KIEROWCY, SZKOLENIE
I OCENA
3.1 SZKOLENIE
KANDYDATÓW NA
KIEROWCÓW
1
WPROWADZENIE
Problematyka podobszaru
1. WPROWADZENIE
2. ASPEKTY PRAWNE  EUROPEJSKIE I POLSKIE
3. WYMAGANIA WOBEC KANDYDATÓW NA
KIEROWCÓW
4. SYSTEM SZKOLENIA KIEROWCÓW WG
WYTYCZNYCH UE
5. SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY PRAKTYKI Z
RÓŻNYCH KRAJÓW
6. SZKOA
Y NAUKI JAZDY
2
WPROWADZENIE
Dla bezpiecznego zachowania na drodze nie
wystarczy tylko znajomość przepisów ruchu
drogowego oraz umiejętności techniczne
prowadzenia pojazdu
Współczesny kierowca powinien także:
- umieć prawidłowo oceniać ryzyko na drodze i własne
możliwości oraz umiejętności radzenia sobie w trudnych
warunkach ruchowo-drogowych
- rozpoznawać i uwzględniać w swoich działaniach
zachowania i potrzeby innych uczestników ruchu
drogowego
3
WPROWADZENIE
Szkolenie podstawowe w szkole nauki jazdy składa
się z części teoretycznej i praktycznej
W wielu krajach są określone prawnie wymagania co do:
- programów szkolenia
- minimalnej liczby godzin szkolenia teoretycznego i
praktycznego
- instytucji gdzie takie szkolenie się odbywa
- pojazdów do szkolenia i uprawnionych osób
- pomocy dydaktycznych
4
WPROWADZENIE
Różnice w poszczególnych krajach dotyczą tego:
Czy szkolenie w szkole nauki jazdy jest
obowiązkowe, czy nie?
Czy minimalna liczba godzin (zakres) jest
określona, czy nie?
Czy egzamin z teorii jest zdawany przed
praktycznym? Czy jego zdanie daje tymczasowe
prawo jazdy?
Czy egzamin praktyczny jest zdawany na własnym
samochodzie, czy na samochodzie szkoły nauki
jazdy?
5
WPROWADZENIE
Różnice w poszczególnych krajach dotyczą tego
Czy szkoła nauki jazdy prowadzi:
pełne szkolenie? Szkolenie: z teorii, praktyczne?
Czy podstawowe szkolenie praktyczne jest prowadzone
przez szkołę, a dodatkowe przez osobę towarzyszącą
(nie profesjonalnego instruktora)?
Czy test z teorii jest prowadzony: w szkole nauki jazdy
na końcu kursu, czy przez organizację egzaminującą?
Jakie są wymagania od osoby towarzyszącej:
- posiadanie prawa jazdy przez określony czas,
- szkolenie w szkole nauki jazdy?
6
WPROWADZENIE
W Polsce realizuje się szkolenie jednofazowe. W
tym systemie problemem pozostaje brd młodych
kierowców.
Wróżnych krajach pozytywne efekty zmniejszające
wypadkowość wśród młodych kierowców dają:
- szkolenie w systemie jazd z osobą towarzyszącą
- prawo jazdy na próbę
- szkolenie 2-fazowe z doszkalaniem po uzyskaniu
prawa jazdy
7
ASPEKTY PRAWNE 
EUROPEJSKIE I POLSKIE
Aspekty prawne  europejskie i polskie
W krajach Unii Europejskiej sprawy szkolenia
indywidualnych kierowców są regulowane dyrektywą UE
dotyczącą praw jazdy z 29.06.91 wraz z poprawkami i
uzupełnieniami w dyrektywie nr 2000/56/EC z 24.09.2000
8
ASPEKTY PRAWNE 
EUROPEJSKIE I POLSKIE
Aspekty prawne  europejskie i polskie
W Polsce sprawy szkolenia i egzaminowania są
regulowane w ramach ustawy prawo o ruchu drogowym
oraz resortowych rozporządzeń wykonawczych w zakresie:
szkolenia,
egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez
kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów,
wzorów dokumentów praw jazdy,
wysokości opłat za egzamin, wydania dokumentów.
9
ASPEKTY PRAWNE 
EUROPEJSKIE I POLSKIE
Kategorie praw jazdy określa rozdział 3 Dyrektywy
Rady z 29 lipca 1991 o prawach jazdy (91/439/EEC). W
Polsce są w pełni zgodne z przyjętymi w UE. Dodatkową
jest kategoria T. Są one następujące:
A Motocykle z przyczepą lub bez przyczepy.
B Pojazdy mechaniczne o masie całkowitej nie
przekraczającej 3500 kilogramów i posiadające nie więcej
niż osiem miejsc siedzących poza miejscem dla kierowcy;
pojazdy tej kategorii mogą być połączone z przyczepą
posiadającą masę całkowitą nie przekraczającą 750
kilogramów.
10
ASPEKTY PRAWNE 
EUROPEJSKIE I POLSKIE
oraz kategorie: B+E, C, C+E, D, D+E
Dyrektywa Rady o prawach jazdy podaje także, że
w kategoriach A, B, B+E, C, C+E, D i D+E, mogą
być wydawane specjalne prawa jazdy do
prowadzenia pojazdów w następujących
podkategoriach:
A1, B1, C1, C1+E, D, D1+E
11
WYMAGANIA WOBEC KANDYDATÓW
NA KIEROWCÓW
Wymagania wobec Kandydatów na kierowców
Zgodnie z zasadami przyjętymi w Dyr. 91/439/EEC
wstępne wymagania odnośnie kandydatów na
kierowców mogą dotyczyć minimalnego wieku
oraz stanu zdrowia. Minimalny wiek, uprawniający
do uzyskania prawa jazdy określonej kategorii to:
- 16 lat - dla kat. A1, B1,
- 18 lat  dla kat. A, B, B+E, C, C+E, C1, C1+E
- 21 lat  dla kat. D, D+E, D1, D1+E.
12
WYMAGANIA WOBEC KANDYDATÓW
NA KIEROWCÓW
W niektórych krajach warunkiem wstępnym uzyskania
prawa jazdy jest potwierdzenie niekaralności za
wykroczenia i przestępstwa w ruchu drogowym.
Wymagane też może być wcześniejsze uczestnictwo w
kursie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
Poświadczenie stanu zdrowia dotyczy: wzroku, słuchu,
chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, chorób
neurologicznych i umysłowych, niesprawności ruchowych.
13
WYMAGANIA WOBEC KANDYDATÓW
NA KIEROWCÓW
Dostarczenie informacji o stanie zdrowia obowiązuje
we wszystkich państwach. Informacja ta musi być
potwierdzona przez lekarza lub osobistą deklaracją
kandydata na kierowcę.
W Polsce zaświadczenie o stanie zdrowia
kandydata jest wystawione na podstawie badań
lekarskich w obowiązującym zakresie.
14
SYSTEM SZKOLENIA KIEROWCÓW WG
WYTYCZNYCH UE
System szkolenia kierowców wg wytycznych obejmuje
trzy części
szkolenie i egzamin z teorii - zasady ruchu drogowego,
aspekty brd dróg i pojazdów, zachowanie wobec innych
użytkowników dróg.
właściwa obsługa pojazdu - nauka kierowania, zmiany
biegów, używania hamulców do momentu, gdy stają się
one czynnościami automatycznymi
kształtowaniu bezpiecznych i społecznie
odpowiedzialnych kierowców.
15
SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY
PRAKTYKI Z RÓŻNYCH KRAJÓW
Systemy szkoleń  przykłady praktyki z różnych krajów
W Finlandii istnieją dwie możliwości nauki jazdy, tj.
teoretyczne i praktyczne szkolenie:
w szkole nauki jazdy.
szkolenie z osobą towarzyszącą
W systemie (a), kandydat musi odbyć minimalną liczbę zajęć
szkolenia teoretycznego, np. dla kategorii:
A, A1, C1+E - 12 godz.
B - 20 godz.
C i C1 - 32 godz.
C+E i C1+E: - 220 godz.
16
SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY
PRAKTYKI Z RÓŻNYCH KRAJÓW
Podczas jazd szkoleniowych nazwa szkoły z białym
trójkątem muszą być umieszczone na samochodzie, aby
zasygnalizować, że kierowca jeszcze się uczy.
Aby zostać dopuszczonym do egzaminu praktycznego na
kategorię B, kandydat musi:
- odbyć minimum 30 godzin szkolenia praktycznego,
- zdać egzamin teoretyczny
W systemie (b), zarówno kandydat, jak i nie zawodowy
opiekun, muszą spełniać określone wymagania. Pojazd
używany w trakcie szkolenia musi zostać uznany jako
specjalny pojazd szkoleniowy (m.in. pedał hamulca, dod.
lusterko).
17
SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY
PRAKTYKI Z RÓŻNYCH KRAJÓW
Kandydat na prawo jazdy w Polsce musi spełnić
następujące wymagania:
osiągnąć wymagany minimalny wiek,
otrzymać świadectwo zdrowia stwierdzające
zdolność do prowadzenia pojazdów,
ukończyć wymagane szkolenie
Szkolenie praktyczne i teoretyczne jest obowiązkowe.
Najczęściej jest ono realizowane w prywatnych ośrodkach
szkolenia kierowców.
18
SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY
PRAKTYKI Z RÓŻNYCH KRAJÓW
Obligatoryjny minimalny czas zajęć:
teoretycznych dla poszczególnych kategorii wynosi:
- 10 godzin A, A1, B, B1
- 20 godzin C, C1, D, D1.
praktycznych dla poszczególnych kategorii wynosi:
- 10 godzin. A, A1
- 15 godzin B1, C1
- 20 godzin B, C
- 30 godzin D1
- 40 godzin D
19
SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY
PRAKTYKI Z RÓŻNYCH KRAJÓW
Tematyka szkolenia teoretycznego obejmuje wiedzę z
zakresu:
- reguł ruchu drogowego,
- przepisów dotyczących zachowań na drodze,
- pierwszej pomocy, bezpieczeństwa pojazdu i
utrzymania pojazdu.
Pomoce naukowe wykorzystywane w szkoleniu
teoretycznym: podręczniki, programy komputerowe, filmy
video, arkusze z pytaniami egzaminacyjnymi, techniczne
modele pojazdów, modele ruchu drogowego.
20
SYSTEMY SZKOLEC
 PRZYKA
ADY
PRAKTYKI Z RÓŻNYCH KRAJÓW
Zawartość szkolenia praktycznego z instruktorem to:
- podstawowe umiejętności kierowcy (cofanie, wjazd na
wzniesienie, parkowanie),
- jazda z przestrzeganiem reguł ruchu drogowego oraz
znaków drogowych i jazda w i poza zabudową,
- jazda w warunkach różnego natężenia ruchu.
Metody nauczania wykorzystywane w szkoleniu praktycznym:
jazda w realnym ruchu, jazdy na placu manewrowym.
W Polsce nie ma możliwości doskonalenia w systemie jazd z
osobą towarzyszącą.
21
SZKOA
Y NAUKI JAZDY
Szkoły nauki jazdy
Otwarcie prywatnej szkoły nauki jazdy jest uwarunkowane
spełnieniem określonych wymagań w zakresie:
- infrastruktury,
- zatrudnienia personelu.
- pojazdów szkoleniowych
Wielkość szkół jest zróżnicowana co do wielkości
22
SZKOA
Y NAUKI JAZDY
Prawo reguluje wymagania wobec samochodu
szkoleniowego. Przede wszystkim musi on być
wyposażony w podwójny system kontroli hamulca i
sprzęgła.
Problemy brd wynikają m.in. z braku szkoleń brd dla
instruktorów, braku ocen efektywności kształcenia
(egzamin, wypadki młodych kierowców)
23
SZKOA
Y NAUKI JAZDY
Obecnie szczególną uwagę poświęca się wymaganiom
wobec młodych kierowców
Młodzi, niedoświadczeni kierowcy stanowią poważne
zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego we
wszystkich krajach wysoko zmotoryzowanych, również w
Polsce.
Wzrosła liczba takich kierowców na drogach.
Młodzi ludzie stali się jednocześnie najbardziej zagrożoną i
zagrażającą innym grupą uczestników ruchu drogowego.
Tylko w krajach UE rocznie w wypadkach drogowych
życie traci około 13 000 młodych kierowców
a 500 000 zostaje rannych.
24
SZKOA
Y NAUKI JAZDY
Główne czynniki powodujące uwikłanie młodych
kierowców w wypadki drogowe to:
poziom podstawowych umiejętności,
- technicznych (kierowanie pojazdem),
- faktycznych (zachowania w rzeczywistych
sytuacjach),
czynniki osobowościowe (motywacje, wartości),
czynniki społeczne (styl życia, wpływ środków masowego
przekazu, akceptacja ryzyka),
czynniki fizjologiczne (wpływ alkoholu, narkotyków),
brak doświadczenia
25
SZKOA
Y NAUKI JAZDY
Inne powody to: akceptacja wysokiego poziomu ryzyka,
poszukiwanie zagrożenia wynikające z takich motywów jak
możliwość pokazania się i poszukiwanie wrażeń, wzorce
lansowane przez media, kierowców rajdowych czy
rówieśników.
Kandydaci na kierowców, charakteryzujący się cechami
opisanymi powyżej, powinni w procesie szkolenia zostać
przygotowani nie tylko pod względem ich umiejętności
technicznych prowadzenia pojazdu, ale również w zakresie
ich postaw i poczucia odpowiedzialności za życie własne i
innych uczestników ruchu.
26
Uwagi końcowe
Szczególnie ważne dla poprawy wyszkolenia
kierowców w Polsce są:
- zwrócenie uwagi na nietechniczne aspekty
kształcenia młodych kierowców,
- Szkolenie po uzyskaniu prawa jazdy
27
KIEROWCY, SZKOLENIE
I OCENA
3.2 SZKOLENIE KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
1
WPROWADZENIE
Problematyka podobszaru
1. WPROWADZENIE
2. WYMAGANIA WOBEC KANDYDATÓW NA
ZAWODOWYCH KIEROWCÓW
3. ASPEKTY PRAWNE  EUROPEJSKIE I
POLSKIE
4. SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
5. OCENA PROGRAMU SZKOLENIA
2
ASPEKTY PRAWNE - EUROPEJSKIE
I POLSKIE
Pola działalności kierowcy zawodowego
prowadzenie pojazdu
utrzymanie pojazdu
odbiór i dostarczanie towaru
relacje z klientami (udział w działalności komercyjnej)
utrzymywanie łączności i informacja przestrzeganie
różnych aktualnych przepisów i zaleceń,
udział w zarządzaniu bezpieczeństwa i jakości.
3
ASPEKTY PRAWNE 
EUROPEJSKIE I POLSKIE
Aspekty prawne  europejskie i polskie
Szkolenie i egzaminowanie kierowców zawodowych
reguluje Dyrektywa UE 2000/56 wchodząca w życie
1.10.2003. Ta dyrektywa określa program egzaminów
teoretycznych na prawa jazdy kategorii C,D,CE i DE
Nowa dyrektywa w sprawie zawodowych kompetencji
kierowców ma wejść w życie w 2006/7.
4
ASPEKTY PRAWNE 
EUROPEJSKIE I POLSKIE
W Polsce szkolenie kierowców zawodowych jest
zgodne z przepisami międzynarodowymi oraz
wytycznymi UE
Uregulowania prawne z tym związane są zawarte w
ustawie prawo o ruchu drogowym (w zakresie
uzyskiwania praw jazdy kategorii C, D, C+E, D+E),
ustawie o transporcie drogowym (w zakresie
kompetencji zawodowych w transporcie drogowym) oraz
aktach wykonawczych ministra właściwego do spraw
transportu.
5
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
System szkoleń kierowców zawodowych
Część teoretyczna dotyczy zagadnień związanych z
przepisami prawnymi: prawo o ruchu drogowym, środki
ostrożności, obsługa techniczna w zakresie
podstawowych usterek mających wpływ na brd,
urządzenia związane z bezpieczeństwem pasażerów,
ochrona środowiska.
Część praktyczna wiąże się z przygotowaniem i
prowadzeniem pojazdu z uwzględnieniem zasad brd
6
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
Zawartość programów szkoleniowych
Program szkoleń ma charakter modułowy i
obejmuje:
moduł ruchu drogowego obejmujący
wymagania dotyczących uczestników ruchu
moduł umiejętności związanych z pojazdem
moduł administracyjny
moduł praktycznego prowadzenia pojazdu.
7
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
Moduł ruchu drogowego obejmuje znajomość
Terminów używanych w krajowych i międzyna
rodowych przepisach ruchu drogowego
Co jest przestępstwem i wykroczeniem
Odpowiedzialności
Kompetencji policji i innych instytucji związanych z
ruchem drogowym
Wymagań w odniesieniu do pojazdów
Praw jazdy i formularzy dowodów rejestracyjnych
Reguł zachowania w ruchu drogowym
8
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
Moduł praktycznego prowadzenia pojazdu
Zachowanie się kierującego pojazdem.
Kontrola pojazdu i obserwacja
Pierwszeństwo przejazdu/udzielanie
pierwszeństwa przejazdu
Pozycja na drodze i zachowanie odległości
Prędkości (dopuszczalna, bezpieczna)
Sygnalizacja świetlna, znaki drogowe i inne
uwarunkowania. Sygnały
Hamowanie
9
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
Zawartość programu szkoleniowego w Polsce
W Polsce programy szkolenia kandydatów na kierowców
kategorii C, D, C+E, D+E są zgodne z wytycznymi
Dyrektywy UE.
Programy uwzględniają tematykę:
a. szkolenia podstawowego
b. szkolenia specjalistycznego
10
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
a) w zakresie szkolenia podstawowego:
podstawowe przepisy ruchu drogowego,
zasady bezpiecznego zachowania wobec innych uczestników
ruchu,
zachowanie w różnych warunkach drogowych i atmosferycznych,
umiejętność wykonania wszelkich manewrów w różnych
sytuacjach drogowych,
przewidywanie i skuteczne reagowanie w przypadku powstania
różnych zagrożeń,
wykonywanie podstawowych czynności kontrolno-obsługowych,
11
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
b) w zakresie szkolenia specjalistycznego:
czas pracy i odpoczynku kierowców,
dokumenty w krajowym i międzynarodowym przewozie
osób i towarów,
planowanie tras przejazdu,
bezpieczny załadunek, rozmieszczenie i zamocowanie
ładunku,
odpowiedzialność wobec przewożonych osób
ogólne zasady budowy, eksploatacji i utrzymania
podstawowych układów jezdnych.
12
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
Kierowcy zawodowi wykonujący transport drogowy
muszą ponadto ukończyć kursy obejmujące
następujące zagadnienia:
Racjonalne prowadzenie pojazdu,
Stosowanie przepisów
Świadczenie usług
13
SYSTEM SZKOLEC
KIEROWCÓW
ZAWODOWYCH
Kursy z zakresu racjonalnego prowadzenie pojazdu
obejmują także problemy brd np.
właściwości techniczne pojazdu,
hamowanie, ABS, zwalniacz, regulator prędkości,
zapobieganie wypadkom drogowym,
zwracanie uwagi na innych uczestników ruchu,
zawodowe manewrowanie pojazdem,
zabezpieczenie ładunku lub
bezpieczeństwo pasażerów
14
OCENA PROGRAMU SZKOLENIA
Ocena programu szkolenia i egzaminu
Ocena praktycznego egzaminu jest oparta na instrukcjach
o charakterze broszury (kilka krajów) lub tak jak w Polsce
określona przez przepisy
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 2002 roku w sprawie
szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez
kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 grudnia
2001 r. w sprawie kursów dokształcających kierowców
wykonujących transport drogowy.
15
Uwagi końcowe
W szkoleniach kierowców zawodowych należy zwracać
uwagę na wypadki z udziałem tej grupy kierowców na
terenie kraju i w czasie wyjazdów zagranicznych:
- na skrzyżowaniach,
- przy korzystaniu z utwardzonych poboczy
- z udziałem pieszych i rowerzystów
16
KIEROWCY, SZKOLENIE
I OCENA
3.3 EGZAMINOWANIE
KANDYDATÓW NA
KIEROWCÓW
1
WPROWADZENIE
Problematyka podobszaru
1. WPROWADZENIE
2. ASPEKTY PRAWNE - EUROPEJSKIE
I POLSKIE
3. STRUKTURA INSTYTUCJONALNA 
ROZWI
ZANIA W UE
4. EGZAMIN TEORETYCZNY
5. EGZAMIN PRAKTYCZNY
6. EGZAMIN NA PRAWO JAZDY W POLSCE
2
WPROWADZENIE
Egzamin powinien być szczególnym wydarzeniem
uświadamiającym przyszłemu kierowcy znaczenie
posiadania dokumentu jakim jest prawo jazdy.
Prawo jazdy to nie przywilej, ale odpowiedzialność i
obowiązek wobec innych uczestników ruchu drogowego
3
ASPEKTY PRAWNE - EUROPEJSKIE
I POLSKIE
Aspekty prawne  europejskie i polskie
W krajach Unii Europejskiej sprawy egzaminowania
kandydatów na kierowców są regulowane dyrektywą UE
dotyczącą praw jazdy z wraz z 24.09. nr 2000/56/EC
będącą nowelizacją dyrektywy 91/439/EEC
4
ASPEKTY PRAWNE - EUROPEJSKIE
I POLSKIE
Aspekty prawne  europejskie i polskie
W Polsce sprawy egzaminowania kandydatów na
kierowców są regulowane w ramach ustawy prawo o ruchu
drogowym oraz rozporządzeń wykonawczych ministra
właściwego do spraw transportu (Ministra Infrastruktury).
5
STRUKTURA INSTYTUCJONALNA 
ROZWI
ZANIA W UE
Struktura instytucjonalna
rozwiązania holenderskie
CBR - instytucja gdzie przeprowadza się egzaminy
Ministerstwo Transportu - nadzór nad egzaminowaniem
lokalizacja i infrastruktura ośrodka egzaminacyjnego
egzaminatorzy
aspekty medyczne i prawne
procedury prawne składania podań i ustalania terminów
egzaminów
opłaty za egzamin
6
STRUKTURA INSTYTUCJONALNA 
ROZWI
ZANIA W UE
Cechy charakterystyczne dobrego ośrodka
egzaminowania
niezależność
umocowanie prawne
współpraca z różnymi instytucjami (rządowymi, szkołami
nauki jazdy)
organizacja pracy dostosowana do potrzeb klienta
jednolitość działania w całym kraju
opłaty egzaminacyjne pod kontrolą państwa
7
EGZAMIN TEORETYCZNY
Egzamin teoretyczny
dobre przykłady
minimum wymagań określone w dyrektywie UE jako
podstawa
forma egzaminu (ustny, pisemny, audiowizualny,
komputerowy)
struktura i liczba pytań
sposób oceny wyników egzaminów
8
EGZAMIN PRAKTYCZNY
Egzamin praktyczny
dobre przykłady
minimum wymagań określone w dyrektywie UE
egzaminatorzy
czas trwania egzaminu
lokalizacja egzaminu
obecność instruktora
ocena
9
EGZAMIN PRAKTYCZNY
Egzamin na prawo jazdy w Holandii
EGZAMIN TEORETYCZNY
forma egzaminu - audiowizualna
50 pytań typu tak - nie
zaliczenie - prawidłowe odpowiedzi na 90 % pytań
10
EGZAMIN PRAKTYCZNY
Egzamin na prawo jazdy w Holandii
EGZAMIN PRAKTYCZNY
Identyfikacja kandydata na kierowcę
rozmowa wstępna
sprawdzenie wzroku kandydata
sprawdzenie pojazdu na egzamin
jazda w rzeczywistym ruchu drogowym
trasa egzaminu
zachowanie egzaminatora w trakcie jazdy
rola instruktora podczas egzaminu
omówienie przebiegu egzaminu
11
formularz egzaminacyjny
EGZAMIN NA PRAWO JAZDY W
POLSCE
Egzamin na prawo jazdy w Polsce
EGZAMIN TEORETYCZNY
forma egzaminu - komputerowa
18 pytań - wielokrotnego wyboru z trzema
odpowiedziami
zaliczenie - prawidłowe odpowiedzi na 16 pytań
(89 %)
12
EGZAMIN NA PRAWO JAZDY W
POLSCE
Egzamin na prawo jazdy w Polsce
EGZAMIN PRAKTYCZNY
zaliczenie manewrów na placu manewrowym
jazda w rzeczywistym ruchu drogowym
trasa egzaminacyjna
pojazdy egzaminacyjne
rola instruktora na egzaminie
kryteria oceny egzaminu
protokół
13
Uwagi końcowe
W Polsce zbyt duży nacisk w trakcie egzaminu położony
jest na sprawdzenie poprawności wykonania określonych
manewrów drogowych na placu manewrowym.
Położenie tak dużego nacisku na wykonywanie manewrów
przekłada się na szkolenie, które jest zdominowane
ćwiczeniem na placu manewrowym kosztem czasu, który
powinien być poświęcony na zdobywanie doświadczeń w
rzeczywistym ruchu drogowym.
14
KIEROWCY, SZKOLENIE
I OCENA
3.4 SZKOLENIE INSTRUKTORÓW
1
WPROWADZENIE
Problematyka podobszaru
1. WPROWADZENIE
2. ASPEKTY PRAWNE
3. WYMAGANIA W STOSUNKU DO
KANDYDATÓW NA INSTRUKTORÓW
4. SZKOLENIE KANDYDATÓW NA
INSTRUKTORÓW
5. USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY INSTUKTORÓW
2
WPROWADZENIE
Zadania instruktora nauki jazdy
Instruktor jazdy jest jednym z istotnych ogniw systemu
bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Młodzi kierowcy muszą zostać tak przygotowani, aby
byli bezpiecznymi użytkownikami dróg, a to mogą zrobić
tylko odpowiednio wykwalifikowani instruktorzy jazdy,
którzy sami przeszli odpowiednie szkolenie
Rola instruktora jazdy nie może ograniczać się tylko do
szkolenia w zakresie obsługi pojazdu i przepisów ruchu
drogowego.
3
WPROWADZENIE
Instruktorzy muszą oni posiadać określoną wiedzę
merytoryczną, dydaktyczną, psychologiczną i
postawę etyczną.
Konieczne jest wiec zapewnienie podstawowego
szkolenia dla kandydatów na instruktorów na
bardzo wysokim poziomie, umożliwienie stałego
doszkalania i podnoszenia jakości pracy poprzez
różne systemy doskonalenia zawodowego. To dalej
słaby segment systemu brd w Polsce
4
ASPEKTY PRAWNE
Aspekty prawne
Nie istnieją europejskie uregulowania prawne dotyczące
szkolenia instruktorów egzaminatorów i ich kontroli.
Poszczególne kraje europejskie mogą posiadać odmienne
systemy, zgodne ze swoim prawodawstwem.
W Polsce podstawy prawne szkolenia instruktorów i
nadzorowania ich pracy są określone w ustawie prawo o
ruchu drogowym oraz w aktach wykonawczych do tej
ustawy, które wydaje minister właściwy do spraw
transportu
5
WYMAGANIA W STOSUNKU DO
KANDYDATÓW NA INSTRUKTORÓW
Wymagania wobec kandydatów na
instruktorów w Polsce
Instruktorem może być osoba, która:
ma co najmniej wykształcenie średnie,
ma prawo jazdy minimum 3 lata,
przeszła pozytywnie badania lekarskie i
psychologiczne,
ukończyła specjalne szkolenie,
nie była karana wyrokiem sądu.
Instruktorzy posiadający minimum 5 lat stażu pracy mogą
ubiegać się o certyfikat kompetencji instruktora nauki jazdy.
6
SZKOLENIE KANDYDATÓW NA
INSTRUKTORÓW
Szkolenie kandydatów na instruktorów
Dla dobrego poziomu szkolenia ważne są:
dobry program szkolenia,
instytucje szkolące i kontrola jakości szkolenia,
egzamin na instruktora (teoretyczny i praktyczny)
Program musi formułować cele szkolenia i obejmować
następujące zagadnienia: przepisy ruchu drogowego,
brd, technikę prowadzenia pojazdu, umiejętności
dydaktyczne, umiejętności społeczne i aspekty
środowiskowe.
7
SZKOLENIE KANDYDATÓW NA
INSTRUKTORÓW
Szkolenie kandydatów na instruktorów w
Holandii
W Holandii kursy na instruktorów jazdy są organizowane
przez prywatne instytuty szkoleniowe (10), zrzeszone w
narodowym stowarzyszeniu. Publikuje ono program
używany do szkolenia wszystkich przyszłych instruktorów
jazdy i podręczniki do szkoleń.
Prawo nie podaje żadnych zasad szkolenia instruktorów,
określa tylko zasady egzaminowania.
Niemożliwe jest zdanie go bez uprzedniego przejścia
8
szkolenia.
SZKOLENIE KANDYDATÓW NA
INSTRUKTORÓW
Szkolenie kandydatów na instruktorów w
Polsce
Szkolenie kandydatów na instruktorów odbywa
się w jednostkach upoważnionych przez starostę.
Są określone wymagania w stosunku do jednostek
prowadzących szkolenie kandydatów na
instruktorów.
Szkolenie to składa się ono z szkolenia
teoretycznego obejmującego 172 godziny zajęć i
praktycznego obejmującego 25 godzin zajęć.
9
SZKOLENIE KANDYDATÓW NA
INSTRUKTORÓW
Program szkolenia teoretycznego obejmuje takie
zagadnienia jak: psychologia, metodyka nauczania,
prawo o ruchu drogowym, technika kierowania i
obsługa pojazdu, bezpieczeństwo ruchu
drogowego, zasady prowadzenia ośrodka szkolenia
oraz praktykę pedagogiczną
Szkolenie kończy się zdaniem egzaminem przed
komisją weryfikacyjną powołaną przez wojewodę.
10
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY INSTUKTORÓW
Ustawiczne szkolenie i ocena jakości pracy
instruktorów
Kiedy szkolenie jest zakończone i instruktor pracuje w
swoim nowym zawodzie, powinna go objąć procedura
ustawicznego kształcenia. Można tego dokonać przez
ograniczenie ważności uprawnienia i kursy dokształcające
Do monitorowania jakości pracy instruktorów nauki jazdy
konieczny jest oficjalny system nadzorowania.
Organizacja, która przeprowadza egzaminy może
prowadzić rejestr szkół i instruktorów nauki jazdy i ich
rezultaty (wyniki egzaminów - rankingi)
11
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY INSTUKTORÓW
Nadzór nad pracą instruktorów w Holandii
Upoważnienie instruktora w Holandii jest ważne
przez 5 lat
Aby otrzymać uprawnienie ponownie, należy zdać
egzamin weryfikacyjny, a wymagania na tym
egzaminie są wysokie
Dlatego konieczny jest udział w szkoleniu dla
instruktorów podnoszącym ich kompetencje
12
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY INSTUKTORÓW
Szkolenie i nadzór nad pracą instruktorów
w Polsce
Uprawnienia instruktorom w Polsce są wydawane na czas
nieokreślony. Instruktorzy nie maja obowiązku uczestniczyć
w kursach dokształcających.
Starosta sprawujący nadzór nad szkoleniem ma prawo w
uzasadnionych przypadkach skierować instruktora na
powtórny egzamin.
Instruktor może być skreślony z listy instruktorów w
przypadku rażącego naruszenia przepisów w zakresie
13
szkolenia kandydatów na kierowców.
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY INSTUKTORÓW
Od 2001 roku ITS posiada akredytację Polskiego Centrum
Akredytacji do prowadzenia certyfikacji dobrowolnej w
zakresie kompetencji zawodowych instruktorów nauki
jazdy oraz wykładowców instruktorów nauki jazdy.
Aby uzyskać certyfikat należy spełnić określone
wymagania wstępne (wiek, wykształcenie, staż pracy jako
instruktor, niekaralność), ukończyć szkolenie i zdać
egzamin.
Certyfikaty wydawane są na okres 3 lat. W okresie
posiadania certyfikatu instytucja certyfikująca sprawuje
nadzór nad pracą instruktorów.
14
Uwagi końcowe
Niewielki zakres szkolenia podstawowego
instruktorów,
brak wymogów okresowej weryfikacji kwalifikacji w
formie egzaminu
brak kształcenia ustawicznego
skutkują słabym poziomem wiedzy instruktorów w
zakresie brd i w tym polu należy dążyć do poprawy
sytuacji.
15
KIEROWCY, SZKOLENIE
I OCENA
3.5 SZKOLENIE I OCENA
EGZAMINATORÓW
1
WPROWADZENIE
Problematyka podobszaru
1. WPROWADZENIE
2. ASPEKTY PRAWNE
3. PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
4. USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY EGZAMINATORÓW
2
WPROWADZENIE
Egzaminator powinien posiadać odpowiednie
kompetencje:
specjalistyczne
psychologiczne
dydaktyczne
etyczne.
Konieczne jest wiec zapewnienie podstawowego
szkolenia dla kandydatów na egzaminatorów na
bardzo wysokim poziomie, umożliwienie stałego
doszkalania i podnoszenia jakości pracy poprzez
różne systemy doskonalenia zawodowego.
3
WPROWADZENIE
Rola egzaminatora w procesie uzyskiwania prawa
jazdy polega na:
selekcji nowych kierowców
weryfikacji jakościowej procesu szkolenia
kandydatów na kierowców
popularyzacji zasad bezpiecznego prowadzenia
pojazdu z
4
ASPEKTY PRAWNE
Aspekty prawne
Nie istnieją europejskie uregulowania prawne
dotyczące szkolenia egzaminatorów i ich kontroli.
Poszczególne kraje europejskie mogą posiadać
odmienne systemy, zgodne ze swoim
prawodawstwem.
W Polsce podstawy prawne szkolenia i doszkalania
egzaminatorów oraz nadzorowania ich pracy są
określone w ustawie prawo o ruchu drogowym oraz w
aktach wykonawczych do tej ustawy, które wydaje
minister właściwy do spraw transportu
5
ASPEKTY PRAWNE
Szkolenie kandydatów na egzaminatorów
Dla dobrego poziomu szkolenia ważne są:
dobry program szkolenia,
instytucje szkolące i kontrola jakości szkolenia.
Program musi formułować cele szkolenia i
obejmować następujące zagadnienia: przepisy ruchu
drogowego, brd, technikę prowadzenia pojazdu,
umiejętności dydaktyczne, umiejętności społeczne i
aspekty środowiskowe.
6
PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
Podstawowe szkolenie kandydatów na
egzaminatorów w Holandii
Wymagania wobec egzaminatora
minimalny wiek
ukończenie szkolenia
posiadanie prawa jazdy
jazda bez mandatów
niekaralność
7
PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
Podstawowe szkolenie kandydatów na
egzaminatorów w Holandii
KURS PRZYGOTOWAWCZY
Wiedza w zakresie zasad bezpieczeństwa ruchu,
prowadzenia pojazdu, umiejętności społecznych.
Realizacja za pomocą INTERNET + 4 dni zajęć
stacjonarnych.
KURS POŚREDNI
Tworzenie osobistego planu rozwoju
8
PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
Podstawowe szkolenie kandydatów na
egzaminatorów w Holandii cd.
KURS GA
ÓWNY
Głównie zajęcia praktyczne realizowane w ciągu
szkolenia 2 - 3 miesięcznego (zamiennie 12 - 18 miesięcy
w ramach szkoleń okresowych).
Egzaminator otrzymuje uprawnienia na 4 lata. Po tym
okresie musi je odnowić.
9
PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
Podstawowe szkolenie kandydatów na
egzaminatorów w Polsce
Wymagania wobec egzaminatora:
co najmniej wykształcenie średnie,
prawo jazdy minimum 3 lata,
badania lekarskie i psychologiczne,
ukończone specjalne szkolenie,
staż w ośrodku egzaminacyjnym
niekaralność
10
PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
Podstawowe szkolenie kandydatów na
egzaminatorów w Polsce
CZ
ŚĆ TEORETYCZNA - 152 godziny
Wiedza w zakresie psychologii, dydaktyki,
prawa o ruchu drogowym. bezpieczeństwa
ruchu, techniki kierowania i obsługi
pojazdu, zadań egzaminatora.
Realizacja za pomocą szkoleń stacjonarnych. 11
PODSTAWOWE SZKOLENIE
EGZAMINATORÓW - STRUKTURA
SZKOLENIA
Podstawowe szkolenie kandydatów na
egzaminatorów w Polsce
CZ
ŚC PRAKTYCZNA - praktyka pedagogiczna
Organizacja zajęć, pokaz przeprowadzania egzaminu,
przeprowadzanie egzaminu.
Praktyka w ośrodku egzaminowania - udział w
egzaminach państwowych, 3 samodzielnie
przeprowadzone egzaminy pod kierunkiem
doświadczonego egzaminatora.
Szkolenie kończy się zdaniem egzaminem przed komisją
weryfikacyjną powołaną przez wojewodę.
12
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY EGZAMINATORÓW
Szkolenie egzaminatorów w Holandii
Ustawiczne szkolenie egzaminatorów polega na:
sprawdzeniu aktualnej wiedzy i umiejętności
szkoleniu grupowym
szkoleniu indywidualnym - osobisty plan szkolenia w
okresie 4-letnim zakończony sprawdzianem
poradnictwu zawodowym co najmniej 2 razy w roku
13
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY EGZAMINATORÓW
Ocena jakości pracy egzaminatorów
w Holandii
obowiązek ustawowy od 1 paz
dziernika 2000 roku
badanie przebiegu i wyników pracy egzaminatora
(ankiety, wywiady, obserwacje)
raport z badań - wskazanie dobrych i złych stron pracy
egzaminatora
wnioski odnośnie dalszego przebiegu szkolenia - osobisty
plan rozwoju
14
USTAWICZNE SZKOLENIE I OCENA
JAKOŚCI PRACY EGZAMINATORÓW
Szkolenie egzaminatorów w Polsce
Uprawnienia egzaminatorów w Polsce są wydawane na
czas nieokreślony.
Egzaminatorzy maja obowiązek uczestniczyć w kursach
dokształcających raz na rok.
Kursy dokształcające obejmują: przepisy prawne i ich
zmiany, najnowsze wyniki badań odnośnie egzaminowania
kandydatów na kierowców, sprawy organizacyjne.
15
SZKOLENIE KANDYDATÓW NA
INSTRUKTORÓW
Nadzór nad pracą egzaminatorów
w Polsce
Wojewoda sprawujący nadzór nad pracą egzaminatora
ma prawo w uzasadnionych przypadkach skierować
egzaminatora na egzamin przed komisją
weryfikacyjną.
Egzaminator może być skreślony z listy
egzaminatorów w przypadku rażącego naruszenia
przepisów w zakresie egzaminowania kandydatów na
kierowców.
16
Uwagi końcowe
Dla zapewnienia jakości pracy egzaminatorów konieczne
są:
stała ocena jakości pracy egzaminatora
stałe doskonalenie zawodowe skierowane na rozwój
osobisty
W ramach szkolenia ustawicznego duży nacisk należy
położyć na umiejętności społeczne oraz etykę zawodową.
17
KIEROWCY, SZKOLENIE
I OCENA
3.6 KONTROLA I OCENA
SZKÓA
NAUKI JAZDY
1
WPROWADZENIE
Problematyka podobszaru
1. WPROWADZENIE
2. ASPEKTY PRAWNE
3. KONTROLA I OCENA SZKÓA
NAUKI
JAZDY
2
WPROWADZENIE
Jakość szkolenia zależy m.in. od:
trafnego doboru treści nauczania,
dobrej organizacji i efektywnych metod
nauczania,
daleko posuniętej indywidualizacji
Jakość szkolenia owocuje wyższą skutecznością
nauczania kandydatów na kierowców (zdane
egzaminy), a w konsekwencji wyższym
bezpieczeństwem ruchu na drogach.
3
WPROWADZENIE
Zapewnieniu jakości pracy szkół nauki jazdy służy
nadzór uprawnionych do tego organów
Rozróżnia się nadzór ogólny (administracyjny) i
merytoryczny nad pracą OSK
Nadzór administracyjny obejmuje działalność
gospodarczo-administracyjną finansową i
pedagogiczną
Nadzór merytoryczny ma na celu doskonalenie
szkolenia; rozwój szkoły, rozwój kursanta i rozwój
zawodowy instruktora nauki jazdy.
4
ASPEKTY PRAWNE
Aspekty prawne
Nie istnieją europejskie uregulowania prawne dotyczące
szkół nauki jazdy i ich kontroli
W Polsce podstawy prawne nadzoru nad szkołami nauki
jazdy są określone w ustawie prawo o ruchu drogowym
oraz aktach wykonawczych do tej ustawy, które wydaje
minister właściwy do spraw transportu (Min.
Infrastruktury)
Nadzór nad szkoleniem sprawuje starosta. Może on
kontrolować dokumentację i działalność związaną ze
szkoleniem oraz w uzasadnionych przypadkach skierować
instruktora na egzamin kontrolny
5
KONTROLA I OCENA SZKÓA

NAUKI JAZDY
Kontrola i ocena szkół nauki jazdy w Polsce
Kontrola OSK ma głównie charakter
administracyjny (kontrola dokumentów i
wyposażenia szkoły).
Kontrole mają charakter sporadyczny
Praktyczne nie są przeprowadzane (starosta)
kontrole przebiegu szkolenia teoretycznego, jak
i praktycznego, głównie z powodu braku kadry
6
KONTROLA I OCENA SZKÓA

NAUKI JAZDY
Dla zapewnienia wysokiej jakości pracy OSK są
prowadzone:
mierzenie jakości pracy OSK
certyfikacja OSK w polskim systemie akredytacji w
oparciu o kryteria Polskiego Centrum Akredytacji
Ww. formy kontroli i nadzoru nad pracą ośrodków mają
charakter dobrowolny.
Mierzenie jakości pracy OSK jest prowadzone przez
niezależną jednostkę (Instytut Transportu
Samochodowego  ITS).
7
KONTROLA I OCENA SZKÓA

NAUKI JAZDY
Mierzenie jakości pracy OSK
Badanie obejmuje wszystkie obszary działania ośrodka tj.:
kształcenie i jego efekty
organizację i przebieg szkolenia
zarządzanie
Narzędzia pomiaru to: bezpośredni ogląd, wywiady i ankiety
wśród pracowników i kursantów. Rezultatem badania jest
raport z wynikami analiz, ankiet i wywiadów
8
KONTROLA I OCENA SZKÓA

NAUKI JAZDY
Raport jest dokumentem publicznym przeznaczonym dla:
kierownictwa ośrodka
klientów ośrodka
instruktorów zatrudnionych w ośrodku
starostów
innych zainteresowanych instytucji np. WORD
instytucji centralnych w zakresie planowanych zmian legislacyjnych
9
KONTROLA I OCENA SZKÓA

NAUKI JAZDY
Certyfikacja OSK wg kryteriów Polskiego Centrum
Akredytacji.
OSK, który stara się o certyfikat musi spełnić wszystkie
kryteria odnoszące się do: infrastruktury ośrodka, organizacji
i przebiegu szkolenia, efektów kształcenia.
Otrzymanie certyfikatu wiąże się ze stałym nadzorem w
okresie ważności certyfikatu nad jakością wykonywanej
usługi w zakresie szkolenia kierowców.
10
NADZÓR W HOLANDII
Nadzór w Holandii
Stosowane są dwa sposoby kontroli jakości:
publikowanie ilości pomyślnie zdanych
egzaminów w stosunku do ilości kandydatów
zdających w szkołach nauki jazdy (podaje się
także ceny szkolenia i/lub typ samochodów
używanych przez szkołę do nauki jazdy
możliwość unieważnienia ważności licencji
instruktora nauki jazdy, kiedy instruktor nie zda
egzaminu co pięć lat, lub utraci prawo jazdy
11
Uwagi końcowe
W Polsce celowa jest poprawa jakości pracy OSK
Nacisk w nadzorze OSK należy położyć na
kształcenie nt. wpływu czynnika  ludzkiego na
bezpieczeństwie ruchu, czyli kształtowanie postaw
kandydatów na prawo jazdy
Stworzenie baz danych dotyczących zdanych
egzaminów i udziału absolwentów OSK w
wypadkach może być efektywną forma nadzoru
12