PROGRAM NAUCZANIA RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I MEDYCYNY RATUNKOWEJ

DLA V ROKU WYDZIA£U LEKARSKIEGO

Zajêcia odbywaj¹ siê w Oddziale Klinicznym Medycyny Ratunkowej w formie wyk³adów, seminariów, æwiczeñ demonstracyjnych.

Cele kszta³cenia

Celem kszta³cenia w Klinicznym Oddziale Medycyny Ratunkowej jest teoretyczne oraz praktyczne przygotowanie studentów do pracy w opiece przedszpitalnej (ratownictwo medyczne) oraz Szpitalnych Oddzia³ach Ratunkowych (medycyna ratunkowa). Medycyna ratunkowa nie wnosi nowych, œciœle medycznych treœci, ale ma na celu uporz¹dkowanie wiedzy zdobytej w innych klinikach i zak³adach.

Istotna czêœæ postêpowania odbywa siê w momencie, gdy pe³ny ob-raz chorobowy nie jest jeszcze znany, a leczenie na tym etapie jest wdra¿ane na podstawie objawów zagra¿aj¹cych ¿yciu i czêsto ma ono charakter empiryczny. Decyzje s¹ podejmowane w bardzo krótkim czasie. Wiêkszoœæ wyk³adów, seminariów i æwiczeñ w toku studiów medyczny uczy jak nale¿y postêpowaæ u danego pacjenta. Medycyna stanów nag³ych uczy tak¿e, czego nie nale¿y robiæ w poszczególnych sytuacjach. Do typowych „pu³apek” czyhaj¹cych na ratownika w fazie przedszpitalnej nale¿¹ m.in.: podejœcie do pacjenta bez dokonania odpowiedniej oceny zdarzenia, poniewa¿ pochopne postêpowanie mo¿e zmniejszyæ liczbê ratowników, jednoczeœnie zwiêkszaj¹c liczbê pacjentów, czy próba wykonania zbyt du¿ej iloœci czynnoœci na miejscu wypadku, która oddali moment ostatecznego zaopatrzenia pacjenta w krytycznym stanie w sali operacyjnej. W trakcie zajêæ szczególn¹ uwagê zwraca siê na doskonalenie umiejêtnoœci podej-mowania decyzji w ró¿nych sytuacjach klinicznych oraz wykonywanie procedur ratuj¹cych ¿ycie. Na podstawie analizy przypadków klinicznych naucza siê tak¿e alternatywnych sposobów postêpowania w tych sytuacjach, w których postêpowanie konwencjonalne nie jest mo¿li-we lub nie przynios³o spodziewanego skutku. Jest to szczególnie wa¿ne w pracy w zespole wyjazdowym, który napotyka sytuacje kli-niczne rzadko opisywane w podrêcznikach. Przekazuje siê tak¿e wiedzê dotycz¹c¹ czynnoœci, których ratownik nie powinien wykonywaæ na miejscu wypadku, je¿eli powoduje to opóŸnienie w dotarciu do Szpitalnego Oddzia³u Ratunkowego. Omawiane s¹ równie¿ za-1

gadnienia dotycz¹ce wykonywania czynnoœci ratowniczych przed uzyskaniem ostatecznego rozpoznania.

Tematyka seminariów i æwiczeñ

RATOWNICTWO MEDYCZNE

1. Bezpieczeñstwo za³ogi PR na miejscu wypadku. Wstêpna selekcja poszkodowanych (triage). Mechanizm urazu. Wspó³praca ze s³u¿ba-mi specjalnymi. Wstêpna ocena pacjenta, ogólne wra¿enie, okreœlenie stanu œwiadomoœci, ocena dróg oddechowych, ocena oddechu, ocena uk³adu kr¹¿enia. Podejmowanie decyzji o transporcie poszkodowanego. Tlenoterapia. Leczenie bólu w postêpowaniu przed-szpitalnym. Unieruchamianie krêgos³upa i koñczyn. Czynnoœci ratownicze na miejscu wypadku oraz podczas transportu. Badanie szczegó³owe „od stóp do g³ów” w trakcie transportu. Prowadzenie dokumentacji. Bezpieczeñstwo epidemiologiczne ratowników.

Æw. 1. Szybkie badanie urazowe – badanie miejscowe (ocena g³owy, szyi, klatki piersiowej, brzucha, miednicy i koñczyn). Wydobywa-nie poszkodowanego z samochodu. Stabilizacja krêgos³upa szyjne-go – metody. Technika zdejmowania kasku motocyklowego.

Technika uk³adania poszkodowanego na desce transportowej (przetaczanie pacjenta le¿¹cego na plecach, przetaczanie pacjenta le¿¹-

cego na brzuchu). Sprzêt wykorzystywany w opiece przedszpitalnej (transportowa deska ortopedyczna, ko³nierze, pulsoksymetr, defi-brylator, zestaw do intubacji, worek AMBU, przenoœny respirator, ssak, ig³a doszpikowa, ig³a do nak³ucia op³ucnej). Monitorowanie.

Gra symulacyjna – wypadek masowy – faza przedszpitalna.

MEDYCYNA RATUNKOWA

1. Sala Resuscytacyjna Oddzia³u Ratunkowego – wyposa¿enie i zakres wykonywanych procedur. Zespó³ urazowy oddzia³u ratunkowego.

Resuscytacja w Oddziale Ratunkowym – metoda sekwencyjna czy symultaniczna? Badanie szczegó³owe w Oddziale Ratunkowym.

„Damage control”. Techniki zaopatrywania dróg oddechowych: Rapid sequence intubation. Alternatywne sposoby intubacji – intubacja wsteczna, intubacja z wykorzystaniem bougie, intubacja endo-skopowa. Cricothyroidotomia. Tracheotomia. Wykorzystanie respiratora transportowego. Wk³ucia obwodowe, centralne, doszpikowe. Resuscytacja p³ynowa – wskazania i przeciwwskazania. Alter-2

natywne drogi podawania leków. Leki wykorzystywane w Oddziale Ratunkowym. Leczenie bólu w Oddziale Ratunkowym. FAST – szyb-ka ocena ultrasonograficzna jamy otrzewnej w ramach Oddzia³u Ratunkowego.

Æw. 1. Struktura Szpitalnego Oddzia³u Ratunkowego. Segregacja cho-rych. Dekontaminacja: jak, kiedy i dlaczego. Pacjent w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym – czynnoœci wykonywane nieprawid³owo i prawid³owo (film). Studium przypadków: dyskusja i omówienie. BLS

i ACLS, wk³ucia obwodowe, centralne, doszpikowe, intubacja do-tchawicza.

PEDIATRYCZNY ODDZIA£ RATUNKOWY

1. Pediatryczny Oddzia³ Ratunkowy – odrêbnoœci. Sprzêt w pedia-trycznej sali resuscytacyjnej. Zasady dobierania wielkoœci rurek intubacyjnych, mankietów do pomiaru RR, cewników itp. w zale¿-

noœci od wieku i masy dziecka. Taœma Broselowa. Leki stosowane w stanach nag³ych u dzieci oraz drogi ich podawania. Leczenie bólu u dziecka w stanie zagro¿enia ¿ycia. Transport dziecka w stanie zagro¿enia ¿ycia. Nawi¹zywanie kontaktu z dzieckiem, zgo-da dziecka i/lub opiekunów na leczenie. Badanie dziecka z urazem – badanie wstêpne i szczegó³owe. Oparzenia u dzieci. Zespó³

maltretowanego dziecka.

Æw. 1. Badanie dzieci – odrêbnoœci, taœma Broselowa. Unieruchamianie koñczyn doraŸne w szynie Kramera oraz ostateczne w szynie gipso-wej, szycie rany, obliczanie wielkoœci dawek leków w zale¿noœci od masy dziecka, wyliczanie objêtoœci p³ynów do¿ylnych u dzieci, pla-nowanie postêpowania diagnostycznego i terapeutycznego. Technika zdejmowania pierœcionków z obrzêkniêtych palców. Wizyta w pediatrycznym Oddziale Dializ.

INTERNISTYCZNY ODDZIA£ RATUNKOWY

1. Postêpowanie w niewydolnoœci oddechowej. Pacjent z bólem za-mostkowym. Zaburzenia rytmu prowadz¹ce do zatrzymania kr¹¿enia (bradykardia, tachykardia z szerokimi zespo³ami QRS, migotanie przedsionków, tachykardia z w¹skimi zespo³ami QRS). Zator têtnicy p³ucnej. Astma. Pacjent pod wp³ywem alkoholu i/lub narkotyków.

Pacjent niewspó³pracuj¹cy. „Pu³apki” diagnostyczne i terapeutyczne w postêpowaniu internistycznym.

3

Æw. 1. Æwiczenia w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Prowadzenie ALS w ró¿nych sytuacjach (scenariusze: hypotermia, ci¹¿a, ana-filaksja, zatrucie, pora¿enie pr¹dem, astma). Problemy etyczne medycyny stanów nag³ych. Prowadzenie rozmów z rodzinami.

MEDYCYNA RATUNKOWA W URAZACH

1. Standardy czasowe zaopatrzenia pacjenta z urazem wielonarz¹-

dowym. Badanie wstêpne i szczegó³owe chorego z urazem mno-gim. Monitorowanie pacjentów z urazem wielonarz¹dowym. Urazy osób w podesz³ym wieku. Urazy u kobiet w ci¹¿y.

Æw. 1. Obliczanie prawdopodobieñstwa prze¿ycia pacjenta z urazem –

skala ciê¿koœci urazu ISS, skala GCS, skala RTS. Æwiczenia z fanto-mem urazowym doros³ego i dziecka. Æwiczenia w szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

Zalecana literatura

1. Hamilton Bailey’s Emergency Surgery. 13th edition; Ed: B.W.El-lis, S. Paterson- Brown. Arnold, 2000 (ISBN 0-340-76380-9).

2. Prehospital Trauma Care. Eds: E. S?reide, Ch.M.Grande, Marcel Dekker, INC. New York, Basel 2001 (ISBN 0-8247-0537-8).

3. Resources for optimal care of the injured patient: 1999. Committee on Trauma, American College of Surgeons.

4. Aoki B.Y., McCloskey K.: Dziecko w stanie zagro¿enia ¿ycia. Ocena, postêpowanie, transport. Medycyna Praktyczna 1999.

5. Pousada L., Osborn H.H., Levy D.B.: Medycyna ratunkowa. Urban

& Partner 1999.

6. Textbook of pediatric emergency procedures. Eds: F.M.Henre-tig, Ch. King, Williams & Wilkins 1997.

7. ABC of major trauma. 3rd edition. Eds: P.Driscoll, D.Skinner, R.Earlam, BMJ Books 2000 (ISBN 0-7279-1378-6).

8. Sanders M.J.: Mosby’s Paramedic textbook. Second Edition 2001

(ISBN 0-323-00652-3).

9. Calland V.: Safety at scene. A manual for paramedics and imme-diate care doctors. Ed: Mosby Edinburgh London New York Philadelphia St. Louis Sydney Toronto 2000 (ISBN 0-7234-3199-X).

10. American College of Surgeons Committee on Trauma: Advan-ced Trauma Life Support Course for Doctors. Chicago, IL, American College of Surgeons, 1997.

4

11. Resuscitation. Miesiêcznik Europejskiej Rady Resuscytacji.

12. Hamilton, Sanders, Strange, Trott: Emergency medicine. An approach to clinical problem – solving. W.B. Saunders Company 1991.

5