Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
Agata Krakówka
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia mająt-
kowego w postępowaniu karnym
Streszczenie
W artykule autorka porusza problem wykorzystania nieizolacyjnych środ-
ków zapobiegawczych do zabezpieczenia prawidłowego toku procesu kar-
nego, skupiając się na kwestiach związanych z poręczeniem majątkowym
w postaci hipoteki. Autorka rozwa\
a w artykule zagadnienia związane ze
sposobem powstania i ustania tego ograniczonego prawa rzeczowego, jak
równie\
związane z rodzajem i charakterem tej szczególnej postaci hipoteki,
analizując zarówno przepisy z dziedziny prawa cywilnego, jak i postępowa-
nia karnego. Ponadto, omawia szczegółowo wymogi, jakie powinno spełniać
postanowienie o zastosowaniu tego środka zapobiegawczego i obowiązki
zarówno organów procesowych, jak i osoby składającej poręczenie w zakre-
sie skutecznego ustanowienia hipoteki. Przybli\
a tak\
e problematykę zwią-
zaną z podstawą wpisu hipoteki w księdze wieczystej, mając na uwadze, \
e
ta ostatnia kwestia rodzi wątpliwości w praktyce organów stosujących porę-
czenie majątkowe i sądów wieczystoksięgowych. W toku rozwa\
ań, autorka
przedstawia tak\
e wybrane tezy z orzecznictwa Sądu Najwy\
szego i Sądów
Apelacyjnych oraz poglądy wyra\
one w piśmiennictwie dotyczące poręcze-
nia majątkowego w ogólności oraz hipoteki jako jego szczególnego rodzaju.
Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, którego główną funkcją
jest zabezpieczenie wykonania zobowiązania pienię\
nego. W polskim pra-
wie została ona uregulowana w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece1. Art. 65 ust. 1 tej\
e ustawy stanowi:  W celu zabez-
pieczenia oznaczonej wierzytelności mo\
na nieruchomość obcią\
yć pra-
wem, na mocy którego wierzyciel mo\
e dochodzić zaspokojenia z nierucho-
mości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem
przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka) .
Hipoteka jest szeroko wykorzystywana nie tylko do zabezpieczenia wie-
rzytelności cywilnoprawnych. Przewidują ją tak\
e przepisy gałęzi prawa in-
nych ni\
prawo cywilne, gdzie słu\
y zabezpieczeniu zobowiązań publiczno-
1
Dz. U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1361 z póz
n. zm.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
131
A. Krakówka
prawnych2. Instytucja hipoteki została przewidziana równie\
w przepisach
dotyczących postępowania karnego. Stosuje się ją bowiem do zabezpiecze-
nia kar i roszczeń (wynikających z popełnienia przestępstwa) o charakterze
pienię\
nym. Występuje ponadto jako jedna z postaci poręczenia majątko-
wego stosowanego jako środek zapobiegawczy3. W pierwszym przypadku
hipoteka słu\
y zatem swemu tradycyjnemu celowi, gdy\
zabezpiecza przy-
szłą zapłatę szeroko rozumianej nale\
ności pienię\
nej. Natomiast w drugim
przypadku ma bardziej zło\
ony charakter. Hipoteka ta zabezpiecza określo-
ną sumę poręczenia, która mo\
e zostać ściągnięta na rzecz Skarbu Pań-
stwa w przypadku niewykonania obowiązków procesowych przez oskar\
o-
nego, jednak\
e jej głównym celem jako środka zapobiegawczego jest
przede wszystkim zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego4,
a nie zabezpieczenie realizacji określonej wierzytelności. Słu\
y ona jako
środek mający na celu zdyscyplinowanie podejrzanego (oskar\
onego) do
tego, by przestrzegał obowiązków nało\
onych na niego przepisami kodeksu
postępowania karnego. Obawa przed poniesieniem określonej dolegliwości
o charakterze ekonomicznym ma wzmocnić motywację oskar\
onego do
stawiania się na ka\
de wezwanie organu prowadzącego postępowanie i do
nieutrudniania tego postępowania.
Stosowanie instytucji poręczenia majątkowego w postaci hipoteki
w praktyce budzi pewne wątpliwości spowodowane faktem, \
e jest to insty-
2
Mo\
liwość ustanowienia hipoteki przewidują np. art. 34 ż 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
- Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 z póz
n. zm.), art. 49 ust. 1
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r., Nr 14, poz. 92) czy art. 94 ust. 1 usta-
wy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., Nr 54, poz. 535
z póz
n. zm.).
3
Szczególną postać poręczenia majątkowego ustawodawca wprowadził w art. 283 ż 1 k.p.k.,
w którym stwierdził, \
e wydanie listu \
elaznego mo\
na uzale\
nić od zło\
enia poręczenia ma-
jątkowego.
4
Jak wskazuje M. C i e ś l a k:  Nazwa �środki zapobiegawcze odnosi się do szczególnej
kategorii środków przymusu, których zadanie mo\
na by określić jako zabezpieczenie celów
procesu. Zabezpieczenie głównie przez zapewnienie obecności oskar\
onego dla celów pro-
cesu karnego; jego obecności w tych etapach lub czynnościach procesu, w których jest ona
wedle ustawy wymagana; jego wyjaśnień, o ile zechce je zło\
yć; jego obecności, aby było na
kim wykonać karę w przypadku wyroku skazującego. Ale nie tylko o zapewnienie obecności
oskar\
onego chodzi. Chodzi tak\
e o zapewnienie normalnych warunków postępowania do-
wodowego, a ściślej  o przeciwdziałanie �matactwu ze strony oskar\
onego. Chodzić mo\
e
wreszcie o zabezpieczenie pewnych celów materialno-prawnych: uniemo\
liwienie lub utrud-
nienie oskar\
onemu popełniania dalszych przestępstw oraz wzmocnienie skuteczności re-
presji karnej, przez unaocznienie natychmiastowej reakcji na czyn przestępny - Środki za-
pobiegawcze w projekcie kodeksu karnego z 1968 r., Państwo i Prawo 1969, nr 1, s. 96.
F. P r u s a k wskazuje zaś, \
e w poręczeniu majątkowym mo\
na się dopatrzyć pewnych ele-
mentów zadatku kary majątkowej i zwiększenia mo\
liwości rewindykacyjnych - Nieizolacyjne
środki zapobiegawcze w procesie karnym, Palestra 1977, nr 1, s. 66.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
132
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
tucja z pogranicza dwóch gałęzi prawa. Do prawidłowego stosowania insty-
tucji hipoteki w postępowaniu karnym konieczna jest zatem znajomość za-
równo przepisów prawa i postępowania cywilnego dotyczących hipoteki
i ograniczonych praw rzeczowych w ogólności, jak i przepisów postępowania
karnego dotyczących środków zapobiegawczych.
Mo\
liwość zastosowania hipoteki jako środka zapobiegawczego wprowa-
dza art. 266 ż 1 k.p.k., który stanowi, \
e poręczenie majątkowe w postaci
pieniędzy, papierów wartościowych, zastawu lub hipoteki mo\
e zło\
yć
oskar\
ony albo inna osoba. Mimo podobieństwa terminologicznego do porę-
czenia uregulowanego w art. 876 887 k.c., poręczenie majątkowe nie jest
odmianą poręczenia cywilnoprawnego5.
O zastosowaniu poręczenia majątkowego w postaci hipoteki orzeka sąd
lub prokurator. Poręczenie majątkowe mo\
e być zastosowane wyłącznie
wówczas, gdy zostaną spełnione zarówno ogólne (wskazane w art. 249 ż 1
k.p.k.), jak i szczególne (wskazane w art. 258 ż 1 3 k.p.k. w zw. z ż 4) prze-
słanki stosowania środków zapobiegawczych. Jak w przypadku ka\
dego
środka zapobiegawczego, do jego zastosowania konieczne jest wcześniej-
sze wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów.
Poręczenie majątkowe mo\
e zło\
yć zarówno sam oskar\
ony (podejrza-
ny) jak i inna osoba. Konieczne jest jedynie, aby osoby te posiadały zdol-
ność do czynności prawnych w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Do
przyjęcia poręczenia od osoby trzeciej konieczna jest tak\
e zgoda oskar\
o-
nego. Wymóg ten nie wynika z \
adnego przepisu, aby jednak zastosowanie
środka było skuteczne i celowe, oskar\
ony powinien nań wyrazić zgodę.
Celem środka jest przecie\
zapewnienie właściwego zachowania się oskar-
\
onego w toku postępowania.
Decyzja o zastosowaniu środka zapobiegawczego zapada w formie po-
stanowienia, na które przysługuje za\
alenie. Wymogi dotyczące formy i tre-
ści postanowienia o zastosowaniu poręczenia majątkowego w postaci hipo-
teki mo\
na podzielić na:
- ogólne  tj. takie, które musi spełniać ka\
de postanowienie  zgodnie
z art. 94 ż 1 k.p.k. powinno ono zawierać oznaczenie organu oraz osoby
lub osób, wydających postanowienie, datę wydania postanowienia, wska-
zanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy, rozstrzygnięcie
z podaniem podstawy prawnej oraz uzasadnienie,
- rodzajowe  tj. odnoszące się do postanowień w przedmiocie środka za-
pobiegawczego  art. 251 ż 1 i 3 k.p.k. nakłada na organ procesowy
obowiązek wskazania w postanowieniu: osoby, zarzucanego jej czynu
i jego kwalifikacji prawnej oraz podania podstawy prawnej zastosowania
środka zapobiegawczego,
5
M. C i e ś l a k, Środki zapobiegawcze..., s. 105.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
133
A. Krakówka
- rodzajowe szczególne  tj. wymogi odnoszące się wyłącznie do postano-
wień o zastosowaniu poręczenia  wymogi te zostały wymienione w art.
266 ż 2 k.p.k.: wysokość, rodzaj i warunki poręczenia majątkowego,
a w szczególności termin zło\
enia przedmiotu poręczenia.
W art. 266 ż 2 k.p.k. ustawodawca nało\
ył na sąd lub prokuratora obo-
wiązek uwzględnienia przy ustalaniu wysokości, rodzaju i warunków porę-
czenia majątkowego sytuacji materialnej oskar\
onego i składającego porę-
czenie majątkowe, wysokości wyrządzonej szkody oraz charakteru popeł-
nionego czynu.
Nie budzi wątpliwości, \
e wysokość poręczenia musi zostać ustalona
w taki sposób, by mo\
liwość przepadku przedmiotu poręczenia powstrzyma-
ła oskar\
onego przed podjęciem zachowań zakłócających prawidłowy tok
postępowania6. W orzecznictwie wskazuje się, \
e w pierwszej kolejności
wysokość poręczenia powinna być określona charakterem popełnionego
czynu, a dopiero w dalszej kolejności  sytuacją materialną oskar\
onego lub
składającego poręczenie majątkowe, a tak\
e wysokością wyrządzonej szko-
dy7. Chodzi o to, by ewentualna utrata przedmiotu poręczenia w przypadku
niewypełnienia obowiązków procesowych przez oskar\
onego stanowiła od-
czuwalną dolegliwość. Tym samym, by obawa oskar\
onego przed pozba-
wieniem przedmiotów majątkowych o znacznej dla niego wartości, motywo-
wała go do wypełniania nało\
onych na niego obowiązków procesowych.
Przy ustalaniu terminu zło\
enia poręczenia w postaci hipoteki nale\
y
wziąć pod uwagę średni czas postępowania o wpis w księdze wieczystej
w sądzie właściwym dla nieruchomości, która ma zostać obcią\
ona8. Konse-
6
Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazał w wyroku z dnia 15 listopada 2001 r. wydanym
w sprawie Iwańczuk przeciwko Polsce (skarga nr 25196/94, strona internetowa Biura Infor-
macji Rady Europy: www.coe.org.pl/pre_orzecznictwoB/Iwanczuk.doc  stan na dzień
2 maja 2008 r.), \
e kwota poręczenia majątkowego musi być  określona zasadniczo w od-
niesieniu do danej osoby, jej majątku (...), inaczej mówiąc do stopnia przekonania, i\
mo\
li-
wa perspektywa utraty zabezpieczenia w razie niestawiennictwa na rozprawę będzie działa-
ła jako wystarczający czynnik wykluczający jakąkolwiek wolę ucieczki Tak te\
w wyroku
z dnia 28 czerwca 1968 r. w sprawie Neumeister przeciwko Austrii,  Seria A , s. 40, ż 14.
7
Na dominującą rolę charakteru czynu przy ustalaniu wysokości poręczenia majątkowego
wskazał np. SA w Krakowie w postanowieniu z dnia 29 września 1993 r., II AKz 262/93, KZS
1993, nr 10, poz. 31. Ten sam sąd w postanowieniu z dnia 5 maja 2004 r., II AKz 144/04,
KZS 2004, nr 6, wskazał:  Poręczenie majątkowe ma na celu rzeczywiste, a nie iluzoryczne
powstrzymanie oskar\
onych przed podjęciem bezprawnych działań utrudniających postę-
powanie. Ju\
poprzednio Sąd Apelacyjny przyznawał prymat nie sytuacji majątkowej oskar-
\
onego, być mo\
e nie do końca rozpoznanej (KZS 1995, nr 3 4, poz. 62), i stwierdzał, \
e
suma poręczenia powinna odpowiadać powadze zarzutu oraz mo\
liwemu wymiarowi kary,
by postępowanie toczyło się sprawnie, to jest nie było przez podejrzanego utrudniane (KZS
1994, nr 4, poz. 28) .
8
Por. K. T. B o r a t y ń s k a, (w:) K. T. B o r a t y ń s k a, A. G ó r s k i, A. S a k o w i c z, A. W a \
-
n y, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2007, s. 563; R. A. S t e -
f a ń s k i, (w:) Z. G o s t y ń s k i (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Dom
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
134
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
kwencją niezło\
enia poręczenia w terminie jest bowiem utrata mocy posta-
nowienia o zastosowaniu poręczenia.
Sąd Najwy\
szy w postanowieniu z dnia 16 czerwca 1989 r. wskazał, \
e:
 Przyjęcie poręczenia majątkowego w postaci hipoteki wymaga dokładnego
ustalenia nieruchomości, na której ma być ona ustanowiona, jej wartości
z uwzględnieniem ju\
istniejących obcią\
eń oraz tego, czy suma poręczenia
mieści się w rzeczywistej wartości nieruchomości 9. W postanowieniu o za-
stosowaniu środka zapobiegawczego nale\
y zatem wskazać numer działki
lub działek wchodzących w skład nieruchomości, ich powierzchnię i poło\
e-
nie albo numer, powierzchnię i poło\
enie lokalu oraz numer księgi wieczystej
prowadzonej dla nieruchomości.
Przed zastosowaniem środka zapobiegawczego w tej postaci, sąd lub
prokurator powinien za\
ądać od osoby poręczającej aktualnego odpisu
z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości mającej stanowić przed-
miot hipoteki. Jest to konieczne do ustalenia, czy osoba deklarująca chęć
zło\
enia poręczenia jest rzeczywiście właścicielem nieruchomości, czy przy-
sługuje jej prawo własności, czy te\
wieczystego u\
ytkowania nieruchomo-
ści, jak równie\
, czy nieruchomość ta jest obcią\
ona innymi ograniczonymi
prawami rzeczowymi, a jeśli tak, to jakimi i w jakiej wysokości. Ponadto, na-
le\
y sprawdzić, czy w dziale III nie figuruje ostrze\
enie o wszczęciu egzeku-
cji z nieruchomości10. Przydatne mo\
e być tak\
e za\
ądanie dokumentu,
z którego będzie wynikała wartość nieruchomości  np. wyceny rzeczo-
znawcy majątkowego.
Odnośnie praw, które mogą zostać obcią\
one hipoteką, nale\
y wskazać,
\
e z art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wynika, \
e poza nieru-
chomością hipoteką mo\
na obcią\
yć tak\
e prawo wieczystego u\
ytkowania,
część ułamkową nieruchomości, je\
eli stanowi udział współwłaściciela,
a tak\
e spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu i wierzytelność obcią\
o-
ną hipoteką (subintabulat). W orzecznictwie wskazano, \
e hipoteka mo\
e
zostać ustanowiona na nieruchomości stanowiącej współwłasność oskar\
o-
nego i jego \
ony11, a tak\
e stanowiącej współwłasność w częściach ułam-
kowych oskar\
onego i jego matki12.
W praktyce wieczystoksięgowej istnieją rozbie\
ności odnośnie tego, co
stanowi podstawę wpisu hipoteki: samo postanowienie o zastosowaniu
Wydawniczy ABC, Warszawa 1998, s. 719; D. T a r n o w s k a, Poręczenie majątkowe jako
środek zapobiegawczy w polskim procesie karnym, TNOiK, Toruń 2002, s. 172.
9
I KZ 73/89, OSNKW 1989, nr 5 6, poz. 44.
10
Zgodnie z art. 930 ż 3 k.p.c. obcią\
enie przez dłu\
nika nieruchomości po jej zajęciu jest
niewa\
ne. W przypadku uznania, \
e hipoteka ustanowiona z tytułu poręczenia majątkowego
ma charakter umowny, nie jest więc mo\
liwe zło\
enie wa\
nego oświadczenia woli o usta-
nowieniu hipoteki po zajęciu nieruchomości.
11
Post. SA w Krakowie z dnia 12 sierpnia 1993 r., II AKz 234/93, KZS 1993, nr 6 8, poz. 44.
12
Post. SA w Krakowie z dnia 30 marca 1994 r., II AKz 111/94, KZS 1994, nr 4, poz. 28.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
135
A. Krakówka
środka zapobiegawczego w postaci hipoteki czy te\
oświadczenie właścicie-
la nieruchomości będącego osobą poręczającą o ustanowieniu hipoteki zło-
\
one w formie aktu notarialnego. Powstaje tak\
e pytanie, czy hipoteka po-
wstała w wyniku zastosowania przepisów o poręczeniu majątkowym ma
charakter hipoteki umownej, czy te\
jest hipoteką przymusową.
Wątpliwości te wynikają z niejednoznacznego charakteru poręczenia.
Z jednej strony stanowi ono bowiem środek zapobiegawczy, a więc środek
przymusu, z drugiej zaś strony, to od osoby będącej właścicielem nierucho-
mości z reguły wychodzi propozycja zastosowania poręczenia majątkowego
w takiej postaci, a w ka\
dym przypadku jej zgoda jest warunkiem koniecz-
nym zastosowania tego środka zapobiegawczego13. Poręczenie majątkowe
jest bowiem nieizolacyjnym środkiem zapobiegawczym opartym na umowie
między organem stosującym ten środek a poręczającym. Jak wskazuje
A. Bulsiewicz:  Treścią poręczenia majątkowego jest wynikająca z decyzji
organu procesowego o zastosowaniu tego środka swoista umowa między
organem procesowym a oskar\
onym lub inną osobą, określająca warunki
majątkowego zabezpieczenia obecności i prawidłowego udziału oskar\
one-
go w procesie. Realizację tej umowy gwarantuje konsekwencja w postaci
utraty wartości majątkowych objętych umową i wią\
ący się z tym przymus
psychiczny oddziałujący na oskar\
onego. Taka umowa nie jest zawierana
w jakiejś typowej formie. Do jej zawiązania wystarczy consensus obu stron
co do warunków umowy 14.
Powy\
szą kwestię rozwa\
ał A. Oleszko, który wskazał, \
e postanowienie
prokuratora o zastosowaniu poręczenia majątkowego w postaci hipoteki
stanowi podstawę wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej. W jego ocenie,
stanowisko takie uzasadnia treść art. 111 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece, zgodnie z którym hipoteka przymusowa wpisana na podstawie
nieprawomocnego orzeczenia, tymczasowego zarządzenia sądu, postano-
wienia prokuratora jest hipoteką kaucyjną. Z wnioskiem o dokonanie wpisu
hipoteki mo\
e zaś wystąpić zarówno składający poręczenie, jak i prokurator.
Autor ten podkreślił, \
e  sąd w postępowaniu o wpis \
ądanej hipoteki bada
jedynie przesłanki formalne postanowienia prokuratora (...), a nadto, czy
postanowienie to zawiera określenie wysokości, rodzaju i warunków porę-
czenia (gdy chodzi o hipotekę, ustaloną sumę pienię\
ną podlegającą zabez-
pieczeniu) 15.
A. Bulsiewicz wyraził pogląd, \
e  określenie tej postaci poręczenia mająt-
kowego (hipoteki  przyp. autorki) w postanowieniu o zastosowaniu środka
13
Sugestia co do mo\
liwości zastosowania poręczenia majątkowego mo\
e pochodzić tak\
e od
organu procesowego, a nawet organ ten mo\
e wprost o tym postanowić w wypadku tzw. wa-
runkowego tymczasowego aresztowania (art. 257 ż 2 k.p.k.).
14
A. B u l s i e w i c z, Poręczenie majątkowe w polskim procesie karnym, Toruń 1991, s. 21.
15
A. O l e s z k o, Pytania i odpowiedzi, Rejent 2002, nr 9, s. 133 134.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
136
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
zapobiegawczego jest podstawą do wystąpienia przez składającego porę-
czenie do Państwowego Biura Notarialnego (aktualnie sądu wieczystoksię-
gowego  przyp. autorki) o dokonanie wpisu hipoteki w księdze wieczystej
nieruchomości (art. 245ą k.c. oraz art. 37 i 38 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece) 16. Autor nie uzasadnił jednak bli\
ej swojego poglądu. Stanowi-
sko, \
e podstawą wpisu hipoteki jest postanowienie o zastosowaniu porę-
czenia podzielił tak\
e R. A. Stefański17.
D. Tarnowska, choć nie określiła wyraz
nie rodzaju i charakteru tej hipote-
ki, to jednak wskazując, \
e do powstania hipoteki konieczne jest zawarcie
umowy pomiędzy osobą składającą poręczenie (właścicielem nieruchomo-
ści) a organem procesowym oraz dokonanie wpisu w księdze wieczystej,
jednoznacznie opowiedziała się za poglądem, \
e hipoteka powstała w wyni-
ku zastosowania poręczenia majątkowego jest hipoteką umowną. Jednak\
e,
tak\
e w jej ocenie podstawą dokonania wpisu w księdze wieczystej będzie
określenie tej postaci poręczenia majątkowego w postanowieniu o zastoso-
waniu tego środka18.
Mo\
na znalez
ć przekonujące argumenty, zarówno na poparcie stanowi-
ska, \
e podstawą wpisu hipoteki jest postanowienie o zastosowaniu porę-
czenia w takiej postaci, jak i na poparcie poglądu, \
e do dokonania wpisu
konieczne jest zło\
enie przez właściciela nieruchomości oświadczenia woli
w formie aktu notarialnego (art. 245 ż 2 zd. 2 k.c.). Wydaje się jednak, \
e
bardziej przekonujący jest pogląd o konieczności zło\
enia przez właściciela
oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki w formie aktu notarialnego. Nale-
\
y uznać, \
e postanowienie o zastosowaniu poręczenia określa jedynie wa-
runki, na jakich hipoteka ma zostać ustanowiona. Brak jest jakiegokolwiek
przepisu, który stanowiłby, \
e postanowienie wydane w tym trybie mo\
e
stanowić podstawę wpisu hipoteki. Trudno, na podstawie szczątkowej regu-
lacji zawartej w kodeksie postępowania karnego, przyjąć, \
e dla tej umowy
ustawodawca wyłączył generalną zasadę dotyczącą formy oświadczenia
woli o ustanowieniu hipoteki. Na podstawie samego orzeczenia powstać
mo\
e jedynie hipoteka przymusowa, ale przyjęcie, \
e w wyniku zastosowa-
nia środka zapobiegawczego powstaje hipoteka tego rodzaju, jest o tyle
nietrafne, \
e poręczenie majątkowe opiera się o zgodę osoby udzielającej
poręczenia i bez tej zgody nie mo\
e zaistnieć. Cechą charakterystyczną
hipoteki przymusowej jest zaś to, \
e powstaje ona bez zgody właściciela,
a nawet wbrew jego woli. Nie podzielam tym samym poglądu wyra\
onego
16
A. B u l s i e w i c z , Poręczenie majątkowe..., s. 57.
17
R. A. S t e f a ń s k i w komentarzu do art. 266 kodeksu postępowania karnego, (w:) Z. G o -
s t y ń s k i (red.), J. B r a t o s z e w s k i, L. G a r d o c k i, S. M. P r z y j e m s k i, R. A. S t e f a ń -
s k i, S. Za b ł o c k i, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, Dom Wydawniczy ABC,
Warszawa 1998, s. 171.
18
D. T a r n o w s k a, Poręczenie majątkowe..., s. 145.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
137
A. Krakówka
przez A. Oleszko, jakoby mo\
liwe było ustanowienie z tytułu poręczenia
hipoteki przymusowej. Zło\
enie poręczenia w postaci hipoteki wymaga za-
tem od poręczającego zło\
enia oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki
w formie aktu notarialnego, a następnie wystąpienia przez niego z wnio-
skiem o wpis hipoteki. Z uwagi na treść art. 92 ż 4 ustawy -Prawo o notaria-
cie wniosek zostanie przekazany do sądu wieczystoksięgowego przez nota-
riusza19.
Inaczej mówiąc, występując z inicjatywą zastosowania środka zapobie-
gawczego w postaci poręczenia majątkowego, poręczający zgłasza goto-
wość do zło\
enia rękojmi w określonej postaci, zaś organ procesowy posta-
nowieniem o zastosowaniu tego środka wyra\
a na to zgodę. Następnie,
poręczający dokonuje zło\
enia poręczenia, które zostaje przyjęte przez or-
gan procesowy20.
Zło\
enie poręczenia wymaga zatem od poręczającego dokonania okre-
ślonych czynności  ró\
nych w zale\
ności od specyfiki zaoferowanej rękoj-
mi. W najprostszym przypadku polega na zło\
eniu pieniędzy do depozytu
sądowego, zaś w przypadku hipoteki, konieczne jest jej ustanowienie we
właściwej formie i dokonanie wpisu w księdze wieczystej.
Do powstania hipoteki konieczny jest bowiem wpis dokonany w księdze
wieczystej prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej przedmiot poręcze-
nia (art. 69 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Hipoteka powstaje
z momentem wpisu, a zatem dopiero od tego momentu mo\
liwe jest przyjęcie
poręczenia przez organ procesowy. Z czynności przyjęcia poręczenia sporzą-
dza się protokół, co zostało wyraz
nie wskazane w art. 143 ż 1 pkt 9 k.p.k.
Z ż 318 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego
2007 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych21
wynika, \
e przyjęcie poręczenia majątkowego w postaci hipoteki następuje
przez dołączenie do protokołu przyjęcia poręczenia odpisu z księgi wieczy-
stej, stwierdzającego dokonanie wpisu hipotecznego z tytułu poręczenia.
19
Zgodnie z art. 92 ż 4 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r.  Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz. U.
z 2002 r., Nr 42, poz. 369 z póz
n. zm.)  je\
eli akt notarialny w swej treści zawiera przenie-
sienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowie-
nie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej, bądz
obejmuje czynność przeno-
szącą własność nieruchomości, chocia\
by dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga
wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie
wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierający wszystkie dane wymagane
przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Notariusz jest obowiązany przesłać z urzędu
sądowi właściwemu do prowadzenia ksiąg wieczystych wypis aktu notarialnego zawierający
wniosek o wpis do księgi wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu,
w terminie trzech dni od sporządzenia aktu.
20
A. B u l s i e w i c z, Poręczenie majątkowe..., s. 61.
21
Dz. U. z 2007 r., Nr 38, poz. 249 z póz
n. zm.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
138
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
Istota poręczenia polega na tym, \
e ka\
da ze stron tej swoistej umowy
procesowej zobowiązuje się do określonego zachowania: organ procesowy
do tego, \
e nie zastosuje surowszego środka, zaś strona składająca porę-
czenie w pierwszej kolejności do tego, \
e w określonym terminie zachowa
się wyznaczony w postanowieniu sposób (zło\
y do depozytu środki pienię\
-
ne, dokona czynności koniecznych do powstania hipoteki itp.). Konsekwen-
cją niedotrzymania przez stronę w wyznaczonym terminie tych warunków
umownych jest upadek postanowienia o poręczeniu (i ewentualne zastoso-
wanie innego środka), nie zaś wykonanie przez organ procesowy, tj. ścią-
gnięcie środków pienię\
nych w drodze egzekucji czy te\
dokonanie wpisu
hipoteki na wniosek organu procesowego. Przepadek przedmiotów czy te\

ściągnięcie sumy poręczenia mo\
liwe jest dopiero po zło\
eniu poręczenia
przez osobę poręczającą  poręczenie majątkowe trwa bowiem od momentu
przyjęcia określonych wartości majątkowych przez organ procesowy do
chwili ustania poręczenia majątkowego22.
W ocenie autorki, hipoteka ustanowiona jako poręczenie majątkowe jest
hipoteką kaucyjną. Co prawda, wysokość wierzytelności jest wyra\
ona
w ściśle określonej w postanowieniu sumie pienię\
nej, jednak\
e wierzytel-
ność ta jest wierzytelnością warunkową i przez to przyszłą23. Nie mo\
na
bowiem przewidzieć, czy oskar\
ony będzie spełniał obowiązki procesowe
nało\
one na niego przepisami kodeksu karnego, czy te\
nie, a tym samym,
czy dojdzie do ściągnięcia sumy poręczenia. Sytuacja ta przypomina przy-
padek, w którym hipoteką zabezpieczono zapłatę kary umownej za nienale-
\
yte spełnienie świadczenia niepienię\
nego. Tak\
e wówczas, dopóki nie
zaktualizuje się roszczenie o zapłatę kary umownej przez nienale\
yte wyko-
nanie zobowiązania niepienię\
nego, dopuszczalne jest jedynie ustanowienie
hipoteki kaucyjnej24.
Poręczenie majątkowe ustaje w przypadku skutecznego cofnięcia porę-
czenia przez poręczającego25, uchylenia środka zapobiegawczego w tej
postaci, prawomocnego zakończenia postępowania lub rozpoczęcia wyko-
nywania bezwzględnej kary pozbawienia wolności. Z momentem ustania
22
D. T a r n o w s k a, Poręczenie majątkowe..., s. 181.
23
Zob. J. P i s i u l i ń s k i, (w:) E. G n i e w e k (red.), System prawa prywatnego. Prawo rzeczo-
we, t. 4, Wydawnictwo C. H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2005, s. 616 
 Hipoteka kaucyjna mo\
e zabezpieczać wierzytelności przyszłe, zarówno o ustalonej, jak
i nieustalonej wysokości, które mogą powstać z ju\
istniejącego stosunku prawnego lub ze
stosunku prawnego, do którego zawiązania strony się zobowiązały (...) .
24
Ibidem, s. 550.
25
Odpowiedzialność osoby, która zło\
yła poręczenie, a następnie zło\
yła oświadczenie o jego
cofnięciu, ustaje z chwilą zło\
enia nowego poręczenia majątkowego, zastosowania innego
środka zapobiegawczego lub odstąpienia od stosowania tego środka w ogóle. Ustawa nie
stawia \
adnych wymagań co do formy oświadczenia o cofnięciu poręczenia. Musi ono wyra-
\
ać wyraz
nie wolę cofnięcia poręczenia i zostać zło\
one organowi procesowemu uprawnio-
nemu do stosowania środków zapobiegawczych.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
139
A. Krakówka
poręczenia wygasa hipoteka albowiem wygaśnięcie wierzytelności pociąga
za sobą wygaśnięcie hipoteki zgodnie z regułą wskazaną w art. 94 ustawy
o księgach wieczystych i hipotece.
Z art. 269 ż 2 k.p.k. wynika, \
e z chwilą ustania poręczenia majątkowego
przedmiot poręczenia zwraca się, a sumę poręczenia zwalnia się, pod tym
jednak warunkiem, \
e w razie prawomocnego skazania oskar\
onego na
karę pozbawienia wolności następuje to z chwilą rozpoczęcia odbywania
przez niego kary. Powstaje pytanie, co stanowić będzie podstawę wykreśle-
nia hipoteki. A. Bulsiewicz wskazuje, \
e podstawą taką powinno być zarzą-
dzenie tego organu procesowego, który uchylił postanowienie o zastosowa-
niu poręczenia majątkowego lub wydał prawomocne orzeczenie kończące
postępowanie karne. Zarządzenie to powinno dokładnie określać osobę,
której zobowiązanie zabezpieczone hipoteką podlega wykreśleniu z księgi
wieczystej26. Wydaje się jednak, \
e w wypadku uchylenia poręczenia mająt-
kowego, wystarczającą podstawą będzie samo prawomocne postanowienie
w tym przedmiocie. W wypadku prawomocnego zakończenia postępowania,
właściwe wydaje się wydanie przez sąd bądz
prokuratora postanowienia
stwierdzającego ustanie poręczenia i zwalniające jego sumę. O zwolnieniu
sumy poręczenia decyduje organ procesowy (sąd lub prokurator). Z art. 93
ż 1 k.p.k. wynika, \
e sąd mo\
e podejmować decyzję wyłącznie w formie
wyroku bądz
postanowienia. Nie wydaje zaś zarządzeń. Decyzja ta musi
zatem zapaść w formie postanowienia. Konsekwentnie, tak\
e decyzja proku-
ratora powinna być wydana w formie postanowienia, skoro dotyczy takiej
samej materii27.
Wniosek o wykreślenie hipoteki mo\
e zło\
yć jedynie osoba wymieniona
w art. 6262 ż 5 k.p.c.28; będzie to najczęściej właściciel lub u\
ytkownik wie-
czysty nieruchomości. W praktyce mo\
e się zdarzyć, \
e poręczający dokona
zbycia nieruchomości  wówczas utraci on legitymację do zło\
enia wniosku
o wykreślenie hipoteki. Uprawnienie to będzie słu\
yło zaś nowemu właści-
cielowi nieruchomości, mimo \
e nie będzie on poręczającym. Oczywiście,
wniosek o wykreślenie hipoteki mo\
e zło\
yć tak\
e prokurator, którego gene-
26
A. B u l s i e w i c z, Poręczenie majątkowe..., s. 84; item: D. T a r n o w s k a, Poręczenie ma-
jątkowe..., s. 180.
27
Na marginesie mo\
na wskazać, \
e ustawodawca przewidział wyraz
nie mo\
liwość wydania
postanowienia stwierdzającego upadek zabezpieczenia w art. 7541 k.p.c. i 757 k.p.c., regu-
lując upadek zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym. Między zabezpieczeniem roszczeń
przewidzianym w przepisach k.p.c. a poręczeniem majątkowym w postępowaniu karnym
niewątpliwie istnieje wiele ró\
nic, jednak daje się zauwa\
yć podobieństwo celu regulacji, tj.
zabezpieczenie określonego zachowania danej osoby.
28
Zgodnie z art. 6262 ż 5 k.p.c. wniosek o dokonanie wpisu mo\
e zło\
yć właściciel nierucho-
mości, u\
ytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, je\
eli
przysługuje mu prawo, które mo\
e być wpisane w księdze wieczystej. W sprawach dotyczą-
cych obcią\
eń powstałych z mocy ustawy wniosek mo\
e zło\
yć uprawniony organ.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
140
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
ralną legitymację przewiduje art. 7 k.p.c. lub te\
sąd rejonowy działający
w imieniu wierzyciela, tj. Skarbu Państwa, jednak\
e w praktyce będą to
przypadki sporadyczne. Podmiotem zainteresowanym w wykreśleniu hipote-
ki jest bowiem głównie właściciel nieruchomości. Interesującą kwestią zwią-
zaną z reprezentacją Skarbu Państwa jako wierzyciela, którą chciałabym
jedynie zasygnalizować, jest to, czy sędzia działający w imieniu Skarbu Pań-
stwa  Sądu Rejonowego powinien legitymować się stosownym pełnomoc-
nictwem procesowym. W dotychczasowej praktyce wieczystoksięgowej po-
jawiły się wątpliwości na tym tle, dotyczące wprawdzie wpisu hipoteki przy-
musowej, zabezpieczającej realizację kar i roszczeń wynikających z prze-
stępstwa, jednak\
e kwestia właściwej reprezentacji Skarbu Państwa  Sądu
Rejonowego istnieje tak\
e w przypadku hipoteki omawianej w niniejszym
artykule. Niestety, Sąd Najwy\
szy postanowieniem z dnia 29 listopada
2007 r., sygn. III CZP 98/07, odmówił podjęcia uchwały na zadane pytanie
prawne dotyczące tej materii29.
Rolę poręczenia majątkowego trudno przecenić, tym bardziej, \
e
w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka podkreśla się
konieczność ograniczenia stosowania przez polskie sądy tymczasowego
aresztowania. W wielu wyrokach wydanych w sprawach przeciwko Polsce,
ETPCz uznał, \
e Polska naruszyła Konwencję o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności, nadu\
ywając instytucji tymczasowego areszto-
wania30. Naruszenie to dotyczyło art. 5 Konwencji31.
29
Mo\
na jednak dyskutować na temat, czy uczynił to zasadnie. Stan faktyczny wyglądał bo-
wiem następująco: sąd I instancji zwrócił wniosek o wpis hipotek przymusowych kaucyjnych,
jednej na rzecz Skarbu Państwa  Sądu Rejonowego w S., drugiej na rzecz pokrzywdzone-
go, trzeciej na rzecz Skarbu Państwa  Trzeciego Urzędu Skarbowego z uwagi na fakt, i\

sędzia podpisująca wniosek o wpis tych\
e hipotek nie zło\
yła pełnomocnictwa procesowego
uprawniającego ją do reprezentacji Skarbu Państwa  Sądu Rejonowego w S. udzielonego
przez Prezesa tego Sądu. Wnioskodawca wniósł za\
alenie na to zarządzenie, zaś rozpo-
znający je Sąd II instancji zwrócił się do Sądu Najwy\
szego o rozstrzygnięcie wątpliwości,
czy w takiej sytuacji konieczne jest pełnomocnictwo procesowe, czy te\
nie. Sąd Najwy\
szy
odmówił podjęcia uchwały, argumentując, \
e rozstrzygnięcie tej kwestii nie ma znaczenia dla
rozstrzygnięcia, albowiem oskar\
ony nie jest ju\
właścicielem nieruchomości, która miała
być obcią\
ona tym ograniczonym prawem rzeczowym. Sąd Najwy\
szy wskazał, \
e:  (...)
rozstrzygnięcie przedstawionego Sądowi Najwy\
szemu zagadnienia prawnego nie mo\
e
odnieść wpływu na oczekiwany przez skar\
ącego wynik sprawy polegającej na dokonaniu
wpisu hipoteki przymusowej z jego wnioskiem . W ocenie autorki tego artykułu konstatacja
taka była przedwczesna. Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania wniosku na-
le\
y bowiem rozstrzygnąć o jego formalnej poprawności. Polska procedura cywilna nie zna
regulacji, która pozwalałaby odejść od oceny, czy zostały spełnione wymogi formalne dane-
go pisma procesowego z tej przyczyny, \
e \
ądanie strony nie jest zasadne. W postępowaniu
za\
aleniowym wywołanym środkiem odwoławczym na zarządzenie o zwrocie pozwu chodzi
bowiem o przesądzenie, czy wniosek nadaje się do merytorycznego rozpoznania, pomijane
są natomiast kwestie, w jaki sposób zostanie on rozpoznany.
30
Przykładowo, w okresie od 1 paz
dziernika 2006 r. do 31 grudnia 2006 r., ETPCz ogłosił 64
wyroki w sprawach polskich, z czego 28 dotyczyło spraw karnych. W 21 sprawach spośród
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
141
A. Krakówka
Tymczasowe aresztowanie, wkraczając najszerzej w sferę wolności
człowieka, jest bowiem środkiem najbardziej dotkliwym dla oskar\
onego,
a w konsekwencji tak\
e dla jego rodziny. Nieizolacyjne środki zapobiegaw-
cze mają wiele zalet: nie pociągają za sobą tak wysokich kosztów społecz-
nych, jak tymczasowe aresztowanie (związanych z utrzymaniem oskar\
one-
go w areszcie, pomocą materialną jego rodzinie, zabezpieczeniem jego
mieszkania lub mienia), nie odrywają oskar\
onego od jego rodziny i środo-
wiska32, nie pozostawiają tak\
e na oskar\
onym tak wyraz
nego społecznego
piętna, jak w przypadku tymczasowego aresztowania, co ułatwia oskar\
o-
nemu ponowną aklimatyzację w społeczeństwie.
Stosowanie poręczenia majątkowego w postaci hipoteki mo\
e w wielu
przypadkach skutecznie zabezpieczyć prawidłowy tok postępowania karne-
go. Wartość rynkowa nieruchomości na przestrzeni ostatnich kilku lat zdecy-
dowanie wzrosła, a zatem mo\
na w ten sposób zabezpieczyć nawet znacz-
ne sumy z tytułu poręczenia. Poręczenie majątkowe w takiej postaci nie po-
zbawia oskar\
onego (osoby składającej poręczenie) mo\
liwości korzystania
z nieruchomości ani te\
prawa dysponowania nią, w przeciwieństwie do zło-
\
enia pieniędzy lub innych wartościowych przedmiotów do depozytu sądo-
wego, a jednocześnie perspektywa ewentualnego ściągnięcia sumy porę-
czenia w drodze egzekucji z nieruchomości powinna zniechęcić oskar\
one-
go do podjęcia działań mających utrudnić postępowanie karne. Ponadto,
w art. 269 ż 1 k.k. ustawodawca przewidział rozwiązanie chroniące interesy
majątkowe pokrzywdzonego. W przypadku ściągnięcia sumy poręczenia
z powodu utrudniania postępowania karnego przez oskar\
onego pokrzyw-
dzonemu słu\
y pierwszeństwo zaspokojenia ze ściągniętej sumy poręczenia
swoich roszczeń wynikających z przestępstwa, je\
eli w inny sposób nie mo-
\
e uzyskać naprawienia szkody. Nale\
y przy tym podkreślić, \
e wskazany
powy\
ej przepis jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisu art. 65
ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece33. Ustawodawca przewidział
tu bowiem rozwiązanie polegające na przyznaniu pierwszeństwa w realizacji
wszystkich spraw karnych Trybunał badał zasadność zarzutu zbyt długotrwałego stosowania
tymczasowego aresztowania i uznał racje skar\
ących w 19 sprawach; cyt. za: Przegląd
orzecznictwa europejskiego dotyczącego spraw karnych 2006, nr 4, s. 9.
31
Zgodnie z art. 5 ust. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia
4 listopada 1950 r.  Ka\
dy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1
lit. c powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią lub innym urzędnikiem upraw-
nionym przez ustawę do wykonywania władzy sądowej i ma prawo być sądzony w rozsąd-
nym terminie albo zwolniony na czas postępowania. Zwolnienie mo\
e zostać uzale\
nione od
udzielenia gwarancji zapewniających stawienie się na rozprawę .
32
D. T a r n o w s k a, Poręczenie majątkowe..., s. 89.
33
Zob. I. K u n i c k i, Nale\
ności zabezpieczone rzeczowo w podziale sumy uzyskanej z egze-
kucji (zagadnienia wybrane), Problemy Egzekucji 1999, nr 3, s. 35.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
142
Hipoteka jako jedna z postaci poręczenia...
wierzytelności wierzycielowi osobistemu przed wierzycielem, na rzecz które-
go wpisana została hipoteka  tj. Skarbem Państwa.
Z analizy statystyk wynika, \
e na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat
wzrosła wyraz
nie ilość spraw, w których zastosowano środek zapobiegaw-
czy w postaci poręczenia majątkowego34. Oznacza to, \
e wymienione powy-
\
ej zalety są doceniane w coraz większym stopniu przez organy stosujące
środki zapobiegawcze.
Mortgage as one of surety methods in criminal
proceedings
Abstract
In her article the author discusses the use of non-isolation preventive
measures to assure a normal course of criminal proceedings, focusing on
issues connected with surety by mortgage. Analyzing the provisions of civil
law and criminal procedure rules, the author deals with issues pertaining to
the method of establishment and termination of this limited right in rem, as
well as problems connected with the kind and nature of this particular form of
mortgage. Moreover, she discusses in detail the requirements that should be
met by a decision to use the said preventive measure, and obligations of
both the authority conducting the proceedings, and a person providing
surety, as regards the effective establishment of mortgage. The author also
addresses issues connected with the grounds for making a relevant mort-
gage entry in a Land and Mortgage Register, taking into account the fact that
34
Z Informacji statystycznych o działalności powszechnych jednostek organizacyjnych proku-
ratury w 2007 r. sporządzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Organi-
zacyjny, zamieszczonych na jego stronie internetowej (www.ms.gov.pl  stan na dzień
30 kwietnia 2008 r.) wynika, \
e: w 1998 r. poręczenie majątkowe w zakończonych postępo-
waniach przygotowawczych zastosowano 3.947 razy, w 1999 r.  3.637 razy, w 2000 r. 
4.103 razy, w 2001 r.  4.563 razy, w 2002 r.  4.714 razy, w 2003 r.  5.359 razy, w 2004 r.
 7.074 razy, w 2005 r.  9.640 razy, w 2006 r.  12.816 razy, zaś w 2007 r.  12.051 razy.
Oznacza to, \
e liczba oskar\
onych wobec których zastosowano poręczenie majątkowe
wzrosła trzykrotnie. W 2007 r. prokuratorzy wydali 66.719 postanowień o zastosowaniu po-
ręczenia majątkowego. Największa liczba osób w stosunku do których wydano postanowie-
nie o zastosowaniu poręczenia majątkowego wystąpiła w Prokuraturze Poznańskiej (3.672),
najmniejsza w Prokuraturze Włocławskiej (605). Procentowo liczba osób w stosunku do któ-
rych zastosowano poręczenie majątkowe w stosunku do wszystkich oskar\
onych największa
jest w Prokuraturze Białostockiej (32,35%), zaś najmniejsza w Prokuraturze Warszawskiej
(8,58%).
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
143
A. Krakówka
they give raise to doubts as far as practises of both bodies that use sureties,
and Land and Mortgage Register Court are concerned. In the course of the
discussion, the author also presents selected key points of judicial decisions
issued by the Supreme Court and Court of Appeal, as well as opinions ex-
pressed in the literature on sureties in general, and on mortgage as a par-
ticular kind of surety.
Prokuratura
i Prawo 2, 2009
144