Zasady Muzyki
materiały dydaktyczne do wykładu
przygotowanie materiałów:
Anna Maria Sitkiewicz
prawa autorskie:
Towarzystwo Muzyki Chóralnej EPIFANIA
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 1
spis treści
1. dynamika
2. agogika - tempo
3. artykulacja
4. klucze
5. grupy miarowe
6. metrum  oznaczenie taktowe
7. chromatyka
8. interwały
9. tonacje, koło kwintowe
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 2
dynamika  siła dz
więku
ppp
pianissimo possibile
mo\
liwie najciszej
pp
pianissimo
bardzo cicho
p
piano
cicho
P
mezzo piano
prawie cicho
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 3
dynamika
F
mezzo forte
prawie głośno
f
forte
głośno
ff
fortissimo
bardzo głośno
fff
fortissimo possibile
mo\
liwie najgłośniej
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 4
dynamika
crescendo diminuendo
(cresc.) (dim.)
wzmacniając stopniowo
ściszając
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 5
dynamika
decrescendo (dcresc.)
osłabiając
forte piano (fp) mocno i nagle cicho
piano forte (pf) cicho i nagle głośno
forzato (fz), sforzato (sfz),
sforzando (sf) wzmacniając tylko
dany dz
więk
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 6
agogika - tempo
Largo bardzo wolno
Larghetto nieco szybciej od Largo
Lento powoli, wolno
Adagio wolno, powoli
Grave cię\
ko, powa\
nie
Andante z wolna
Andantino nieco \
ywiej od
Andante
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 7
agogika
Moderato umiarkowanie
Allegretto dość \
ywo
Allegro prędko, ruchliwie
Vivo \
ywo
Vivace prędko, z o\
ywieniem
Presto szybko
Prestissimo bardzo szybko
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 8
oznaczenia dodatkowe
animando o\
ywiając
non troppo nie zanadto
molto bardzo
assai bardzo
pił bardziej
pił mosso \
ywiej
meno mniej
meno mosso wolniej
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 9
oznaczenia dodatkowe
un poco trochę, nieco
poco a poco stopniowo
sempre zawsze
sempre pił mosso coraz \
ywiej
sostenuto wstrzymując
con moto ruchliwie, szybko
con dolore z bólem
dolente boleśnie
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 10
oznaczenia dodatkowe
ad libitum według upodobania
cantabile śpiewnie
dolce słodko
maestoso majestatycznie
pastorale sielsko, idyllicznie
sensibile czule
sotto voce półgłosem
tranquillo spokojnie
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 11
oznaczenia przyspieszenia
accelerando (accel.)
przyspieszając
affrettando (affret.)
przyspieszając
stringendo (string.) zwiększając
tempo
stretto przyspieszając,
zacieśniając
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 12
oznaczenia zwolnienia
allargando rozszerzając
rallentando (rall.) zwalniając
ritardando (ritard.) opóz
niając
ritenuto (rit.) powstrzymując
slentando zwalniając
tempo primo, a tempo powrót do
pierwotnego tempa
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 13
artykulacja
q
& 4 Q q q
4
q
======
legato
q
& 4 Q q q
4
q
non legato ======
.
. . q
& 4 . Q q q .
4
q
======
portato
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 14
artykulacja
.
. . q
& 4 . Q q q .
4
q
staccato
======
v
v
v v v
q
4
spiccato & 4 Q Q Q
q
======
& 4 q Q q q
q
4
glissando ======
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 15
klucze
klucze wiolinowe - grupa g
S
& V
T
w w
g1 g
== ==
A
klucze basowe - grupa f
?
w
B
== f
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 16
dz
więk c1
? w
S
& w == B
== T V w
==
A
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 17
stopnie gamy
oktawa = 12 półtonów
cały
cały cały ton
ton
cały cały
ton
ton
ton
&
========
w w w w w w w w
� tonu
� tonu
c1 d1 e1 f1 g1 a1 h1 c2
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 18
klucz tenorowy i basowy
V
T
========
w w w w w w w w
c d e f g a h c1
w w w
?
w w w w w
B
========
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 19
grupy miarowe
w
1
h h
2
4
q q q q
8
e e e e e e e e
xxxxxxxxxxxxxxxx 16
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 20
grupy miarowe
� nuta całotaktowa
W = : = w w brevis
3
w
= h h = h h h = q q q q
3
h = q q = q q q = eeee
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 21
grupy miarowe - kropka
h .= q q q = h q
q.= e e e = q e
e.= x x x = e x
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 22
grupy miarowe - kropka
w.. = h q
w
h..= h q e
q..= q e x
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 23
fermata
U
q Q
u
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 24
pauzy
Ó Ó R
0 H"
=====
w h q e x
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 25
rytmika
swobodna Bogurodzica
Ojcze nasz
ustalona występuje
metrum i regularne
akcenty
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 26
rytmika
synkopa przesunięcie
akcentu z mocnej części
taktu na słabą
xe. x eq e q h q
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 27
rytmika
przedtakt niepełny takt
rozpoczynający utwór
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 28
metrum  oznaczenie taktowe
1 w
2
h
ilość nut
3
4
4
q
rodzaj nut
8
(długość trwania)
e
16
x
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 29
metrum
6
8
e e e e e e
4= c
4
q q q q
2= C
2
h h
alla breve
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 30
grupowanie w taktach
2 4 8 16
podziały dwójkowe:
4
4
q q q q q q q q
3 6 9 12
podziały trójkowe:
6
8
q q q q q q
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 31
chromatyka
#
krzy\
yk � tonu
końcówka - is
w # w # w
#
& # w # w # w # w
w
#
========
cis dis eis fis gis ais his cis
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 32
chromatyka
b
bemol � tonu
końcówka - es
w b w b w
b
& b w b w b w b w
w
b
========
ces des es fes ges as b ces
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 33
chromatyka
znaki przy kluczu
cały utwór
# # # # n n n n b b
# n
&
=======
znaki przygodne cały takt
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 34
chromatyka
podwójny
9
krzy\
yk cały ton
podwójny
+"
bemol cały ton
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 35
interwały
2> sekunda mała (półton)
2 sekunda wielka (2 półtony)
cały
cały cały ton
ton
cały cały
ton
ton
ton
&
========
w w w w w w w w
� tonu
� tonu
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 36
interwały
3> tercja mała (3 półtony)
3 tercja wielka (4 półtony)
pół- cały
cały cały
ton ton
ton
ton
&
======
w w w w w w
tercja mała
tercja wielka
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 37
interwały
4 kwarta (5 półtonów)
5 kwinta (7 półtonów)
�
1
1
1
�
1
1
&
========
w w w w w w w w
kwarta
kwinta
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 38
interwały
4<
tryton (6 półtonów)
5>
kwarta zwiększona
�
1
1
1
�
1
1
& �
w w w w
========
w w w w w
kwinta zmniejszona
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 39
interwały
6> seksta mała (8 półtonów)
6 seksta wielka (9 półtonów)
seksta mała
�
1
1
1
�
1
1
&
========
w w w w w w w w
seksta wielka
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 40
interwały
7> septyma mała (10 półtonów)
7 septyma wielka (11 półtonów)
septyma mała
�
1
1
1
�
1
1
&
========
w w w w w w w w
septyma wielka
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 41
interwały
1 pryma (0 półtonów)
8 oktawa (12 półtonów)
�
1
pryma
1
1
�
1
1
&
========
w w w w w w w w
oktawa
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 42
harmonia
harmonika funkcyjna
dwie skale muzyczne:
durowa i molowa,
akord centralny  tonika
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 43
tonacje
tonacje durowe du\
e litery
# #
& & b b
== D-dur == B-dur
tonacje molowe małe litery
# #
& & b b
== h-moll == g-moll
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 44
tonacje
trójdz
więk toniczny
pryma akordu
oktawę wy\
ej
w
kwinta akordu
&
w
==
w
tercja akordu
w
pryma akordu
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 45
tonacje
trójdz
więk durowy 
odległości między dz
więkami
C-dur
w
kwarta
&
w
tercja mała
==
w
w
tercja wielka
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 46
tonacje
trójdz
więk molowy 
odległości między dz
więkami
c-moll
kwarta
& b w
w
tercja wielka
==
w
w
tercja mała
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 47
#
koło kwintowe - tonacje
szukamy w górę
#
# # #
######
## # #
######
####
cis dis fis gis ais
# # # # # # # # # # # #
## #### # ### ### ##
## ## ## # ### # ## ##
## ## ## # ### # ## ##
#
# #
c d e f g a h c
4
itd.
5
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 48
b
koło kwintowe - tonacje
szukamy w dół
b b b
b b
b b
b b b b b b b b b b b b
bbbbbb bbbb b
bbbbbb bbbb b
bbbbbb bbbb b
b b b b b b b b
bb bbb b
bbbbb b
b
b
bbb b b
b
des es ges as b
b
b
b
b
c d e f g a h c
4
itd.
5
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 49
tonacje molowe
tonacji molowej (o tej samej ilości
znaków) szukamy o tercję małą
ni\
ej od tonacji durowej
b
b
b
bbbbbb bbbb b
bbbbbb bbbb b
bbbbbb bbbb b
& b b
== B-dur b b b b b b b b b b b b
ges as b
& b b
== g-moll f g 3> h
a
Towarzystwo Muzyki Chóralnej  Epifania 50