Algorytm leczenia obra\
eń
Algorytm leczenia obra\
eń
w okresie przedszpitalnym.
w okresie przedszpitalnym
.
W pierwszej kolejności:
Kontrola górnych dróg oddechowych.
" w nagłych przypadkach intubacja dotchawicza przez usta w laryngoskopie, po
unieruchomieniu głowy (wg algorytmu),
" intubacja  ślepa przez nos lub usta, gdy pacjent jest pobudzony, zaciska zęby,
ale nadal ma wydolny oddech (wg algorytmu),
Obserwacja częstości oddechów.
Wentylacja kontrolowana
" je\
eli pacjent jest nieprzytomny, we wstrząsie lub ma objawy hipowentylacji
" nakłucie ściany klatki piersiowej w linii środkowo-obojczykowej w drugim
między\
ebrzu w przypadku odmy zastawkowej oraz/lub wyraz
nej odmy
podskórnej.
W drugiej kolejności:
Ocena czynności serca.
" tętno na tętnicy szyjnej i udowej,
" resuscytacja krą\
eniowo-oddechowa w zatrzymaniu krą\
enia,
" monitorowanie EKG,
" kontrola ciśnienia tętniczego.
Do\
ylne podawanie płynów.
" wkłucie do\
ylne o przekroju min. 14G,
" maksymalny czas uzyskiwania dostępu do \
yły 2 min.,
" maksymalnie 2 litry krystaloidów,
" maksymalnie 2 litry płynów osoczozastępczych.
W trzeciej kolejności:
" Kołnierz Schanza, gdy pacjent jest nieprzytomny lub występuje podejrzenie
urazu kręgosłupa szyjnego.
" Ocena wg skali śpiączek Glasgow.
" Ocena wg skali cię\
kości obra\
eń.
" Unieruchomienie na materacu pró\
niowym.
" Sterylne opatrunki na rany oraz zatamowanie krwotoków.
" Nastawienie i unieruchomienie złamań za pomocą rękawów
pneumatycznych.
" Zawiadomienie oddziału intensywnej terapii o przyjęciu ofiar(y) urazu.
Powierzchowne obra\
enia ciała-
zranienia.
Krwawienie zewnętrzne
Ze względu na z
ródło krwawienia mo\
na wyró\
nić trzy
rodzaje krwawień zewn.: \
ylne, tętnicze i kapilarne.
Sposoby opanowywania
Ucisk palcem lub dłonią. Najszybszą metodą, gdy krwawienie
pochodzi z uszkodzonego pojedynczego naczynia tętniczego lub
\
ylnego
jest uciśnięcie miejsca krwawienia palcem z u\
yciem jałowego
gazika. W sytuacji krytycznej i przy braku środków ochronnych
stosujemy ucisk samym palcem i utrzymujemy go
do czasu zastosowania opatrunku uciskowego z jałowych gazików.
Gdy potrzebny jest ucisk większej powierzchni skuteczne jest
uciśnięcie dłonią poprzez jałową chustę gazową i utrzymanie go
przez kilka minut. Następnie nało\
yć kolejne warstwy jałowej gazy i
umocować opatrunek za pomocą opaski elastycznej(banda\
a).
Opatrunek uciskowy.
Zakładamy bezpośrednio na krwawiącą ranę lub po
wstępnym zatamowaniu krwawienia środkami doraz
nymi.
Nakładamy kilka warstw jałowych gazików lub chust
gazowych
i umocowujemy je opaską elastyczną.
Tamponada rany.
W wypadku du\
ej, obficie krwawiącej rany nale\
y wypełnić
ranę jałową gazą i dopiero wtedy zastosować typowy
opatrunek uciskowy.
Ucisk tętnicy powy\
ej rany.
Uniesienie kończyny.
Krwawienie wewnętrzne.
W ka\
dym wypadku stwierdzenia symptomów
wstrząsu hipowolemicznego przy braku objawów
krwawienia zewnętrznego nale\
y rozwa\
yć
mo\
liwość uszkodzeń wewnętrznych i wynikającego
z nich krwawienia
Podejrzenie krwawienia wew. nasuwa deformacja
i znaczny obrzęk kończyn, ból w klatce piersiowej
połączony z dusznością, ból brzucha przy
współistnieniu objawów wstrząsu.
Rodzaje ran:
Otwarte i zamknięte
Otwarte i zamknięte
Rany cięte powodują przerwanie tkanek o
Rany cięte powodują przerwanie tkanek o
linijnych równych brzegach i gładkich
linijnych równych brzegach i gładkich
ścianach prowadząc tym samym do
ścianach prowadząc tym samym do
powstania ran, których długość jest większa
powstania ran, których długość jest większa
" Rany płatowe powstają gdy cięcie
od szerokości i głębokości.
od szerokości i głębokości.
przebiega niemal równolegle do
powierzchni ciała.
" Rany kłute - powstają na skutek działania narzędzi podłu\
nych
kończystych w kierunku ich osi długiej.
" Rany rąbane
Zadane przez narzędzia ostre, ró\
nią
się od ciętych sposobem
powstawania. Narzędzie uderza z
du\
ą siłą w jedno miejsce. Brzegi są
gładkie i równe, kształt prostolinijny
lub wrzecionowaty, ostry koniec
skierowany w stronę dna.
 Otarcia naskórka - polegają na
odwarstwieniu powierzchniowych i
głębokich warstw naskórka, który
wysycha i zmienia barwę od czerwonej
do brunatnej.
" Rany tłuczone
" Rany tłuczone
Brzegi tych ran są nierówne, występują
Brzegi tych ran są nierówne, występują
otarcia i podbiegnięcia, a tak\
e
otarcia i podbiegnięcia, a tak\
e
początkowo obrzęk.
początkowo obrzęk.
 Rany szarpane - mają nierówne, postrzępione brzegi, często
wielopłatowe, niekiedy towarzyszą im uszkodzenia kości.
Powstają np. w wyniku wybuchów.
Ogólne zasady postępowania
zapewnienie własnego bezpieczeństwa (rękawiczki)
zapewnienie własnego bezpieczeństwa (rękawiczki)
natychmiastowe prowizoryczne zaopatrzenie (np. gazą,
natychmiastowe prowizoryczne zaopatrzenie (np. gazą,
którą poszkodowany mo\
e trzymać sam)
którą poszkodowany mo\
e trzymać sam)
oczyszczenie rany
oczyszczenie rany
odsłonięcie okolicy rany w taki sposób, \
eby w póz
niejszym
odsłonięcie okolicy rany w taki sposób, \
eby w póz
niejszym
postępowaniu nie było to ju\
konieczne
postępowaniu nie było to ju\
konieczne
ocenę stanu ogólnego, w tym krą\
enia (w przypadku ran
ocenę stanu ogólnego, w tym krą\
enia (w przypadku ran
silnie krwawiących zachodzi zawsze podejrzenie
silnie krwawiących zachodzi zawsze podejrzenie
pogorszenia się stanu ogólnego poszkodowanego  nale\
y
pogorszenia się stanu ogólnego poszkodowanego  nale\
y
więc zbadać go tak, jak w przypadku szybkiej oceny
więc zbadać go tak, jak w przypadku szybkiej oceny
wstępnej)
wstępnej)
ocenę rany (rodzaj rany, jakość krwawienia z rany,
ocenę rany (rodzaj rany, jakość krwawienia z rany,
ukrwienie części dalszej kończyny; jeśli krwawienie jest
ukrwienie części dalszej kończyny; jeśli krwawienie jest
bardzo du\
e lub występuje ucisk odłamków kostnych na
bardzo du\
e lub występuje ucisk odłamków kostnych na
naczynia, w dalszej części kończyny nie wyczuwa się tętna;
naczynia, w dalszej części kończyny nie wyczuwa się tętna;
 zało\
enie opatrunku odpowiedniego do rodzaju rany
zało\
enie opatrunku odpowiedniego do rodzaju rany
ucisk bezpośredni miejsca krwawienia opatrunkiem i
ucisk bezpośredni miejsca krwawienia opatrunkiem i
kontrola ukrwienia części dalszych kończyny
kontrola ukrwienia części dalszych kończyny
uniesienie kończyny (często samo uniesienie
uniesienie kończyny (często samo uniesienie
zranionej ręki wysoko nad głowę zatrzymuje krwotok)
zranionej ręki wysoko nad głowę zatrzymuje krwotok)
unieruchomienie okolicy rany (ma na celu
unieruchomienie okolicy rany (ma na celu
ograniczenie do minimum dolegliwości bólowych
ograniczenie do minimum dolegliwości bólowych
związanych z napinaniem uszkodzonej skóry lub
związanych z napinaniem uszkodzonej skóry lub
mięśni czy przemieszczaniem się odłamków
mięśni czy przemieszczaniem się odłamków
kostnych)
kostnych)
przygotowanie do transportu (w tym tak\
e czynności
przygotowanie do transportu (w tym tak\
e czynności
związane z zaopatrywaniem rany)
związane z zaopatrywaniem rany)
precyzyjne określenie czasu zało\
enia opatrunku
precyzyjne określenie czasu zało\
enia opatrunku
uciskowego, a zwłaszcza opaski uciskowej: na
uciskowego, a zwłaszcza opaski uciskowej: na
skórze, plastrze lub kartce przyczepionej do ubrania
skórze, plastrze lub kartce przyczepionej do ubrania
poszkodowanego nale\
y napisać dokładną godzinę
poszkodowanego nale\
y napisać dokładną godzinę
 stałą kontrolę stanu poszkodowanego: przytomności,
stałą kontrolę stanu poszkodowanego: przytomności,
oddychania i krą\
enia (nie wolno karmić i poić
oddychania i krą\
enia (nie wolno karmić i poić
poszkodowanego)
poszkodowanego)
postępowanie przeciwwstrząsowe (częściowo
postępowanie przeciwwstrząsowe (częściowo
zastosowane ju\
wcześniej  unieruchomienie okolicy
zastosowane ju\
wcześniej  unieruchomienie okolicy
zranionej i zało\
enie opatrunku ochraniającego; w tej
zranionej i zało\
enie opatrunku ochraniającego; w tej
części postępowania nale\
y zadbać o postępowanie
części postępowania nale\
y zadbać o postępowanie
ogólne: komfort psychiczny poszkodowanego,
ogólne: komfort psychiczny poszkodowanego,
uło\
enie i okrycie go)
uło\
enie i okrycie go)
Odrębność postępowania w ró\
nego rodzaju ranach.
Rany penetrujące do klatki piersiowej.
W tym wypadku zwykle dochodzi do powstania odmy.
Nale\
y wówczas jak najszybciej doprowadzić do usunięcia
powietrza z jamy opłucnej poprzez zastosowanie foliowego
opatrunku. Mo\
na te\
szczelnie przymocować lateksową
rękawiczkę z naciętym jednym palcem. Stosujemy opatrunek
trójstronny. W celu umo\
liwienia odpływu płynów na
zewnątrz uszkodzoną część klatki piersiowej umieszczamy
ni\
ej ni\
zdrową.
Opatrunek trójstronny:
folia przyło\
ona do otwartej rany, z jednej strony (od dołu) nie przyklejona
plastrem, co umo\
liwia swobodny wypływ krwi. Taki opatrunek zabezpiecza
powstawanie odmy otwartej lub zamkniętej - działa jak wentyl. W przypadku
odmy nadmiar powietrza wydostaje się przez nie zaklejoną część nie
powodując wzrostu ciśnienia w klatce piersiowej (odma zamknięta) i na
odwrót, nie pozwala aspirować powietrza z zewnątrz (odma otwarta).
PLASTER
FOLIA
wolna krawędz

Rany z wbitym przedmiotem.
Postępowanie zale\
y od lokalizacji przedmiotu i rany. Zwykle
zasadą jest pozostawienie przedmiotu w ranie. Wyjątek
stanowi sytuacja, w której przedmiot przebijający policzek
utrudnia oddychanie; po jego usunięciu nale\
y zaopatrzyć ranę
z obu stron policzka.
Podobnie mo\
liwe jest usunięcie przedmiotów utrudniających
prowadzenie resuscytacji lub uniemo\
liwiających transport. W
pozostałych przypadkach umocowujemy przedmiot w ranie i
zabezpieczamy go przed przemieszczaniem na czas transportu.
Wytrzewienie
Nie wolno przemieszczać wytrzewionych narządów ani
wpychać ich z powrotem do jam ciała. Odsłonięte narządy
okryć wilgotnym, najlepiej ciepłym opatrunkiem
bezgazowym lub najpierw przylegającą folią, a dopiero
potem chustami gazowymi - dla ochrony przed wysychaniem
i utrata ciepła
Amputacja.
Nale\
y pamiętać, \
e zawsze istnieje szansa na replantację
kończyny. Nale\
y odnalez
ć amputowana część ciała i
zabezpieczyć w foliowym worku umieszczonym w naczyniu
lub drugim worku zawierającym wodę z lodem.
Obra\
enia powstałe w wyniku zmia\
d\
enia.
Zbyt długi ucisk powoduje niedotlenienie poprzez
zahamowanie dopływu krwi do narządów i tkanek oraz
utrudnienie lub nawet uniemo\
liwienie oddychania.
Bezpośrednio mo\
e prowadzić do śmierci.
Postępowanie w przypadku zgniecenia zale\
ne jest od czasu,
jaki upływa od momentu wypadku. Poza sytuacją, w którym
dalsze pozostawienie poszkodowanego w uwięzieniu grozi
dodatkowymi obra\
eniami, po przekroczeniu granicy 10 min.
nie wolno uwalniać chorego bez mo\
liwości podjęcia działań
wspomagających oddychanie i krą\
enie.
Urazy klatki piersiowej
Zamknięte uszkodzenia klatki piersiowej występują często w czasie
wypadków samochodowych, gdy jadący nie jest przypięty pasami. Przy tych
uszkodzeniach nie stwierdza się \
adnej rany w okolicy urazu, najwy\
ej siniaki.
Najczęstszymi uszkodzeniami są pęknięcia i złamania \
eber. Złamanie
\
ebra jest wprawdzie bolesne, ale zwykle niezbyt szkodliwe. Większe
niebezpieczeństwo stanowi uszkodzenie większego naczynia, które mo\
e
spowodować wewnętrzne krwawienie do jamy opłucnej.
Otwarte zranienia klatki piersiowej występuje znacznie rzadziej ni\

zamknięte. Najczęstszą przyczyną są rany kłute i postrzałowe w obrębie
tułowia, które mogą spowodować zapadnięcie się płuca. Tego rodzaju zranienia
spotyka się wypadkach samochodowych wraz z tkwiącym ciałem obcym. W
chwili gdy powietrze dostaje się do przestrzeni międzyopłucnowej rozpoczyna
się odklejanie powierzchni płuca od wewnętrznej ściany klatki piersiowej.
Zapadnięcie się płuca i przedostanie się powietrza do jamy opłucnej nazywamy
odmą opłucnową. Zwykle dotyczy ona tylko jednej strony, chyba \
e otwarcie
klatki piersiowej było dwustronne.
Niebezpieczeństwo stanowi tzw. mechanizm wentylowy- ODMA WENTYLOWA.
Polega on na tym, \
e przy wdechu powietrze przenika do zranionej połowy klatki
piersiowej, lecz przy wydechu nie mo\
e się wydostać na zewnątrz. Mechanizm ten
powoduje ucisk powietrza na płuco powodując zapadnięcie się płuca na wskutek wzrostu
ciśnienia, co szybko pogarsza krą\
enie krwi i oddech. Odmie często towarzyszą
wewnętrzne krwawienia i silny ból.
Objawy:
" wszystkie zranienia klatki piersiowej charakteryzuje większa lub mniejsza
duszność, czasem występują siniaki na skórze,
" przy uszkodzeniu płuca występuje bardzo silna duszność i pojawiająca się czasem
przy kaszlu \
ywoczerwona pienista krew,
" przy krwawieniu wewnętrznym pojawiają się wzrastające objawy wstrząsu oraz
duszność i ślady obra\
eń klatki piersiowej,
" gwi\
d\
ące i rzę\
ące szmery, spieniona krew wydobywające się z rany są objawami
otwartego zranienia powłok klatki piersiowej,
" szybkie narastanie niewydolności krą\
enia i oddechu nasuwa podejrzenie
wytworzenia się wentylowej odmy opłucnowej.
Czynności ratujące:
" przybranie przez chorego pozycji półsiedzącej, a jeśli nie ma
do tego warunków -kładzie się go poziomo z uniesioną jak
najwy\
ej głową i tułowiem,
" gdy rana jest widoczna okrywamy j ą opatrunkiem
trójstronnym,
" nie usuwa się ciał obcych tkwiących w ścianie klatki
piersiowej,
" przy bezdechu stosujemy sztuczne oddychanie,
" przy obra\
eniach klatki piersiowej nie stosuje się pozycji
przeciwstrząsowej.
Odma
Odma
powietrze w jamie
powietrze w jamie
opłucnowej
opłucnowej
podziały:
podziały:
pourazowa / samoistna
pourazowa / samoistna
pierwotna / wtórna
pierwotna / wtórna
otwarta / zamknięta
otwarta / zamknięta
Odma prę\
na
Odma prę\
na
(wentylowa,
(wentylowa,
zastawkowa)
zastawkowa)
Odma prę\
na
Odma prę\
na
istnienie mechanizmu
istnienie mechanizmu
zastawkowego ciśnienie w
zastawkowego ciśnienie w
jamie opłucnowej dodatnie w
jamie opłucnowej dodatnie w
całym cyklu oddechowym
całym cyklu oddechowym
OBJAWY
nagłe pogorszenie się stanu chorego,
nagłe pogorszenie się stanu chorego,
duszność,
duszność,
tachypnoe,
tachypnoe,
hipotonia,
hipotonia,
sinica,
sinica,
tachykardia,
tachykardia,
przesuniecie tchawicy,
przesuniecie tchawicy,
poszerzenie między\
ebrzy
poszerzenie między\
ebrzy
Następstwa odmy prę\
nej
Ostra niewydolność oddechowa
Ostra niewydolność oddechowa
Zaburzenia hemodynamiczne
Zaburzenia hemodynamiczne
spadek powrotu \
ylnego
spadek powrotu \
ylnego
Wstrząs
Wstrząs
Śmierć
Śmierć
proces dynamiczny
proces dynamiczny
Osłuchiwanie: szmer oddechowy ściszony
Osłuchiwanie: szmer oddechowy ściszony
lub brak
lub brak
Opukiwanie: odgłos opukowy bębenkowy
Opukiwanie: odgłos opukowy bębenkowy
Leczenie
Leczenie
Cel: usunięcie powietrza z jamy opłucnowej i
Cel: usunięcie powietrza z jamy opłucnowej i
uzyskanie rozprę\
enia płuca
uzyskanie rozprę\
enia płuca
100% O2
100% O2
Doraz
nie nakłucie grubą kaniulą, docelowo drena\

Doraz
nie nakłucie grubą kaniulą, docelowo drena\

Leczenie
Leczenie
Technika nakłucia:
Technika nakłucia:
IV, V, VI m-\
ebrze do przodu od linii
IV, V, VI m-\
ebrze do przodu od linii
środkowopachowej
środkowopachowej
w środek przestrzeni m-\
ebrowej
w środek przestrzeni m-\
ebrowej
(naczynia i nerwy)
(naczynia i nerwy)
Dren ma się układać na płucu i być
Dren ma się układać na płucu i być
skierowany ku jego szczytowi
skierowany ku jego szczytowi
Drena\
podwodny
Drena\
podwodny
Drena\
bierny
Drena\
bierny
Drena\
czynny
Drena\
czynny
RTG jest jedynie potwierdzeniem rozpoznania i
RTG jest jedynie potwierdzeniem rozpoznania i
potwierdzeniem prawidłowego poło\
enia
potwierdzeniem prawidłowego poło\
enia
drenu.
drenu.
Odma w RTG
Odma w RTG
Przestrzeń pozbawiona
Przestrzeń pozbawiona
rysunku płucnego
rysunku płucnego
Płuco w postaci
Płuco w postaci
niedodmowego tworu
niedodmowego tworu
Przesunięcie
Przesunięcie
śródpiersia na str.
śródpiersia na str.
zdrową
zdrową
Obni\
enie kopuły
Obni\
enie kopuły
przepony po str. chorej
przepony po str. chorej
Efekt leczenia 1
Efekt leczenia 1
( przed i po )
( przed i po )
Odma samoistna pierwotna
Odma samoistna pierwotna
Osoby szczupłe, wysokie, palacze, kobiety
Osoby szczupłe, wysokie, palacze, kobiety
w czasie miesiączki
w czasie miesiączki
podopłucnowe pęknięcie pęcherzyka
podopłucnowe pęknięcie pęcherzyka
płucnego
płucnego
najczęściej szczytowe partie płuc
najczęściej szczytowe partie płuc
u palaczy: drobne stany zapalne + gorsze
u palaczy: drobne stany zapalne + gorsze
ukrwienie
ukrwienie
występuje w spoczynku (90%)
występuje w spoczynku (90%)
Odma samoistna wtórna
Odma samoistna wtórna
Astma
Astma
Rozedma
Rozedma
Mukowiscydoza
Mukowiscydoza
Wady rozwojowe
Wady rozwojowe
Choroby infekcyjne, szczególnie u dzieci
Choroby infekcyjne, szczególnie u dzieci
Odma samoistna wtórna c.d.
Odma samoistna wtórna c.d.
Jatrogenne
Jatrogenne
Cewnikowanie naczyń
Cewnikowanie naczyń
Torakocenteza
Torakocenteza
Blokada splotu ramiennego
Blokada splotu ramiennego
Mechaniczna wentylacja
Mechaniczna wentylacja
Biopsje opłucnej
Biopsje opłucnej
Resuscytacja
Resuscytacja
Odma - podsumowanie
Odma - podsumowanie
Ró\
na etiologia
Ró\
na etiologia
Ró\
na dynamika
Ró\
na dynamika
Wa\
na jest umiejętność rozpoznania i
Wa\
na jest umiejętność rozpoznania i
leczenia gdy stanowi zagro\
enie \
ycia
leczenia gdy stanowi zagro\
enie \
ycia
Leczenie:
Leczenie:
Drena\

Drena\

Pleurodeza (talk, tetracyklina)
Pleurodeza (talk, tetracyklina)
Obserwacja
Obserwacja
Urazy brzucha.
Urazy brzucha powstają w wyniku gwałtownego uderzenia w powłoki
brzuszne, upadku z du\
ej wysokości lub zadziałania ostrego przedmiotu.
Prowadzi to do niebezpieczeństwa uszkodzenia narządów wewnętrznych,
a co za tym idzie, du\
ej utraty krwi. Przy zranieniu powłok mogą zostać
wypchnięte na zewnątrz jelita. Grozi to przeniknięciem bakterii
powodujących zapalenie otrzewnej.
Przy zamkniętych urazach brzusznych rozpoznanie stwarza trudności.
Niekiedy pojawiają się siniaki, a silny krwotok wewnętrzny objawia się
silnym bólem brzucha, twardymi nie dającymi się ucisnąć powłokami
brzusznymi oraz wyraz
nym i nasilającym się wstrząsem.
Główne zagro\
enia urazu brzucha to krwotok z uszkodzonego narządu
powodujący wstrząs oraz zaka\
enie prowadzące do zapalenia otrzewnej.
Czynności ratujące:
" przede wszystkim stosujemy wszelkie czynności przeciwstrząsowe (patrz:
wstrząs),
" wałek podło\
ony pod kolana (o średnicy około 30 cm) zrobiony np. z koca
mo\
e złagodzić bóle,
" otwarte rany okrywamy jałowym opatrunkiem,
" wypchnięte na zewnątrz jelita nie wolno wprowadzać z powrotem do
brzucha, okrywamy jej jałowo,
" nie usuwamy ciał obcych,
" zakaz palenia, picia i jedzenia.
Urazy miednicy
i układu moczowego.
Kości miednicy stanowią oparcie dla ciała i są miejscem przyczepu wielu grup
mięśniowych. Miednica jest zbudowana z dwóch bezimiennych kości (ka\
da z
nich zbudowana jest z kości biodrowej, kulszowej i łonowej, które łączą się w
obrębie panewki stawu biodrowego), kości krzy\
owej i kości guzicznej.
Obręcz miedniczna składa się z dwóch kości bezimiennych i kości krzy\
owej.
W miednicy znajdują się:
" dolna część dróg moczowych,
" część dolnego odcinka przewodu pokarmowego, obejmująca zstępnicę, esicę,
odbytnicę i odbyt,
" du\
e naczynia tętnicze i \
ylne.
**** urazy miednicy mogą być powodem masywnego krwawienia z
uszkodzonych naczyń miednicznych, złamanych kości miednicy i z
mięśni miednicznych /1,5-2,5l krwi/. Narządy miednicy są w
większości zaopatrywane w krew przez tętnicę biodrową wewnętrzną
(lub podbrzuszną). Większość krwiaków miednicy jest pochodzenia
\
ylnego; nienaruszona otrzewna ścienna mo\
e spowodować
tamponadę krwiaka w przestrzeni zaotrzewnowej.
KRWIAK ZAOTRZEWNOWY
Cię\
kie obra\
enia miednicy są przyczyną powstawania i narastania
krwiaka zaotrzewnowego, mogącego sięgać od przepony do połowy ud i
gromadzącego kilka litrów krwi. Niskie ciśnienie w przestrzeni zaotrzewnowej
nie przyczynia się do hamowania krwawienia, mającego swe z
ródło w
drobnych naczyniach \
ylnych i tętniczych splotów krzy\
owo-lędz
wiowych
oraz otwartych naczyniach śródkościa. Po wykluczeniu narządowych z
ródeł
krwawienia (punkcja, USG) nale\
y unikać prób hamowania krwawienia drogą
laparotomii i podwiązywania naczyń biodrowych wewnętrznych. Próby te
kończą się zwykle niepowodzeniem wskutek nasilenia krwawienia przez
dekompresję krwiaka i samo dodatkowe uszkadzanie drobnych naczyń w
wyniku ich preparowania. Z tej przyczyny poszukiwanie miejsca krwawienia
nale\
y ograniczyć jedynie do przypadków uszkodzenia tętnicy biodrowej
potwierdzonego badaniem angiograficznym.
W tych warunkach zabiegiem ratującym \
ycie jest stabilizacja złamań
miednicy za pomocą stabilizatorów zewnętrznych. Pozwala to z jednej strony
zmniejszyć objętość przestrzeni do wynaczynienia, a z drugiej - poprzez
docisk kości w miejscach złamania - zmniejszyć krwawienie ze śródkościa.
OBRAśENIA NEREK
Do tępych urazów nerek najczęściej dochodzi w wypadkach
komunikacyjnych, upadkach z wysokości i bójkach.
Niezale\
nie od wystąpienia objawów klinicznych, ka\
de cię\
kie obra\
enie
klatki piersiowej, brzucha, okolicy lędz
wiowej lub miednicy, zwłaszcza ze
złamaniem dolnych \
eber lub wyrostków poprzecznych kręgosłupa
lędz
wiowego powinno być wnikliwie zbadane w kierunku mo\
liwego
uszkodzenia nerki.
Krwinkomocz lub krwiomocz, ból i obrzmienie okolicy lędz
wiowej mogą
wskazywać na uszkodzenie nerki, aczkolwiek brak tych objawów nie wyklucza
jego istnienia (np. w uszkodzeniach szypuły naczyniowej).
Uszkodzenia nerek występują w w postaci:
" stłuczenia nerki i niewielkiego pęknięcia mią\
szu - ocenia się, \
e stanowią one
około 80-85% obra\
eń nerek. Jej torebka pozostaje nie uszkodzona, a urografia
wykazuje prawidłowe wydzielanie. Leczenie zachowawcze.
" rozległych uszkodzeń mią\
szu - stanowią około 10% uszkodzeń nerek. Cechuje je
masywne krwawienie, a w razie otwarcia systemu kielichowo-miedniczkowego
równie\
narastający wyciek moczu. Wymagają leczenia chirurgicznego. Je\
eli
zabiegi naprawcze lub nawet częściowe wycięcie jest niemo\
liwe, jako zabieg
ratujący \
ycie pozostaje usunięcie nerki po upewnieniu się (urografia
śródoperacyjna), \
e druga nerka jest sprawna;
" uszkodzeń szypuły naczyniowej - zdarzają się rzadko (poni\
ej 5% przypadków
uszkodzeń nerek). Po ustaleniu rozpoznania nale\
y dą\
yć do odtworzenia ciągłości
tętnicy i \
yły nerkowej, a urwany moczowód trzeba zeszyć na cewniku
moczowodowym. W razie niepowodzenia konieczne staje się usunięcie nerki;
" obra\
eń otwartych - leczenie polega na wykonaniu zabiegu operacyjnego,
zale\
nego od miejsca i zakresu uszkodzenia narządu.
Złamania.
Złamania kości
Złamanie kości jest to całkowite
Złamanie kości jest to całkowite
lub częściowe przerwanie jej
lub częściowe przerwanie jej
ciągłości po urazie
ciągłości po urazie
przekraczającym granicę
przekraczającym granicę
elastyczności tkanki.
elastyczności tkanki.
Odłamki złamanej kości mogą
Odłamki złamanej kości mogą
ulec przemieszczeniu. Jeśli
ulec przemieszczeniu. Jeśli
dochodzi do przerwania
dochodzi do przerwania
ciągłości skóry nad
ciągłości skóry nad
złamaniem, a w ranie
złamaniem, a w ranie
widoczne są odłamki kości,
widoczne są odłamki kości,
mamy do czynienia ze
mamy do czynienia ze
złamaniem otwartym.
złamaniem otwartym.
Podział.
Najbardziej istotne podziały złamań to:
1. Ze względu na obecność przemieszczenia: złamanie z
1. Ze względu na obecność przemieszczenia: złamanie z
przemieszczeniem lub bez.
przemieszczeniem lub bez.
Złamania bez przemieszczenia występują najczęściej u
Złamania bez przemieszczenia występują najczęściej u
dzieci, u których gruba i elastyczna okostna nie pozwala
dzieci, u których gruba i elastyczna okostna nie pozwala
na przemieszczenie odłamów (tzw. złamania
na przemieszczenie odłamów (tzw. złamania
podokostnowe lub zielonej gałązki-podobne są do
podokostnowe lub zielonej gałązki-podobne są do
uszkodzeń młodych pędów drzew).
uszkodzeń młodych pędów drzew).
2. Ze względu na przebieg szczeliny złamania:
2. Ze względu na przebieg szczeliny złamania:
- podłu\
ne, poprzeczne, skośne, spiralne oraz
- podłu\
ne, poprzeczne, skośne, spiralne oraz
wielofragmentowe (występują u osób starszych, u
wielofragmentowe (występują u osób starszych, u
których kości często zmienione osteoporotycznie są
których kości często zmienione osteoporotycznie są
kruche).
kruche).
3. Ze względu na umiejscowienie:
3. Ze względu na umiejscowienie:
- złamania trzonu, nasady, występów kostnych oraz
- złamania trzonu, nasady, występów kostnych oraz
powierzchni stawowych.
powierzchni stawowych.
Te ostatnie mogą prowadzić do przemieszczeń i
Te ostatnie mogą prowadzić do przemieszczeń i
niezborności powierzchni stawowych oraz szybkiego
niezborności powierzchni stawowych oraz szybkiego
rozwoju zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających.
rozwoju zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających.
Złamania w obrębie nasad często dochodzi do
Złamania w obrębie nasad często dochodzi do
zaklinowania poprzez wbicie jednego odłamu w drugi.
zaklinowania poprzez wbicie jednego odłamu w drugi.
Ciągłość kości zostaje przerwana, lecz mo\
e nie
Ciągłość kości zostaje przerwana, lecz mo\
e nie
występować ruchomość pomiędzy odłamami.
występować ruchomość pomiędzy odłamami.
4. Ze względu na obecność kontaktu złamanej kości z
otoczeniem:
- zamknięte - bez kontaktu i z zachowaniem ciągłości
skóry;
- otwarte - z kontaktem i przerwaniem ciągłości skóry
(zaliczamy do nich tak\
e bardzo niebezpieczne złamania
postrzałowe).
Objawy zamkniętego złamania kości
Objawy zamkniętego złamania kości
ból, znacznie nasilający się przy próbie ruchu
ból, znacznie nasilający się przy próbie ruchu
deformacja i pogrubienie
deformacja i pogrubienie
nienaturalne uło\
enie kończyny
nienaturalne uło\
enie kończyny
nienaturalna ruchomość kończyny
nienaturalna ruchomość kończyny
wyczuwalne lub słyszalne tarcie odłamów
wyczuwalne lub słyszalne tarcie odłamów
złamania powodujące silny ból
złamania powodujące silny ból
Przy otwartym złamaniu kości do ww.
objawów dochodzą:
rana
rana
często masywny krwotok zewnętrzny
często masywny krwotok zewnętrzny
Przy złamaniach otwartych niezwykle wa\
ne
jest pierwotne zaopatrzenie rany. Nale\
y ją
zakryć grubą warstwą sterylnego opatrunku i
zawinąć banda\
em. Nigdy nie wolno jej dotykać
gołymi rękami lub próbować nastawienia
wystających ponad skórę odłamów kostnych.
W przypadku krwotoku (na miejscu wypadku)
na ranę zakładamy sterylny opatrunek uciskowy
nigdy nie wolno stosować twardych materiałów
(np. tasiemek, krępulców).
Powikłania
Wstrząs. Ka\
de złamanie mo\
e być przyczyną
Wstrząs. Ka\
de złamanie mo\
e być przyczyną
wstrząsu. W ka\
dym przypadku złamania kości
wstrząsu. W ka\
dym przypadku złamania kości
zostają równie\
uszkodzone naczynia
zostają równie\
uszkodzone naczynia
krwionośne. Wylew krwawy ogranicza się zwykle
krwionośne. Wylew krwawy ogranicza się zwykle
do okolicy złamania. Je\
eli odłamki kostne
do okolicy złamania. Je\
eli odłamki kostne
uszkodzą przebiegające w pobli\
u du\
e naczynie
uszkodzą przebiegające w pobli\
u du\
e naczynie
krwionośne, to wylew krwi do tkanek jest du\
y i
krwionośne, to wylew krwi do tkanek jest du\
y i
utrata krwi mo\
e sięgać, np. w złamaniu kości
utrata krwi mo\
e sięgać, np. w złamaniu kości
udowej, nawet kilku litrów. Prowadzi to do
udowej, nawet kilku litrów. Prowadzi to do
wstrząsu.
wstrząsu.
Powikłania
Zatory tłuszczowe. Są rzadkim typem powikłań w
Zatory tłuszczowe. Są rzadkim typem powikłań w
złamaniach kości długich. Przyczyną zatoru
złamaniach kości długich. Przyczyną zatoru
tłuszczowego jest przedostanie się drobnych fragmentów
tłuszczowego jest przedostanie się drobnych fragmentów
tkanki tłuszczowej lub szpiku \
ółtego do światła
tkanki tłuszczowej lub szpiku \
ółtego do światła
uszkodzonych naczyń krwionośnych. Zator powoduje
uszkodzonych naczyń krwionośnych. Zator powoduje
zaburzenie w ukrwieniu narządów, a fakt, \
e drobne
zaburzenie w ukrwieniu narządów, a fakt, \
e drobne
naczynia krwionośne mózgu, płuc lub serca ulegają
naczynia krwionośne mózgu, płuc lub serca ulegają
najczęściej zaczopowaniu wyjaśnia, jak groz
ne mogą być
najczęściej zaczopowaniu wyjaśnia, jak groz
ne mogą być
jego następstwa (zawał serca, mózgu, płuc)
jego następstwa (zawał serca, mózgu, płuc)
 Dodatkowe uszkodzenie tkanek, spowodowane
Dodatkowe uszkodzenie tkanek, spowodowane
samym urazem lub ostrymi krawędziami złamanych
samym urazem lub ostrymi krawędziami złamanych
kości. Oprócz naczyń uszkodzeniu ulegają te\
nerwy i
kości. Oprócz naczyń uszkodzeniu ulegają te\
nerwy i
mięśnie, co objawia się zaburzeniami czucia i
mięśnie, co objawia się zaburzeniami czucia i
pora\
eniami.
pora\
eniami.
Zaka\
enie. Zaka\
enie skóry i tkanek głębiej
Zaka\
enie. Zaka\
enie skóry i tkanek głębiej
poło\
onych następuje najczęściej przy złamaniu
poło\
onych następuje najczęściej przy złamaniu
otwartym: otwarta rana to wrota, przez które wnikają
otwartym: otwarta rana to wrota, przez które wnikają
drobnoustroje chorobotwórcze. Zaka\
enie mo\
e objąć
drobnoustroje chorobotwórcze. Zaka\
enie mo\
e objąć
tylko skórę, ale zdarza się, \
e obejmuje równie\

tylko skórę, ale zdarza się, \
e obejmuje równie\

wszystkie tkanki miękkie oraz kość. Powikłane
wszystkie tkanki miękkie oraz kość. Powikłane
zaka\
eniem złamanie goi się trudno, często z
zaka\
eniem złamanie goi się trudno, często z
pozostawieniem ubytków tkankowych.
pozostawieniem ubytków tkankowych.
Zwichnięcie stawu.
Siła urazu powoduje rozerwanie torby stawowej oraz
patologiczne przemieszczenie końców kości tworzących staw.
Mo\
e być zamknięte lub otwarte.
Udzielający pomocy pozostawia staw w pozycji przymusowej,
a poszkodowanego układa tak, aby odczuwał jak najmniejsze
dolegliwości. Nastawienie zwichnięcia wykonuje lekarz.
Objawy:
Objawy:
nienaturalne wygięcie kończyny w stawie
nienaturalne wygięcie kończyny w stawie
bardzo znaczne ograniczenie ruchów
bardzo znaczne ograniczenie ruchów
silny ból w stawie nawet w spoczynku, nasilający się
silny ból w stawie nawet w spoczynku, nasilający się
przy próbie zmiany uło\
enia kończyny
przy próbie zmiany uło\
enia kończyny
Dziękuję za uwagę.