Część IV
Państwowy dług publiczny, poręczenia i gwarancje oraz
nale\
ności Skarbu Państwa
Ustawa o finansach publicznych nakłada na Ministra Finansów obowiązek podawania
do publicznej wiadomości wartości nominalnej państwowego długu publicznego (PDP),
długu Skarbu Państwa (SP) oraz ich relacji do PKB. Jednocześnie w związku
z przystąpieniem do Unii Europejskiej Polska sprawozdaje się do Komisji Europejskiej
m. in. z zakresu długu instytucji rządowych i samorządowych (general government).
Główne kategorie długu wg metodologii krajowej i wg metodologii unijnej*
relacja do relacja do
stan na stan na
PKB PKB***
Wyszczególnienie 31.XII.2009 r. 31.XII.2010 r.
w mln zł % w mln zł %
1 2 3 4 5
Dług Skarbu Państwa 631.506,5 47,0 701.850,6 49,6
Państwowy dług publiczny 669.876,4 49,9 747.906,3 52,8
Dług sektora General Government** 684.073,3 50,9 776.820,8 54,9
* dane wg stanu na dzień 13 maja 2011 r.
** General Government (GG)  sektor instytucji rządowych i samorządowych zgodnie z ESA'95
*** PKB w wysokości 1.415.385,4 mln zł; opublikowany przez Główny Urząd Statystyczny w dniu 13 maja 2011 r.
Relacja PDP do PKB wyniosła w 2010 r. 52,8%, oznacza to \
e I próg ostro\
nościowy
zapisany w ustawie o finansach publicznych (50%) został przekroczony.
Relacja do PKB zadłu\
enia sektora general government (gg) wyniosła 54,9%, a więc
znalazła się poni\
ej progu 60% zapisanego w traktacie z Maastricht (średnia dla UE27 
80%, dla strefy euro  85,1%).
Główne ró\
nice pomiędzy PDP a długiem sektora gg (mln zł)
Państwowy dług publiczny
747.906,3
Dostosowanie zakresu sektora
32.762,6
dług funduszy umiejscowionych w BGK (+)
24.798,1
Krajowy Fundusz Drogowy - nabycie aktywów infrastrukturalnych* (+)
8.197,4
SPW w posiadaniu funduszy umiejscowionych w BGK (-)
232,9
Dostosowanie metodologiczne
3.848,2
zobowiązania wymagalne (-)
3.863,1
zobowiązania stale spłacane przez SP za podmioty, którym uprzednio
udzielono poręczenia lub gwarancji SP (+) 14,9
Dług wg Traktatu z Maastricht
776.820,8
*zgodnie z wytycznymi Eurostatu w odniesieniu do klasyfikacji sektorowej przedsięwzięć budowy autostrad
dane z zakresu zadłu\
enia sektora gg uwzględniają zobowiązania strony rządowej z tytułu budowy dwóch
etapów autostrady A1oraz odcinka II autostrady A2.
315
1. Państwowy dług publiczny
Na koniec 2010 r. PDP wyniósł 747.906,3 mln zł, co oznacza wzrost w stosunku do
końca 2009 r. o 78.029,9 mln zł (tj. o 11,6%). W relacji do PKB, PDP wzrósł z 49,8% do
52,8%, a więc o 3 punkty procentowe.
Zmiany jakie zaszły w poziomie, strukturze długu publicznego w 2010 r. oraz jego relacji
do PKB były wynikiem sytuacji finansowej jednostek sektora finansów publicznych, w tym
głównie poziomu potrzeb po\
yczkowych bud\
etu państwa i sytuacji makroekonomicznej
(tempo wzrostu PKB, poziom kursów walutowych i stóp procentowych).
Wielkości i struktura PDP w podziale na sektory finansów publicznych
stan na stan na zmiana XII 2010 r. 
struktura
31.XII.2009r. struktura 31.XII.2010 r. XII 2009 r.
Wyszczególnienie
w mln zł % w mln zł % w mln zł %
1 2 3 4 5 6 7
Państwowy dług publiczny *)
669.876,4 100,0% 747.906,3 100,0% 78.029,9 11,6%
1. Dług sektora rządowego
623.592,0 93,1% 692.362,4 92,6% 68.770,4 11,0%
1.1. Dług Skarbu Państwa
622.389,8 92,9% 691.210,7 92,4% 68.820,9 11,1%
1.2. Pozostały dług sektora
1.202,2 0,2% 1.151,7 0,2% -50,5 -4,2%
rządowego
2. Dług sektora samorządowego
39.324,7 5,9% 53.524,6 7,2% 14.200,0 36,1%
2.1. Dług jednostek samorządu
terytorialnego i ich
36.371,3 5,4% 50.576,4 6,8% 14.205,1 39,1%
związków
2.2. Pozostały dług sektora
2.953,4 0,4% 2.948,2 0,4% -5,4 -0,2%
samorządowego
3. Dług sektora ubezpieczeń
6.959,8 1,0% 2.019,3 0,3% -4.940,4 -71,0%
społecznych**
* kwota zobowiązań wg tytułów dłu\
nych po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami
nale\
ącymi do sektora finansów publicznych (tj. po tzw. konsolidacji);
** w skład sektora wchodzą ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze oraz NFZ (podział na sektory
pozostawiono pomimo braku ustawowych definicji sektorów).
Na zmianę długu sektora rządowego dominujący wpływ miał wzrost zadłu\
enia Skarbu
Państwa (o 68.820,9 mln zł; tj. 11,1%). Na wysokość zadłu\
enia sektora samorządowego
największy wpływ miał wzrost zadłu\
enia jednostek samorządu terytorialnego i ich związków
(o 14.205,1 mln zł; tj. 39,1%). Natomiast zmiana zadłu\
enia sektora ubezpieczeń
społecznych (o 4.940,4 mln zł; tj. 71,0%) wynika przede wszystkim ze spadku zadłu\
enia
funduszy zarządzanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wobec banków
komercyjnych.
316
Informacje o PDP w podziale na dług krajowy i zagraniczny prezentowane są w dwóch
przekrojach, według kryterium miejsca emisji1 i kryterium rezydenta2.
kryterium kryterium
miejsca emisji rezydenta
struktura struktura
Wyszczególnienie stan na stan na
31.XII.2010 r. 31.XII.2010 r.
w mln zł % w mln zł %
1 2 3 4 5
Państwowy dług publiczny
747.906,3 100,0% 747.906,3 100,0%
1. Dług krajowy
543.396,0 72,7% 425.392,9 56,9%
1.1. Dług z tytułu papierów
499.622,1 66,8% 381.619,9 51,0%
wartościowych
1.2. Dług z tytułu kredytów i po\
yczek
39.914,7 5,3% 39.914,7 5,3%
1.3. Pozostały dług*)
3.859,2 0,5% 3.858,3 0,5%
2. Dług zagraniczny
204.510,3 27,3% 322.513,4 43,1%
2.1. Dług z tytułu papierów
156.585,0 20,9% 274.587,1 36,7%
wartościowych
2.2. Dług z tytułu kredytów i po\
yczek
47.917,5 6,4% 47.917,5 6,4%
2.3. Pozostały dług*)
7,8 0,0% 8,8 0,0%
*)
Pozostały dług stanowi zadłu\
enie z tytułu: zobowiązań wymagalnych, przyjętych depozytów oraz zobowiązań
z tytułu przedpłat na samochody.
2. Dług Skarbu Państwa
W PDP dominującą pozycję stanowi dług Skarbu Państwa (SP)  92,4%. Na koniec
2010 r. ukształtował się on na poziomie 701.850,6 mln zł3, co oznacza wzrost w stosunku do
końca 2009 r. o 70.344,1 mln zł, tj. 11,1%. W tym samym okresie dług SP w relacji do PKB
wzrósł z 47% do 49,6%.
Dominującym czynnikiem wpływającym się do wzrostu długu Skarbu Państwa, była
zmiana długu wynikająca z finansowania potrzeb po\
yczkowych bud\
etu państwa w kwocie
65,5 mld zł (finansowanie potrzeb po\
yczkowych bud\
etu państwa w 2010 r. odbywało się
głównie poprzez emisje SPW na rynku krajowym oraz na rynkach zagranicznych, jak
równie\
przez zwiększenie zadłu\
enia wobec Międzynarodowych Instytucji Finansowych).
1 Kryterium miejsca emisji uwzględnia miejsce zaciągania zobowiązań, niezale\
nie od tego kto jest wierzycielem.
2 Pojęcia rezydent i nierezydent zostały określone w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe
(Dz. U. z 2002 r. nr 141, poz. 1178, z pózn. zm.).
3
Wartość zadłu\
enia SP nie skonsolidowana w ramach sektora finansów publicznych.
317
Podobnie jak PDP, zadłu\
enie SP w podziale na dług krajowy i zagraniczny
prezentowane jest w dwóch przekrojach, tj. wg kryterium rezydenta i miejsca emisji.
stan na stan na zmiana
struktura struktura
Wyszczególnienie 31.XII.2009 r. 31.XII.2010 r. XII 2010  XII 2009
w mln zł % w mln zł % w mln zł %
1 2 3 4 5 6 7
Dług Skarbu Państwa
631.506,5 100,0 701.850,6 100 70.344,1 11,1
kryterium miejsca emisji
- dług krajowy 462.733,6 73,3 507.011,5 72,2
44.278,0 9,6
- dług zagraniczny 194.839,0
168.772,9 26,7 27,8 26.066,1 15,4
kryterium rezydenta
- dług krajowy
388.934,8 61,6 389.008,4 55,4 73,6 0,0
- dług zagraniczny
242.571,6 38,4 312.842,2 44,6 70.270,5 29,0
2.1. Dług Skarbu Państwa według kryterium miejsca emisji w 2010 r.
2.1.1. Dług krajowy Skarbu Państwa w 2010 r.
Zadłu\
enie krajowe SP wg kryterium miejsca emisji na koniec 2010 r. wyniosło
507.011,5 mln zł i wzrosło w stosunku do końca grudnia 2009 r. o 44.278 mln zł; tj. o 9,6%.
Zadłu\
enie krajowe SP (w mln zł)
Stan na zmiana
Wyszczególnienie XII 2010 r.  XII 2009 r.
31.XII.2009 r. 31.XII.2010r.
w mln zł %
1 2 3 4 5
Zadłu\
enie krajowe Skarbu Państwa
462.733,6 507.011,5 44.278,0 9,6
1. Dług z tytułu SPW
462.483,7 506.984,5 44.500,8 9,6
1.1. Rynkowe SPW
452.956,2 499.258,4 46.302,2 10,2
- bony skarbowe
47.544,6 27.966,1 -19.578,5 -41,2
- obligacje rynkowe o oprocentowaniu
342.883,1 390.997,7 48.114,6 14,0
stałym
- obligacje rynkowe o oprocentowaniu
51.595,3 65.382,7 13.787,4 26,7
zmiennym
- obligacje rynkowe indeksowane
10.933,2 14.911,9 3.978,7 36,4
1.2. Obligacje oszczędnościowe 9.317,0 7.618,0 -1.699,0 -18,2
1.3. Nierynkowe SPW 210,5 108,1 -102,4 -48,6
2. Pozostałe zadłu\
enie krajowe SP 249,9 27,1 -222,8 -89,2
318
Największy przyrost zadłu\
enia w 2010 r. nastąpił w rynkowych SPW  46.302,2 mln zł,
co było z jednej strony wynikiem przyrostu zadłu\
enia w obligacjach rynkowych
o 65.880,6 mln zł (w tym w obligacjach o oprocentowaniu stałym o 48.114,6 mln zł
o oprocentowaniu zmiennym o 13.787,4 mln zł oraz indeksowanych o 3.978,7 mln zł),
a z drugiej spadku zadłu\
enia w bonach skarbowych o 19.578,5 mln zł.
Spadek odnotowano równie\
w przypadku długu w obligacjach oszczędnościowych
(o 1.699 mln zł) oraz nierynkowych (o 102,4 mln zł).
Zmiany długu krajowego Skarbu Państwa według grup wierzycieli
W strukturze podmiotowej długu SP (pozwalającej na określenie głównych grup
wierzycieli SP) w 2010 r. warto podkreślić następujące zmiany:
1) spadek zadłu\
enia wobec krajowego sektora bankowego o 15.492,0 mln zł,
tj. o 10,6%, udział zadłu\
enia wobec tego sektora w długu krajowym spadł z poziomu
31,6% na koniec grudnia 2009 r. do 25,7%;
2) wzrost zadłu\
enia wobec krajowego sektora pozabankowego o 13.326,7 mln zł,
tj. o 5,7%, przy równoczesnym spadku jego udziału w długu krajowym z poziomu 50,8%
do 49,0%;
3) kontynuacja trendu wzrostowego z 2009 r. zaanga\
owania inwestorów zagranicznych
w SPW wyemitowanych na rynek krajowy. Wartość SPW wyemitowanych na rynek
krajowy w portfelu inwestorów zagranicznych wzrosła o 46.443,2 mln zł, tj. o 56,8%,
jednocześnie udział zadłu\
enia wobec tego sektora w długu krajowym wzrósł z poziomu
17,7% do 25,3% na koniec 2010 r.
2.1.2. Dług zagraniczny Skarbu Państwa w 2010 r.
W 2010 r. zadłu\
enie zagraniczne SP według kryterium miejsca emisji, wyra\
one
w złotych polskich, wyniosło 194.839 mln zł (49.198,0 mln EUR). W stosunku do końca
2009 r. oznacza to wzrost o 26.066,1 mln zł, tj. 15,4%. Zmiana ta była wypadkową:
1) emisji nowych obligacji na rynkach międzynarodowych:
- w styczniu emisja 15-letnich obligacji o wartości nominalnej 3.000 mln EUR,
- w marcu emisja 4-letnich obligacji o wartości nominalnej 475 mln CHF oraz 7-letnich
obligacji o wartości nominalnej 1.250 mln EUR,
- w lipcu emisja obligacji o wartości nominalnej 1.500 mln USD i 5-letnim okresie
zapadalności,
319
- w sierpniu nastąpiło ponowne otwarcie emisji 4-letnich obligacji o wartości
nominalnej 150 mln CHF,
- we wrześniu emisja obligacji o wartości nominalnej 1.000 mln EUR i 10-letnim
okresie zapadalności.
2) wykupu obligacji o wartości nominalnej 600 mln EUR, 400 mln CHF, 25.000 mln JPY,
400 mln GBP oraz 400 mln USD,
3) spłaty zaciągniętych kredytów w wysokości 326,4 mln EUR,
4) zaciągnięcia nowych kredytów w międzynarodowych instytucjach finansowych (MIF) 
1.785,6 mln EUR,
5) wzrostu zadłu\
enia (po przeliczeniu na PLN) o 394 mln zł w wyniku zmian wartości
złotego wobec innych walut, w których nominowane jest zadłu\
enie zagraniczne (silna
deprecjacja złotego wobec CHF, JPY i USD oraz aprecjacja wobec EUR).
Zadłu\
enie zagraniczne SP (w mln zł)
Stan na zmiana
Wyszczególnienie XII 2010 r.  XII 2009 r.
31.XII.2009 r. 31.XII.2010 r.
w mln zł %
1 2** 3*** 4 5
Dług zagraniczny Skarbu Państwa
168.772,9 194.839,0 26.066,1 15,4
1. SPW wyemitowane za granicą
134.064,7 155.468,1 21.403,5 16,0
- obligacje zagraniczne
133.218,1 154.587,8 21.369,7 16,0
- obligacje typu Brady
846,6 880,4 33,8 4,0
2. Kredyty otrzymane
34.708,2 39.370,9 4.662,6 13,4
34.185,6 38.874,5 4.688,9 13,7
- MIF*
w tym: EBI
20.846,0 22.361,5 1.515,5 7,3
- Klub Paryski
326,2 306,7 -19,4 -6,0
- Pozostali wierzyciele
196,4 189,6 -6,8 -3,5
320
Zadłu\
enie zagraniczne SP (w mln EUR)
Stan na zmiana
Wyszczególnienie XII 2010 r. - XII 2009 r.
31.XII.2009 r. 31.XII.2010 r.
w mln EUR %
1 2** 3*** 4 5
Dług zagraniczny Skarbu Państwa
41.082,0 49.198,0 8.116,1 19,8
1. SPW wyemitowane za granicą
32.633,4 39.256,7 6.623,2 20,3
- obligacje zagraniczne
32.427,4 39.034,4 6.607,0 20,4
- obligacje typu Brady
206,1 222,3 16,2 7,9
2. Kredyty otrzymane
8.448,5 9.941,4 1.492,9 17,7
- MIF*
8.321,3 9.816,1 1.494,7 18,0
5.074,2 5.646,4 572,2 11,3
w tym: EBI
- Klub Paryski
79,4 77,5 -1,9 -2,4
- Pozostali wierzyciele
47,8 47,9 0,1 0,1
Uwagi do powy\
szych tabel:
* Międzynarodowe Instytucje Finansowe (Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny, Bank Rozwoju Rady
Europy).
** w przeliczeniu po kursach z dnia 31.12. 2009 r.: 2,8503 PLN/USD; 4,1082 PLN/EUR oraz 1,4413 EUR/USD.
*** w przeliczeniu po kursach z dnia 31.12.2010 r.: 2,9641 PLN/USD; 3,9603 PLN/EUR oraz 1,3361 EUR/USD.
Struktura walutowa zadłu\
enia zagranicznego
Stan na
Wyszczególnienie
31.XII.2009 r. 31.XII.2010 r.
% %
EUR 70,6 71,5
USD 13,5 13,8
CHF 7,6 7,9
JPY 7,2 6,9
GBP 1,1 -
Na zadłu\
enie zagraniczne SP w 2010 r. składały się głównie dwie pozycje:
1) zadłu\
enie z tytułu SPW, wynoszące 155.468,1mln zł (39.256,7 mln EUR),
Zadłu\
enie z tytułu emisji SPW obejmuje dług z tytułu obligacji wyemitowanych na
międzynarodowych rynkach kapitałowych oraz obligacji Brady ego (wyemitowanych
321
w 1994 r., w ramach realizacji umowy o redukcji i restrukturyzacji polskiego zadłu\
enia
wobec banków komercyjnych, zrzeszonych w tzw. Klubie Londyńskim).
Na kwotę długu z tytułu emisji obligacji zagranicznych składały się instrumenty
wyemitowane w latach 1997  2010. Na koniec 2010 r. 65,1% całości emisji stanowiły
obligacje nominowane w euro, 16,6% w dolarach amerykańskich, 9,9% we frankach
szwajcarskich oraz 8,3% w jenach japońskich.
Na kwotę zadłu\
enia z tytułu obligacji Brady ego na koniec 2010 r. składają się dwie
obligacje: Par oraz RSTA (łączna wartość nominalna 297,0 mln USD , tj. 880,4 mln zł).
2) zadłu\
enie z tytułu zaciągniętych kredytów  39.370,9 mln zł (9.941,4 mln EUR).
Dominującą część zadłu\
enia z tytułu kredytów otrzymanych stanowił dług wobec
międzynarodowych instytucji finansowych. Na koniec 2010 r. stanowił on 98,7% całości
kredytów zagranicznych SP i wyniósł 38.874,5 mln zł (9.816,1 mln EUR). Wzrósł on
w porównaniu z 2009 r. o 4.688,9 mln zł (1.494,7 mln EUR), tj. o 13,7%. Zmiana tego
zadłu\
enia była przede wszystkim wypadkową zaciągnięcia nowych (głównie
w Europejskim Banku Inwestycyjnym) oraz spłaty wcześniejszych zobowiązań.
Stan zadłu\
enia wobec wierzycieli zrzeszonych w Klubie Paryskim na koniec 2010 r.
wynosił 306,7 mln zł (77,5 mln EUR). Po spłacie w marcu 2009 r. ostatniej raty tzw. opcji
B w ramach Klubu Paryskiego pozostały tylko zobowiązania wobec Japonii (ostateczny
termin spłaty przypada w roku 2014).
Na koniec omawianego okresu poziom zadłu\
enia z tytułu pozostałych kredytów wyniósł
189,6 mln zł (47,9 mln EUR) i spadł w ciągu roku o 6,8 mln zł, tj. o 3,5%.
2.2. Dług Skarbu Państwa według kryterium rezydenta w 2010 r.
Na koniec grudnia 2010 r. zadłu\
enie wobec rezydentów wyniosło 389.008,4 mln zł
i wzrosło w porównaniu z grudniem 2009 r. o 73,6 mln zł. W tym samym okresie zadłu\
enie
wobec nierezydentów wzrosło o 70.270,5 mln zł, do poziomu 312.842,2 mln zł na koniec
2010 r.
W zadłu\
eniu krajowym dominował dług z tytułu krajowych emisji rynkowych SPW
(97,4%). Obligacje skarbowe wyemitowane na rynek zagraniczny i obligacje Brady'ego
znajdujące się w portfelu rezydentów stanowiły jedynie 2,6% całości krajowego zadłu\
enia.
W długu zagranicznym natomiast największy udział stanowi zadłu\
enie z tytułu SPW 
87,4% (41,0% przypada na papiery skarbowe wyemitowane na rynek krajowy, a 46,4% na
obligacje wyemitowane na rynek zagraniczny i obligacje Brady'ego). Udział kredytów
zagranicznych w długu SP wobec nierezydentów wyniósł 12,6%.
322
Dług Skarbu Państwa według kryterium rezydenta
stan na stan na
zmiana
koniec struktura koniec struktura
Wyszczególnienie XII 2010  XII 2009
XII 2009 r. XII 2010 r.
w mln zł % w mln zł % w mln zł %
1 2 3 4 5 6 7
Dług Skarbu Państwa
631.506,5 100,0% 701.850,6 100,0% 70.344,1 11,1%
I. Dług krajowy Skarbu Państwa
61,6%
388.934,8 389.008,4 55,4% 73,6 0,0%
(wobec rezydentów)
1. Dług z tytułu SPW
388.685,0 61,5% 388.982,3 55,4% 297,3 0,1%
1.1. Rynkowe SPW
379.177,7 60,0% 381.275,0 54,3% 2.097,2 0,6%
- bony skarbowe
44.282,9 7,0% 24.465,6 3,5% -19.817,2 -44,8%
- obligacje skarbowe wyemitowane na
51,8%
326.880,4 346.555,1 49,4% 19.674,7 6,0%
rynek krajowy
- obligacje skarbowe typu Brady i
1,3%
8.014,5 10.254,3 1,5% 2.239,8 27,9%
wyemitowane na rynek zagraniczny
1.2. Obligacje oszczędnościowe
9.296,7 1,5% 7.599,2 1,1% -1.697,5 -18,3%
1.3. Obligacje nierynkowe
210,5 0,0% 108,1 0,0% -102,4 -48,6%
2. Pozostały dług Skarbu Państwa
249,8 0,0% 26,1 0,0% -223,7 -89,5%
II. Dług zagraniczny Skarbu
242.571,6 38,4%
312.842,2 44,6% 70.270,5 29,0%
Państwa (wobec nierezydentów)
1. Dług z tytułu SPW
207.863,4 32,9% 273.470,3 39,0% 65.606,9 31,6%
1.1. Rynkowe SPW
207.843,1 32,9% 273.451,5 39,0% 65.608,4 31,6%
- bony skarbowe
3.261,8 0,5% 3.500,5 0,5% 238,8 7,3%
- obligacje skarbowe wyemitowane
78.531,2 12,4%
124.737,2 17,8% 46.205,9 58,8%
na rynek krajowy
- obligacje skarbowe typu Brady
126.050,1 20,0%
145.213,8 20,7% 19.163,7 15,2%
i wyemitowane na rynek zagraniczny
1.2 Obligacje oszczędnościowe
20,3 0,0% 18,8 0,0% -1,5 -7,3%
2. Dług z tytułu kredytów
34.708,2 5,5% 39.370,9 5,6% 4.662,6 13,4%
3. Pozostały dług Skarbu Państwa
0,0 0,0% 0,9 0,0% 0,9 28052%
323
3. Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa w 2010 r.
3.1. Wykorzystanie ustawowego limitu poręczeń i gwarancji
Na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach
udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (zwanej dalej ustawą), łączną
kwotę, do wysokości której mogą być udzielane przez Skarb Państwa poręczenia
i gwarancje, określa corocznie ustawa bud\
etowa, przy czym, zgodnie z art. 31 ust. 2
ustawy kwota ta nie obejmuje poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa udzielonych na
wykonanie zobowiązań objętych ju\
poręczeniem lub gwarancją Skarbu Państwa,
w zakresie, w jakim nie powoduje to zwiększenia zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu
udzielonych poręczeń i gwarancji.
W ustawie bud\
etowej na rok 2010 limit gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa został
ustalony na kwotę 55.000 mln zł. Na podstawie ustawy udzielono poręczeń i gwarancji, które
obcią\
yły zapisany w ustawie bud\
etowej limit w wysokości 28.598,3 mln zł (52% limitu).
Nale\
y podkreślić, i\
wykazane w 2010 roku wykorzystanie ustawowego limitu poręczeń
i gwarancji jest najwy\
szym wykorzystaniem tego limitu od 2001 roku i jednocześnie
najwy\
szym, od momentu wejścia w \
ycie ustawy, kwotowym wykorzystaniem limitu
poręczeń i gwarancji.
3.2. Stan zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń
Stan na zmiana
Wyszczególnienie XII 2010  XII 2009
31.XII 2009 r. 31.XII 2010 r.
w mln zł
1 2 3 4
Potencjalne zobowiązania 48.886,9 73.200,7 24.313,8
w tym:
z tytułu gwarancji zagranicznych 30.580,3 48.071,7 17.491,4
z tytułu poręczeń i gwarancji krajowych 18.306,2 25.129,0 6.822,8
z tytułu re-poręczenia dla BGK*
0,4 0 -0,4
*Potencjalne zobowiązanie z tytułu re-poręczenia dokonania zapłaty odsetek od obligacji, które zostały objęte
poręczeniem przez BGK ze środków Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych wygasły w III kwartale 2010 r.
Zobowiązania Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń są to
zobowiązania potencjalne (niewymagalne), gdy\
ich wypłata ze środków bud\
etu państwa
następuje dopiero w momencie, gdy podmiot nie dokona samodzielnej spłaty swoich
zobowiązań kredytowych lub zobowiązań wynikających z emisji obligacji.
324
A
ączne potencjalne (niewymagalne) zobowiązania Skarbu Państwa z tytułu udzielonych
gwarancji i poręczeń wyniosły na dzień 31.12.2010 r. 73.200,7 mln zł, w tym:
a) z tytułu gwarancji zagranicznych  48.071,7 mln zł
Potencjalne zobowiązania Skarbu Państwa z ww. tytułu dotyczą gwarancji udzielonych
bankom zagranicznym i międzynarodowym instytucjom finansowym np. MBOiR, EBI,
BRRE. W 2010 r. nastąpił wzrost zobowiązań o kwotę 17.491,3 mln zł w wyniku:
- zwiększenia zobowiązań z tytułu udzielenia nowych gwarancji,
- zmniejszenia zobowiązań w wyniku spłat rat kapitałowych i odsetek przez samych
kredytobiorców i przez bud\
et państwa,
- zmniejszenia zobowiązań z tytułu zmiany kursów walut.
b) z tytułu poręczeń i gwarancji krajowych  25.129,0 mln zł
Potencjalne zobowiązania z ww. tytułu obejmują poręczenia i gwarancje spłaty
kredytów bankowych oraz emisji obligacji. Wzrost zobowiązań z tego tytułu w 2010 r.
wyniósł 6.822,8 mln zł i był wynikiem:
- zwiększenia zobowiązań z tytułu udzielenia nowych poręczeń i gwarancji,
- zmniejszenia zobowiązań w wyniku spłat rat kapitałowych i odsetek przez samych
kredytobiorców.
4. Nale\
ności Skarbu Państwa
Nale\
ności SP
Stan na: Zmiana
Wyszczególnienie 31.XII.2009r. 31.XII.2010r. XII 2010  XII 2009
w mln zł %
1 2 3 4 5
Razem 45.550,8 54.437,6 8.886,8 19,5
1. Nale\
ności podatkowe i niepodatkowe pozostałe
26.271,5 29.550,6 3.279,1 12,5
do zapłaty
1) Nale\
ności podatkowe, w tym: 20.625,8 22.554,4 1.928,6 9,4
1.1) Podatki pośrednie 15.745,2 17.346,0 1.600,8 10,2
1.2) Podatek dochodowy od osób prawnych 1.125,2 1.112,2 -12,9 -1,1
1.3) Podatek dochodowy od osób fizycznych 3.721,7 4.072,3 350,7 9,4
1.4) Podatki zniesione 33,8 23,9 -9,9 -29,3
2) Nale\
ności niepodatkowe, w tym: 5.645,7 6.996,2 1.350,5 23,9
2.1) Wpłaty z zysku od przedsiębiorstw
17,2 45,1 27,9 162,5
państwowych oraz spółek SP
2.2) Cło 1.058,3 1.012,8 -45,5 -4,3
2.3) Pozostałe dochody 1) 4.570,2 5.938,3 1.368,1 29,9
2. Nale\
ności z tytułu przejściowego wykupienia
6.480,6 5.795,0 -685,6 -10,6
odsetek od kredytów mieszkaniowych
325
3. Nale\
ności z tytułu po\
yczek udzielonych ze
6.447,3 12.376,5 5.929,2 92,0
środków bud\
etu państwa:
1) Po\
yczka dla Funduszu Ubezpieczeń
5.500,0 10.877,5 5.377,5 97,8
Społecznych
2) Po\
yczki na prefinansowanie dla jednostek
108,8 760,4 651,6 598,9
sektora finansów publicznych
3) Po\
yczki dla publicznych zakładów opieki
456,9 275,1 -181,9 -39,8
zdrowotnej i jednostek badawczo-rozwojowych
4) Po\
yczki udzielane sędziom i prokuratorom na
288,4 305,3 16,9 5,9
zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych
5) Po\
yczka dla KUKE 58,2 125,9 67,7 116,4
6) Po\
yczki udzielone jednostkom samorządu
34,9 32,3 -2,6 -7,5
terytorialnego
4. Nale\
ności bie\
ące i zaległe z tytułu udzielonych
4.066,1 4.655,9 589,8 14,5
kredytów zagranicznych 2) 3)
5. Nale\
ności z tytułu gwarancji i poręczeń Skarbu
1.023,7 791,4 -232,3 -22,7
Państwa, w tym:
1) z tytułu poręczeń i gwarancji krajowych 864,7 618,5 -246,2 -28,5
2) z tytułu gwarancji zagranicznych 159,0 172,9 13,9 8,8
6. Nale\
ności z tytułu obligacji stanowiących
453,0 531,2 78,2 17,3
zabezpieczenie obligacji Brady ego (tzw. collateral)
7. Nale\
ności z tytułu udostępnienia środków z
449,2 385,5 -63,7 -14,2
kredytów zagranicznych podmiotom krajowym
8. Inne nale\
ności 359,4 351,5 -8,0 -2,2
1)
Obejmują nale\
ności z tytułu dochodów bud\
etu państwa związanych z realizacją zadań zleconych jst oraz
zaległości z tytułu opłat, grzywien, kar i ró\
nych innych dochodów.
2)
Wyliczeń dokonano po kursach z dnia 31.12.2009 r.: 2,8503 PLN/USD; 4,1082 PLN/EUR oraz z dnia
31.12.2010 r.: 2,9641 PLN/USD; 3,9603 PLN/EUR.
3)
Wyliczeń dokonano po kursie 21 gr/RT.
4.1. Nale\
ności podatkowe i niepodatkowe pozostałe do zapłaty
Nale\
ności z powy\
szej kategorii obejmują zaległości: płatne w ratach i odroczone;
w postępowaniu egzekucyjnym; objęte decyzjami o wstrzymaniu wykonania decyzji
ostatecznej; w postępowaniu ugodowym, układowym i upadłościowym; objęte egzekucją
sądową; wynikające z decyzji nieostatecznych (bez nadanego rygoru natychmiastowej
wykonalności); w stosunku do których nie podjęto \
adnych czynności.
Nale\
ności bud\
etu państwa podatkowe i niepodatkowe pozostałe do zapłaty na koniec
2010 r. wzrosły, w porównaniu z końcem 2009 r. o 3.279,1 mln zł, tj. o 12,5%.
Na wzrost zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych miała wpływ trudna
sytuacja finansowa niektórych podatników, która była przyczyną nieregulowania w terminie
zadeklarowanych zobowiązań podatkowych.
Natomiast poziom zaległości z tytułu podatku od towarów i usług wynika w głównej
mierze z przypisów du\
ych kwot podatku wynikających z decyzji wymiarowych, w tym
w szczególności decyzji wydanych przez dyrektorów urzędów kontroli skarbowej. Z powodu
specyfiki kontroli prowadzonych przez UKS, w ramach postępowań prowadzonych przez
326
kontrolę skarbową, wykrywane są: fikcyjne transakcje, przypadki firmanctwa czy przychody
nieznajdujące pokrycia w ujawnionych z
ródłach lub pochodzące ze z
ródeł nieujawnionych.
Zaległości te nale\
ą w znacznej części do tzw. trudnościągalnych lub nieściągalnych.
Działania podejmowane przez urzędy skarbowe nie zawsze prowadzą do wyegzekwowania
zaległości, z uwagi na to, \
e często podmioty zalegające z płatnością swoich nale\
ności nie
posiadają płynności finansowej lub majątku podlegającego egzekucji (decyzje te dotyczą
zobowiązań podatkowych sprzed kilku lat). Ponadto na wzrost zaległości mają równie\

wpływ ni\
ej wymienione czynniki:
- trudna sytuacja finansowa części podatników,
- notoryczna opieszałość niektórych podatników w regulowaniu zobowiązań podatkowych,
- oczekujące na realizacje i podlegające weryfikacji w ramach kontroli lub czynności
sprawdzających wnioski o zaliczenie nadpłat lub zwrotów VAT na poczet zaległości.
Jednocześnie nale\
y zaznaczyć, \
e od dnia 1 stycznia 2010 r. zostały zmienione zasady
wykonywania rozstrzygnięć podatkowych. W myśl art. 239a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z póz
n. zm.) decyzja nieostateczna,
nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, chyba \
e decyzji nadano rygor
natychmiastowej wykonalności. Spowodowało to znaczny wzrost zaległości objętych
wstrzymaniem wykonania decyzji w podatku dochodowym od osób prawnych, podatku
dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku od towarów i usług, które do chwili
rozpatrzenia odwołania nie podlegają egzekwowaniu.
Nale\
ności pozostałe do zapłaty ogółem z tytułu ceł według stanu na dzień 31 grudnia
2010 r. wynosiły 1.012,8 mln zł i zmniejszyły się o 45,5 mln zł tj. o 4,3% w porównaniu ze
stanem na koniec 2009 r. Na zmniejszenie zaległości z tytułu ceł miały wpływ
m.in. następujące czynniki:
- odpis nale\
ności z tytułu przedawnień  w 2010 r. odpisy te wyniosły 83,1 mln zł (kwota
główna wraz z odsetkami) i były ni\
sze w porównaniu do 2009 r. o 5,4 mln zł (88,5 mln zł),
- przypis zaległości powstałych w wyniku nieprawidłości stwierdzonych w trakcie
powtórnych kontroli celnych  zaległości te wyniosły na koniec 2010 r. 611,4 mln zł (kwota
główna wraz z odsetkami), co stanowi 64,3% ogółu zaległości i zmniejszyły się
w porównaniu do 2009 r. (633 mln zł) o 21,6 mln zł tj. o 3,4%.
327
4.2. Nale\
ności Skarbu Państwa z tytułu przejściowego wykupienia ze środków
bud\
etu państwa odsetek od kredytów mieszkaniowych
Nale\
ności SP z tego tytułu spadły w porównaniu z grudniem 2009 r. o 685,6 mln zł,
tj. o 10,6% i na koniec 2010 r. ukształtowały się na poziomie 5.795 mln zł. Na spadek tych
nale\
ności miały wpływ:
1) zmniejszenia o kwotę 761,6 mln zł, w tym: umorzenia zadłu\
enia kredytobiorców
(599,1 mln zł), spłaty dokonane przez kredytobiorców (151,1 mln zł) oraz korekty
(11,1 mln zł),
2) zwiększenia o łączną kwotę 76 mln zł, w tym: przejściowy wykup odsetek (72,4 mln zł)
oraz oprocentowanie przejściowo wykupionych odsetek podlegające skapitalizowaniu na
koniec roku (3,6 mln zł).
4.3. Nale\
ności z tytułu po\
yczek udzielonych ze środków bud\
etu państwa
Pozycja ta obejmuje:
1) Nale\
ności z tytułu udzielonej po\
yczki dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(10,9 mld zł, wzrost o 5,4 mld zł). Zgodnie z przepisem art. 53 ust. 1 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych FUS mo\
e otrzymać z bud\
etu państwa nieoprocentowane
po\
yczki.
2) Nale\
ności z tytułu po\
yczek na prefinansowanie, które na dzień 31 grudnia 2010 r.
wyniosły 760,4 mln zł, w tym:
a) nale\
ności z tytułu po\
yczek udzielonych jednostkom sektora finansów publicznych
realizujących programy i projekty finansowane z udziałem funduszy strukturalnych
oraz Funduszu Spójności  80,5 mln zł, z tego: z tytułu kapitału 80,3 mln zł, z tytułu
odsetek 0,2 mln zł.
b) nale\
ności z tytułu po\
yczek udzielonych przez BGK w ramach finansowania
wyprzedzającego niektórych działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007-2013  679,9 mln zł (saldo przychodów i rozchodów w roku 2010).
3) Nale\
ności z tytułu udzielonych po\
yczek dla publicznych zakładów opieki
zdrowotnej i jednostek badawczo-rozwojowych, które na dzień 31 grudnia 2010 r.
wyniosły 275,1 mln zł i spadły w stosunku do 2009 r. o 181,9 mln zł, tj. o 39,8% głównie
w wyniku dokonanych umorzeń.
Ww. po\
yczki udzielane są, na podstawie art. 35 c ustawy z dnia 15.04.2005 r.
o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej
(Dz. U. z 2005 r. Nr 78, poz. 684), publicznym zakładom opieki zdrowotnej oraz
jednostkom badawczo  rozwojowym, do łącznej kwoty 2.200 mln zł.
328
4) Nale\
ności z tytułu po\
yczek udzielonych sędziom i prokuratorom na
zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na dzień 31 grudnia 2010 r. wyniosły
305,3 mln zł i wzrosły w stosunku do końca 2009 r. o 16,9 mln zł, tj. o 5,9%.
Przedmiotowe Po\
yczki udzielone zostały na podstawie art. 96 ż 1 ustawy z dnia
27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98,
poz.1070)  po\
yczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów, oraz na
podstawie art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r.,
Nr 7, poz. 39)  po\
yczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych prokuratorów.
5) Nale\
ności z tytułu po\
yczek dla KUKE S.A. udzielone w oparciu o ustawę
o gwarantowanych przez SP ubezpieczeniach eksportowych w celu
zagwarantowania wypłat odszkodowań i kwot gwarancji ubezpieczeniowych.
Nale\
ności z tego tytułu wg stanu na koniec 2010 r. wyniosły 125,9 mln zł. Wzrost
w stosunku do końca roku 2009 o 67,7 mln zł (116,4%) wynikał głównie z udzielenia
KUKE S.A. nowej po\
yczki z bud\
etu państwa w wysokości 75,6 mln zł.
6) Nale\
ności z tytułu udzielonych po\
yczek jednostkom samorządu terytorialnego
na dzień 31 grudnia 2010 r. wyniosły 32,3 mln zł i spadły w stosunku do 2009 r.
o 2,6 mln zł (7,5%). Zmiana stanu nale\
ności wynikała z:
- udzielenia po\
yczki Gminie Sokolniki,
- spłat dokonanych przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego.
Nale\
ności z tytułu po\
yczek udzielonych JST
Stan w dniu: Zmiana
Po\
yczkobiorca
31. XII.2009 31. XII.2010 w 2010 r.
w mln zł
1 2 3 4
Gmina Otmuchów 5,1 4,6 -0,5
Gmina Ruciane-Nida 0,5 0,0 -0,5
Gmina śórawina 4,0 3,4 -0,6
Gmina Brzozie 2,5 2,2 -0,4
Gmina Rakszawa 3,3 2,3 -0,9
Gmina Jeziora Wielkie 3,1 2,7 -0,4
Powiat Kłodzki 16,4 15,3 -1,2
Gmina Sokolniki 0,0 1,8 1,8
Ogółem 35,0 32,3 -2,6
Skarb Państwa udziela jednostkom samorządu terytorialnego oprocentowanych
po\
yczek w ramach postępowania naprawczego i ostro\
nościowego, w zakresie ustalonym
w ustawie bud\
etowej.
329
4.4. Nale\
ności Skarbu Państwa z tytułu udzielonych kredytów zagranicznych
Stan nale\
ności SP z tytułu udzielonych kredytów zagranicznych obejmuje nale\
ności
w USD, EUR i rublach transferowych. Nale\
ności te składają się z nale\
ności głównej 
3.008,8 mln zł i odsetek  1.647,1 mln zł.
Stan nale\
ności bie\
ących i zaległych SP na koniec 2010 roku w stosunku do końca
2009 roku uległ zmianie wskutek:
- spłat zadłu\
enia przez Angolę, Chiny, Czarnogórę, Indonezję, Jemen, Serbię,
Uzbekistan i Wietnam,
- uruchomienia kolejnych wypłat w ramach kredytów udzielonych Angoli, Chinom,
Indonezji oraz Wietnamowi,
- udzielenia po\
yczek dla Mołdowy oraz Islandii,
- zmian kursu dolara oraz kursu euro,
- narosłych odsetek od niespłaconego kapitału.
4.5. Nale\
ności Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń
Nale\
ności z tego tytułu na dzień 31 grudnia 2010 r. wyniosły (wraz z odsetkami
ustawowymi) 791,4 mln zł, w tym:
- z tytułu poręczeń i gwarancji krajowych  618,5 mln zł;
- z tytułu gwarancji zagranicznych  172,9 mln zł.
Odnotowany spadek nale\
ności Skarbu Państwa w 2010 r. z tytułu udzielonych
gwarancji i poręczeń jest wynikiem:
- zmniejszenia nale\
ności w wyniku prowadzonych działań windykacyjnych wobec
dłu\
ników Skarbu Państwa,
- zmniejszenia nale\
ności w wyniku zdjęcia z ewidencji wierzytelności w związku
z likwidacją podmiotów-dłu\
ników,
- zwiększenia nale\
ności w wyniku dokonanych płatności ze środków bud\
etowych
z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń,
- zwiększenia nale\
ności w wyniku zaewidencjonowania odsetek ustawowych od
wierzytelności Skarbu Państwa.
4.6. Nale\
ności z tytułu obligacji stanowiących zabezpieczenie obligacji Brady ego
(tzw. collateral)
Na koniec 2010 r. wartość nominalna nale\
ności z tytułu collaterali liczona w USD nie
zmieniła się w stosunku do końca 2009 r. i wyniosła 297 mln USD (880,4 mln zł).
330
Ze względu na konstrukcję i odległą zapadalność aktualna cena rynkowa tych obligacji jest
du\
o ni\
sza od ich wartości nominalnej i podlega wahaniom. Wartość rynkowa na koniec
2010 r. wynosiła 179,2 mln USD, tj. 531,2 mln zł a na koniec 2009 r. 158,9 mln USD,
tj. 453 mln zł.
Zmiana stanu nale\
ności SP z tego tytułu wynikała ze zmiany ceny rynkowej obligacji
oraz, po przeliczeniu na złote, wzrostu kursu dolara.
Nale\
y zaznaczyć, \
e chocia\
formalnie obligacje te stanowią własność SP, to jednak
umowa powiernicza zawarta z Federal Reserve Bank of New York nie pozwala na
swobodne dysponowanie nimi przez Polskę. Stanowią one bowiem zabezpieczenie spłat
kapitału zobowiązań wynikających z obligacji wyemitowanych w wykonaniu porozumienia
z Klubem Londyńskim  tzw.  Brady Bonds . Ewentualne przekazanie części z nich do
dyspozycji Polski mo\
e nastąpić tylko wtedy, gdy Polska wykupi przed terminem
zapadalności i dokona umorzenia równowa\
nej nominalnie części swoich obligacji typu
Brady.
4.7. Nale\
ności z tytułu udostępnienia środków z kredytów zagranicznych podmiotom
krajowym
Nale\
ności SP z tytułu udostępnienia środków z kredytów zagranicznych podmiotom
krajowym pochodzą z odpo\
yczenia środków finansowych z kredytów otrzymanych
z międzynarodowych instytucji finansowych (Bank Rozwoju Rady Europy i Bank Światowy).
Stan nale\
ności uległ zmniejszeniu zgodnie z harmonogramem spłat.
4.8. Inne nale\
ności
Nale\
ności z tytułu udzielonej pomocy publicznej w formie gwarancji i poręczeń Skarbu
Państwa dla Stoczni Gdynia na koniec 2010 r. wynosiły 190,2 mln zł i nie uległy zmianie
w stosunku do 2009 r. (na mocy decyzji Komisji Europejskiej gwarancje i poręczenia udzielone
Stoczni przez Skarb Państwa zostały uznane za niezgodne ze wspólnym rynkiem).
Wielkość nale\
ności z tytułu wystąpienia RP z Międzynarodowego Banku
Inwestycyjnego wyra\
ona w EUR nie uległa zmianie w 2010 r. (29,2 mln EUR  z tytułu
zwrotu opłaconego kapitału statutowego). W ujęciu złotówkowym natomiast spadła
o 4,3 mln zł w wyniku aprecjacji wartości złotego w stosunku do EUR.
Nale\
ności z tytułu kredytów w ramach MBI w Moskwie, Porozumienia Generalnego
z Rosją oraz Funduszu Rozwoju Eksportu spadły o 2,2 mln zł do poziomu 20,5 mln zł.
331