Bezpieczeństwo
Urazy
klatki piersiowej
Najczęstszymi powodami urazów klatki piersiowej są:
upadki, wypadki komunikacyjne oraz przygniecenie
ciężarem, czyli urazy tępe.
Maja Grzanka szkodzeniu ulega wtedy najczęściej wiele na- dla życia narządów. Jednak dla ułatwienia rozważań
Urządów i okolic ciała (tzw. urazy kombinowane), można ją schematycznie podzielić na trzy główne
jednak aż u 2D 3 śmiertelnych ofiar takich wypadków strefy: zewnętrzną, środkową (czyli centralną) oraz
występowało uszkodzenie w obrębie klatki piersio- wewnętrzną:
wej. Oznacza to, że uraz taki nie tylko może być " strefa zewnętrzna  obejmuje ścianę klatki pier-
bezpośrednią przyczyną utraty zdrowia lub życia, ale siowej, czyli skórę, mięśnie, więzadła, gruczoły
także zmniejsza szansę na przeżycie w przypadku sutkowe, żebra, mostek, obojczyki oraz piersiową
uszkodzenia innych narządów. Kolejną istotną przy- część kręgosłupa,
czyną są postrzelenia i obrażenia zadane ostrym " strefa centralna  zawiera serce, osierdzie, głów-
przedmiotem, np. nożem (tzw. urazy przenikające, ne naczynia (aorta, żyła główna górna), tchawicę
penetrujące). Wielu powierzchownie rannych nie i duże oskrzela (a więc górne drogi oddechowe)
wymaga specjalistycznych zabiegów, a spory odsetek oraz przełyk, czyli tzw. śródpiersie,
poważnie chorych udaje się uratować, ale możliwe " strefa wewnętrzna  obejmuje dolne drogi od-
jest to jedynie, jeżeli szybko zostaną podjęte właściwe dechowe, płuca oraz opłucną i jamę opłucnej.
zabiegi ratujące życie. W urazach klatki piersiowej Jak widać, istnieje wiele rodzajów urazów
szczególnie istotna jest rola osoby, która jest na miej- klatki piersiowej, jednak  jak obliczono  je-
scu wypadku i udziela pacjentowi pierwszej pomocy dynie 10-15% wymaga doraz
nej interwencji
(bardzo ważne jest prowadzenie oddechu zastępcze- chirurgicznej (torakotomii, czyli otwarcia jamy
go i zewnętrznego masażu serca, jeśli są konieczne). klatki piersiowej). Pozostałe urazy mogą być
W poważniejszych przypadkach opóz
nienie działania z kolei leczone zachowawczo (najczęściej przy
może bowiem skończyć się tragicznie. zastosowaniu tlenoterapii, przetoczeń płynów,
drenażu oraz środków przeciwbólowych). Są to
ZARYS ANATOMII KLATKI PIERSIOWEJ jednak urazy dość często nierozpoznawane lub
Anatomia klatki piersiowej jest skomplikowana, bagatelizuje się ich powagę, co powoduje, że
ponieważ w tej okolicy znajduje się wiele istotnych właściwe leczenie stosowane jest zbyt póz
no lub
Strefa Strefa Strefa
Stany nagłego zagrożenia życia
zewnętrzna centralna wewnętrzna
Odma opłucnowa
w urazach klatki piersiowej:
Złamanie
zamknięta,
żeber i/lub Odma śródpiersia
otwarta,
mostka
" odma opłucnowa wentylowa,
wentylowa
" otwarta odma opłucnowa,
Tamponada
Odma Stłuczenie i rany
serca, stłuczenie
" klatka piersiowa wiotka,
podskórna płuca
serca
" masywny krwotok do jamy opłucnej,
Przerwanie
Wiotka
" niedrożność dróg oddechowych (spowodo-
ciągłości Niedrożność
(cepowata)
tchawicy, oskrzela dolnych dróg
wana np. ciałem obcym),
klatka
lub przełyku, oddechowych
piersiowa
" pęknięcie aorty, przepony, tchawicy, perfo-
pęknięcie aorty
racja przełyku,
Otwarta Niedrożność
Krwotok do jamy
odma górnych dróg
" tamponada serca, pęknięcie ściany serca,
opłucnej
opłucnowa oddechowych
" ciężkie stłuczenie płuca.
Tab. 1. Najczęstsze urazy klatki piersiowej z podziałem na strefy
44 Promotor 12/07
Bezpieczeństwo
wcale. Sytuacje, w których najczęściej dochodzi " ból wzmagający się przy oddychaniu,
do urazów klatki piersiowej, są dość powszech- " przyspieszony oddech, sinica,
ne, warto więc zaznajomić się z mechanizmem " objawy wstrząsu.
powstawania, objawami i głównymi sposobami Mechanizm urazu jest bardzo istotny, tak
leczenia najczęstszych przypadków. samo jak sytuacja na miejscu wypadku. Dlatego
w momencie przyjazdu wykwalifikowanych służb
OGÓLNE POST
POWANIE medycznych należy podać kierownikowi zespołu
NA MIEJSCU WYPADKU ratowniczego maksymalnie szczegółowe informacje
Najczęstszą sytuacją życiową, w której możemy się dotyczące wypadku:
spotkać z urazami klatki piersiowej, są wypadki " w przypadku wypadku komunikacyjnego: czy
komunikacyjne i wypadki przy pracy (przygniecenie pasażerowie byli przypięci pasami bezpieczeń-
przez maszynę lub przez ziemię). stwa, jaka była prędkość pojazdu, czy chory był
Pacjenci z urazem klatki piersiowej mogą mieć wyjmowany z pojazdu, czy ktoś zginął w wyniku
wiele różnych objawów, w zależności od: ciężkości wypadku,
urazu, wieku, stanu ogólnego czy współistnienia " w przypadku upadku z wysokości: przybliżona
uszkodzeń innych narządów lub przewlekłych wysokość,
chorób. W każdym przypadku podejrzenia urazu " w przypadku ran postrzałowych: ile słyszano
klatki piersiowej należy bezwzględnie wezwać wystrzałów, z jakiej odległości strzelano, czy
fachową pomoc medyczną i uważnie monitorować chory upadł po postrzale,
czynności życiowe poszkodowanego, ponieważ " w przypadku ran zadanych ostrym przedmio-
często występuje zatrzymanie oddechu albo krą- tem: jak długi był przedmiot, jaki był kierunek
żenia, a stan pacjenta może ulec bardzo szybko zadanej rany.
pogorszeniu.
Kiedy należy podejrzewać uraz klatki piersiowej: PODSUMOWANIE
" upadek z wysokości, Pomoc poszkodowanym z urazem klatki piersiowej
" wypadek komunikacyjny, często wymaga ścigania się z czasem. W takich
" przygniecenie, sytuacjach stresowych nasza zdolność do logicznej
" postrzał, rana zadana ostrym narzędziem, oceny sytuacji i wykorzystania swoich umiejętności
" pacjent skarży się na trudności z oddychaniem często bywa upośledzona. Dlatego warto przyswoić
lub się krztusi, sobie schematy działania, które ułatwiają upo-
" widoczny wysiłek oddechowy, wymuszona pozy- rządkowanie czynności i zwiększają prawdopodo-
cja, zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, bieństwo tego, że nic nie zostanie pominięte, jak
" zasinienia, zniekształcenia w obrębie klatki również przećwiczyć je w komfortowych warunkach
piersiowej, symulacji, np. na kursie pierwszej pomocy. W ten
Oceń swoje bezpieczeństwo
Oceń bezpieczeństwo, a następnie przytomność poszkodowanego
Przytomny Nieprzytomny
Wstępne badanie urazowe WEZWIJ POMOC
Brak obrażeń klatki piersiowej Obecne obrażenia klatki piersiowej lub objawy sugerujące Udrożnij drogi oddechowe, oceń oddech
Złamanie Odma Trudności Rana otwarta klatki Oddech obecny Oddech nieobecny
Uspokajaj,
żeber wentylowa w oddychaniu piersiowej
monitoruj
czynności
Ułóż
Rozpocznij RKO
życiowe, jeśli
poszkodowanego
to konieczne,
w pozycji
wezwij pomoc
WEZWIJ POMOC bezpiecznej
Nakłucie grubą Pozycja Opatrunek Monitoruj czynności życiowe, poszukaj
Złamanie pojedynczego
igłą półsiedząca lub foliowy szczelnie ewentualnych obrażeń i zaopatrz je;
żebra  ułożenie pacjenta
w 2 PMŻ (tylko najwygodniejsza umocowany z 3 czekaj na pomoc
na bolesnej stronie
przeszkoleni) dla pacjenta stron i stabilizacja
(stabilizacja żeber).
Jeśli nastapiło złamanie
kilku żeber stabilizacja
własną ręką
46 Promotor 12/07
Bezpieczeństwo
Fot. 1, 2. Obszary, których zranienie może spowodować tamponadę serca
sposób łatwo można się przekonać, w jakim stop- 4. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia ogólna. Ko-
niu wiedza teoretyczna przekłada się na praktykę, ści, stawy i więzadła. Mięśnie. Warszawa, PZWL,
a także ile udało nam się z przyswojonej wiedzy 1990.
zapamiętać  na zawsze . 5. Driscoll P., Gwinnutt C., LeDuc Jimmerson C.,
Goodall O.: Doraz
ne leczenie urazów. Warszawa,
Piśmiennictwo PZWL, 1997.
1. Plantz S.H., Adler J.N.: Medycyna ratunkowa. 6. Dyaczyńska-Herman A.: Zarys zasad postępo-
U & P, 2000. wania anestezjologicznego w torakochirurgii
2. Driscoll P., Skinner D., Earlam R.: ABC postę- i w obrażeniach klatki piersiowej. Alfa-medica
powania w urazach. Wrocław, Górnicki Wydaw. press, 2001.
Medyczne, 2003. 7. Brongel L., Duda K.: Mnogie i wielonarządowe
3. Robertson C., Redmond A.D.: Kompendium obrażenia ciała. Warszawa, PZWL, 2001.
leczenia dużych urazów. WM, 1994. 8. Fibak J.: Chirurgia. Warszawa, PZWL, 2002.
Schematy obrażeń narządów położonych wewnątrz klatki piersiowej
Tchawica
Opłucna
Krew w jamie
Zapadnięte
opłucnej
Tchawica
płuco
Oskrzela
Otwarta
rana klatki
Oskrzela
piersiowej
Uciśnięte
Zdrowe
płuco
płuco
Jama
Zdrowe płuco
opłucnej
Serce
Serce
Opłucna Przepona
Przepona
Otrzewna
Ryc. 1. Krwawienie do jamy opłucnej Odma opłucnowa otwarta
Ryc. 2.
www.promotor.elamed.pl 47