URAZY GA
OWY
C-5
URAZY GA
OWY
URAZY GA
OWY
1
URAZ GA
OWY
URAZ GA
OWY
" Przyczyna śmierci 25% pacjentów
urazowych
" Przyczyna śmierci w 50% wypadków
komunikacyjnych
" Znacząco długi okres niepełnosprawności
" Wszyscy pacjenci z urazem głowy i twarzy
powinni być traktowani początkowo
traktowani jakby doznali urazu kręgosłupa
szyjnego.
URAZ MÓZGU
URAZ MÓZGU
" Uraz mózgu może być wywołany
 Bezpośrednim urazem tkanki
mózgowej
 Przeniesienia na mózg siły urazu
działającego na czaszkę
 Ruchem mózgu wewnątrz czaszki
UDERZENIE ODBICIE
UDERZENIE ODBICIE
" Koncepcja  4 kolizji
 Auto uderza w drzewo
 GÅ‚owa uderza w
przedniÄ… szybÄ™
 Mózg uderza w część
czołową czaszki
 Mózg odbija się i
uderza w część
potylicznÄ… czaszki
" W wyniku uderzenia mózg uderza o
ścianę czaszki, dochodzi do zmian
biochemicznych.
" może wystąpić utrata przytomności
" niepamięć wsteczna i pourazowa (trwa w
zależności od siły urazu  od kilku sekund
do kilku dni )
" wymioty
" zwolnienie akcji serca, tętna, oddechu
I stopień
występuje splątanie bez utraty przytomności i bez niepamięci.
Zawodnik musi powstrzymać się od dalszej gry przez co najmniej 20 minut,
a co 5 minut należy dokonywać ponownego badania w celu wykrycia
niepamięci i innych objawów wstrząśnienia w spoczynku lub przy wysiłku.
Zawodnikowi należy polecić wykonanie ćwiczeń poza boiskiem (przysiady,
pompki). Jeżeli po ćwiczeniach tych występują wczesne objawy
wstrząśnienia tj. bóle głowy, nudności, zawroty głowy, podwójne widzenie,
utrata kontroli nad emocjami poszkodowanego należy odsunąć od dalszej
gry.
Natomiast zawodnik u którego prze 20 minut nie pojawią siężadne objawy
może powrócić na boisko.
IIć%
" splątanie, niepamięć wsteczna, bez utraty przytomności
" Takiego zawodnika należy odsunąć od dalszej gry i nie powinno się
pozwolić na powrót na boisko.
" Powrót do uprawiania sportu jest możliwy dopiero po tygodniu od
ustąpienia objawów.
IIIć%
" utrata przytomności
" Zawodnika ,który doznał takiego wstrząśnienia należy przewieść do
szpitala.
" Zawodnik nie może powrócić do uprawiania sportu przez co najmniej jeden
pełny miesiąc z czego przez ostatnie 2 tygodnie musi by wolny od
jakichkolwiek objawów.
" dochodzi do uszkodzenia tkanki mózgowej
(znikomy potencjał regeneracyjny)
" Płaty czołowe  odpowiadają za uczucia, uczenie się,
zespół czołowy
" Płaty ciemieniowe  odpowiadają za ruch kończyn
i głowy
" PÅ‚aty potyliczne  dochodzi do zaburzenia wzroku,
ślepota
" Płaty skroniowe  zaburzenia słuchowe
" Tkanka mózgowa brzęknie (puchnie) i
wpukla siÄ™ wwolne przestrzenie w
czaszce
" dochodzi do zaburzenia proporcji
pomiędzy pojemności czaszki, a
objetością tkanki mózgowej i płynu
mózgowo rdzeniowego
" silne bóle głowy
" zaburzenia świadomości
" wymioty
" (zaburzenia akcji serca)
" zespół ten powstaje, gdy zawodnik doznaje
drugiego urazu głowy przed ustąpieniem zmian,
będących skutkiem pierwszego uderzenia.
Uderzenie może być nawet słabsze od pierwszego,
ale skutki obu uderzeń mogą się sumować.
Dodatkowy uraz mózgu, którego podatność jest
obniżona, powoduje porażenie naczynioruchowe,
obrzmienie mózgu i niebezpieczny wzrost ciśnienia
śródczaszkowego. Prowadzi to do wklinowania pnia
mózgu i śmierci w ciągu kilku minut.
" Zespół drugiego uderzenia bywa czasami
nazywany  złośliwym obrzękiem mózgu - jest
skutkiem wzrostu ilości krwi wewnątrz mózgu albo
jej redystrybucji z opony miękkiej do naczyń
śródmiąższowych
" Krwawienie podpajęczynówkowe => pekniecie naczyń wewnątrz
mózgu, silne bóle głowy, wymioty, krew miesza się z płynem
mózgowo  rdzeniowym.
" Krwiak podtwardówkowy, nadtwardówkowy , śródmózgowy=>
uszkodzenie tętnic lub żył śródczaszkowych. Krwiak uciska na
tkankę mózgową, Może charakteryzować się objawami:
" utrata przytomności
" pobudliwość
" euforia
" wymioty
" ponowna utrata przytomności
" po stronie krwiaka z
renica siÄ™ rozszerza ( asymetria z
renic )
" Każdy uraz głowy, z utratą przytomności trzeba
hospitalizować.
OPONY MÓZGU
Bezpośrednio do mózgu i rdzenia kręgowego przylega opona miękka,
silnie unaczyniona, wnikająca do komór mózgu.
Oponę miękką otacza opona pajęcza (pajęczynówka),
Pomiędzy oponą miekką i oponą pajęczą znajduje się jama
podpajęczynówkowa wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym.
Najbardziej na zewnÄ…trz znajduje siÄ™ gruba opona twarda, wnikajÄ…ca
między dwie półkule mózgu, gdzie tworzy sierp mózgu, a między
półkulami i móżdżkiem - namiot móżdżku.
URAZY GA
OWY:
URAZY GA
OWY:
RANY SKÓRY
RANY SKÓRY
" Bardzo unaczyniona
" Obficie krwawi
" Najczęściej krwotoki
można zahamować
przez ucisk
bezpośredni
OBJAWY ZA
AMANIA PODSTAWY
OBJAWY ZA
AMANIA PODSTAWY
CZASZKI
CZASZKI
Courtesy David Effron, Courtesy David Effron, M.D.
M.D.
wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego
Krwiaki okularowe
krwiak
PIERWOTNY A WTÓRNY
PIERWOTNY A WTÓRNY
URAZ MÓZGU
URAZ MÓZGU
" Uraz pierwotny jest natychmiastowy,
spowodowany stłuczeniem tkanki mózgowej.
" Uraz wtórny wynika z niedotlenienia lub “!
perfuzji mózgowej
 Spowodowany jest przez obrzęk, niedotlenienie
lub niedociśnienie
 Można mu zapobiec przez dobrą opiekę nad
pacjentem
 Hiperwentylacja zmniejsza przepływ w tkance
mózgowej
 Udrożnij drogi oddechowe, podaj tlen
URAZY GA
OWY:
URAZY GA
OWY:
KRWIAK NADTWARDÓWKOWY
KRWIAK NADTWARDÓWKOWY
Krwiak nadtwardówkowy (haematoma epidurale)
Zawsze jest wynikiem urazów, często towarzyszy złamaniom kości. Rzadko
występują u osób starszych i bardzo młodych. Uderzenie powoduje oderwanie
opony od kości czaszki. Krwawienie pochodzi od uszkodzonych naczyń opony,
najczęściej jest to tętnica oponowa środkowa.
Ofiara traci przejściowo przytomność po urazie. Często, przejściowo odzyskuje
świadomość (intervalum lucidum) Po kilku lub kilkunastu (a nawet - dziestu)
godzinach występuje ponowna utrata przytomności, a ucisk mózgu przez
narastajÄ…cy krwiak powoduje zgon.
Czasem początkowe zaburzenia czynności środkowego układu nerwowego
spowodowane krwiakiem przypominajÄ… stan upojenia alkoholowego. Po pewnym
czasie przychodzi uczucie senności, przechodzące w stan utraty świadomości
i głębokiej śpiączki.
URAZY GA
OWY: KRWIAK
URAZY GA
OWY: KRWIAK
PODTWARDÓWKOWY
PODTWARDÓWKOWY
Krwiak podtwardówkowy (haematoma subdurale)
Występuje trzykrotnie częściej niż krwiak nadoponowy i jest najczęstszym
powodem zgonu przy urazach głowy. Krwotok pochodzi z naczyńżylnych opon, a
krew wypełnia przestrzeń międzyoponową. Jest prawie wyłącznie następstwem
urazu. Jest jednostronny i nie narasta szybko.
Rozprzestrzenia się od razu na dużej powierzchni. Czasami może wystąpić po
nawet niezbyt silnym urazie. Powoduje przemieszczenie półkul mózgu i
spłaszczenie pofałdowania przeciwległej półkuli na skutek nacisku na oponę
twardą i kość.
Wolno narastające krwawienie może doprowadzić do powstania przewlekłego
krwiaka podtwardówkowego, którego objawy mogą wystąpić nawet po 3
miesiÄ…cach od chwili urazu.
Jeżeli krwiak jest jednostronny, to po tej samej stronie występuje rozszerzenie się
z
renicy oka.
URAZY GA
OWY:
URAZY GA
OWY:
KRWIAK ŚRÓDMÓZGOWY
KRWIAK ŚRÓDMÓZGOWY
Krwotok podpajęczynówkowy (haematoma subarachnoidealis)
Obejmuje warstwy opon miękkich, wnikając w przestrzeń pomiędzy
oponą pajęczą i naczyniówką.
Może powstać na skutek urazu i często łączy się ze stłuczeniem
mózgu. Może być spowodowany uszkodzeniem tętnic szyjnych,
kręgowych i podstawnych
Jeśli obejmuje podstawę mózgu jest raczej następstwem zmian
chorobowych.
Najczęstszą przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego jest
pęknięcie tętniaka jednej z tętnic mózgu. Najbardziej typowa
lokalizacja pękających tętniaków to koło tętnicze mózgu.
Ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego jest większe u ludzi z
nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą i z zaburzeniami krzepnięcia
krwi,
Krwiak podpajęczynówkowy może występować w postaci ogniskowej
lub (najczęściej) rozlanej - obejmującej obie półkule.
OBJAWY
" nagły, ostry i bardzo silny ból głowy, który osiąga maksymalne nasilenie
w ciągu kilku sekund (pacjenci czasem opisują ten ból jako "uderzenie
młotkiem w głowę" lub najsilniejszy ból, jaki kiedykolwiek mieli w życiu
" zawroty głowy, mdłości, wymioty
" drgawki
" zaburzenia częstości oddechu i tętna
" utrata przytomności
" sztywność karku
" światłowstręt
" inne zaburzenia i objawy neurologiczne:
(np.drętwienie albo niedowład paraliż kończyny, nierówne z
renice,
zaburzenia mowy).
Jeżeli doszło do urazu głowy bez utraty
przytomności, poszkodowany pamięta okoliczności
urazu, występują jednak nudności (czasem nawet
wymioty), senność to:
należy przerwać trening
poszkodowanego obserwować i
nie pozostawiać samemu,
wskazana jest także konsultacja z lekarzem.
y
RENICE
y
RENICE
Najważniejszym czynnikiem mówiącym nam o wielkości
uszkodzenia OUN (ośrodkowy układ nerwowy) jest stan
przytomności osoby poszkodowanej.
Oceny świadomości pacjenta skaląśpiączki Glasgow jest skała
ilościową, w której kryteria oceny opierają się na reakcji ruchowej,
słownej oraz zdolności otwarcia oczu w odpowiedzi na bodziec słowny
lub bólowy.
SKALA GLASGOW
SKALA GLASGOW
Podział zaburzeń świadomości
Podział zaburzeń świadomości
Zaburzenia ilościowe Zaburzenia jakościowe
ÅšpiÄ…czka (coma) Stan pomroczny (obnubilatio)
Sopor (semicoma) Stan majaczenia (delirium)
Senność (somnolentia) Stan splątania (amentia)
Przedsenność (praesomnolentia) Stan oneiroidalny (snopodobny)
Jeżeli bezpośrednio po doznanym urazie dojdzie do krótkotrwałej utraty
przytomności (zazwyczaj trwającej od kilku sekund do kilku minut), a
także do niepamięci okoliczności samego urazu (często również
wydarzeń bezpośrednio go poprzedzających i po nim następujących), a
następnie powróci pełny stan świadomości, oraz co niezwykle ważne nie
wystąpią inne zaburzenia w działaniu układu nerwowego (pamiętaj, musi
stwierdzić to lekarz!) to najprawdopodobniej mamy do czynienia ze
wstrząśnieniem mózgu.
Niezależnie jednak od tego czy badana osoba jest przytomna
czy nie  uraz głowy może pociągać za sobą poważne
komplikacje!
Czasami brak zaburzeń neurologicznych nie wyklucza obecności
zmian pourazowych, dlatego każdy pacjent po urazie głowy
powinien być zbadany przez lekarza, który może zalecić wykonanie
dalszych badań.
Pacjent z rozpoznanym wstrząśnieniem mózgu nie powinien
pozostawać sam przez 24h, ze względu na możliwość wystąpienia
opóz
nionych następstw urazu.
Stopniowy powrót do pełnej aktywności trwa ok. 2  3 dni.
Niepokój powinny budzić następujące objawy:
1. narastający ból głowy,
2. nudności,
3. wymioty,
4. senność,
5. zaburzenia orientacji,
6. nierówna szerokość z
renic
Bardzo ważnym elementem oceny jest fakt narastania objawów w czasie,
co sugeruje narastanie ciśnienia wewnątrz czaszki.
Czaszka jest sztywną puszką mieszczącą mózg - jeśli dojdzie do
uszkodzenia naczyń w jej wnętrzu (lub wystąpi w wyniku urazu obrzęk
mózgu), wylewająca się z nich krew będzie uciskać mózg, powodując
ciągły wzrost ciśnienia.
Taka sytuacja jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
Często jedynym wyjściem jest natychmiastowa operacja.
Jeżeli bezpośrednio po urazie chory stracił przytomność (nie rusza się, nie
odpowiada na pytania, ma zamknięte oczy) należy natychmiast wezwać
pogotowie. Taki chory powinien być jak najszybciej przewieziony do
szpitala celem diagnostyki (tomografia komputerowa, badanie
neurologiczne) i często natychmiastowego leczenia.
OCENA:
OCENA:
SZYBKIE BADANIE URAZOWE
SZYBKIE BADANIE URAZOWE
" Oceń stan świadomości (AVPU), udrożnij drogi
oddechowe, zabezpiecz kręgosłup szyjny
" Oceń oddychanie
 Nie dopuszczaj do niedotlenienia
" Oceń krążenie
 Opanuj poważne krwawienia
 Zapobiegaj niedociśnieniu
" Decyzja o transporcie i krytyczne interwencje
" Wykonaj krótkie badanie neurologiczne i ocenę
według skali Glasgow, jeśli zaburzony poziom
świadomości
Krwawienie lub wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego z nosa lub
uszu  sugeruje złamanie podstawy czaszki i uszkodzenie istotnych
nerwów.
Najczęściej jest ono związane z silnym urazem struktur
wewnÄ…trzczaszkowych.
U części wyleczonych pacjentów występuje tzw. zespół pourazowy
(także po lekkich urazach głowy).
Charakteryzuje siÄ™ on:
- bólami głowy,
- zawrotami głowy,
- zaburzeniami pamięci,
- nudnościami,
- podwójnym widzeniem,
- szumem (lub  dzwonieniem ) w uszach,
- zaburzeniami uwagi,
- zmianami osobowości.
U niektórych poszkodowanych objawy te z czasem mijają. Istnieje
jednak pewna grupa pacjentów, u których leczenie zespołu
pourazowego jest długotrwałe.
URAZY głowy w sporcie
Do urazów głowy może dojść praktycznie w każdym rodzaju sportu,
zarówno wśród profesjonalnych sportowców, jak i amatorów.
Najbardziej narażeni na urazy głowy są uczestnicy sportów
kontaktowych, takich jak różnorodne style walk np. boks, karate.
Inne dyscypliny o stosunkowo dużym prawdopodobieństwie urazu to
hokej, narciarstwo, snowboarding, jazda konna, kolarstwo, sporty
motorowe, ale także piłka nożna (np. przy uderzeniu piłki głową -
zwłaszcza przy nieprawidłowej technice gry, a tym bardziej, gdy gra
odbywa się podczas deszczu, kiedy piłka jest mokra i ciężka).
Specyficzną grupą sportów, której popularność coraz bardziej
wzrasta, a która związana jest z wysokim ryzykiem urazów głowy są
tzw. sporty ekstremalne np. skoki na banji, kanioning, wspinaczka,
paralotniarstwo itp.