made by woj

1

Wykład 12

Histofizjologia układu moczowego

CZYNNOŚĆ UKŁADU MOCZOWEGO

1.

Oczyszczanie krwi z produktów przemiany i obcych substancji, które zostają wydalone z moczem (mocz
w I WŚ najlepszym środkiem dezynfekującym, gdyż jest slinie toksyczny dla bakterii)

2.

Regulacja przemiany wodnej i mineralnej (około 1,5-2,0 litra na dzień)

3.

Utrzymanie stałego pH (oddając więcej moczu alkalizujemy organizm)

4.

Regulacja ciśnienia krwi (angiotensyna I » renina » angiotensyna II > indukowanie aldosteronu z kory
nadnerczy > resorpcja sodu i wody z moczu pierwotnego w kanaliku II rzędu)

5.

Wpływ na hemopoezę szpikową (syntetyzowanie erytropoetyny - hormonu stymulującego rozwój
erytrocytów)

6.

Syntetyzowanie substancji czynnych biologicznie (np. pochodnej witaminy D)

SKŁAD UKŁADU MOCZOWEGO
•

Parzyste nerki i moczowody

•

Pęcherz moczowy

•

Cewka moczowa

NERKA
Fasolowatego kształtu, z wyraźną zatoką (miedniczka nerkowa i kielichy) i wnęką (dochodzi tu tętnica nerkowa)

UKM – Układ Kielichowo-Miedniczkowy – odkładanie się kamieni nerkowych może prowadzić do niedrożności i
zalegania moczu w tym obszarze.

BUDOWA:

1.

Torebka łącznotkankowa z tzw. poduszeczką tłuszczową na zewnątrz (dodatkowa ochrona przed
mechanicznymi uszkodzeniami)

2.

Kora (obecność kłębuszków nerkowych)

•

Kora kory - tuż pod torebką nie zawiera kłębuszków nerkowych, ale zawiera naczynia
podtorebkowe, przez które krąży krew gdy jesteśmy w pozycji horyzontalnej – śpimy. Krew
nie jest filtrowana w kłębuszkach dlatego też rzadko oddajemy mocz w nocy.

•

Kora właściwa - słupy nerkowe (część korowa między piramidami)

3.

Rdzeń

•

Piramidy

•

Promienistości rdzenne (część rdzenia w korze nerki)

DROGI MOCZOWE WEWNĄTRZNERKOWE
Nefron – ciałko nerkowe + kanalik proksymalny + pętla Henlego + kanalik dystalny

Ciałko nerkowe z biegunem naczyniowym i moczowym

•

Osłonka wewnętrzna (ścienna) - nabłonek jednowarstwowy płaski

•

Osłonka zewnętrzna (trzewna) - komórki nabłonkowe tzw. podocyty torebki Bowmana (mają specjalne
wypustki pomiędzy którymi przepływają jedynie cząsteczki do masy 40 000 – nie przepuszczają białek)

•

Kłębuszek naczyniowy - pętle naczyń tętniczych tworzące tzw. sieć dziwną (mocz pierwotny jest
przesączem tętniczym)

Kanalik kręty I rzędu (proksymalny, bliższy, główny)

•

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny z rąbkiem szczoteczkowym (oraz prążkowaniem
przypodstawnym – dużo chondriomów komórkowych)

•

Wchłanianie wody (80%) i całkowite glukozy, białek, polipeptydów, aminokwasów i witamin

Pętla nefronu (kanalik pośredni) z częścią:

•

zstępującą (cienką - nabłonek płaski – nietypowy kształt jądra, zamiast spłaszczonego jest okrągłe)

•

wstępującą (grubą - nabłonek sześcienny)

•

Zagęszczanie moczu w wyniku działania pompy sodowo - potasowej

Kanalik kręty II rzędu (dystalny, dalszy)

•

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny z mikrokosmkami

made by woj

2

•

Resorpcja Na+ i wydzielanie K+

•

Resorpcja jonów dwuwęglanowych i wydzielanie jonów wodorowych

•

Brak rąbka szczoteczkowego

Cewki zbiorcze - mocz z kanalików II rzędu doprowadzają do kielichów nerkowych

•

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny z komórkami ciemnymi (wstawkowe) - wydzielnicze i jasne
(główne) z jedną migawką.

•

Jest to jeden z "hipertonicznych okolic nerki", ponieważ w wyniku działania hormonu
antydiuretycznego z przysadki, woda jest ponownie wchłaniana, kontrolując wodny bilans ciała.

CIŚNIENIE FILTRACYJNE
Ciśnienie hydrostatyczne krwi – (ciśnienie osmotyczne koloidu + ciśnienie wewnątrztorebkowe) = 60 – (32+18)
= 10mmHg

SKŁAD MOCZU I WYDALANIE

Stężenie związku
we krwi

Wydalanie (1,2L
moczu na dzień)

JONY
Chlorkowy

533mg/dL

6,4g/dzień

Sodowy

333 mg/dL

4,0 g/dzień

Potasowy

166 mg/dL

2,0 g/dzień

Fosforanowy

83 mg/dL

1,0 g/dzień

Amonowy

60 mg/dL

0,68 g/dzień

Wapno

17 mg/dL

0,2 g/dzień

Magnez

13 mg/dL

0,16 g/dzień

ZWIĄZKI AZOTOWE
Mocznik

1,8g/dL

21 g/dzień

Kreatynina

150 mg/dL

1,8 g/dzień

Kwas moczowy

40 mg/dL

0,5 g/dzień

Urobilina

125g/dL

1,52 mg/dzień

Bilirubina

20g/dL

0,24 mg/dzień

INNE ORGANICZNE
Aminokwasy

288g/dL

3,5 mg/dzień

Ciała ketonowe

17 g/dL

0,21 mg/dzień

Węglowodany

9 g/dL

0,11 mg/dzień

Tłuszcze

1,6 g/dL

0,02 mg/dzień

APARAT PRZYKŁĘBUSZKOWY

1.

Komórki ziarniste (nabłonkowate), zmienione komórki mięśniowe gładkie tętniczki doprowadzającej –
produkują reninę

2.

Komórki plamki gęstej - wysokie komórki w ścianie kanalika II rzędu - receptorowe dla stężenia moczu
pierwotnego

3.

Komórki siatki (mezangialne) - w przestrzeni międzynaczyniowej komórki mezangium produkują
erytropoetynę

4.

Komórki okołonaczyniowe (między naczyniami włosowatymi) zawierają lipidy, przypuszczalnie
komórki APUD

made by woj

3

UKŁAD RENINA-ANGITENSYNA-ALDOSTERON

angiotensynogen
alfa2 globulina

angiotensynogen I

angiotensyna II

(wątroby) (dekapeptyd) (oktapeptyd)

(płuca)

↑

↑

renina z komórek enzym konwertujący

↓

mioidalnych w płucach


Na

+

K

+

AIdosteron

↓

(nadnercza)

Zatrzymanie Na

+

i H

2

O

↓

Wzrost objętości krwi

↓

Wzrost ciśnienia krwi RR

↑

DROGI WYPROWADZAJĄCE MOCZ

od kielichów nerkowych > miedniczka nerkowa > moczowód > pęcherz moczowy > cewka moczowa

MOCZOWÓD I PĘCHERZ MOCZOWY
Błona śluzowa

•

nabłonek przejściowy z:

•

oskórkiem na powierzchni – twór kutikularny (jest jeszcze rąbek oskórkowy m.in. w uchu)

•

komórkami baldaszkowatymi – często bikariocytarnymi

•

zmienną liczbą warstw

•

tkanka łączna wiotka

Błona podśluzowa

•

tkanka łączna wiotka (brak jej w tzw. trójkącie pęcherza moczowego)

Błona mięśniowa

Moczowód - trójwarstwowa: podłużny, okrężny i podłużny
Pęcherz moczowy - mniej wyraźny trójwarstwowy - (raczej skośny) okrężna warstwą tworzy zwieracz

pęcherza
Błona zewnętrzna

- przydanka

CEWKA MOCZOWA ŻEŃSKA
Błona śluzowa

•

nabłonek od przejściowego do wielowarstwowego płaskiego

•

tkanka łączna

Błona mięśniowa podłużna i okrężna (zwieracz cewki)

CEWKA MOCZOWA MĘSKA

1.

cześć sterczowa

•

Nabłonek przejściowy

•

Mięśniówka podłużna i okrężna

(przerost prostaty jest najczęstszym powodem zatrzymania moczu)

2.

część błoniasta

•

Nabłonek wielowarstwowy cylindryczny (drugie miejsce - drogi łzowe!!)

•

Mięśniówka podłużna i okrężna (zwieracz cewki)

3.

część gąbczasta

•

Nabłonek wielowarstwowy płaski

•

Mięśniówka podłużna i okrężna

made by woj

4

CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO
Nieprawidłowości podocytów w chorobach kłębków nerkowych
W zespole nerczycowym (m.in. białkomocz) u dzieci zmiana kształtu i rozmieszczenia wypustek podocytów,
które spoczywają bezpośrednio na błonie podstawowej.

Nieprawidłowości w budowie błony podstawnej w chorobach kłębków nerkowych
Znaczne pogrubienie błony podstawnej w zespole nerczycowym, w wyniku odkładania się kompleksu antygen –
przeciwciało (konsekwencje – brak wymiany między środowiskami np. brak wydalania mocznika)

Nieprawidłowości śródbłonka kłębka naczyniowego
Zmniejszenie światła naczyń włosowatych kłębka wskutek proliferacji od wewnątrz błony podstawnej komórek
śródbłonka - wpływa to na zmniejszenie przepływu krwi przez siec naczyń.

Ostre zapalenie nerek powoduje obrzęk, który również powoduje zmniejszenie światła naczyń, a co za tym idzie
również wszystkie tego konsekwencje tj. mniejsza filtracja krwi.

Ostra niewydolność nerek
Uszkodzenie kanalików - zmiany degeneracyjne nabłonka części krętej kanalika proksymalnego, zanik rąbka
szczoteczkowego.

Mezangialne zapalenie nerek (immunologiczne)
Proliferacja komórek mezangium i nadmierna produkcja macierzy mezangium.

Komórki mezangialne mogą wytwarzać nadmiar substancji międzykomórkowej tworzącej kuliste skupienia tzw.
węzły Kimmelstiela-Wilsona (w cukrzycy), powoduje uciskanie naczyń niewydolność nerek.

HEMODIALIZA
Poprzez wstawienie do naszego krwioobiegu komory dializacyjnej, w której znajdują się błony
półprzepuszczalne i płyn dializacyjny, dochodzi do filtracji krwi.