Kształcenie polonistyczne
49
Klasyfikacja
błędów interpunkcyjnych
prof. dr hab. Jerzy Podracki
oniższa klasyfikacja błędów jest propozycją autor- dy interpunkcyjne potraktować jak jeden błąd rażący.
ską. Dotyczy tylko najważniejszych odstępstw od Z natury rzeczy najwięcej kategorii i klas błędów dotyczy
Pobowiązujących przepisów interpunkcyjnych. Przy- stawiania (bądz
niestawienia) przecinka i kropki.
pominam, że odstępstwo takie może polegać na: pomi- Przykłady (wersji niepoprawnej i ewentualnie popraw-
nięciu znaku interpunkcyjnego (dalej stosuję skrót: ZI), na nej) podaję wtedy, gdy jest to, moim zdaniem, meryto-
postawieniu zbędnego ZI albo postawieniu innego (niepo- rycznie i dydaktycznie uzasadnione. Znak wykrzyknienia
prawnego w tej pozycji) ZI. w nawiasie okrągłym przed przykładem (przykładami),
Przyjąłem podział na dwie kategorie błędów, które należy czyli (!), oznacza przykłady błędów; nawias kwadratowy
oceniać: błędy rażące i błędy drugorzędne. Nie uwzględ- ze ZI sygnalizuje błędne zastosowanie znaku, natomiast
niam tutaj usterek w przestankowaniu, choć duża ich nawias kwadratowy  pusty  brak danego ZI. Przy-
liczba powinna mieć również wpływ na końcową oce- kładowo: [,]  niepoprawnie postawiony przecinek, [.]
nę. Nie wprowadzam tu przeliczenia na punkty (lepiej to  niepoprawnie postawiona kropka, [ ]  brak wymie-
zrobi CKE). Proponuję jedynie, by trzy drugorzędne błę- nionego ZI.
Rażące błędy inteRpunkcyjne
Rodzaj błędu przykład
1. postawienie jakiegokolwiek Zi na początku wier-
sza
2. brak Zi (głównie: kropki, wykrzyknika, pytajnika)
na końcu wypowiedzenia pojedynczego lub złożo-
nego
3. pominięcie przecinka w wypowiedzeniu złożonym, (!) On idzie do kina [ ] ja zostaję w domu. (!) Nie uwa-
w którym części składowe są połączone bezpo- żał na lekcji [ ] teraz ma za dużo pracy.
średnio
4. pominięcie przecinka w wypowiedzeniu złożo- (!) Idz
tam [ ] dokąd ci każą. (!) Nie wiem [ ] co robić.
nym podrzędnie  przed spójnikiem (również (!) Ponieważ jest chory [ ] pozostał w domu. (!) Dostał
z przyimkiem), zaimkiem, a także przed częścią rower [ ] o jakim marzył.
nadrzędną
5. pominięcie przecinka przed imiesłowem zakoń- (!) Szedł [ ] kulejąc.
czonym na -ąc, -szy: (!) Męczysz wzrok [ ] patrząc z bliska w telewizor.
(!) Odpocząwszy [ ] zabrał się do pracy.
POLSKI W PRAKTYCE
Oby język giętki...
50
6. pominięcie pierwszego przecinka (lub obu) w wy- (!) Auto [ ] które oglądał, było za drogie.
powiedzeniu złożonym podrzędnie z częścią skła- (!) Auto [ ] które oglądał [ ] było za drogie.
dową wplecioną (z tzw. zdaniem albo wyrażeniem
wtrąconym)
7. W wypowiedzeniu złożonym współrzędnie  pomi- (!) Miłe złego początki [ ] lecz koniec żałosny.
nięcie przecinka przed spójnikami przeciwstawny- (!) Ma zbyt mało czasu [ ] więc się spieszy.
mi, wynikowymi, synonimicznymi (czyli włączny- (!) Przyjdę jutro [ ] czyli oczekuj mnie w sobotę.
mi), np. ale, lecz, jednak; więc, dlatego; czyli, to (!) Robi błędy [,] i nie przyznaje się do nich.
jest, to znaczy, a także postawienie przecinka przed (!) Nie napisał pracy [,] ani nie odpoczął.
spójnikami łącznymi, rozłącznymi, wyłączającymi, (!) Wyjedzie pojutrze [,] albo dopiero ruszy w przyszłym
np. i, oraz; albo, lub, ani, ni: tygodniu.
te same przepisy obowiązują w wypowiedzeniu (!) Ubiera się skromnie [ ] ale elegancko.
pojedynczym  między składnikami połączonymi (!) Pisze piórem [,] i długopisem.
spójnikami
8. pominięcie przecinka w zdaniu złożonym porów- (!) Jest mądrzejszy [ ] niż myślałem.
nawczym
9. postawienie dwukropka, przecinka lub średnika po (!) np [:], prof [;], itd [,], zamiast: np., prof., itd.
skrócie, po którym należy postawić kropkę; także (!) nr [:], wg [;], dr [,], zamiast: nr, wg, dr
po takim skrócie, po którym kropki się nie stawia
10. brak kropki po skrócie, po którym należy ją posta- (!) np [ ] prof [ ] cdn [ ], zamiast: np., prof., cdn.
wić, lub postawienie kropki po skrócie, po którym (!) mgr [.], nr [.], wg [.], zł [.], sin [.], zamiast: mgr, nr, wg,
jej się nie stawia zł, sin
11. brak przecinka między jednorodnymi (równorzęd- (!) Polacy [ ] Niemcy [ ] Ukraińcy poznają się coraz lepiej.
nymi) składnikami (częściami zdania) szeregu, któ- (!) Kupiła w sklepie mąkę [ ] cukier oraz inne produkty.
rego części składowe nie są połączone spójnikami, (!) Ona jest piękna[ ] fascynująca [ ] niedostępna.
a także brak przecinka między składnikami powtó- (!) Pracowity [ ] spokojny uczeń powinien być lubiany.
rzonymi (!) Opowiadała o wszystkim długo [ ] długo.
(!) Złapał wielką [ ] wielką rybę.
12. brak dwukropka przed przytoczeniem cudzych lub (!) Pamiętamy zalecenie Mickiewicza [ ]  Mierz siły na
własnych słów zamiary .
(!) Adam Asnyk słusznie zauważył [ ]  Tacy poeci, jaka
jest publiczność! .
13. brak dwukropka przy wymienianiu tytułu dzieła, (!) Kilkakrotnie czytał powieści Sienkiewicza [ ] Potop,
nazwy, terminu, jeżeli nie są one w tekście w inny Ogniem i mieczem, Pana Wołodyjowskiego, Krzyża-
sposób wyróżnione (np. kursywą czy cudzysło- ków.
wem) (!) Wyraz [ ] nauka jest wyrazem polskim, a nie obcym.
14. brak myślnika (otwierającego i zamykającego), (!) Twoje dowcipy [ ] wybacz [ ] wcale mnie nie bawią.
ujmującego wyrazy lub wypowiedzenia wtrącone. (!) Nasza szkoła [ ] ta nowa [ ] jest najładniejsza w mie-
uwaga: tę samą funkcję pełnią nawiasy albo prze- ście.
cinki
15. brak myślników (lub myślnika), wydzielających (!) O ile chodzi o pochodzenie wyrazu chłop [ ] pisze
człony wtrącone w cytowany tekst oraz tekst odau- Witold Doroszewski [ ] to pierwotnie była to nazwa czło-
torski w partiach dialogowych wieka niewolnego.
(!) Litwo, uroczy kraju, kochanko Polaków [ ] pisał Stani-
sław Wyspiański.
16. brak cudzysłowu w tytułach publikacji, cytowanych (!) Przeczytał artykuł Adama Grzeszaka pt. [ ] Iwan i ga-
wyrazach, zdaniach i wyrażeniach, jeżeli nie są one zrurka [ ], zamieszczony w [ ] Polityce [ ].
wyróżnione inaczej (np. kursywą) (!) [ ] Piłeś, nie jedz
! Jedziesz, nie pij! [ ]  to hasło obo-
wiązujące każdego kierowcę.
POLSKI W PRAKTYCE