEŻY OD TYPU PRZEDSI
BIORSTWA
(OKREŚLENIE RACJONALNYCH GRANIC CEN)
Kształtowanie się kosztów elektrowni w czasie
(bez wpływu wielkości produkcji )
K
ELEKTROWNIA
REMONT MODERNIZACJA
t
Kształtowanie się kosztów kopalni w czasie
(bez wpływu wielkości produkcji )
TREND WZROSTU z POWODU
K
SCZERYPYWANIA ZASOBÓW
ODBUDOWA
ZDOLNOŚCI
PRODUKCYJNEJ
t
Koszty jako podstawa formowania cen
CENA=KOSZT KRAC
COWY
dla długiego okresu :
koszt krańcowy krótkookresowy
+ koszt przyrostu/ utrzymania zdolności produkcyjnej
+ koszty zarządu
= koszt średni
15
Koszty jako podstawa formowania cen
KOSZT KRAC
COWY  DA
UGOOKRESOWY
elektrownie, kopalnie
Obliczany jako koszt średni długoterminowy:
zdyskontowana suma kosztów bieżących i kapitałowych
zdyskontowana suma produkcji
16
Koszty jako podstawa formowania cen
KOSZT KRAC
COWY  DA
UGOOKRESOWY
elektrownie, kopalnie
Obliczany jako koszt średni długoterminowy:
T
o -�t
��(K +� I )*(1+� r)
t t
t=�1
LRMC =�
T
-�t
��Q *(1+� r)
t
t=�1
17
Koszty jako podstawa formowania cen
Obliczany jako koszt średni długoterminowy:
T
o -�t
��(K +� I )*(1+� r)
t t
t=�1
LRMC =�
T
-�t
��Q *(1+� r)
t
t=�1
LRMC  koszt krańcowy długoterminowy,
Kot - Koszty operacyjne, zarządu, &
It - Koszty inwestycyjne
Qt - Wielkość produkcji
r - stopa dyskonta
t - indeks czasu
T - horyzont analizy (czas życia)
18
Kształtowanie się kosztów w czasie
PRZESYA
WYSOKONAPI
CIOWY
K DYSTRYBUCJA
RUROCI
GI
TC
PRZYROST
ZDOLNOŚCI
MC
PRZESYA
OWEJ
t
Koszty jako podstawa formowania cen
przesył, dystrybucja, rurociągi
KOSZT KRAC
COWY - DA
UGOOKRESOWY
Według kosztu przyrostu :
zdyskontowana suma przyrostu kosztów
bieżących i kapitałowych
zdyskontowana suma przyrostu produkcji
20
Koszty jako podstawa formowania cen
przesył, dystrybucja, rurociągi
Według kosztu przyrostu (average incremental cost):
KOSZT KRAC
COWY - PRZYROSTOWY
-�1
T
ł�*��(1+� r)t ł�
O '-�1
-� KOt ) +� I
����(K
�� ��
t+�t ' t+�t '
���� ����
t '=�1
AICtT =�
-�1
T
'-�1
����(Q -� Qt )ł�*��(1+� r)t ł�
�� ��
t+�t '
���� ����
t '=�1
21
Koszty jako podstawa formowania cen przesył, dystrybucja, rurociągi
-�1
T
Według kosztu przyrostu
O '-�1
����(K -� KOt ) +� I ł�*��(1+� r)t ł�(average incremental cost)
�� ��
t+�t ' t+�t '
���� ����
t '=�1
AICtT =�
-�1 pomiędzy momentem : t a T
T
'-�1
����(Q -�Qt )ł�*��(1+� r)t ł�
�� ��
t+�t '
���� ����
t '=�1
AICTt  koszt krańcowy przyrostowy, dla okresu t - T
Kot - Koszty operacyjne
It - Koszty inwestycyjne
Qt - Wielkość produkcji
r - stopa dyskonta
t , t - indeks czasu
T - horyzont analizy
22
Ceny sprzedającego
Powyższe koszty określają poziom cen jaki
powinien uzyskać sprzedający aby być
efektywnym ekonomiczne
Ceny z punktu widzenia kupującego
Jaką cenę może zapłacić kupujący za produkt
(np. elektrownia za węgiel)?
koszt zakupu produktu + inne koszty d" przychód
koszt zakupu produktu d" przychód - inne koszty
(koszt zakupu węgla d" wartość sprzedaży energii elektrycznej  koszty poza paliwowe)
Cena netback
Cena netto   ciągniona wstecz
(dla elektrowni  np. cena węgla)
cena węgla d"
przychody ze sprzedaży energii elektrycznej - koszty poza paliwowe
ilość węgla
25
Ceny netback
Cena netto   ciągniona wstecz
Rt -� Kb,t
pwt Ł�
,
Qwt
,
pw,t - cena net back, maksymalna cena za produkt
Rt - przychód (revenue),
Kb,t - inne koszty = całkowite minus koszty zakupu dobra w,
Qw,t - zakup dobra w.
26
Ceny parytetowe
Cena produktu alternatywnego
Parytet importowy
cena krajowa + koszt dostawy do odbiorcy
=
cenie importu+ koszt dostawy do odbiorcy
np. cena węgla importowanego u odbiorcy;
jeżeli cena taka będzie mniejsza od krajowej (z kosztem dostaw) to odbiorca kupi produkt
importowany
27
PARYTET
GDAC
SK
IMPORT z
IMPORTOWY
portów ARA
W
GLA
z GZW
IMPORT z ROSJI
TERESPOL
GZW
Ceny parytetowe
Cena produktu alternatywnego
Parytet eksportowy
cena krajowa
=
cena eksportu - koszt dostawy do odbiorcy
np. cena węgla w eksporcie (na granicy) minus koszt dostawy do granicy;
jeżeli cena taka będzie większa od krajowej to producent będzie produkt eksportował a nie
sprzedawał odbiorcom krajowym
29
Ceny parytetowe
Cena produktu alternatywnego
Parytet substytucyjny
cena produktu = cenie substytutu
cena jednostki energii dla różnych nośników
np. cena węgla i gazu;
istotne w długim terminie gdy możliwa jest zamiana paliwa czyli praktycznie
technologii
30
RACJONALNY POZIOM CEN
Cena
Obszar negocjacji
cenowych,
każda cena z tego
obszaru jest
akceptowalna dla
obu stron,
sprzedającego i
kupującego
parytet
eksportowy
Ilość, czas
31
Inne parytety
RACJONALNY POZIOM CEN
Cena
Kupujący wybiera
produkt z importu
Obszar negocjacji
cenowych
parytet
eksportowy
Ilość, czas
32
Inne parytety
RACJONALNY POZIOM CEN
Sprzedający
Cena
preferuje eksport,
bo daje wyższy
przychód
parytet
eksportowy
Ilość, czas
33
Inne parytety
CENY DWUPOZIOMOWE
two tier prices
Cena
Producent preferuje
eksport , bo daje wyższy
przychód, ale może
zostać zmuszony przez
regulatora do sprzedaży
krajowej po cenie
wynikającej z kosztu.
Ponadto produkcja
może być większa niż
popyt eksportu
np. węgiel w Afryce
Południowej
Ilość, czas
uwagi końcowe - pewne podsumowanie
" Tylko w konkurencji doskonałej rynek kształtuje ceny
" Dla innych rynków cena jest wynikiem negocjacji lub regulacji (monopol
naturalny)
" Sprzedający i kupujący znają granice racjonalnych cen
" Dla sprzedającego - koszt krańcowy długoterminowy, parytet
eksportowy
" Dla kupującego - cena netback, ceny parytetowe
" Granice tworzą obszar racjonalnych cen
35
PRAKTYKA
PRAKTYKA
Na poziom cen wpływa wiele innych czynników,
takich jak poziom popytu, wrażliwość odbiorców
na zmiany cen (elastyczność cenowa popytu)
możliwości importu i eksportu, rodzaj kontraktu,
regulacje środowiskowe, . . .