Obrzędowość w drużynie harcerskiej

phm Marek Kamiński

(na podstawie materiałów

opracowanych razem z :

. dh phm Karoliną Błachnio)

I.

Z

asady i cechy dobrej obrzędowości rocznej :

1. Zgodność z ideą i metodą harcerską (przede wszystkim pozytywność).

2. Nastawienie na przekazanie jakiejś idei (np. braterstwo, praca nad sobą czy szacunek wobec przyrody). Obrzędowość służy temu, żeby przekazać jakąś ważną treść, wartość moralną małemu harcerzowi.

3. Spójność obrzędowości. Jej elementy wzajemnie się warunkują i wynikają z siebie. Każdy element ma swoje symboliczne znaczenie – przekazuje wartość, ideę (patrz p.2).

4. Znacząca nazwa drużyny. Nazwa musi nieść jakąś treść. GODNA i POWAśNA NAZWA, do której harcerze będą mieli szacunek.

5. Niebanalność. Obrzędowość nie może być płytka.

6. Logiczność.

7. Możliwość tworzenia nowych elementów obrzędowości przez harcerzy.

Udział całej drużyny w tworzeniu obrzędowości.

8. Dostosowanie obrzędowości do wieku harcerzy. Zrozumiała dla harcerzy.

9. Umiar w ilości elementów obrzędowości.

II.

E

lementy obrzędowości :

1. barwy

2. piosenka

3. LEGENDA

4. NAZWA

5. proporzec

6. chorągiew

7. symbol

8. okrzyk

9. język

10. księga - kronika

1

11. obrzędowe przyjęcie

12. gest powitania

13. rekwizyty

14. święto

15. rozpoczęcie i zakończenie zbiórki

16. plakietka

17. obrzędowe miejsce

18. obrzędowe stroje

19. język

20. imiona obrzędowe

III.

F

unkcje obrzędowości w drużynie harcerskiej:

1. Przekazanie idei, wartości moralnej

2. Wizualizacja, ukonkretnienie ważnej idei, pojęcia abstrakcyjnego (czyli

„przetłumaczenie” idei na język dziecka)

3. funkcja wychowawcza

4. czynnik tworzący wspólnotę w drużynie, integrujący drużynę

5. czynnik „przyciągający” do drużyny (przynależność do grona wtajemniczonych do obrzędowości drużyny imponuje)

6. rozwijanie wyobraźni harcerzy

7. funkcja poznawcza (dzięki obrzędowości obozowej ,np. indiańskiej, możemy poznać obyczaje, światopogląd przynależny innym kulturom)

8. dobra zabawa

IV.

I nspiracje w tworzeniu obrzędowości:

1. historia

2. film

3. książka

4. grupy etniczne – inne kultury

5. przyroda

6. „symbole” utrwalone w kulturze oraz utrwalone skojarzenia związane z konkretnymi rekwizytami (np. skała – siła potrzebna do pokonywania problemów; płomień –miłość do bliźniego; droga – symbol wędrówki przez życie; strzała – jasny kierunek postępowania, krąg – braterstwo i doskonałość; szczyt góry – praca nad sobą, dążenie do celu; inne „symbole”: rzeka, lina, drogowskaz, dąb ,sad ,strumień górski, ognisko).

Obrzędowości rocznej nie trzeba (choć można) budować na bazie jakichś wiadomości historycznych, naukowych. Jak wynika z p. 6 ważna jest nasza wyobraźnia, intuicja i pomysłowość.

V.

R

óżnica między obrzędowością roczną i obrzędowością obozową :

Obrzędowość obozowa służy przede wszystkim przeżyciu przez harcerzy przygody. Dlatego wyszukujemy obrzędowości, które dają szansę na zrealizowanie tej podstawowej – dla naszych harcerzy – potrzeby. Wybieramy obrzędowości, na podstawie których możemy budować ciekawe 2

gry fabularne, strategiczne ( poprzez uczestnictwo w nich harcerze właśnie przeżywają przygodę); wybieramy obrzędowości, które dają nam szansę i pomysły na stworzenie misterium i nastroju tajemniczości podczas zajęć obrzędowych (otwarcia, zamknięcia obrzędowego). Chcemy w ten sposób urozmaicić program obozowy i pozostawić w harcerzach niezapomniane wrażenia.

Obrzędowość obozowa jest również często nastawiona na realizację funkcji poznawczej – dzięki niej harcerze dowiadują się czegoś ciekawego o kulturze innych krajów czy grup etnicznych (np.

Indian, Celtów, Greków, Egipcjan). Ważne jest również ,aby obrzędowość obozowa była zgodna z metodą i przekazywała jakieś wartości moralne.

Różnica między obrzędowością roczną i obozową dotyczy podstawowej funkcji każdej z nich. Obrzędowość obozowa jest nastawiona przede wszystkim na zaspokojenie naturalnej ,dla harcerzy w wieku 11-13 lat, potrzeby przeżycia przygody (jak już wyżej pisaliśmy); obrzędowość roczna ma natomiast przede wszystkim przekazywać wartość moralną, poważną ideę. To nie znaczy oczywiście, że poprzez obrzędowość obozową nie przekazuje się wartości. Przekazuje się, ale jest na to położony mniejszy nacisk.

Z odmienności funkcji wynika odmienny sposób pracy z każdym z tych dwóch typów obrzędowości. W obrzędowości obozowej posługujemy się przede wszystkim grą jako formą pracy. Obrzędowość roczna jej nie wymaga. Wcale nie musimy organizować gier związanych z obrzędowością roczną. Praca z obrzędowością roczną polega przede wszystkim na częstym przypominaniu harcerzom o idei obrzędowej (np. o braterstwie czy pracy nad sobą) np. poprzez jakiś znaczący, czytelny dla drużyny obrzęd podczas rozpoczęcia czy zakończenia zbiórki, poprzez nawiązywanie do naczelnej idei w gawędach, poprzez „używanie” idei obrzędowej w rozwiązywaniu problemów wychowawczych w drużynie. Nie musi się ona realizować w jakichś spektakularnych formach pracy (typu gra strategiczna, fabularna). Lepiej gdy jest ona realizowana przez drobne ,ale częste „akcenty” podczas zbiórek.

VI.

P

iosenka z zajęć – „Wielki wojownik”

Wielki wojownik zdobył małą filiżankę

I księgę mądrą, której nie przeczyta

Wróci zmęczony z wojennej wyprawy

I wszystko rzuci u stóp żony

Będzie roztrząsał swą ostatnią bitwę

Bo stać go tylko na taki wysiłek

Sławy i czci będzie sobie dodawał

By lepiej czuć, że naprawdę żyje

Aż w końcu znajdzie się ktoś z bliskich

Co księgę przeczyta, filiżankę podniesie pod światło

I znów krok na przód zrobi ziemia

Choć wcale nie będzie jej łatwo

3