próby narzucenia żydom greckich wzorców życia wywołał znaczny opór

wykształceni żydzi byli zainteresowani filozofią grecką, naukami ścisłymi, jednakże od zainteresowania do akceptacji śwata greckiego, razem z jego wierzeniami i obyczajami, było bardzo daleko. kontakty żydów ze światem grecki nie oznaczały wyłącznie absorpcji wzorców greckich.

kiedy dynastia seleucydow odebrała judeę ptolemeuszom i wcieliła ją do królestwa syrii, pochodzący z tej dynastii antioch IV epifanes w 167r. pne postanowił przymusowo zjellenizować opornych żydów.

antioch zastąpił torę greckim prawem świeckim:

1) zakazał obrzezania, święcenia szabatów i obchodzenia świąt
2) wzniósł we wszystkich miastach judei posągi bogów greckich, którym, pod karą śmierci kazał oddawać cześć
3) niszczył zwoje tory, a śwątynię w jerozolimie poświęcił zeusowi
olimpijskiemu ( na ołtarzu zabito w ofierze świnię, a następnie wystawiono posąg zeusa któremu nakazano składać ofiary)
4) odsunął od władzy prawowitego arcykapłana i zaczął prowadzić politykę religijną przy pomocy jazona i menelaosa, żydów-odstępców.

w odpowiedzi na te prześladowania w 166r pne wybuchło powstanie machabeuszy

powstanie przygotowali i przewodzili mu kapłan matatiasz i jego pięciu synów: juda machabeusz, szymon, jan, eleazar i jonatan

synom matatiasza udało się doprowadzić do odbudowania po raz pierwszy od 450lat suwerennego państwa żydowskiego

założyli oni nową dynastię królów żydowskich - dynastię hasmonejską

bracia walczyli w różnych bitwach od 166-141 pne szymon ostatni z braci ogłosił w 141r niezależność od rządów seleucydów.

najistotniejszym momentam walk było zdobycie świątyni i oczyszczenie jej w 164 roku przez judę machabeusza

powstanie machabejskie doprowadziło do poważych zmian w sytuacji politycznej i religijnej.

objęli oni tron królewski, jednocześnie zachowując sobie wyłączne prawo do pełnienia urzędu arcykapłana (gdyż należeli do rodu kapłanów). ich panowanie oznaczało zatem władzę absolutną, która niebawem uległa zresztą zwyrodnieniu.

hasmonejczycy zapoczątkowali nową dynastię, a wspólnota żydowska, po 450 latach nieokreślonego statusu, odzyskała własny byt pastwowy.

oficjalnie szymon ostatni z braci przywódców powstania otrzymał tytuł arcykapłana i etnarchy, podobnie jego syn jan hyrkan

wnuk szymona a syn jana arystobul I przjął tytuł królewski a następnie cośtam....

po śmierci aleksandra janneusza rządy przejęła jego żona salome aleksandra ( 76-67 pne) a następnie morderczą walkę o tron stoczyli jej dwaj synowie: hyrkan II i arystobul II co nieuchronnie doprowadziło do katastrofy państwa żydowskiego

w sporze o prawo do tronu nieopatrznie poprosili o pomoc rzymian któzy skwapliwie wykorzystali nadarzającą się okazję

POD PANOWANIEM RZYMU

w 63 roku pne na scenie pojawił się pompejusz. przyznał tytuł króla słabszemu z braci hyrkanowi i wyznaczył mu nadzorcę, który miał utrzymać w kraju władzę rzymian.

doradcą został antypater pochodzący z idumei, ościennego kraju zgarniętego przes hasmeuszy i dupa.

panowanie heroda wielkiego jest okresem materialnego rozkwitu judy m.in. przebudował i uświetnił świątynię, jednak umieszczenie nad główną bramą złotego wizerunku orła doprowadziło do zamieszek w mieście.
równocześnie władca ten budzi coraz większą niechęć ze względu na swoje despotyczne rządy:
- zamordował swoją żonę mariame pochodzącą z domu hasmonejskiego
- zamordował swoich synów
- zamordował 46 członków sangedrynu,
- zakazał sanhedrynowi orzekania w sprawach cywilnych

5 rozdział "judaizm u początków ery chrześcijańskiej" s.107-133

po zamieszkach wywołanych przez heroda i jego synów najwyższa władza na tym terenie została powierzona rzymskim prokuratorom, którzy nieustannie prowokowali żydów.
w 66r. wbuchło powstanie żydowskie ktore trwało do 70rne. jerozolima została zburzona, a świątynia spalona. na wiosnę 73 roku upadła ostatnia żydowska twierdza masada w które samobójstwo popełniło 960 żydów

obrona masady została smbolem zaciętej i pozbawionej nadziei walki. taki symbolem masada jest do dzisiaj: rota przysięgi żołnierzy państwa izraela kończy się słowami "nigdy więcej masady".

zniszczenie świątyni w 70r i zrujnowanie cąłej judei nie buyło ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej. cesarz hadrian wydał dekret zabraniający praktyk obrzezania
w 132 r. wybuchło powstanie, jawnie aspirujące do zrywu mesjańskiego na któego czele stanął szymon bar kochba uznawany za mesjasza