Stany nagłe w psychiatrii
Psychiatria konsultacyjna
Klinika Psychiatrii
Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie
Stany nagłe
Stany wymagające pomocy psychiatrycznej w trybie
doraz
nym (określane czasem jako "naglące", "nagłe") to
poważne zaburzenia nastroju, myślenia, które cechują się
wystąpieniem zachowania niezwykłego, zaburzonego,
niedostosowanego społecznie, niezrozumiałego dla otoczenia.
Skutki tego zachowania nie dają się przewidzieć, jednakże
istnieje tu możliwość zagrożenia dla zdrowia lub życia
własnego lub otoczenia.
Stany te charakteryzują się czasem nagłością wystąpienia, aIe
mogą też "narastać" przez czas dłuższy.
Stany nagłe
Każdy lekarz może znalez
ć się w sytuacji konieczności
udzielania pomocy psychiatrycznej w trybie doraz
nym.
Potrzebę jej może zgłosić sam pacjent, jego rodzina, sąsiedzi,
czasem osoby przypadkowe czy przedstawiciele służb
porządkowych.
Niekiedy też pomocy psychiatrycznej może wymagać doraz
nie
pacjent przebywający na oddziale szpitalnym.
Specyfika psychiatrycznej pomocy doraz
nej
Spotkanie lekarz-pacjent w sytuacji "nagłości psychiatrycznej"
różni się od kontaktu z pacjentem w zwykłych okolicznościach.
Może ono cechować się wysokim nasyceniem emocjonalnym,
co nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie lekarza.
Pacjent z zaburzeniami psychicznymi nie tylko sam przeżywa
silne emocje, ale może wzbudzać je również w lekarzu.
Może to być strach, gniew, niechęć, przygnębienie, poczucie
niepewności, bezradności, zagrożenia.
Specyfika psychiatrycznej pomocy doraz
nej
y
ródła tych emocji to m.in.:
- nieprzewidywalność zachowań pacjenta;
- możliwość przeoczenia zagrożenia samobójstwem;
- możliwość spotkania się z agresją czy zachowaniami
gwałtownymi;
- trudności w kontakcie związane z odmową lub
niezrozumiałością wypowiedzi pacjenta;
- działanie wbrew woli pacjenta lub pod presją osób trzecich;
Specyfika psychiatrycznej pomocy doraz
nej
y
ródła tych emocji to m.in.:
- trudności lub brak współpracy ze strony rodziny pacjenta;
- konieczność podejmowania szybkiej decyzji przy braku
dostatecznych danych;
- możliwość przeoczenia istnienia u pacjenta jednoczesnej
patologii w stanie somatycznym (wraz z objawami
zagrażającymi życiu):
- konieczność zastosowania niekiedy przymusu
bezpośredniego, środków krępujących.
Specyfika psychiatrycznej pomocy doraz
nej
Uwaga! W odniesieniu do stanu nagłości psychiatrycznej
lekarz powinien pamiętać o dwu faktach:
1) pacjent wymagający pomocy bardzo często nie ma
rozeznania jej potrzeby, nie uważa, że jest chory, a
decydują o nim inni;
2) niektóre choroby somatyczne mogą prezentować się przede
wszystkim wysuwającymi się na czoło objawami
psychicznymi
Powszechne choroby somatyczne, które często
przedstawiają się jak, stany wymagające
doraz
nej pomocy psychiatrycznej
Niedoczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy
Cukrzycowa kwasica ketonowa
Hipoglikemia
Infekcje układu moczowego
Zapalenie płuc
Zawał mięśnia sercowego
Intoksykacja alkoholowa
Zespoły odstawienia alkoholu
Przewlekłe obturacyjne choroby płuc
Ostre choroby wątroby
Odstawienie środków odurzających
Mniej powszechne, ale potencjalnie zagrażające
życiu, uwarunkowania somatyczne, w których
często występują objawy psychiczne
Zawał mięśnia sercowego
Zatory płucne
Krwawienie podpajęczynówkowe
Krwotok nadoponowy
Intoksykacja kokainowa
Intoksykacja amfetaminowa
Zapalenie mózgu
Złośliwe nadciśnienie
Hipokaliemia
Hipokalcemia
Pęknięcie trzustki
Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia
Psychozy steroidowe
PODSTAWOWE ZASADY POST
POWANIA
PRZY UDZIELANIU POMOCY W TRYBIE DORAy
NYM
Można mówić o 2 etapach oceny i postępowania lekarza w
zależności od warunków w jakich spotyka pacjenta.
Zadaniem pierwszego etapu jest ustalenie, czy u pacjenta nie
występują objawy zagrażające jego życiu, a także zapewnienie
warunków pewnej stabilizacji (spokoju, izolacji od dodatkowych
bodz
ców) i stworzenie warunków umożliwiających kontrolę zachowań
pacjenta.
Zadaniem drugiego etapu jest ustalenie diagnozy problemu i
wskazań do sposobu leczenia, jakie ma być podjęte. W tym etapie
istotne jest: zebranie wywiadu dotyczącego stanu fizycznego i
psychicznego pacjenta, badanie fizykalne (w tym
również neurologiczne), ocena stanu psychicznego.
PODSTAWOWE ZASADY POST
POWANIA
PRZY UDZIELANIU POMOCY W TRYBIE DORAy
NYM
Z badań laboratoryjnych mogą być przydatne już w początkowym
etapie ustalania diagnozy oznaczenia:
- morfologii krwi,
- elektrolitów,
- zawartości alkoholu we krwi,
- stężenie glukozy w surowicy
- zawartość wapnia,
- hormony tarczycy
FARMAKOTERAPIA W SYTUACJI
UDZIELANIA POMOCY W TRYBIE DORAy
NYM
- Zastosowanie farmakoterapii bywa tu rozważane w celu
osiągnięcia pewnej stabilizacji stanu pacjenta.
Należy jednakże unikać pochopnego używania leków z kilku
względów:
- Jeśli pacjent cierpi na chorobę przewlekłą, lek powinien być
stosowany przez lekarza, który będzie w stanie kontrolować
leczenie.
- Jeśli pacjent jest w stanie ostrej psychozy, bardziej słuszne
będzie skierowanie go jak najszybciej do instytucji czy lekarza,
który będzie go prowadził.
FARMAKOTERAPIA W SYTUACJI
UDZIELANIA POMOCY W TRYBIE DORAy
NYM
- Jeśli pacjent ma zaburzenia świadomości, podanie leku może
utrudnić rozpoznanie.
Przed zastosowaniem środka farmakologicznego lekarz powinien
mieć jasne rozeznanie objawów, na jakie chce działać.
Podanie leku może być pożądane w celu uzyskania lepszego
kontaktu z pacjentem, ułatwienia transportu pacjenta, uniknięcia
stosowania bardziej drastycznych sposobów zapobiegania
zagrożeniu ze strony pacjenta, np. uzyskanie szybkiego
uspokojenia pacjenta w stanie ostrej psychozy można osiągnąć
stosując domięśniowo haloperidol (5mg) + lorazepam
(1 lub 2,5 mg) doustnie.
ZABURZENIA PSYCHICZNE, KTÓRE CZ
ŚCIEJ NIŻ INNE
WYMAGAJ
POMOCY W TRYBIE DORAy
NYM
Termin "ostre psychozy" odnosi się do stanów chorobowych
o względnie nagłym początku (godziny, dni, tygodnie),
charakteryzujących się poważnym zaburzeniem związku
człowieka z rzeczywistością, co przejawia się w spostrzeganiu,
myśleniu, krytycznej ocenie rzeczywistości.
Mieszczą się tu takie choroby, jak: schizofrenia (ostry początek
lub nawrót), paranoja, choroby afektywne, zespoły
dysocjacyjne, psychozy związane z odstawieniem alkoholu, z
nadużywaniem halucynogenów i inne.
 OSTRE PSYCHOZY
W ostrych psychozach w różnym połączeniu i nasileniu
występują zaburzenia:
- myślenia (urojenia, rozluz
nienie skojarzeń);
- mowy (rozkojarzenie, gonitwa słowna, mowa niezrozumiała)
- spostrzegania (omamy, złudzenia, depersonalizacja,
derealizacja)
- nastroju (zmienny, niedostosowany, obniżony, podwyższony)
- zachowania (zdezorganizowanie, niedostosowanie,
pobudzenie lub zahamowanie ruchowe, manieryzmy).
 OSTRE PSYCHOZY
- Pacjent w stanie ostrej psychozy może sprawiać lekarzowi
wiele trudności swoją postawą (brakiem kontaktu,
niepoddawaniem się argumentacji, agresją, nieufnością,
brakiem krytycyzmu i wglądu chorobowego, odmową leczenia
czy autoagresją).
- O ile rozpoznanie ostrej psychozy na ogół nie nastręcza
trudności, o tyle różnicowanie jednostki nozologicznej może
być niełatwe, często należy ono do dalszych etapów
postępowania.
 OSTRE PSYCHOZY - POST
POWANIE
Czasem pierwszym zadaniem lekarza musi być
zorganizowanie pomocy innych służb (policji, straży pożarnej,
gdy pacjent zabarykadował się w mieszkaniu), czasem
zapewnienie warunków bezpieczeństwa pacjentowi i otoczeniu.
W kontakcie z pacjentem psychotycznym istotna jest postawa
badającego, a w niej takie elementy, jak: spokój, okazywanie
szacunku, empatii, zezwalanie pacjentowi na wypowiadanie
jego ewentualnych wrogich uczuć lub zastrzeżeń.
Jeśli pacjentowi towarzyszy rodzina, powinna ona udzielać
wywiadu w drugiej kolejności po pacjencie.
 OSTRE PSYCHOZY - POST
POWANIE
W celu różnicowania psychozy ważne jest zebranie takich
danych, jak: charakter i przebieg aktualnych zaburzeń, historia
choroby w przeszłości, funkcjonowanie pacjenta przed
chorobą, rodzaj leczenia, ewentualne choroby psychiczne w
rodzinie. Poza tym istotny jest wywiad dotyczący stanu zdrowia
somatycznego, ewentualnych intoksykacji.
Lekarz musi zrozumieć, że nawet jeśli jego najlepsza wola
nawiązania kontaktu i argumentacja nie dają rezultatu,
powinien czynić próby w tym kierunku, wyjaśniać swoje
stanowisko, komunikować o swoich decyzjach, nie okłamywać
pacjenta, nie stosować podstępu.
 OSTRE PSYCHOZY - POST
POWANIE
W przypadku nasilonego pobudzenia, lęku, agresji czasem
trzeba pacjentowi podać lek.
Może to poprawić kontakt, ułatwić przywiezienie pacjenta do
szpitala psychiatrycznego.
W przypadku ostrych psychoz bowiem często wskazana jest
hospitalizacja.
Z leków podawanych doraz
nie może to być haloperidol
domięśniowo (5 mg).
ZABURZENIA PSYCHICZNE NA PODA
OZU
ORGANICZNYM
Jest to grupa zaburzeń uwarunkowanych dysfunkcją (czynności
(lub)i struktury) mózgu.
Przyczyną ich są różne czynniki fizykalne, które mogą działać
na mózg pierwotnie (np. urazy, intoksykacje, infekcje, guzy),
lub wtórne, gdy jakaś choroba pozamózgowa (np. układu
oddechowego, moczowego i in.) wywiera szkodliwy wpływ na
mózg przez zaburzenia metaboliczne.
Przebieg tych zaburzeń może być ostry lub przewlekły.
OSTRE ZABURZENIA ORGANICZNE
Zespoły tych zaburzeń mogą wykazywać pewne różnice w
zależności od wywołującej je przyczyny, zasadniczą ich cechą
są zaburzenia świadomości o nasileniu od przymglenia do
śpiączki.
OBRAZ KLINICZNY:
Charakterystyczne dla zaburzeń świadomości są następujące
objawy:
- zaburzenia uwagi i pamięci (trudność skupienia, utrzymania,
przerzutności uwagi - zaburzenia bezpośredniego odtwarzania
bodz
ców, pamięci świeżej);
- zaburzenia orientacji (w czasie, miejscu, otoczeniu);
- zaburzenia myślenia i mowy (pojmowania, kojarzenia, mowa
porozrywana, splątana, perseweracja, echolalia);
OSTRE ZABURZENIA ORGANICZNE
- zaburzenia spostrzegania (nierozpoznawanie osób
znajomych, złudzenia, omamy);
- zaburzenia nastroju i afektów (nastrój lękowy, gniewny. 
zmienny, przygnębienie, brak kontroli afektów);
- zaburzenia psychomotoryczne (pobudzenie, zahamowanie,
bezładne miotanie się, nagłe zrywy);
- zaburzenia nastroju i afektów (nastrój lękowy, gniewny,
euforyczny, zmienny, przygnębienie, brak kontroli afektów)
- zaburzenia snu (bezsenność, zaburzenia rytmu sen-
czuwanie, koszmary senne);
- po przeminięciu zaburzeń świadomości pamięć tego okresu
zwykle jest niepełna
OSTRE ZABURZENIA ORGANICZNE - POST
POWANIE
-Istotne jest tu poszukiwanie patogenezy zespołu, stąd ważne
jest uzyskanie dokładnego wywiadu i badanie stanu
somatycznego.
- Szczególną uwagę należy zwrócić na ewentualne istnienie
objawów, które mogą sygnalizować zagrożenie dla życia (np.
hipoglikemia, hipertermia, objawy oponowe lub sugerujące
krwawienie wewnątrzczaszkowe).
- Leczenie powinno mieć przede wszystkim charakter leczenia
przyczynowego, dlatego miejsce leczenia i specjalista, który
powinien je prowadzić, zależą od stwierdzonej lub
podejrzewanej etiologii.
OSTRE ZABURZENIA ORGANICZNE - POST
POWANIE
- Pobudzenie pacjenta może stwarzać poważne trudności w
sytuacji działań doraz
nych, ale trzeba liczyć się z faktem, że
podawanie leków z grupy trankwilizatorów może nie być
wskazane (np. w chorobach obturacyjnych płuc, w porfirii).
- Neuroleptyki, obniżając próg drgawkowy, mogą z kolei
sprowokować wystąpienie napadu drgawkowego.
- Czasem może być wskazane fizyczne ograniczenie ruchów,
dopóki nie ustali się diagnozy stanu w sytuacji pobudzenia
pacjenta.
PRZEWLEKA
E ZESPOA
Y ORGANICZNE, OT
PIENIE
Zespoły otępienne cechują się ogólnym obniżeniem sprawności
umysłowej z konsekwencjami (spadek lub utrata) w zakresie
funkcjonowania społecznego i zawodowego.
Przyczyny otępienia są różne. Najpoważniejszy problem stanowią te
choroby otępienne, które mają charakter nieodwracalnych,
postępujących, nie poddających się leczeniu (zwyrodnieniowo-
zanikowe, jak choroba Alzheimera, Picka, Creutzfeldta-Jakoba, czy
naczyniowe - wielozawałowe).
Pewna grupa chorób określana jest nazwą "otępień wtórnych" lub
"odwracalnych", w których przyczyny są znane (m.in. infekcje,
zatrucia, zmiany metaboliczne, hormonalne, deficyty witaminowe,
zmiany pourazowe mózgu, naczyniowe, rozrostowe i inne). Wiele z
nich, odpowiednio wcześnie wykrytych, poddaje się leczeniu, a
proces otępienny może być zatrzymany.
PRZEWLEKA
E ZESPOA
Y ORGANICZNE, OT
PIENIE 
OBRAZ KLINICZNY
- Zaburzenia myślenia abstrakcyjnego (wnioskowania,
planowania, wyobrażania, formowania sądów, rozumienia
pojęć, krytycznej oceny siebie, dostrzegania podobieństw,
różnic).
- Zaburzenia pamięci (przede wszystkim świeżej, ale również i
wydarzeń dawnych). W początkowym okresie otępienia
zaburzenia pamięci dają się zauważyć najwcześniej
(zapominanie o sprawach życiowych, wahanie się przy
odpowiedzi, zapominanie nazwisk, trudność nabywania nowych
wiadomości).
- W zaawansowanym otępieniu zaburzenia pamięci mogą być
tak nasilone, że nie ma w ogóle retencji wydarzeń, człowiek
żyje chwilą, nie pamięta swych danych personalnych, adresu,
gubi się na ulicy, zapomina wyłączyć gaz, prąd, wodę.
PRZEWLEKA
E ZESPOA
Y ORGANICZNE, OT
PIENIE 
OBRAZ KLINICZNY
- Zmiany emocjonalne, dotyczące zarówno uczuciowości
prostej (zaburzenia kontroli afektów, chwiejność nastroju), jak i
złożonej (spłycenie uczuciowości, zanik uczucia taktu, spadek
uczuć moralnych, egoizm).
Na zespół otępienny często nakładają się dodatkowo
objawy zespołów: depresyjnych, urojeniowych, zaburzeń
świadomości.
PRZEWLEKA
E ZESPOA
Y ORGANICZNE, OT
PIENIE 
OBRAZ KLINICZNY
Potrzebę pomocy w trybie doraz
nym zgłasza otoczenie
pacjenta z zespołem otępiennym najczęściej w przypadkach:
- wystąpienia objawów depresyjnych (często w początkowym
okresie choroby, nawet z aktywnością samobójczą);
- wystąpienia objawów urojeniowych (urojenia okradania,
prześladowcze, czasem z agresją przeciw otoczeniu); .
- dodatkowo występujących zaburzeń świadomości, z
pobudzeniem;
- gdy otoczenie pacjenta nie jest w stanie tolerować pewnych
objawów;
- gdy pacjent jest przywieziony z ulicy, gdzie zabłąkał się.
PRZEWLEKA
E ZESPOA
Y ORGANICZNE, OT
PIENIE 
POST
POWANIE
Podstawowym zadaniem lekarza udzielającego pomocy w
trybie doraz
nym jest postawienie rozpoznania co do samego
zespołu.
O ile rozpoznanie zaawansowanego otępienia jest łatwe, o tyle
w początkowym okresie może ono sprawiać trudności i
wymaga różnicowania z chorobami o obrazie "rzekomego"
otępienia (pseudodementia). Taką postać może mieć depresja,
defekt schizofreniczny, zaburzenie świadomości.
Różnicowanie otępienia według jego przyczyn wymagać może
wielu badań laboratoryjnych, jednakże już na tym etapie
rozpocząć się musi zebranie dokładnego wywiadu i badanie
stanu somatycznego pacjenta.
PRZEWLEKA
E ZESPOA
Y ORGANICZNE, OT
PIENIE 
POST
POWANIE
W przypadku stwierdzenia otępienia postępowanie
terapeutyczne musi być nastawione również na leczenie
zespołu nakładającego się na otępienie (depresyjnego,
urojeniowego, zaburzeń świadomości).
Może być wskazana hospitalizacja psychiatryczna
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI
Lęk jest jedną z najbardziej przykrych emocji, a zaburzenia
lękowe, szczególnie ataki paniki, przeżywane są na ogół jako
stan, który wymaga pomocy w trybie doraz
nym.
Lęk może występować: jako reakcja na ostry bodziec stresowy,
jako przejaw nerwicy w przebiegu psychoz, depresji, w różnych
chorobach somatycznych (zawał mięśnia sercowego, dusznica
bolesna, wypadanie zastawki dwudzielnej, dychawica
oskrzelowa, guz chromochłonny nadnerczy, padaczka), w
zatruciu kofeiną, amfetaminą i in.
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI  OBRAZ
KLINICZNY
Objawy lęku mieszczą się w kilku płaszczyznach:
1) psychicznej, zarówno w sferze odczuć subiektywnych
(poczucie zagrożenia), jak i poznawczej (zaburzenia uwagi,
myślenia),
2) wegetatywnej (nadaktywność układu autonomicznego
dotycząca różnych układów i narządów),
3) motorycznej (zahamowanie lub pobudzenie).
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI  OBRAZ
KLINICZNY
Lęk może mieć różną postać ("wolno płynący", fobiczny) i
nasilenie ( od niepokoju do paniki).
Najbardziej dramatycznie przeżywany jest napad lęku
panicznego.
Jego objawy to: nagły początek poczucia zagrożenia,
tachykardia, poczucie duszenia się, uderzenia gorąca lub
zimna, pocenie się, drżenie lub trzęsienie się, zawroty głowy,
mdłości lub wymioty, drętwienie dystalnych części kończyn,
ucisk w klatce piersiowej.
Towarzyszyć temu może poczucie zagrażającej śmierci,
obłędu, utraty panowania nad zachowaniem, derealizacja,
depersonalizacja.
Uwaga! do rozpoznania napadu paniki wystarcza stwierdzenie czterech
w/w objawów.
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI  OBRAZ
KLINICZNY
Napad może rozpoczynać się bez dostrzegalnego bodz
ca
zewnętrznego lub po zbudzeniu się ze snu.
W utrzymywaniu się objawów paniki istotną rolę odgrywa
hiperwentylacja, która jest łatwa do zaobserwowania.
Pacjent oddycha bardzo szybko, na zwróconą uwagę
stwierdza, że nie może zwolnić oddechu.
Jednocześnie włączają się tu skutki hiperwentylacji
pęcherzykowej - hipokapnia i związana z nią alkaloza.
Dalszym skutkiem jest włączenie się mechanizmów mających
na celu utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, mimo
utraty CO2.
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI  OBRAZ
KLINICZNY
Dochodzi do spadku Ca w surowicy, skurczu naczyń: skóry,
narządów wewnętrznych, OUN, czego wyrazem są wyżej
opisane objawy kliniczne.
Pacjent traktuje te objawy jako dowody na dalsze pogarszanie
się jego stanu, kontynuuje hiperwentylację dla ratowania się i
tak powstaje swoiste błędne koło.
W przewlekłych zaburzeniach lękowych występuje również
hiperwentylacja, czego pacjent nie jest świadomy, lekarz
zauważa ją w kontakcie z nim, gdy od czasu do czasu
dokonuje on głębokich wdechów.
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI 
POST
POWANIE
Pierwszym zadaniem jest różnicowanie między napadami lęku
natury psychicznej i somatycznej.
Bardzo ważne w postępowaniu lekarza jest dążenie do jak
najszybszego obniżenia poziomu lęku pacjenta.
Dokonuje tego swym zachowaniem: spokojem, stwarzaniem
poczucia bezpieczeństwa, przez dokładne badanie,
wyjaśnianie każdej procedury badawczej, uświadamianie
badanemu lękowego pochodzenia wielu objawów
somatycznych, opanowanie hiperwentylacji, udzielenie
wskazówek służących relaksacji.
Czasem potrzebne bywa podanie małej dawki diazepamu,
jednakże należy unikać stosowania trankwilizatorów, aby nie
rozpocząć procesu uzależnienia pacjenta, a także zalecić
dalszy kontakt z psychiatrą.
ZABURZENIA L
KOWE I NAPADY PANIKI 
POST
POWANIE
W lęku psychotycznym skutecznie może zadziałać
chlorpromazyna (25 mg) lub haloperidol (5 mg) przy czym
mogą wtedy nastąpić wskazania do hospitalizacji.
W przypadku lęku występującego w chorobach somatycznych
istotne jest leczenie choroby podstawowej z jednoczesnym
podawaniem leków uspokajających, ale jest to już problem
wykraczający poza granice pomocy doraz
nej.
PACJENT DEPRESYJNY
Termin "depresja" używany jest dla określenia nastroju
obniżonego (depresyjnego), którego cechą jest przygnębienie,
niezdolność do odczuwania radości, cieszenia się, utrata
zainteresowań, spadek aktywności.
Przyczyną depresji mogą być wydarzenia życiowe (najczęściej
straty), choroby psychiczne (w tym najpoważniejsza - choroba
afektywna, ale również i inne np. tzw.  nerwice , organiczne
uszkodzenia mózgu, intoksykacje, odstawienie środków
uzależniających).
PACJENT DEPRESYJNY
Potrzeby pomocy w trybie doraz
nym najczęściej wiążą się z:
1) wystąpieniem myśli i usiłowań samobójczych;
2) spadkiem aktywności, aż do niemożności radzenia sobie z
czynnościami życia codziennego;
3) odczuwaniem różnych dolegliwości somatycznych (utrata
masy ciała, zaparcia, bezsenność, bóle "neuralgiczne");
4) inicjatywami otoczenia, zaniepokojonego zmianą
zachowania pacjenta (izolacja, zaniedbywanie odżywiania się,
odrzucanie pomocy, nadużywanie alkoholu w celu poprawy
samopoczucia i inne).
PACJENT DEPRESYJNY - POST
POWANIE
Postępowanie wobec pacjenta depresyjnego, w tym miejsce i
sposób jego leczenia, zależy od przyczyny depresji i jej
nasilenia (ewentualnej aktywności samobójczej).
Stąd też w ramach działania w trybie doraz
nym lekarz powinien
uzyskać jak najwięcej informacji co do przyczyn depresji i
ocenić ryzyko samobójstwa).
Podawanie leków przeciwdepresyjnych w sytuacji działań
doraz
nych jest mało istotne. Leki te działają dopiero po
pewnym czasie, a ich pierwsze dawki mogą powodować nawet
objawy uboczne.
PACJENT DEPRESYJNY - POST
POWANIE
W przypadku gdy pacjent usiłował już popełnić samobójstwo,
czy też duże jest ryzyko jego popełnienia, wskazana bywa
hospitalizacja psychiatryczna, szczególnie gdy mieszka on
sam, nie ma odpowiedniego oparcia w rodzinie.
Kierując pacjenta depresyjnego do szpitala, lekarz musi
podkreślić fakt istnienia zachowań samobójczych.
Uzyskane badaniem dane czasem wskazują na potrzebę
skierowania pacjenta do innych placówek, takich jak poradnia
zdrowia psychicznego, ośrodek leczenia nerwic czy odpowiedni
oddział leczenia chorób somatycznych.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI
Agresja może wystąpić u ludzi zdrowych (w stanach gniewu,
upokorzenia, rozpaczy), a także w przebiegu różnych zaburzeń
psychicznych, takich jak: psychozy, zespoły organiczne,
padaczka, w przebiegu intoksykacji alkoholem i innymi
środkami, zaburzenia osobowości.
O pomoc w trybie doraz
nym zwraca się zazwyczaj otoczenie
pacjenta (bliskie mu lub przypadkowe), czasem personel
szpitala, w którym przebywa pacjent.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI
Agresja może mieć charakter werbalny lub fizyczny, czasem
ma charakter znęcania się przewlekłego, czasem wybuchów.
Bywa nieprzewidziana lub sygnalizowana wypowiedziami,
czasem jest wyrazem lęku w związku z przeżyciami
psychotycznymi sugerującymi zagrożenie czy rozkazy.
Czasem ukierunkowana jest na określone osoby, które mają
być ewentualnym z
ródłem zagrożenia, zemsty czy odwetu
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI
Udzielający pomocy lekarz może znalez
ć się w sytuacji, w
której pacjent broni dostępu do siebie, zabarykadował się, grozi
użyciem broni, samobójstwem w przypadku wejścia do
pomieszczenia, w jakim przebywa.
Czasem chory bywa przywieziony po przebytym szamotaniu
się z osobami, które zaatakował po ich próbach zastosowania
wobec niego przymusu bezpośredniego, czasem w sytuacji
ograniczenia ruchów różnymi sposobami (kajdanki, kaftan i in.),
czasem jest on stłumiony wcześniejszym zastosowaniem leku.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
Pierwszym działaniem lekarza może być konieczność
zapewnienia bezpieczeństwa sobie i osobom towarzyszącym
badaniu pacjenta.
W tym celu w pomieszczeniu, w którym lekarz bada, nie
powinno być sprzętów i przedmiotów, które mogą być użyte do
ataku.
Lekarz nie powinien pozostawać z pacjentem sam, musi mieć
także zapewniony swobodny dostęp do wyjścia i możliwość
sygnalizacji zagrożenia bezpieczeństwa oraz uzyskania
natychmiastowej pomocy innych osób.
Pacjenta należy pozbawić wszelkich przedmiotów, które mogą
mu służyć jako broń czy narzędzie ataku.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
Jeśli pacjent przybywa po zastosowaniu wobec niego przymusu
bezpośredniego i prosi o usunięcie środków obezwładniających
go, a lekarz nie jest pewny, czy jest to zasadne, powinien
wyjaśnić przybyłemu, że musi najpierw wyjaśnić sytuację, aby
pozbyć się własnych obaw. Czasami właśnie usunięcie środków
krępujących uspokaja pacjenta.
W przypadku czynnej agresji pacjenta lub sygnalizowanych
agresją zagrożeń może zachodzić potrzeba podania leku, np.
haloperidolu (5 mg), a niekiedy zastowania przymusu
bezpośredniego.
Każdy przymus bezpośredni jest ograniczeniem wolności
osobistej człowieka, dlatego zastosowanie go musi być przez
lekarza (który jest za to odpowiedzialny) przemyślane,
przygotowane, nadzorowane i dokładnie rejestrowane.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
Przymus bezpośredni może polegać na przytrzymaniu pacjenta z
użyciem siły fizycznej w celu podania leku albo na dłuższym
obezwładnieniu za pomocą kaftana czy pasów.
Należy przy tym przestrzegać następujących zasad:
- przygotować dostateczną liczbę (4-5) osób i środków;
- przemyśleć plan działania (demonstracja siły, zaskoczenie);
- środki unieruchamiające powinny być skuteczne, ale ich użycie musi
wykluczać możliwość szkodliwych następstw;
- zachowanie osób biorących udział w unieruchomieniu nie może
mieć cech agresji czy odwetu;
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
- jeśli nie ma przeciwwskazań, powinno się jak najszybciej podać leki
uspokajające;
- pacjentowi powinno się wyjaśnić (gdy tylko jest w stanie zrozumieć)
motywy unieruchomienia;
- przez cały czas unieruchomienia pacjentowi trzeba zapewnić
opiekę;
- unieruchomienie powinno trwać najkrócej , jak to możliwe.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
W kontakcie z pacjentem agresywnym, podczas jego badania,
warto pamiętać, że:
1) Choć zachowanie pacjenta budzi różne emocje, w tym lęk i
gniew istotna jest u lekarza postawa szacunku, zainteresowania,
spokoju, a przede wszystkim wysłuchania tego, co pacjent ma do
zakomunikowania. Badający musi zdawać sobie sprawę, że
człowiek, który stracił panowanie nad sobą, może sam być tym
przerażony.
2) Wywiad powinien mieć charakter rozmowy, a nie przesłuchania.
z dążeniem lekarza do zrozumienia tego co zaszło, z
ukazywaniem, że działa się w interesie pacjenta, a nie w celu
ukarania go. Stąd też cele i podejmowane działania powinny być
na każdym etapie postępowania wyjaśniane.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
3) Nie należy doprowadzać do konfrontacji, na gniew pacjenta
odpowiadać zbadaniem jego znaczenia dla pacjenta czy
przeanalizowaniem czynników prowokujących.
4) Nie należy komentować cech charakteru pacjenta, które mają
być odpowiedzialne za jego czyny gwałtowne, ale dać mu
możliwość wycofania się z postawy agresywnej bez "utraty
twarzy".
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
Badanie pacjenta powinno umożliwić ustalenie przyczyny
agresji i zachowań gwałtownych oraz określić stopień nadal
istniejącego, ewentualnego ryzyka wystąpienia takich
zachowań, od tego bowiem zależy dalsze postępowanie.
W ocenie tego ryzyka trzeba uwzględnić między innymi sygnały,
jakie pochodzą od pacjenta, takie jak: wyrażane zagrożenia,
kierowane przeciw określonym osobom, występowanie
przejawów napięcia przy relacjonowaniu swych negatywnych
uczuć wobec jakichś osób, zazdrości, potrzeby zemsty,
ukarania, czasem nawet odkrywanie planów dotyczących
karania.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
Hospitalizacja psychiatryczna jest potrzebna, jeśli agresja
wynika z zaburzeń psychicznych, które również z innych
powodów są wskazaniem do leczenia w szpitalu
psychiatrycznym.
Ponadto potrzebę taką może stanowić znaczne nasilenie
agresji i wysokie ryzyko trwającego nadal ze strony pacjenta
zagrożenia dla otoczenia.
PACJENT Z AGRESJ
I ZACHOWANIAMI
GWAA
TOWNYMI - POST
POWANIE
Szczególne problemy wiążą się z pacjentami zagrażającymi
innym, których zachowanie mieści się w obrazie zaburzeń
osobowości.
W ich stylu życia zawarte jest reagowanie agresją z błahego
powodu.
W wywiadzie dotyczącym ich dzieciństwa często znajdują się
dane o zachowaniach gwałcących przyjęte normy, np. znęcanie
się nad zwierzętami, podpalanie, wagarowanie, ucieczki z
domu, wczesne doświadczenia seksualne, używanie środków
odurzających, póz
niej konflikty z prawem.
Szpital psychiatryczny nie jest dla takich osób środowiskiem
wskazanym. Jeśli się tam znajdą, często wywierają
niekorzystny wpływ na innych pacjentów, manipulują
personelem, szantażują.
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I
DOKONUJ
CY SAMOUSZKODZENIA
W sytuacji działań w trybie doraz
nym lekarz spotyka się
najczęściej z problemem samobójstwa, gdy:
- badając pacjenta odbiera sygnały zagrożenia samobójstwem
od niego lub jego rodziny;
- gdy pacjent usiłował już popełnić samobójstwo i należy podjąć
interwencję terapeutyczną,
W każdym przypadku konieczna jest ocena "ryzyka
samobójstwa".
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I
DOKONUJ
CY SAMOUSZKODZENIA
Sygnały samobójstwa mogą mieć charakter
sygnałów słownych (np. wyrażeń rodzinie będzie lepiej beze
mnie", "lepiej byłoby nie żyć", czasem chory komunikuje, że
myśli o śmierci, a nawet sposobach jej osiągnięcia),
behawioralnych (zbieranie leków, pisanie listów pożegnalnych,
sporządzanie testamentu i in.),
klinicznych (depresja z lękiem, omamy imperatywne).
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I
DOKONUJ
CY SAMOUSZKODZENIA
Czynniki ryzyka samobójstwa można grupować na:
1. Czynniki społeczno-demograficzne, wiek 50-60 lat, płeć,
częściej męska (sytuacja rodzinna, w tym samotność, utrata
osoby bliskiej).
2. Dane z wywiadu (samobójstwa w rodzinie dokonywane
uprzednio).
3. Stan somatyczny i psychiczny pacjenta (ciężka lub
przewlekła choroba somatyczna, przewlekłe bóle), stan
psychiczny (depresja, szczególnie z lękiem, pobudzeniem,
urojeniami depresyjnymi, hipochondrycznymi, omamami
rozkazującymi popełnienie samobójstwa), dysforia,
długotrwała bezsenność, alkoholizm i inne uzależnienia.
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I
DOKONUJ
CY SAMOUSZKODZENIA
U pacjenta, który próbował popełnić samobójstwo, poza
wymienionymi czynnikami ryzyka, należy ocenić stosunek
pacjenta do faktu, że próba samobójcza  nie powiodła się"
(czy odczuwa ulgę, zadowolenie, żal, jak ocenia reakcje na nią
otoczenia, czy nadal podtrzymuje swoje myśli o śmierci).
Trudny do oceny jest pacjent milczący, nie współpracujący.
Ale nawet gdy pacjent zapewnia, że nie powtórzy aktu
samobójczego, sens tych zapewnień może być zwodniczy.
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I
DOKONUJ
CY SAMOUSZKODZENIA
W kontakcie z pacjentem podejmującym samobójstwo należy
pamiętać, że jego ocena i interwencja terapeutyczna są ze sobą
ściśle związane od początku kontaktu.
Kontakt ten musi być terapeutyczny. Lekarz musi być świadomy,
że nie wolno mu włączać ewentualnych własnych negatywnych
postaw, które są projekcją jego ocen moralnych (np. traktowanie
samobójstwa jako grzech, słabość, brak odpowiedzialności).
Badanie pacjenta powinno być wykonane w jak najszybszym
możliwie czasie. Miejsce badania powinno zapewniać pewien
stopień prywatności. Badający powinien wykazywać empatię, bez
moralizowania, pośpiechu. Powinna być możliwość uzyskania
dodatkowych danych od osób bliskich pacjentowi.
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I DOKONUJ
CY
SAMOUSZKODZENIA
Dobrym sposobem uzyskania danych i oceny ryzyka samobójstwa
wydaje się rozpoczęcie rozmowy od informacji lekarza, iż zdając sobie
sprawę, że pacjent musiał czuć się z
le, chce się go zrozumieć.
W tym celu prosi się go o bardzo szczegółowy (nieomal minuta po
minucie) opis jego samopoczucia i wydarzeń z ostatnich 1-2 dni (z
możliwością zadawania dodatkowych pytań).
Umożliwia to poznanie okoliczności towarzyszących podjęciu
samouszkodzenia, czynników wyzwalających, warunków, sposobu,
możliwości uzyskania pomocy, a również motywu, siły intencji
pozbawienia się życia, sposobu, dojrzewania decyzji, oczekiwań
związanych z podjętym działaniem samobójczym, stosunku do tego
działania i faktu, że nie zakończyło się to śmiercią.
Ten sposób badania daje jednocześnie pacjentowi szansę uzyskiwania
wglądu i oceny wydarzenia
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I DOKONUJ
CY
SAMOUSZKODZENIA
Niemożność zrozumienia działania pacjenta budzi podejrzenie, że
albo ukrywa on poważne przyczyny swego zachowania (np.
zagrożenia odpowiedzialnością karną, ukrywanie trudnej sytuacji
rodzinnej), albo wiąże się ono z zaburzeniami psychicznymi.
Wyjaśnienie może przynieść wywiad od osób bliskich i dokładne
badanie psychiatryczne.
W ocenie ryzyka samobójstwa istotne jest uzyskanie informacji
rzetelnych. Nie można dać się zwieść postawą bagatelizującą czy
nawet dowcipkowaniem pacjenta na temat wydarzenia.
Przy stwierdzeniu poważnego ryzyka samobójstwa należy
rozważyć ewentualną hospitalizację psychiatryczną, zwłaszcza
gdy pacjent nie ma odpowiedniego oparcia i warunków w
rodzinie, czy też nie może panować nad swym zachowaniem.
PACJENT Z AKTYWNOŚCI
SAMOBÓJCZ
I DOKONUJ
CY
SAMOUSZKODZENIA
Wielu pacjentów po podjętej próbie samobójczej może być
leczonych ambulatoryjnie, przy współpracy lekarza z
pacjentem i jego otoczeniem społecznym.
Konieczne jest wtedy ustalenie odpowiednich kontaktów
lekarza z rodziną, pouczenie o ewentualnych sygnałach
zagrożenia itp.
Błędem jest minimalizowanie prób samobójczych, które
sprawiają wrażenie manipulacyjnych, "histerycznych" (takimi
wydają się niekiedy próby samobójcze w okresie dojrzewania).
Każda aktywność samobójcza wyrażająca się choćby pozornie
przypadkowymi sygnałami słownymi wymaga poważnego
potraktowania i zbadania.
PACJENCI POWTARZAJ
CY PRÓBY SAMOBÓJCZE
Istnieje pewna grupa ludzi, którzy wielokrotnie powtarzają
samouszkodzenia, jak gdyby nie umieli radzić sobie ze
stresem.
Zazwyczaj występują u nich zaburzenia osobowości,
zdezorganizowany styl życia.
Czasem drażnią oni personel medyczny, który udzielając im
pomocy ma poczucie, że wzmacnia ich patologiczne
zachowania.
Niewątpliwie jednak każdy taki przypadek powinien być
traktowany poważnie, mimo że pomoc ma granice i czasem
trzeba zadowolić się jednak samym faktem uratowania życia.
PACJENT NADUŻYWAJ
CY ALKOHOLU I ŚRODKÓW
PSYCHOAKTYWNYCH
Pacjenci tej grupy mogą wymagać pomocy w trybie doraz
nym,
zarówno w stanach ostrej intoksykacji tymi środkami, jak i przy
ich odstawieniu lub wyraz
nym obniżeniu dawki.
Szczególnej uwagi i pomocy doraz
nej wymagają: intoksykacja
z zachowaniem agresywnym, gwałtownym, z nasilonymi
zaburzeniami orientacji, z depresją, z napadami drgawkowymi,
z utratą świadomości, a także upojenie patologiczne.
PSYCHIATRIA KONSULTACYJNA
FUNKCJE I ZADANIA PSYCHIATRII KONSULTACYJNEJ
Psychiatria konsultacyjna stawia sobie trzy główne zadania:
1) Działalność, którą można określić jako różne "usługi
kliniczne". Jest ona realizowana przez dokonywanie konsultacji
psychiatrycznych (ale również i przez inne usługi, w miarę
możliwości). Jej cel stanowi pomoc w rozwiązywaniu
psychologicznych, psychiatrycznych, psychospołecznych
problemów pacjenta (a czasem również zespołu leczącego).
2) Działalność edukacyjną w odniesieniu do lekarzy
niepsychiatrów i innych pracowników niepsychiatrycznej służby
zdrowia (liaison education).
3) Badania naukowe, dotyczące problemów różnych związków
między psychiatrią i medycyną (liaison research).
KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA
Zwracanie się lekarza prowadzącego pacjenta do innego
specjalisty o pomoc związywaniu jakiegoś problemu jest
powszechne w medycynie.
Konsultacja psychiatryczna różni się od dokonywanej przez
lekarzy innych specjalności medycznych znacznie szerszym
zakresem interwencji, często dotykaniem wielu problemów
życiowych i kontaktów międzyludzkich pacjenta.
Przedmiotem poznania i oddziaływania konsultanta nie zawsze
bywa pacjent, ale osoba wzywająca konsultantata, środowisko
społeczne itp.
W konsultacji psychiatrycznej uczestniczą: psychiatra
(konsultant), osoba prosząca o konsultacje (konsultowany),
osoba, której ma się pomóc (pacjent).
KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA 
MODELE KONSULTACJI
1. Konsultacja skoncentrowana na pacjencie.
Ten model jest najpowszechniejszy, tkwi w tradycji medycznej.
Konsultant bada osobiście pacjenta. Studiuje jego dokumentację,
wywiady, ustala rozpoznanie, zalecenia.
2. Konsultacja skoncentrowana na osobie proszącej o konsultację
(konsultowanym).
Tu istotna jest dyskusja i uzyskiwanie danych od wzywającego na
konsultacje, który ma jakieś problemy w prowadzeniu pacjenta,
dostrzega swe niedociągnięcia w pracy zawodowej i prosi o pomoc w
celu lepszego rozeznania sytuacji oraz radzenia sobie w postępowaniu
terapeutycznym. W tym modelu konsultacji jej edukacyjny aspekt jest
znacznie szerszy niż w poprzednim.
Zadanie dydaktyczne konsultanta psychiatry jest określone jako "pomóc
pomagać" (help to help). Typowym przykładem konsultacji
skoncentrowanych na pomocy konsultowanym w pracy są grupy
Balinta dla lekarzy ogólnie praktykujących.
KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA 
MODELE KONSULTACJI
3. Konsultacja skoncentrowana na sytuacji.
Ten rodzaj konsultacji wodzi się z ekologicznej koncepcji
choroby. Konsultant rozważa tu relacje i interakcje
międzyludzkie wszystkich członków zespołu, włączonych w
opiekę nad pacjentem po to, by zrozumieć zarówno
zachowania pacjenta, jak i problemy zespołu leczącego.
Konsultowane tu może być całe środowisko oddziałowe, wraz
z pacjentem.
KONSULTACJA JAKO PROCES
Konsultacja zawiera w sobie ciąg działań, które można nazwać
jej etapami. Są to:
- przyjęcie wezwania na konsultację;
- zbieranie informacji;
- zakomunikowanie konsultowanemu (wzywającemu na
konsultację) wyników badania, wniosków.
Konsultant psychiatra powinien zdawać sobie sprawę, że jego
działanie na każdym etapie ma służyć, poza dążeniem do
rozwiązania problemu, dla którego jest wezwany, również
edukacji konsultowanego na przyszłość.
KONSULTACJA JAKO PROCES
Stąd też niezbędne jest przestrzeganie pewnych zasad.
Wezwanie na konsultację, które jest początkiem komunikacji
z konsultantem, powinno mieć charakter pisemny, z
określeniem problemu, jaki jest do rozwiązania i do którego w
trzecim etapie ma ustosunkować się konsultant.
Konsultanta obowiązuje systematyczność, jasność,
rzeczowość w rejestrowaniu wyników badania, oddzielanie
faktów od interpretacji, wskazywanie na praktyczne
rozwiązania, udzielanie wyjaśnień konsultowanemu podczas
dyskusji itd.
CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA SKUTECZNOŚĆ PRACY
KONSULTANTA
Wyniki pracy konsultanta i zakres realizowanych zadań zależą od
wielu czynników.
Niektóre z nich można określić jako obiektywne. Są to na przykład
formy organizacyjne i warunki pracy konsultanta.
Konsultant może być wzywany doraz
nie, gdy zaistnieje jakaś
potrzeba, może być związany z oddziałem o określonej specyfice,
ze szczególnie nabrzmiałą w nim problematyką emocjonalną,
psychospołeczną (np. oddział onkologiczny, OIOM,
transplantologiczny, geriatryczny itd.).
Konsultant może też pracować w interdyscyplinarnym zespole
konsultantów szpitala wielospecjalistycznego albo w ramach
oddziału "medyczno-psychiatrycznego".
CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA SKUTECZNOŚĆ PRACY
KONSULTANTA
Inna grupa czynników wiąże się ze sposobem spostrzegania
potrzeb konsultacjii psychiatrycznej, motywów, dla jakich uważa
się za stosowne wezwanie konsultanta (np. ograniczenie się do
wezwania wtedy, gdy pacjent zakłóca porządek oddziału, lub
też wezwania w celu lepszego rozumienia stanu
emocjonalnego, związanego z sytuacją życiową pacjenta).
Bardzo istotna grupa czynników wiąże się z osobą konsultanta
psychiatry, jego wiedzą, doświadczeniem, stopniem
zaangażowania.
Nawet duża wiedza i doświadczenie w zakresie psychiatrii
ogólnej nie są wystarczające.
CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA SKUTECZNOŚĆ PRACY
KONSULTANTA
Konsultant musi wiele się nauczyć z dziedziny psychiatrii
konsultacyjnej, zdobyć doświadczenie.
Konsultant musi być człowiekiem zaangażowanym w swoją
pracę.
Podkreśla się też pewne cechy osobowości konsultanta, które
pozwolą na akceptowanie go, zdobycie zaufania, wysoką ocenę
użyteczności jego działań.
Konsultant powinien wykazać się umiejętnością współpracy,
elastycznością w kontaktach międzyludzkich, musi szanować
pracę i wszelkie wysiłki psychoterapeutyczne swych kolegów,
którzy nie są psychiatrami.
CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA SKUTECZNOŚĆ PRACY
KONSULTANTA
Konsekwencja, niezawodność, niewłączanie się w rozgrywki
interpersonalne zespołu, jasne przekazywanie swej wiedzy, a
wniosków w sposób praktyczny - to tylko niektóre spośród
ważnych cech konsultanta.
Silna motywacja psychiatry do pracy konsultacyjnej, stałe
samokształcenie zdobywane doświadczenie pozwalają na coraz
większą skuteczność pracy konsultanta
DZIAA
ALNOŚĆ EDUKACYJNA KONSULTANTA
(LIAISON EDUCATION)
Tę działalność może realizować konsultant w ramach
uczestnictwa w opiece nad pacjentem wraz z zespołem
leczącym, w udziale w rozwoju i podtrzymywaniu zespołu oraz
w rozwiązywaniu pewnych problemów systemowych.
Konsultant włączony w pracę kliniczną może w różny sposób
rozszerzać wiedzę i umiejętności zespołu leczącego w radzeniu
sobie z problemami psychologicznymi i społecznymi pacjentów
oraz ich rodzin.
Poza przeprowadzaniem formalnych konsultacji może
wykorzystywać do tego celu czas obchodów, wspólnych badań,
dyskusji. Może też organizować wykłady, seminaria dla lekarzy
lub innych grup personelu.
DZIAA
ALNOŚĆ EDUKACYJNA KONSULTANTA
(LIAISON EDUCATION)
Udział w rozwoju zespołu może być szczególnie wyraz
ny w
przypadku sytuacji kryzysowych i konfliktów (identyfikacja
zaistniałych trudności, pomoc we właściwym rozwiązywaniu
problemów przez zastosowanie odpowiednich technik).
Konsultant może też dostrzegać skutki frustracji personelu
związane z czynnikami spoza oddziału (np. jakieś zarządzenie
ogólne dotyczące służby zdrowia, wynagrodzeń itp.), które
budzą emocje, przenoszone są następnie na pacjentów, a
jednocześnie podlegają małej kontroli.
Eksplorowanie tego zjawiska postaw przeniesieniowych,
dyskusja mająca na celu zmianę podejścia do problemu daje
szansę na poprawę atmosfery na oddziale i funkcjonowania
personelu.
BADANIA NAUKOWE (LIAISON RESEARCH)
Związki psychiatrii konsultacyjnej ze wszystkimi specjalnościami
klinicznymi stwarzają ogromne możliwości badawcze, głównie w
zakresie współpracy lekarzy chorób somatycznych i
zajmujących się zdrowiem psychicznym.
Mogą one dotyczyć obserwacji klinicznej, oceny sytuacji
psychospołecznej pacjenta, badań psychologicznych i
laboratoryjnych. Otwiera się tu pole do badania mechanizmów
pośredniczących między bodz
cami w swej naturze
symbolicznymi (psychologicznymi, psychospołecznymi) a
reakcją somatyczną.
Inne badania mogą dotyczyć samej psychiatrii konsultacyjnej
(jej istoty, problemów, rozwój skuteczności).
Dziękuję za uwagę