made by woj

Wykład 12 Histofizjologia układu moczowego

CZYNNOŚĆ UKŁADU MOCZOWEGO

1. Oczyszczanie krwi z produktów przemiany i obcych substancji, które zostają wydalone z moczem (mocz w I WŚ najlepszym środkiem dezynfekującym, gdyż jest slinie toksyczny dla bakterii) 2. Regulacja przemiany wodnej i mineralnej (około 1,5-2,0 litra na dzień) 3. Utrzymanie stałego pH (oddając więcej moczu alkalizujemy organizm) 4. Regulacja ciśnienia krwi (angiotensyna I » renina » angiotensyna II > indukowanie aldosteronu z kory nadnerczy > resorpcja sodu i wody z moczu pierwotnego w kanaliku II rzędu) 5. Wpływ na hemopoezę szpikową (syntetyzowanie erytropoetyny - hormonu stymulującego rozwój erytrocytów)

6. Syntetyzowanie substancji czynnych biologicznie (np. pochodnej witaminy D) SKŁAD UKŁADU MOCZOWEGO

• Parzyste nerki i moczowody

• Pęcherz moczowy

• Cewka moczowa

NERKA

Fasolowatego kształtu, z wyraźną zatoką (miedniczka nerkowa i kielichy) i wnęką (dochodzi tu tętnica nerkowa) UKM – Układ Kielichowo-Miedniczkowy – odkładanie się kamieni nerkowych może prowadzić do niedrożności i zalegania moczu w tym obszarze.

BUDOWA:

1. Torebka łącznotkankowa z tzw. poduszeczką tłuszczową na zewnątrz (dodatkowa ochrona przed mechanicznymi uszkodzeniami)

2. Kora (obecność kłębuszków nerkowych)

• Kora kory - tuż pod torebką nie zawiera kłębuszków nerkowych, ale zawiera naczynia podtorebkowe, przez które krąży krew gdy jesteśmy w pozycji horyzontalnej – śpimy. Krew nie jest filtrowana w kłębuszkach dlatego też rzadko oddajemy mocz w nocy.

• Kora właściwa - słupy nerkowe (część korowa między piramidami)

3. Rdzeń

• Piramidy

• Promienistości rdzenne (część rdzenia w korze nerki)

DROGI MOCZOWE WEWNĄTRZNERKOWE

Nefron – ciałko nerkowe + kanalik proksymalny + pętla Henlego + kanalik dystalny Ciałko nerkowe z biegunem naczyniowym i moczowym

• Osłonka wewnętrzna (ścienna) - nabłonek jednowarstwowy płaski

• Osłonka zewnętrzna (trzewna) - komórki nabłonkowe tzw. podocyty torebki Bowmana (mają specjalne wypustki pomiędzy którymi przepływają jedynie cząsteczki do masy 40 000 – nie przepuszczają białek)

• Kłębuszek naczyniowy - pętle naczyń tętniczych tworzące tzw. sieć dziwną (mocz pierwotny jest przesączem tętniczym)

Kanalik kręty I rzędu (proksymalny, bliższy, główny)

• Nabłonek jednowarstwowy sześcienny z rąbkiem szczoteczkowym (oraz prążkowaniem przypodstawnym – dużo chondriomów komórkowych)

• Wchłanianie wody (80%) i całkowite glukozy, białek, polipeptydów, aminokwasów i witamin Pętla nefronu (kanalik pośredni) z częścią:

• zstępującą (cienką - nabłonek płaski – nietypowy kształt jądra, zamiast spłaszczonego jest okrągłe)

• wstępującą (grubą - nabłonek sześcienny)

• Zagęszczanie moczu w wyniku działania pompy sodowo - potasowej

Kanalik kręty II rzędu (dystalny, dalszy)

• Nabłonek jednowarstwowy sześcienny z mikrokosmkami

1

made by woj

• Resorpcja Na+ i wydzielanie K+

• Resorpcja jonów dwuwęglanowych i wydzielanie jonów wodorowych

• Brak rąbka szczoteczkowego

Cewki zbiorcze - mocz z kanalików II rzędu doprowadzają do kielichów nerkowych

• Nabłonek jednowarstwowy sześcienny z komórkami ciemnymi (wstawkowe) - wydzielnicze i jasne (główne) z jedną migawką.

• Jest to jeden z "hipertonicznych okolic nerki", ponieważ w wyniku działania hormonu antydiuretycznego z przysadki, woda jest ponownie wchłaniana, kontrolując wodny bilans ciała.

CIŚNIENIE FILTRACYJNE

Ciśnienie hydrostatyczne krwi – (ciśnienie osmotyczne koloidu + ciśnienie wewnątrztorebkowe) = 60 – (32+18)

= 10mmHg

SKŁAD MOCZU I WYDALANIE

Stężenie związku Wydalanie (1,2L

we krwi

moczu na dzień)

JONY

Chlorkowy

533mg/dL

6,4g/dzień

Sodowy

333 mg/dL

4,0 g/dzień

Potasowy

166 mg/dL

2,0 g/dzień

Fosforanowy

83 mg/dL

1,0 g/dzień

Amonowy

60 mg/dL

0,68 g/dzień

Wapno

17 mg/dL

0,2 g/dzień

Magnez

13 mg/dL

0,16 g/dzień

ZWIĄZKI AZOTOWE

Mocznik

1,8g/dL

21 g/dzień

Kreatynina

150 mg/dL

1,8 g/dzień

Kwas moczowy

40 mg/dL

0,5 g/dzień

Urobilina

125g/dL

1,52 mg/dzień

Bilirubina

20g/dL

0,24 mg/dzień

INNE ORGANICZNE

Aminokwasy

288g/dL

3,5 mg/dzień

Ciała ketonowe

17 g/dL

0,21 mg/dzień

Węglowodany

9 g/dL

0,11 mg/dzień

Tłuszcze

1,6 g/dL

0,02 mg/dzień

APARAT PRZYKŁĘBUSZKOWY

1. Komórki ziarniste (nabłonkowate), zmienione komórki mięśniowe gładkie tętniczki doprowadzającej –

produkują reninę

2. Komórki plamki gęstej - wysokie komórki w ścianie kanalika II rzędu - receptorowe dla stężenia moczu pierwotnego

3. Komórki siatki (mezangialne) - w przestrzeni międzynaczyniowej komórki mezangium produkują erytropoetynę

4.

Komórki okołonaczyniowe (między naczyniami włosowatymi) zawierają lipidy, przypuszczalnie komórki APUD

2

made by woj

UKŁAD RENINA-ANGITENSYNA-ALDOSTERON

angiotensynogen

alfa2 globulina

angiotensynogen I

angiotensyna II

(wątroby) (dekapeptyd) (oktapeptyd) (płuca)

↑ ↑

renina z komórek enzym konwertujący ↓

mioidalnych w płucach Na+ K+

AIdosteron

↓ (nadnercza) Zatrzymanie Na+ i H O

2

↓

Wzrost objętości krwi

↓

Wzrost ciśnienia krwi RR↑

DROGI WYPROWADZAJĄCE MOCZ

od kielichów nerkowych > miedniczka nerkowa > moczowód > pęcherz moczowy > cewka moczowa MOCZOWÓD I PĘCHERZ MOCZOWY

Błona śluzowa

•

nabłonek przejściowy z:

•

oskórkiem na powierzchni – twór kutikularny (jest jeszcze rąbek oskórkowy m.in. w uchu)

•

komórkami baldaszkowatymi – często bikariocytarnymi

•

zmienną liczbą warstw

•

tkanka łączna wiotka

Błona podśluzowa

•

tkanka łączna wiotka (brak jej w tzw. trójkącie pęcherza moczowego)

Błona mięśniowa

Moczowód - trójwarstwowa: podłużny, okrężny i podłużny

Pęcherz moczowy - mniej wyraźny trójwarstwowy - (raczej skośny) okrężna warstwą tworzy zwieracz pęcherza

Błona zewnętrzna przydanka

-

CEWKA MOCZOWA ŻEŃSKA

Błona śluzowa

•

nabłonek od przejściowego do wielowarstwowego płaskiego

•

tkanka łączna

Błona mięśniowa podłużna i okrężna (zwieracz cewki)

CEWKA MOCZOWA MĘSKA

1. cześć sterczowa

•

Nabłonek przejściowy

•

Mięśniówka podłużna i okrężna

(przerost prostaty jest najczęstszym powodem zatrzymania moczu)

2. część błoniasta

•

Nabłonek wielowarstwowy cylindryczny (drugie miejsce - drogi łzowe!!)

•

Mięśniówka podłużna i okrężna (zwieracz cewki)

3. część gąbczasta

•

Nabłonek wielowarstwowy płaski

•

Mięśniówka podłużna i okrężna

3

made by woj

CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

Nieprawidłowości podocytów w chorobach kłębków nerkowych

W zespole nerczycowym (m.in. białkomocz) u dzieci zmiana kształtu i rozmieszczenia wypustek podocytów, które spoczywają bezpośrednio na błonie podstawowej.

Nieprawidłowości w budowie błony podstawnej w chorobach kłębków nerkowych Znaczne pogrubienie błony podstawnej w zespole nerczycowym, w wyniku odkładania się kompleksu antygen –

przeciwciało (konsekwencje – brak wymiany między środowiskami np. brak wydalania mocznika) Nieprawidłowości śródbłonka kłębka naczyniowego

Zmniejszenie światła naczyń włosowatych kłębka wskutek proliferacji od wewnątrz błony podstawnej komórek śródbłonka - wpływa to na zmniejszenie przepływu krwi przez siec naczyń.

Ostre zapalenie nerek powoduje obrzęk, który również powoduje zmniejszenie światła naczyń, a co za tym idzie również wszystkie tego konsekwencje tj. mniejsza filtracja krwi.

Ostra niewydolność nerek

Uszkodzenie kanalików - zmiany degeneracyjne nabłonka części krętej kanalika proksymalnego, zanik rąbka szczoteczkowego.

Mezangialne zapalenie nerek (immunologiczne)

Proliferacja komórek mezangium i nadmierna produkcja macierzy mezangium.

Komórki mezangialne mogą wytwarzać nadmiar substancji międzykomórkowej tworzącej kuliste skupienia tzw.

węzły Kimmelstiela-Wilsona (w cukrzycy), powoduje uciskanie naczyń niewydolność nerek.

HEMODIALIZA

Poprzez wstawienie do naszego krwioobiegu komory dializacyjnej, w której znajdują się błony półprzepuszczalne i płyn dializacyjny, dochodzi do filtracji krwi.

4