Psychologia
ewolucyjna&
& w pigułce
Osobowość  ćwiczenia
Małgorzata Turska, 2011
� odwołujące się do teorii ewolucji (proste)
wyjaśnienia (złożonych) zachowań i
mechanizmów psychicznych człowieka
� motywy, emocje i sposoby zachowania 
jako ukształtowane przez dobór naturalny
� granice możliwej różnorodności wzorców
zachowań są określane przez instynkty
(czyli adaptacyjne tendencje
motywacyjne, zakorzenione w biologii)
instynkt OSOBOWOŚĆ zachowanie
Osobowość   najwyżej zorganizowany system przystosowania ,
obejmujący  szereg adaptacyjnych właściwości: zdolność
przewidywania, wyobraz
nia, samoświadomość i autorefleksja,
posługiwanie się symbolami, zdolność do permanentnego uczenia
się, giętkość motywacji i zachowania, zdolność do transgresji (Oleś,
2011, s. 293).
Teoria inwestycji rodzicielskich
kobiety w doborze partnera bardziej
wymagające
" większa inwestycja (fizyczna i emocjonalna)
w urodzenie i wychowanie dziecka
preferowani partnerzy wierni, pewni
i zasobni
" ochrona i odpowiednie warunki życia dla
kobiety i dziecka
Teoria pewności rodzicielstwa
Przez mężczyzn preferowane partnerki
o dużym potencjale rozrodczym
" sygnalizują go:
młodość i uroda
Socjoanalityczna teoria Hogana
� podstawa natury ludzkiej 
motywy/potrzeby:
akceptacji statusu
i aprobaty i siły/władzy
sensu i celu
pozwalają na opis i wyjaśnienie najistotniejszych różnic
indywidualnych
Socjobiologiczne wyjaśnienia cech
�  skoro cechy mają ugruntowanie
w biologii człowieka, a ta podlegała
ewolucji, to znaczy, że cechy powinny
mieć wartość przystosowawczą (Oleś,
2011, s. 301)
� por. Ashton i Lee, 2007 (zajęcia 3 
wyjaśnienia teoretyczne modelu HEXACO)
Teoria opanowania trwogi
� motywacja zachowania ludzkiego: dążenie do
uniknięcia trwogi wynikającej ze świadomości
nieuchronności śmierci (trwoga
egzystencjalna)
� poczucie bezpieczeństwa uzyskiwane dzięki
aktywnej kontroli nad środowiskiem (poprzez
przestrzeganie norm określanych przez
światopogląd) i nad swą świadomością (za
sprawą poznawczej kontroli umożliwiającej
utrzymanie określonego sposobu rozumienia
rzeczywistości
� bufor kulturowy chroniący przed trwogą:
światopogląd i poczucie własnej wartości
Przykłady innych obszarów badanych
w nurcie socjobiologicznym
� osobowość u zwierząt
� ewolucja szczęścia
� &
� liczne wyniki badań potwierdzających
trafność wielu tez socjobiologii
� ALE: liczne głosy krytyczne, kontrowersje
� teoria mogąca prowadzić do uproszczeń
� kontrowersyjna kwestia wartości
predyktywnej: dorabianie wyjaśnień do
odnotowanych już faktów?
Literatura
� Confer, J. C., Easton, J. A., Fleischman, D. S., Goetz,
C. D., Lewis, D. M. G., Perilloux, C., Buss, D. M.
(2010). Evolutionary Psychology. Controversies,
Questions, Prospects, and Limitations. American
Psychologist. 65. s. 110-126.
� Figueredo A., Sefcek J., Vasquez G., Brumbach B.,
King J., Jacobs J. (2005): Evolutionary Personality
Psychology. W: D. Buss (red.): The Handbook of
Evolutionary Psychology. Hoboken, New Jersey: John
Wiley & Sons, Inc. s. 851-877.
� Oleś P. (2011): Wprowadzenie do psychologii
osobowości. Warszawa: Wyd. Naukowe SCHOLAR.
s.291-306.