Definicja bioterroryzmu.
Istotą terroryzmu jest bezprawne i nielegalne użycie przemocy z zamiarem wymuszenia jakiegoś
działania lub zastraszenia określonej społeczności lub rządu dla osiągnięcia celów politycznych,
społecznych, religijnych bądz
osobistych.
W rękach bioterrorystów czynnikiem zastraszającym jest użycie lub groz
ba użycia biologicznie
czynnych substancji toksycznych lub patogennych drobnoustrojów wywołujących choroby
zakaz
ne.
Cele ataku bioterrorystycznego, jakkolwiek jest on zawsze skierowany przeciw ludziom, moga
być różne.
Cele ataku bioterrorystycznego
ludność
zwierzęta hodowlane
uprawy roślinne
żywność
środowisko: ekosystem wodny, woda pitna
Kim jest potencjalny bioterrorysta?
Zanim stanie nam przed oczami obraz religijnego fundamentalisty, anarchizującego
antyglobalisty lub ogarniętego żądzą władzy przywódcy sekty, należy sobie uświadomić, że wiele
państw także tych, które określają się jako demokratyczne bądz
ratyfikowały konwencję o zakazie
rozprzestrzeniania broni biologicznej, prowadziło lub prowadzi badania nad bronią biologiczną.
Agentury wielu państw wykorzystywały broń biologiczną do potajemnych ataków przeciw
ludności cywilnej np. w latach 1976 - 1980 służby wywiadowcze Rodezji kilkakrotnie były
oskarżane o skażenie wody w obozach dla uciekinierów z Mozambiku.
Państwa prowadzące programy nad rozwojem broni biologicznej
(wg Countering the Chemical and Biological Weapons in the Post-Soviet World. Washington DC,
Report to the Congress, 1993)
IRAK
były ZWI
ZEK RADZIECKI
prawdopodobnie:
Chiny
Iran
Korea północna
Libia
Syria
Taiwan
przypuszczalnie także:
Kuba
Egipt
Izrael
Co nim kieruje?
Motywy dokonanych ataków bioterrorystycznych w ciągu ostatnich 40 lat (Tucker, 1999)
- zemsta za poniesione lub postrzegane krzywdy
- nacjonalistyczne i seperatystyczne
- protest przeciwko polityce rządu
- proroctwa apokalipsy - walka o prawa zwierząt
- związane z problemem aborcji
- eko-terroryzm (walka o środowisko naturalne)
- uzyskanie politycznej kontroli nad określoną społecznością
- skierowane przeciwko konkretnej organizacji lub firmie
- zabójstwo
Zdaniem ekspertów analizujących motywy dokonanych ataków, rośnie liczba ataków
terrorystycznych, których podłożem nie są bezpośrednio względy polityczne czy nacjonalistyczno-
separatystyczne, lecz które mają z
ródło w ideologii. Najlepszym przykładem jest fundamentalizm
islamski. Nowe zagrożenie tkwi nie tylko w samym fakcie istnienia radykalnych sekt czy grup
wyznaniowych, lecz także w możliwości uzyskania przez terrorystów dostępu do najnowszych
technologii produkcji broni masowego rażenia. Jest to możliwe, gdyż w finansowanie akcji
terrorystycznych mogą być zaangażowane niektóre państwa (Iran, Irak, Korea Północnej i Syria).
Przyczynił sie do tego także znacznie brak kontroli nad zapasami czynników zakaz
nych
zgromadzonych na terenie byłego ZSRR oraz wypływ informacji na temat produkcji broni
biologicznej. (Aby oddać skalę programu radzieckiego należy przypomnieć, że kiedy w drugiej
połowie lat 80. oceniano całkowitą pojemność wszystkich Irackich bioreaktorów na około 77 tys.
litrów, to standardowa pojemność jednego radzieckiego bioreaktora wynosiła 64 tys. litrów).
Dlaczego bakterie?
Istnieje wiele czynników wywołujących choroby zakaz
ne u ludzi i zwierząt. Jednak stosunkowo
niewiele z nich można wykorzystać do produkcji skutecznej broni biologicznej. Dlaczego zatem
bakcyle?
Jest ku temu przynajmniej kilka powodów:
niskie koszty wytworzenia
W przeciwieństwie do broni konwencjonalnej,
Dla porównania:
chemicznej lub nuklearnej - broń biologiczna jest
Na podstawie analizy przeprowadzonej w 1969
bardzo tania. Jej produkcja nie wymaga wysokich
r. przez ekspertów dla ONZ stwierdzono, że
nakładów finansowych oraz wielkiej ekspertyzy.
koszt wywołania tych samych strat w ludności
Ponadto, broń biologiczną można wyprodukować w
cywilnej przy użyciu broni
stosunkowo krótkim czasie (nawet kilka tygodni -
konwencjonalnej wynosi 2 000 $ na 1 km2,
przypomnijcie sobie, jak krótki jest czas podziału
nuklearnej - około 800 $ na 1 km2,
komórek bakteryjnych) wykorzystując istniejące
chemicznej - około 600 $ na 1 km2,
laboratoria mikrobiologiczne lub zakłady przemysłu
biologicznej - około 1$ na 1 km2,
farmaceutycznego.
łatwa dostępność
Wiele z czynników zakaz
nych ma naturalny rezeruwar w środowisku i łatwo jest je uzyskać z
terenów endemicznych. Do takich patogenów należą bakterie: B. anthracis, F. tularensis, C.
botulinum, Y. pestis oraz niektóre wirusy wywołujące gorączki krwotoczne.
masowość i zasięg rażenia.
Ocenia się np., że 100 kg przetrwalników wąglika uwolnionych nad Waszyngtonem w
sprzyjających warunkach atmosferycznych może zabić od 300 tysięcy do do 3 milionów ludzi. Dla
porównania głowica nuklearna o ładunku 1 megatony zabiłaby od 750 tys. do 1,9 miliona ludzi.
(Bomba, która w sierpniu 1945 roku spadła na Hiroszimę niosła ładunek 20 kt ).
atak jest trudno wykrywalny
W przeciwieństwie do broni chemicznej, czynniki biologiczne są bezwonne i niewidzialne. W
przypadku użycia broni biologicznej, pierwsze jego oznaki - niespodziewana liczba zachorowań
pojawi się zwykle dopiero kilka dni po ataku (Rozpoznanie ataku bioterrorystycznego).
łatwość transmisji
Transmisji czynników zakaz
nych sprzyja obecny styl życia: częste i dalekie podróże. Także
wentylacja i zamknięty obieg powietrza w budynkach
Pomimo wspomnianych cech, broń biologiczna ma szereg wad, które z wojskowego punktu
widzenia czynią ją mniej przydatną niż broń konwencjonalną. Po zakończeniu II wojny światowej,
pomimo trwania zimnej wojny i wielu konfliktów zbrojnych, państwa, które prowadziły
intensywne i zaawansowane prace nad rozwojem broni biologicznej - na szczęście - nigdy jej nie
zastosowały. Poza aspektami moralnymi (patrz prawo) użycia broni biologicznej, składają się na to
kwestie czysto praktyczne:
skuteczność, jakkolwiek może ona być bardzo wysoka, zależna jest od wielu czynników np.
warunków atmosferycznych. Wiele czynników biologicznych jest wrażliwych na wysuszenie lub
działanie UV zawarte w promieniowaniu słonecznym.
trudności w przechowywaniu gotowej broni. Preparaty biologiczne zachowują swoją aktywność
w ściśle określonych warunkach i nie zawsze są trwałe. Na przykład w póz
nych latach 80.
radziecki Biopreparat, który pod przykrywką badań nad szczepionkami zajmował sie produkcją
broni biologicznej, nie rozwinął pełnej produkcji silnie wirulentnych bakterii dżumy (200 kg
bakterii dżumy na tydzień, śmiertelna dawka dla około 500 tysięcy osób) jedynie dlatego że
preparat ten stosunkowo szybko tracił aktywność. Produkowano więc jedynie ilość konieczną do
przeprowadzenia testów.
produkcja broni dla celów ofensywnych niesie ze sobą ryzyko zakażenia ludności cywilnej i
skażenia środowiska. Przykładem jest wypadek, jaki zdarzył się w 1979 r. Świerdłowsku oraz losy
wyspy na Morzu Aralskim - Vie, gdzie pod koniec lat 80. Rosjanie zatopili setki ton
przetrwalników wąglika.
użyta broń biologiczna jest niekontrowalna. W 1941 r. w wyniku ataku na Changteh z użyciem
broni biologicznej dokonanego przez japońskie wojsko zmarło - głównie na cholerę - 10 tysięcy
Chińczyków, z tego samego powodu zmarło również 1700 żołnierzy japońskich.
Niestety względy, które ograniczają przydatność broni biologicznej do celów wojskowych, nie
stanowią większych przeszkód dla terrorystów. Terroryści produkujący broń biologiczną nie muszą
się także przejmować ani obawą o stan zdrowia miejscowej ludności ani ryzykiem skażenia
środowiska - ich "cel uświęca środki". Niektóre czynniki można uzyskiwać niemal "w warunkach
domowych" lub w przeciętnie wyposażonym laboratorium, co ułatwia ukrycie całego
przedsiewzięcia. Ponieważ celem bioterrorysty nie jest wywołanie strat wśród wojska
przygotowanego na ewentualność użycia broni biologicznej, lecz zasianie paniki wśród ludności
cywilnej, skuteczność ataku nie jest aż tak istotna. Nawet kilka przypadków zachorowań, o których
dowie się cały świat, z punktu widzenia bioterrorysty może być sukcesem.