Ontologia - Jan Słuch, rok 1

Temat 1: Ontologia jako dział filozofii
1. Podstawowe działy filozofii
2. Ontologia spekulatywna
3. Ontologia a Nauka
4. Ontologia naukowa (przyrodnicza)
5. Problemy ontologiczne wyrastające z rozważań nad poznaniem
6. Problemy ontologiczno semantyczne ( kategorie ontologiczne )
7. Ontologia formalna
Temat 2: Spór między materializmem, idealizmem oraz dualizmem o istnieniu materii i ducha oraz ich wzajemny stosunek
1. Pojęcie substancji, atrybutu i akcydensu
2. Monizm, dualizm i pluralizm
3. Podstawowe zagadnienie filozofii i jego 2 aspekty (genetyczny i
4. Materializm i jego odmiany
5. Idealizm i jego odmiany
6. Dualizm i jego odmiany
Temat 3: Materia, a duch
1. Pojęcie materii w historii mauki filozofii
2. Współczesna definicja materii
3. Pojęcie ducha
4. Problem adekwatności definicji materii i ducha
5. Rodzaje materii
6. Czym jest antymateria
Temat 4: Materia i ruch
1. Czy ruch jest elementem materii?
a) stanowisko starożytnych i średniowiecznych
b) stanowisko nauki nowożytnej
c) stanowisko nauki współczesnej
2. Czy materia jest koniecznym wskaźnikiem ruchu?
a) stanowisko atomistów
b) stanowisko dynamizmu samoistnego
c) stanowisko dynamizmu idealistycznego
Temat 5: Czas i przestrzeń a materia
1. Czy istnieją byty nieprzeztrzenne i poza czasowe
2. Problem istnienia próżni ( i pustego czasu ) oraz jego filozoficzne znaczenie
3. Szczególna teoria względności (STW) czasie i przestrzeni
a) Kontranacja (skrót) Lorentza
b) Dylatacja (spowolnienie) czsu
c) Czasoprzestrzeń Minkowskiego
d) Stożek świetlny a tzw. stożek Newtona
e) Interwał czasoprzestrzenny
f) Wielkości absolutne i względne w STW
4. Ogólna teoria względności (OTW) o czasie i przestrzeni
a) Czasoprzestrzeń Riemana
b) Krzywa czasoprzestrzeni
5. Problem absolutności i obiektywności czasu i przestrzeni
6. Wnioski monistyczne fizyki relatywistycznej (STW i OTW)
7. Czy możliwe są podróże w czasie?
Temat 6: Problemy nieskończoności wszechświata
1. Końcowe i jakościowe problemy nieskończoności wszechświata
2. Problem nieskończoności związany z czasem i przestrzenią
3. Problem materialnej i przestrzennej nieskończoności wszechświata
a) stanowisko badaczy starożytnych i badaczy średniowiecznych
b) stanowisko nauki nowożytniej (1600
1900)
c) stanowisko nauki współczesnej XX w.
4. Nieskończoność a nieograniczoność materialna i przestrzenna wszechświata
5. Problem genetycznej i czasowej nieograniczoności wszechświata
6. Nieskończoność a nieograniczoność genetyczna i czasowa
7. Problem nieograniczoności wszechświata*
8. problem wieczności wszechświata
Temat 7: Teoria wielkiego wybuchu
1. Kosmologia relatywistyczna a teoria stanu stacjonarnego
2. Teoria Wielkiego Wybuchu
3. Koncepcje wszechświata genetyczne nieograniczonego ( wiecznego) oraz wszechświata genetycznie ograniczonego ( mającego początek w przestrzeni i czasie)
Temat 8: Ewolucja wszechświata
1. Ewolucja wszechświata w ujęciu kosmologicznym
2. Teoria inflacji
3. Ewolucja wszechświata w ujęciu filozoficznym
Temat 9: Budowa wszechświata
1. Czym jest wszechświat?
2. Rola oddziaływań fundamentalnych w strukturze materii
3. Globalne własności wszechświata
4. Hierarchia obiektów i układów astronomicznych
5. Osobliwe obiekty wszechświata
6. Zawartość fizyczna wszechświata
Temat 10: Teorie inflacyjnie we współczesnej fizyce
1. Teoria małej inflacji
2. Teoria wielkiej inflacji
3. Teoria super inflacji
4. Kwantowa teoria grawitacji
5. Teoria superstrun
6. Czy możliwe jest zbudowanie teorii wszystkiego? ( teorii ostatecznej, Weinberg: "sen o teorii ostatecznej")
Temat 11: Spór o determinizm w fizyce oraz w filozofii
1. Stanowisko determinizmu
2. Odmiany determinizmu:
a) determinizm jednoznaczny
b) determinizm statystyczny i jego argumenty
3. Stanowisko indeterminizmu
4. Odmiany indeterminizmu
a) indeterminizm typowy
b) indeterminizm nietypowy
Temat 12: Zasada przyczynowości i związek przyczynowy
1. Zasada przyczynowości i 3 jej sformułowania
2. Związek przyczynowy i 3 jego charakterystyki
3. Spór o istnienie związku przyczynowego

Temat 13: Problem jednoznaczności związków przyczynowych
1. Relacje jednoznaczne i wieloznaczne
2. Wersje determinizmu jednoznacznego
3. Wersje determinizmu statystycznego
Temat 14: Spór o determinizm z finalizmem (teleologią)
1. Stanowisko teleologii
2. Odmiany teleologii
a) teleologia zewnętrzna (religijna)
b) teleologia immanentna (biologiczna)
3. Krytyka teleologii w biologii
Temat 15: Problematyka wolności
1. Wolność społeczna i demokracja
2. Fatalizm i antyfatalizm
3. Deterministyczne i indeterministyczne pojmowanie wolności
4. Definicje wolności
5. Wolność a konieczność
6. Wolność a odpowiedzialność
7. Stanowisko w kwestii wolności
Temat 16: Problem psychofilozoficzny
1. Sformułowanie problemu
2. Religijnie spory o odwieczność duszy i stosunek duszy do ciała
3. Stanowisko idealizmu obiektywnego oraz dualizmu
a) internacjonalizm psychofizyczny
b) paralelizm psychofizyczny
4. Stanowisko materialistyczne
5. O swoistości świadomości
6. Czy myśl jest materialna
7. Nauki przyrodnicze o materialnym podłożu świadomości



Ad1. Podstawowe działy filozofii:
Są 4 podstawowe działy filozofii:
1. Ontologia
(teoria bytu, filozofia świata) zajmuje się problemami: Co istnieje? Czym się charakteryzuje to co istnieje? Jak powstał świat?
2. Teoria poznania (gnoseologia, epistemologia) zajmuje się procesem powstawania świata, jaką rolę pełni rozum, a jaką zmysły, jakie są granice poznania.
3. Filozofia człowieka (antropologia filozoficzna)
ogólna wizja człowieka i jego miejsca w świecie
4. Aksjologia
nauka o wartościach, filozofia wartości. W jej skład wchodzi między innymi etyka ( nauka o wartościach etycznych), estetyka ( nauka o wartościach estetycznych). Jest ona zależna od światopoglądu.

Ad2. Ontologia spekulatywna:
Parmenides, Platon, Arystoteles (IV p.n.e.)
filozofia pierwsza, później (I p.n.e.) Andronikos z Samos porządkując dzieła Arystotelesa nazwał ją "to co nad przyrodą"
metafizyką
(17) Goclenius 1613
Ontologia
(18) Wolf "Ontologia"
Obecnie pod hasło metafizyka zalicza się: ontologię (ogólną teorię bytu), kosmologię (teorię wszechświata), psychologię (teorię duszy, człowieka), teologię racjonalną (teorię Boga)
Kartezjusz (17) i Kant (18) poddawali krytyce ontologię twierdząc, że najważniejsze jest poznanie, ontologia natomiast jest spekulatywna i nie doświadczalna.
W (19) wieku powraca jako neotomizm, metafizyka dzieli się już na:
Ogólną ( dzieli się na ontologię i teologię naturalną )
Szczegółową ( dzieli się na [filozofię przyrody {ożywionej} i {nieożywionej}], [antropologię], [psychologię filozoficzną])