Tydzień na Wschodzie - biuletyn analityczny OSW

Page 1 of 2

Numer 48

ANALIZY, KOMENTARZE

16 Kwietnia 2008

Ukraińskie reakcje na rosyjską kampanię propagandową przeciwko Ukrainie w NATO

Po zakończeniu szczytu NATO w Bukareszcie Rosja nasiliła kampanię propagandową przeciwko członkostwu

Ukrainy w Sojuszu. Jej celem jest zablokowanie procesu integracji tego państwa z NATO. Działania rosyjskie mogą

wzmocnić tendencje separatystyczne na południowej Ukrainie, jednakże nie na tyle, by zniechęcić elity ukraińskie

do integracji z Sojuszem. Jest jednak mało realne, by Rosja mogła doprowadzić do znaczącego wzrostu tendencji

separatystycznych południowej i wschodniej Ukrainy.

Reakcje ukraińskie na groźby Rosji wskazują z kolei, że Kijów będzie kontynuował starania o członkostwo w

NATO. Kampania Rosji może natomiast przyczynić się do utrzymania lub nawet nasilenia się antynatowskich

nastrojów na Ukrainie oraz sprawić, że niektóre państwa Sojuszu nadal będą sprzeciwiały się przyznaniu Ukrainie

Planu Działań na rzecz Członkostwa w NATO (MAP).

Kampania Rosji

8 kwietnia rosyjski minister spraw zagranicznych, Siergiej Ławrow, stwierdził, że "Rosja będzie robić wszystko,

aby nie dopuścić do przyjęcia Ukrainy i Gruzji do NATO". W kolejnych dniach ukraińskie plany skrytykowali inni

rosyjscy politycy i wojskowi. 11 kwietnia komitet Dumy ds. WNP i kontaktów z rodakami za granicą zaproponował

władzom rosyjskim w przypadku wejścia Ukrainy do NATO zerwanie traktatu o przyjaźni i współpracy z Ukrainą

oraz przyznanie środków na propagowanie pozablokowego statusu Ukrainy. Przewodniczący komitetu, Aleksiej

Ostrowski, nie wykluczył też, że Rosja może "zrewidować status Krymu". 11 kwietnia szef Sztabu Generalnego,

Jurij Bałujewski, zagroził, że przystąpienie Ukrainy do Sojuszu zmusi Rosję do podjęcia wojskowych środków

odwetowych.

Reakcje na Ukrainie

Oficjalne reakcje ukraińskie na groźby rosyjskie były stanowcze i natychmiastowe. Ostrą reakcję Kijowa wywołała

zacytowana przez Kommiersant wypowiedź prezydenta Władimira Putina na szczycie w Bukareszcie kwestionująca

integralność terytorialną Ukrainy oraz ministra Ławrowa o użyciu przez Rosję wszelkich środków do zablokowania

wejścia Ukrainy do NATO. 12 kwietnia MSZ Ukrainy w oficjalnej nocie zażądało od MSZ Rosji zaprzestania wrogiej

retoryki i zapowiedziało użycie przez Ukrainę wszystkich zgodnych z prawem międzynarodowym środków do

obrony własnej suwerenności. Z kolei komitet ds. polityki zagranicznej parlamentu zwrócił się do Ministerstwa

Obrony Ukrainy, by zażądało od Rosji wyjaśnień w sprawie gróźb użycia środków wojskowych.

Z powodu zaangażowania w wewnętrzną walkę polityczną w perspektywie wyborów prezydenckich 2009, reakcja

sił politycznych nie była jednak jednolita. Prezydent Wiktor Juszczenko zaapelował do władz rosyjskich o

stonowanie komentarzy. Premier Julia Tymoszenko stwierdziła, że wycofanie się Rosji z rosyjsko-ukraińskiej

umowy o współpracy z 1997 roku umożliwiłoby podpisanie lepszego porozumienia. Neutralne stanowisko zajął

natomiast obóz Wiktora Janukowycza, który nie wypowiadał się na ten temat, a Partia Regionów nie

zorganizowała żadnych protestów przeciwko NATO, które mogłyby wzmocnić wydźwięk kampanii rosyjskiej.

Odmienne od obozu prezydenta reakcje Tymoszenko i Janukowycza wynikają z dążenia obu liderów do zdobycia

sympatii wyborców wschodniej i południowej Ukrainy, przeciwnych integracji z NATO. Liderzy ci są także bardziej

niż Juszczenko skłonni do unikania konfrontacji z Kremlem.

Możliwe skutki działań Rosji

Kampania rosyjska nie wpłynęła na zahamowanie bieżących działań Ukrainy na rzecz otrzymania MAP. Zarówno

MSZ, jak i Ministerstwo Obrony Ukrainy kontynuują starania o przyznanie MAP jeszcze w tym roku, a Rada

Najwyższa Ukrainy 11 kwietnia przyjęła ustawę umożliwiającą przeprowadzenie wspólnych ukraińsko-natowskich

ćwiczeń wojskowych.

Rosyjskie groźby nie wpłynęły także na bieżącą współpracę rosyjsko-ukraińską. Świadczy o tym wizyta szefa MSZ

Ukrainy Wołodymyra Ohryzki w Moskwie (15 kwietnia), podczas której obie strony zgodziły się zapoczątkować

dwustronne konsultacje o planach integracji Ukrainy z NATO.

Dzięki kampanii Rosja może natomiast skutecznie sterować nastrojami społecznymi na Krymie. Jest jednak mało

http://www.osw.waw.pl/pub/BiuletynOSW/2008/0804/080416/TnW02.htm

2008-04-18

Tydzień na Wschodzie - biuletyn analityczny OSW

Page 2 of 2

realne, by Moskwa mogła doprowadzić do znaczącego wzrostu tendencji separatystycznych południowej i

wschodniej Ukrainy. Poparcie społeczne dla zjednoczenia z Rosją jest w tych regionach małe, a działania rosyjskie

nie trafiają na sprzyjający grunt polityczny, radykalne prorosyjskie partie mają marginalną pozycję na Ukrainie,

zaś Partia Regionów zainteresowana jest dobrymi relacjami zarówno z Rosją, jak i z Zachodem.

Groźby ochłodzenia stosunków rosyjsko-ukraińskich mogą osłabić skuteczność ukraińskiej kampanii informacyjnej

o NATO, zapowiedzianej na najbliższe miesiące przez władze ukraińskie. Rosyjskie protesty mogą utrwalić dużą

niechęć społeczeństwa ukraińskiego do NATO (53% obywateli jest przeciwko członkostwu, z tego 50% z obawy

przed pogorszeniem stosunków z Rosją).

Kampanię należy interpretować jako sygnał, że Moskwa dalej będzie sprzeciwiać się ukraińskim planom wejścia do

NATO. Reakcje Rosji mają pokazać Zachodowi, że forsowanie planów rozszerzenia Sojuszu grozi poważną

destabilizacją sytuacji w Europie Wschodniej, a Ukraina jest państwem niestabilnym.

W najbliższych miesiącach można się spodziewać kontynuacji tonu wypowiedzi rosyjskich, a nawet wzmocnienia

kampanii rosyjskiej przed grudniowym spotkaniem ministerialnym Sojuszu, który ma ocenić przygotowanie

Ukrainy do członkostwa w NATO.

Anna Kozłowska

Współpraca: Wojciech Konończuk

TnW - Archiwum

Nr 48 w wersji pdf

http://www.osw.waw.pl/pub/BiuletynOSW/2008/0804/080416/TnW02.htm

2008-04-18