Beck, Freeman, Davis 'Terapia poznawcza zaburzeń osobowości'
ROZDZIAA
7  OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA I SCHIZOTYPOWA
OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA
" brak związków międzyludzkich oraz całkowita na nie obojętność,
" utrwalony wzorzec wycofania z relacji,
" na terapię zgłaszają się często jako osoby odizolowane i samotne (nie dążą do kontaktów z
innymi i czerpiÄ… niewiele satysfakcji z kontaktu),
" większość czasu spędzają w samotności,
" wyraz
nie ograniczona zdolność okazywania emocji,
" wydajÄ… siÄ™ powolni i letargiczni
" mowa wolna, monotonna, głos pozbawiony ekspresji,
" rzadko okazują zmiany nastroju i rzadko wspominają o silnych emocjach w rodzaju złości
czy radości,
" często wybierają zawody, które nie wymagają od nich kontaktu z opinią publiczną czy
kolegami,
" nie starają się wypracować bliskich związków natury seksualnej czy platonicznej,
" ze względu na ich powolny i luz
ny styl interakcji inni udzie często oddalają się od nich lub
ich ignorują--->a to jeszcze bardziej degeneruje ich niewielkie umiejętności społeczne,
KRYTERIA DIAGNOSTCZNE wg DSM-IV (kopiuj-wklej z książki)
A. Utrwalony wzorzec wycofania z relacji społecznych wraz z ograniczonym zakresem ekspresji emocjonalnej
w sytuacjach interpersonalnych , który pojawia się we wczesnej dorosłości i ujawnia w różnych kontekstach, na
co wskazują co najmniej cztery spośród następujących kryteriów:
1. jednostka nie pragnie bliskich relacji z innymi ludz
mi, ani nie znajduje w nich przyjemności, co dotyczy
także relacji rodzinnych;
2. niemal zawsze wybiera zajęcia w samotności;
3. o ile w ogóle wykazuje zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi z inna osobą, to jest ono
niewielkie;
4. niewiele zajęć sprawia jej przyjemność, o ile w ogóle ją znajduje;
5. nie ma bliskich przyjaciół ani powierników poza krewnymi pierwszego stopnia;
6. sprawia wrażenie obojętnej na pochwały i krytykę ze strony innych;
7. objawia chłód emocjonalny, spłycenie uczuciowości lu wycofanie emocjonalne.
B. Nie pojawia się wyłącznie w czasie trwania schizofrenii, zaburzeń nastroju z cechami psychotycznymi lub
innego zaburzenia psychotycznego i nie wiąże się bezpośrednio z fizjologicznymi następstwami ogólnego stanu
zdrowia fizycznego.
Uwaga: jeśli kryteria są spełnione przed wystąpieniem schizofrenii, do rozpoznania należy dodać
 przedchorobowe , np.:  schizoidalne zaburzenie osobowości (przedchorobowe)
RYS HISTORYCZNY
" Zaburzenie jako kategoria zmienia się od 100 lat (na pewno będzie na egzaminie;-))
" Określenie schizoidalny najprawdopodobniej wymyślił Manfred Bleuler; schizo-wskazuje
na związek znaczeniowy z rozszczepieniem , idalny- znamionuje podobieństwo do czegoś.
" Campbell (1981)  osob. schizoidalna przypomina  podział, rozdzielenie lub
rozszczepienie osobowości typowe dla schizofrenii , uważał, że zachowanie schizoidalne
może być genetycznie uwarunkowaną trwałą podatnością na schizofrenię, bądz
przejawiać
się u osób, które częściowo się z niej wyleczyły
" Kraeplin (1913)  stwierdził, że osoby schizoidalne są podobne do schizofreników (wielu
ówczesnych specjalistów uważało, że wzorzec zachowania osobowości schizoidalnej to
jakby faza poprzedzajÄ…ca schizofreniÄ™),
" DSM traktuje w swych kryteriach osoby schizoidalne jako tych, którzy żywią przekonania
podtrzymujące egzystencję w trwałej społecznej izolacji,
" Kretschmer (1936)  3 podtypy
ć% sztywny, oficjalny i poprawny w sytuacjach społecznych, a jednocześnie
wykazuje żywą świadomość wymogów społecznych,
ć% ekscentryczny odludek, którego nie obchodzą konwenanse społeczne bądz

jest ich nieświadomy,
ć% osoba krucha, delikatna, niezmiernie wrażliwa.
" Millon i Davies (1996)  4 odmiany (Millon proponuje różne metody terapeutyczne w
odniesieniu do poszczególnych podtypów):
1. Pozbawiona uczuć- beznamiętna, obojętna, pozbawiona wrażliwości,
chłodna, nieczuła, nieporuszona, apatyczna, przygaszona, niepobudliwa,
niewzruszona, zimna, wszystkie emocje wyciszone.
2. Oddalona  trzyma się na dystans, jest odległa, niedostępna, samotna,
odizolowana, bezdomna, oderwana, odosobniona, przemieszcza siÄ™ bez celu,
marginalnie aktywna.
3. Apatyczna  zgłasza się na terapię z wyraz
ną inercją oraz zaniżonym
poziomem aktywacji; z natury flegmatyczna, letargiczna, znużona, ociężała,
gnuśna, wyczerpana i osłabiona.
4. Bez osobowości  jest oderwana od innych i od siebie, postrzega siebie jako
obiekt bezcielesny bÄ…dz
odległy, uważa ciało i umysł za rozdzielne,
rozszczepiona, niezwiązane, rozłączne i odsunięte.
BADANIA I DANE EMPIRYCZNE
" badania Scrimaliego i Grimaldi (1996) dowodzą istnienia określonych odrębnych wzorców
wzbudzenia układu autonomicznego, procesów przetwarzania informacji oraz więzi w
trzech grupach:
" pacjentów ze zdiagnozowaną schizofrenią,
" pacjentów ze zdiagnozowanymi zaburzeniami osobowości grupy A
" w grupie kontrolnej
Na podstawie danych opracowali odrębne wytyczne dotyczące terapii poznawczej osób ze
zdiagnozowaną schizofrenią oraz pacjentów z rozpoznanym zaburzeniem osobowości grupy
A.
" Wg nich terapię poznawczą w leczeniu pacjentów z zaburzeniami osobowości grupy A da
się skutecznie zastosować przy użyciu metod komunikacji werbalnej oraz technik
restrukturyzacji poznawczej. Jednakże terapia powinna też zawierać inne techniki np.;
strategie rozwoju umiejętności społecznych itp
DIAGNOZA RÓŻNICOWA
" Osobowość schizoidalna a zanurzenie urojeniowe, schizofrenia i zaburzenia nastroju z
cechami psychotycznymi  aby w kontekście tych diagnoz można było dodatkowo
rozpoznać os. schizoid. Zaburzenie osobowości musi być obecne przed wystąpieniem
objawów psychotycznych i musi się utrzymać kiedy objawy te ustępują.
" Osobowość schizoidalna a osobowość unikająca  Pacjenci z osobowością unikającą
uciekają od bliskich relacji, powodowani lękiem przed odrzuceniem bądz
krytykÄ…. Osoby
schizoidalne również mogą bać się odrzucenia i krytyki, ale nie odczuwają chęci tworzenia
bliższych związków, a zatem narzucona sobie samotność wydaje się przysparzać mniej
problemów.
" Osobowość schizoidalna a łagodna postać autyzmu i zespołu Aspergera  Diagnoza
różnicowa jest tu szczególnie zindywidualizowana, stąd warto uwzględnić konsultację ze
specjalistami w dziedzinie osobowości schizoidalnej oraz autyzmu i zespołu Aspergera.
KONCEPTUALIZACJA
" Często w ich doświadczeniach obecne są motywy młodzieńczych prześladowań i odrzucenia
przez rówieśników,
" Nierzadko miały poczucie, że są postrzegane jako odmienne od pozostałych  bliższych
sobie członków rodziny lub w jakiś sposób umniejszane w porównaniu z nimi.
" Innych postrzegają jako nieprzyjaznych i nieprzydatnych, a interakcje społeczno-
towarzyskie jako trudne i nieszczÄ…ce.
" Często następuje u nich rozwój określonych zasad i założeń, które mają im zapewnić
 bezpieczeństwo
STRATEGIE I METODY LECZENIA
" Strategia współpracy
ć% P ma problem z zaangażowaniem się w relację terapeutyczną opartą na współpracy
ć% Przekonania P o sobie i interakcjach z otoczeniem odbiją się na relacji interpersonalnej z
terapeutÄ….
ć% (W przykładzie z książki gdzie P obawia się terapii, gdyż okazałoby się, że odkryłaby
ona jego wady- T omawia wady i zalety terapii, a następnie wady i zalety decyzji
odwrotnej.)
ć% Negocjowanie wspólnej listy problemów i celów -
" może również przysporzyć trudności w pracy ze schizoid.,
" T pyta P o kłopotliwy aspekt doświadczenia-->gdyż stanowisko P może odbiegać
od oczekiwań T,
" W pracy nad listą celów informacje uzyskuje się od pacjenta poprzez współpracę
i dialog sokratejski,
ć% Reakcje T wobec P -
" sytuacja gdy T dąży do bliskich relacji, a P schizoidalny który z racji swych
przekonań ucieka od relacji może budzić u T silne reakcje emocjonalne
" Wybrane metody interwencji- analiza przekonań, rozważenie dostępnych argumentów,
alternatywnych interpretacji, eksperymenty behawioralne (nie było w tekście podanych
metod jako takich tylko opis całego przypadku)
" Ponowna interpretacja przekonań kluczowych
ª% metafora stronniczoÅ›ci Padeskyego- pomocna do wyjaÅ›nienia mechanizmu, w
którym stronnicze przetwarzanie informacji podtrzymuje negatywne przekonania o
sobie mimo dostępności dowodów świadczących przeciwko nim
UTRZYMYWANIE POST
PÓW (właściwie cały punkt w książce to przykład)
" plan utrwalenia korzystnych zmian- blueprint
OSOBOWOŚĆ SCHIZOTYPOWA
" Podobieństwem os. schizoidalnej i schizotypowej jest wycofanie z relacji,
" U os. schizotypowej dodatkowo jest też tendencja do doznawania objawów psychotycznych
oraz pewne charakterystyczne, osobliwe zachowania,
" U schizotypów silne poczucie dyskomfortu w bliskich związkach,
" ograniczona umiejętność tworzenia bliskich związków
" zniekształcenia poznawcze bądz
percepcjne i ekscentryczne zachowania,
" nierzadko obecność doznań psychotycznych na poziomie subklinicznym (np. podejrzliwość,
przekonanie, o tym że inni chcą go skrzywdzić)
" nie mają przyjaciół
" odczuwają lęk w sytuacjach społeczno-towarzyskich
" zachowujÄ… siÄ™ dziwnie
KRYTERIA DIAGNOSTCZNE wg DSM-IV
A. Utrwalony wzorzec deficytów społecznych i interpersonalnych, wyrażający się silnym poczuciem
dyskomfortu w bliskich relacjach i ograniczoną zdolnością do nawiązywania takich relacji, jak również
zniekształceniami poznawczymi i percepcyjnymi oraz ekscentrycznością zachowania, który pojawia się we
wczesnej dorosłości i ujawnia w różnych kontekstach, na co wskazuje co najmniej 5 poniższych kryteriów:
1. idee odnoszące (bez urojeń odnoszących);
2. dziwne przekonania lub myślenie magiczne niezgodne z normami subkulturowymi, wpływające na
zachowanie (np. przesądność, wiara w jasnowidzenie, telepatię,  szósty zmysł ; w dzieciństwie i okresie
dorastania dziwaczne fantazje i zainteresowania)
3. niezwykłe doznania percepcyjne, w tym iluzje somatosensoryczne,
4. dziwaczne myślenie i wypowiedzi (np. niejasne, przypadkowe, metaforyczne, nadmiernie wyszukane
lub stereotypowe);
5. podejrzliwość lub nastawienie urojeniowe;
6. nieadekwatny lub zawężony afekt;
7. dziwaczne, ekscentryczne bÄ…dz
osobliwe zachowanie lub wyglÄ…d;
8. brak bliskich przyjaciół i powierników poza krewnymi pierwszego stopnia;
9. silny lęk społeczny, który nie słabnie mimo zażyłości , zazwyczaj związany raczej z lękami
paranoicznymi niż z negatywną oceną siebie
BADANIA I DANE EMPIRYCZNE
" Niektóre badanie sugerują, że u pacjentów schizotypowych mogą występować rozległe
deficyty poznawcze (Cadenhead, Perry, Shafer, Braff) oraz zaburzenia uwagi (Wilkins,
Venables).
" Podłużne badania ujawniły, że zaburzenia te wiążą się z zaniedbaniem z dzieciństwa
(Johnson, Smailes, Cohen, Brown, Bernstein).
" Olin, Raine, Cannon, Parnas odkryli, że osoby, u których w póz
niejszym wieku rozwinęło
się to zaburzenie, jako dzieci wykazywały większą bierność, mniejsze zaangażowanie i silne
przewrażliwienie na punkcie krytyki.
" Wkazano też, że lękowe i unikające style tworzenia więzi są typowe zarówno dla schizotypii
pozytywnej, którą cechują omamy i niezwykłe przekonania jak i schizotypii negatywnej,
charakteryzujÄ…cej siÄ™ wycofaniem, apatiÄ…, anhedoniÄ….
" Bentall, Kindermann, Kaney  są dowody że przekonania paranoiczne są wynikiem
przypisania przyczyn negatywnych zdarzeń czynnikom zewnętrznym (atrybucja zewn.) i
stronniczości w przetwarzaniu info.
" Morrison (ale chyba nie ten z The Doors;-)) - napięcie związane z omamami jest wynikiem
ich interpretacji
DIAGNOZA RÓŻNICOWA
" Osobowość schizotypowa a zaburzenie urojeniowe, schizofrenia i zaburzenia nastroju z
objawami psychotycznymi  warunkiem dodatkowego rozpoznania os. schizotyp. Jest fakt,
że zab. to musi być obecne przed wystąpieniem objawów psychotycznych i musi się
utrzymywać, kiedy objawy te ustępują. W porównaniu ze schizofrenią psychotyczne
doznania osób z osob. schizotyp. są mniej stresujące, mniej zaburzają funkcjonowanie.
" Osobowość schizoidalna a osobowość schizotypowa - osob schizotypowa zgłasza się na
terapię zazwyczaj z powodu osobliwych przekonań, doznań percepcyjnych, myśleniem
magicznym oraz wyglÄ…dem i zachowaniami ekscentrycznymi, a osob. schizoidalna widzÄ…
siebie jako osob oderwane od rzeczywistości, odległe, niewyróżniające się
KONCEPTUALIZACJA
" tak jak schizoid podobne doświadczenia odrzucenia lub prześladowania,
" nierzadko ofiary przemocy fizycznej bÄ…dz
seksualnej,
" często dziwne przekonania (myślenie magiczne, podejrzliwość, idee odnoszące), miewają
omamy (wizualne lub słuchowe)
" ich strategią jest nadmierna czujność i nieufność wobec ludzi
STRATEGIE I METODY LECZENIA
" Strategia współpracy (omówienie korzyści płynących z terapii, sprawdzenie czy P wierzy w
szczerość intencji T-->jeśli nie-->wspólne opracowanie strategii radzenia sobie z tą sytuacją)
- rozważenie wad i zalet objawów, jak powstały, dlaczego okazały się przydatne, czy coś w
otoczeniu uległo zmianie, czy nadal są funkcjonalne
" Wybrane metody interwencji -
ć% Negocjowanie wspólnej listy problemów i celów
ć% Eksperymenty behawioralne (istnieją dowody, że w paradygmacie poznawczym
przekonania paranoiczne łatwiej zmodyfikować za pomocą zmian behawioralnych, nie
zaś jedynie metodą słownej reatrybucji)
" Ponowna interpretacja przekonań kluczowych
ć% techniki zmiany schematów (Padevsky)- przegląd genezy przekonania, ocenę na skali
oraz pozytywnych info na poparcie alternatywnego przekonania
" Wzorce poznawcze oparte na motywie nadprzyrodzonych mocy najlepiej reagujÄ… na
strategie opracowane do prac z pacjentami z natręctwami, np. eksperymenty testujące
przekonania o związku między myślami a działaniem oraz meteprzekonania o ochronie i
bezpieczeństwie.
" Utrzymanie postępów -sesje podtrzymujące, P dostaje opis konceptualizacji jego przypadku,
listÄ™ pomocnych strategii, listÄ™ bodz
ców mogących wywołać przyszłe kłopoty