Klasyfikacja struktur
organizacyjnych
2
Podział struktur organizacyjnych
Struktury organizacyjne można podzielić ze
względu na:
«% SpiÄ™trzenie i rozpiÄ™tość kierowania
«% UkÅ‚ad wiÄ™zi organizacyjnych
«% DominujÄ…ce kryteria wyodrÄ™bnienia
podstawowych układów organizacyjnych instytucji
3
Spiętrzenie i rozpiętość kierowania
" Struktury płaskie - małe spiętrzenie kierowania, małą liczbę
szczebli kierowania przy stosunkowo dużej liczbie rozpiętości
kierowania
" Struktury smukłe - duże spiętrzenie kierowania, dużą liczbą
szczebli kierowania przy stosunkowo małej rozpiętości
kierowania
4
Wady i zalety struktur płaskich
Zalety
1. Krótsze drogi i czas przepływu informacji w kierunku pionowym.
2. Mniejsze zniekształcenie przekazywanych informacji.
3. Większa podatność na innowacje emitowane na szczeblach niższych.
4. Lepsze warunki do wyzwalania inicjatyw oddolnej.
5. Pełniejsze wykorzystanie kadry kierowniczej.
6. Niższe koszty utrzymania kadry kierowniczej.
7. A
atwiejsza koordynacja pionowa.
8. Lepsze warunki do decentralizowania decyzji.
9. Sprzyja bardziej globalnemu postrzeganiu działalności gospodarczej.
Wady
1. Trudności w koordynacji poziomej.
2. Brak większych rezerw kadry kierowniczej, mniejsza elastyczność w ustalaniu
nietypowych zadań kierowniczych i terminów ich realizacji.
3. Konieczność dokładnej regulacji zastępstw aktywnych i pasywnych.
4. Mniejsze możliwości wykorzystania awansów pionowych jako elementu motywacji.
Wady i zalety struktur smukłych
Zalety
1. A
atwiejsza koordynacja współdziałania niewielu pracowników w ramach jednej komórki.
2. Występowanie pewnych rezerw kierowniczych, co zwiększa elastyczność ustalania
niektórych zadań kierowniczych i terminów ich realizacji.
3. Większe możliwości wykorzystania awansów pionowych jako elementy motywacji.
4. A
atwiejsza koordynacja pozioma na poszczególnych szczeblach zarządzania.
Wady
1.Dłuższe drogi czas przepływ informacji w kierunku pionowym.
2. Większe zniekształcenia przekazywanych informacji w kierunku pionowym.
3. Mniejsze możliwości  przebycia innowacji emitowanych na niższych szczeblach i
wymagających akceptacji na szczeblach wyższych.
4. Mniejsze możliwości wyzwalania inicjatywy podwładnych i kształtowania ich samodzielności.
5. Niepełne wykorzystanie kierowników (rozpiętość rzeczywista kierowania mniejsza od
potencjalnej).
6. Wyższe koszty utrzymania kierowników.
7. Trudności koordynacji współdziałanie licznych jednostek organizacyjnych.
8. Sprzyja nadmiernej centralizacji decyzji.
Alternatywne teorie dot. struktur organizacyjnych
TRADYCYJNY ROSYJSKI POLSKI AMERYKAC
SKI
ARABSKI CHIC
SKI FEMINISTYCZNY KOLONIALNY
SAP AG
LATYNOAMERYKAC
SKI WA
OSKI
WATYKAC
SKI
Podstawowe rodzaje struktur
organizacyjnych
" Liniowa
" Funkcjonalna
" Liniowo  sztabowa
" Dywizjonalna
" Zadaniowa
" Macierzowa
" Hybrydowa
" Sieciowa
" Kolegialna
Rozwój konfiguracji struktury organizacyjnej
specjalizacj
a
w pracy
powoływanie
kierowniczej
doradców
struktura funkcjonalna
struktura liniowa
utrwalenie
podwójnego
powołanie
podporzÄ…dkowania
doraz
nych
zespołów
kolektywne
podejmowanie
kluczowych
struktura
decyzji
Tworzenie
zadaniowa struktura
departame-
macierzowa
ntów
powoływanie
powoływanie
zespołów w
doradców i
uczestnictwo struktura kolegialna
ramach
kierowników
podwładnych
struktury sztabowej
dywizjo- przedsięwzięć
w
nalizacja
podejmowaniu
decyzji
struktura zespołowa -
struktura pionów struktura hybrydowa
 ogniw Å‚Ä…czÄ…cych
scalonych
struktura dywizjonalna
Schemat struktury liniowej
Dyrektor naczelny
Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora
ds. badań i rozwoju ds. produkcji ds. handlowych ds. finansowo -
księgowych
Kierownik produkcji A Kierownik produkcji B
Charakterystyka struktury liniowej
spotykana jedynie w bardzo małych systemach wytwórczych
Zalety:
" jednoosobowe kierownictwo
" jednolitość kierowania
" ściśle określona (indywidualna) odpowiedzialność
" możliwość szybkiego podejmowania decyzji (łatwość działania)
" łatwość utrzymania dyscypliny
" łatwość przejrzystego ustalania zakresów kompetencji i odpowiedzialności
Wady:
" mała elastyczność działania i wynikająca z tego sztywność organizacji
" stosunkowo duża centralizacja dająca w efekcie niepełne wykorzystanie
indywidualnych zdolności wykonawców niższych szczebli hierarchicznych
" trudność w opanowywaniu przez kierowników całej wiedzy o funkcjonowaniu
organizacji (brak  rady kompetentnej )
" sprzyjanie dyrektywnemu stylowi zarzÄ…dzania
" długie drogi przepływu informacji (duża liczba punktów zatrzymania)
Schemat struktury funkcjonalnej
Dyrektor naczelny
Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora
ds. produkcji ds. handlowych
Kierownik produkcji A Kierownik produkcji B Kierownik produkcji C
Charakterystyka struktury funkcjonalnej -
małe organizacje, ustabilizowany rynek, unikalne produkty, ograniczona gama
wyrobów
Zalety:
" ogranicza konflikty kompetencji i nadmiaru zadań  sprzyja rozwojowi
zawodowstwa (profesjonalizmu)
" obniża koszty ogólne z powodu ekonomii skali
" krótkie drogi przepływu informacji (ograniczenie punktów zatrzymania informacji)
" większa elastyczność działania
" przejrzyste ścieżki awansu
Wady:
" funkcjonalne pole obserwacji jest wąskie: nie dostrzega się całości popytu
(zapotrzebowania) klienta
" utrudnia adaptację do szybko zmieniającego się rynku, rodzi ryzyko nieporozumień
między działami (biurami) oraz złej koordynacji
" uniemożliwia rozwój pracowników o szerokich specjalnościach, którzy z istoty swej
mogą mieć całościowe spojrzenie na potrzeby klientów i przedsiębiorstwa
" naruszenie zasady jednoosobowego kierownictwa
" możliwość wystąpienia niejednolitości kierowania
" trudności z rozgraniczeniem odpowiedzialności
" łatwość autonomizacji komórek funkcjonalnych
Schemat struktury liniowo  sztabowej
ze sztabem kierowniczym i komisjÄ… koordynacyjnÄ…
Sztab Komisja
Dyrektor
kierowniczy koordynacyjna
Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
badań i rozwoju zaopatrzenia produkcji zbytu finansowo -
księgowych
Schemat struktury liniowo  sztabowej
ze sztabami na różnych szczeblach hierarchii
Dyrektor
Sztab
Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
badawczo - zaopatrzenia produkcji finansowo -
Sztab Sztab
rozwojowych księgowych
Schemat struktury liniowo  sztabowej
ze sztabami połączonymi więziami hierarchicznymi
Dyrektor
Sztab
Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
produkcji handlowych finansowo -
Sztab Sztab Sztab
księgowych
16
Charakterystyka struktury
liniowo-sztabowej  występują najczęściej
Zalety:
" jednoosobowe kierownictwo
" jednolitość kierowania
" ściśle określona odpowiedzialność
" możność korzystania przez kierowników liniowych z opinii wysoko
wykwalifikowanych ekspertów
" możność specjalizacji funkcjonalnej w sferze zarządzania
Wady:
" możliwość utożsamienia się komórek sztabowych z kierownictwem
liniowym
" możliwość sporów między kierownikami komórek sztabowych i
komórek wykonawczych
" możliwość przekształcenia więzi funkcjonalnych w liniowe
Schemat struktury dywizjonalnej
Dyrektor
Sztab
Planowanie Finanse Kadry
strategiczne
Kierownik Kierownik Kierownik
dywizjonu dywizjonu dywizjonu
Produkt A Produkt B Produkt C
Zastępca Zastępca Zastępca
kierownika ds. kierownika ds. kierownika ds.
badawczo - produkcji zbytu
rozwojowych
Charakterystyka struktury dywizjonalnej
- stosowane w dużych organizacjach
Zalety:
" możliwość jednoczesnej koncentracji na strategii całej firmy i
poszczególnych jej części (dywizjonów, oddziałów)
" zbliżenie do rynków i klientów
" przejrzystość ocen
" elastyczność działania
Wady:
"  walka o dostęp do zasobów firmy
" możliwość nadmiernego rozrastania się sztabów, a co za tym
idzie wzrost kosztów zarządzania
" konflikty między samodzielnymi dywizjonami a całością
Schemat struktury zadaniowej
Schemat struktury zadaniowej
(projektowej) z kierownikiem  koordynatorem
Dyrektor
Kierownik  Kierownik 
koordynator koordynator
Projekt A Projekt B
Zastępca dyrektora Zastępca Zastępca Zastępca
ds. badawczo- dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
rozwojowych produkcji handlowych finansowo-
księgowych
Schemat struktury zadaniowej
(projektowej) z uprawnieniami komórek liniowych
Dyrektor
Zastępca dyrektora Zastępca Zastępca Zastępca dyrektora
ds. badawczo- dyrektora ds. dyrektora ds. ds. finansowo-
rozwojowych produkcji handlowych księgowych
Kierownik Kierownik
projektu A projektu B
Planowanie Wdrożenie Kontrola
22
Charakterystyka struktury zadaniowej
sprowadza się ona do tworzenia, najczęściej w ramach struktury funkcjonalnej,
zespołów zadaniowych, ściśle związanych z realizacją określonego zadania
Zalety:
" jednoosobowe kierownictwo
" ściśle określona odpowiedzialność
" kompetentna porada ze strony fachowców
Wady:
" wyłączenie pracowników z działalności macierzystych jednostek
organizacyjnych na okres realizacji przypisanych im zadań
" trudności w doborze odpowiednich członków do zespołów
" trudności w organizowaniu współdziałania członków zespołu
" trudny powrót, po zrealizowaniu zadania, członków zespołu do
macierzystych jednostek organizacyjnych
Schemat struktury macierzowej
Dyrektor
Kierownik Kierownik Kierownik Kierownik
ds. ds. produkcji ds. ds.
badawczo  handlowych finansowo -
rozwojowych księgowych
Kierownik
produktu A
Kierownik
produktu B
Kierownik
produktu C
24
Schemat struktury macierzowej
25
Schemat struktury macierzowej
26
Charakterystyka struktury macierzowej
dostosowana jest do przedsiębiorstw, których istota działalności polega głównie
na zdobywaniu zleceń, problemów (tematów) do rozwiązania i sprzedawaniu
rozwiązań
Zalety:
" zapewnia organizacjom elastyczność
" pobudza do współpracy interdyscyplinarnej
" angażuje ludzi i stawia im wyzwania
" rozwija umiejętności pracowników
" odciąża naczelne kierownictwo, pozostawiając mu czas na planowanie
" motywuje ludzi do identyfikowania się z końcowym wyrobem
" pozwala na przesuwanie ekspertów do głównych obszarów zgodnie z potrzebami
" sprzyja powstawaniu zjawiska synergii
Wady:
" wiąże się z ryzykiem wywoływania poczucia anarchii
" zachęca do walki o władzę
" wymaga dużych umiejętności interpersonalnych
" jest kosztowna we wdrażaniu
" wiąże się z ryzykiem dublowania wysiłków zespołów projektowych
" wpływa na morale, gdy następują przesunięcia personelu
" sprzyja dyskusjom, a nie działaniu  w efekcie wydłuża się czas realizacji zadań
Schemat struktury hybrydowej
(tensorowej)
Dyrektor
Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora dyrektora dyrektora dyrektora
Kierownik Kierownik
produktu A regionu 1
Kierownik Kierownik
produktu B regionu 2
Kierownik Kierownik
produktu C regionu 3
Charakterystyka struktury hybrydowej
Zalety tej struktury są zbliżone do tych, które charakteryzują
strukturÄ™ macierzowÄ…. Jest to struktura elastyczna, innowacyjna
i stwarza warunki do kompleksowego i fachowego rozwiÄ…zywania
złożonych problemów.
Wady:
" komplikacja struktury organizacyjnej
" prowadzi do walki o władzę
" autonomizacja komórek zmierzających do realizacji własnych,
partykularnych interesów
" zwlekanie z podejmowaniem decyzji
" wysokie koszty wprowadzenia i utrzymania struktury
" ucieczka od odpowiedzialności
29
Schemat struktury zespołowej
30
Schemat struktury zespołowej
31
Charakterystyka struktury zespołowej
Układ ten polega na tworzeniu doraz
nych zespołów zadaniowych;
po określeniu zadania przełożony wyznacza kierownika zespołu,
który dobiera sobie współpracowników i tworzy wewnętrzną
strukturÄ™ grupy zadaniowej w celu sprawnego wykonania
powierzonego zadania; po jego wykonaniu, członkowie zespołu
powracają do swoich normalnych zajęć, które zawiesili na czas
pracy w zespole zadaniowym. Do kolejnego zadania, w
póz
niejszym, bÄ…dz
nawet tym samym czasie, przełożony może
wyznaczyć wybranego innego pracownika jako kierownika grupy
zadaniowej.
Każdy kierownik należy jednocześnie do dwóch zespołów, przy
czym w jednym jest zwierzchnikiem zespołu, w drugim natomiast
szeregowym członkiem.
32
Schemat struktury sieciowej
33
Charakterystyka struktury sieciowej
Węzły sieci (uczestnicy sieci zdolni do połączenia
się z innymi) można podzielić według ról
przypisywanych partnerom sieciowym na
" operacyjne,
" administracyjno  zarzÄ…dcze,
" zaopatrzeniowe,
" integratora sieci.
W sieci pojawiają się również projektanci,
konsultanci, dystrybutorzy itd.
34
Charakterystyka struktury sieciowej
Warunkiem koniecznym do zaistnienia sieci jest technologia
informacyjna.
Struktura sieciowa może powstać w wyniku:
" stopniowego zacieśniania, bądz
jednorazowego nawiÄ…zania
długofalowej współpracy handlowej przez niezależne
przedsiębiorstwa;
" inwestycji prowadzących do włączenia nowych (tworzonych
lub wykupywanych) ogniw w układ kooperacji nadzorowany
przez co najmniej jedno przedsiębiorstwo realizujące
strategiÄ™ ekspansji;
" przekształceń wewnątrz struktury dużego scentralizowanego
przedsiębiorstwa.
35
Charakterystyka struktury sieciowej
Cechy:
" istnieje komunikacja między poszczególnymi osobami
" nie ma podziału ze względu na odległość służbową lub
organizacyjnÄ…
" kilkuosobowe (zalecane max 8 osób)
" szybko wypracowuje standardy dokumentowania pracy
" małe przedsiębiorstwa mogą kontrolować produkcję
" koordynator ma dostęp do kilku producentów tych
samych przedmiotów
Zastosowanie: firmy informatyczne (producenci
oprogramowania), głównie koncerny samochodowe
Struktura kolegialna
" stałe lub okresowe kolegialne zarządzanie
organizacją przez zespół złożony z najwyższych
szczebli zarzÄ…dzania
" zalety grupowego podejmowania decyzji
" wady grupowego podejmowania decyzji
" w celu zwiększenia jakości podejmowanych
decyzji o podstawowym znaczeniu dla
funkcjonowania organizacji