Koszty zmienne
Koszty zmienne
(produkcji)
zmieniaj
Mog
ą się wraz ze wzrostem produkcji.
ą być przyporządkowane bezpośrednio
Zmiana wielkości produkcji znajduje
produktom lub zamówieniom (grupom):
bezpośrednie odzwierciedlenie w poziomie
proporcjonalne
degresywne
progresywne regresywne
?????
ponoszonych kosztów. Przy czym
materiały do produkcji,
koszty
składniki kosztów zachowują się różnie
płace bezpośrednio produkcyjne,
pod wpływem zmian wielkości produkcji.
zmienne koszty ogólne:
Dlatego ważny jest podział kosztów ze
prąd,
względu na sposób reagowania na zmiany
transport,
wielkości produkcji.
opakowania,
prowizje,
produkcja
usługi obce.
Koszty stałe
Elementy analizy rentowności
eksploatacyjnej Sn
Definicje
niezależne od wielkości produkcji/sprzedaży.
WE
K, S
Mo
+
żna je podzielić na minimum dwie grupy:
Marża
• Marża brutto (kontrybucyjna, pokrycia,
przemysł
przemysłowa, handlowa) – ró
żnica między
szczególne koszty stałe – na ich poziom
owa
Kc
(brutto,
przychodami ze sprzedaży i kosztami
kierownicy mogą wywierać wpływ w trakcie
pokrycia)
zmiennymi,
roku, przykładowo koszty marketingu, reklamy, Koszty nie
skutkujące
wydatkowo
• Zysk operacyjny – ró
żnica między marżą brutto i
ogólne koszty stałe – na które wpływ ma
Kz
kosztami stałymi,
jedynie dyrekcja przedsiębiorstwa, dotyczą w
koszty
WE
szczególności finansów, rachunkowości oraz
Ks
• EBIT – zysk operacyjny skorygowany o
administracji ogólnej
-
Margines
pozostałe przychody i koszty, zysk przed
Względnie stałe (skokowo-stałe)
bezpieczeństwa
Stałe nie oznacza,
odsetkami i opodatkowaniem,
(semizmienne)
że nie mogą być
bezwzględnie stałe
zmniejszone.
Próg
Próg
produkcja
Koszty skutkujące
P
wydatkowo
płynności
rentowności
Wskaźnik udziału kosztów
Definicje
ZADANIE (I)
zmiennych w sprzedaży netto
• Próg rentowności, punkt przełamania,
Analiza dotyczy budynku biurowego.
Wskaźnik koniunktury cenowej, na który
punkt wyrównania (BEP – break even
Niezależnie od poziomu najmu w budynku koszty wpływa:
point –minimalna skala produkcji, przy
ponoszone przez właściciela wynoszą 30 tys zł, na co składają się:
- koniunktura cenowa (relacja cen
której wyrób przestaje być rentowny. W
- podatek nieruchomości,
zaopatrzenia i zbytu),
tym punkcie realizowane przychody
- opłaty dzierżawne i najem biur,
pokrywają się z poniesionymi kosztami.
- struktura asortymentowa,
- monitoring budynku,
• BEP wskazuje na wielkość produkcji,
- postęp techniczny (w dłuższym przedziale
- opłaty serwisowe i konserwacje,
która może nie mieć popytu na rynku.
czasu).
- ochrona budynku,
- obsługa administracyjno-księgowa,
- wynagrodzenie Zarządu.
1
Próg rentowności przy
ZADANIE (II)
produkcji
produkcji wieloasortymentowej
jednoasortymentowej
Obiekt ma 10 tys mkw przeznaczonych na
wynajem, w tym 7 tys mkw pow. biurowej, 2
Sprzedaż - S=P*c
Sprzedaż - S=Σ Pi*ci
tys mkw pow. usługowo-handlowej, 1 tys mkw
Koszt całkowity – Kc = Ks + P * kjz
Koszt całkowity – Kc = Ks + Σ Pi * kjzi
pow. magazynowej. Wynajęte jest 500 mkw
pow magazynowej oraz 2 tys mkw pow.
S = Kc, to
S = Kc, to
biurowej, łączny przychód z tego tytułu to 22
- ilościowy - BEP = Ks/(c-kz)
P1 * (c1 – kz1) + P2 * (c2 – kz2) – Ks = 0
tys Euro. Ile należy wynająć jeszcze
powierzchni, aby wyjść na „zero”, ile należy
- wartościowy – BEP’=BEP*c
wynająć powierzchni, aby utrzymać minimalny
- procentowy – BEP’’=BEP/Pm (zdolność
10% margines bezpieczeństwa wymagany
produkcyjna)
przez BANK, który udzielił kredytu w
wysokości 6 mln EURO spłacany w równych
ratach przez 10 lat.
Margines (strefa)
Analiza wrażliwości
Wskaźnik bezpieczeństwa
bezpieczeństwa
• Analiza różnych wariantów decyzyjnych
• Odległość między obecną sprzedażą, a
• Odchylenie między rzeczywistym a
związanych ze zmianą warunków
sprzedażą graniczną,
krytycznym (granicznym) rozmiarem
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
• Margines bezpieczeństwa może być
sprzedaży
• W badaniach uwzględnia się zmianę jednego
badany dla różnych wielkości,
Wb = (S-BEP)/S
lub równocześnie kilku czynników.
• Analiza ta obejmuje również badanie
• Rozpatrywany w ujęciu
Współczynnik powinien być dodatni i bliski
granicznego poziomu poszczególnych
– bezwzględnym ([c*P1]-[c*P0]) i
jedności.
czynników, to jest takiego, który gwarantuje
– względnym ([c*P1]-[c*P0])/[c*P0].
osiągnięcie BEP.
Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne
Do
analizy
ryzyka
operacyjnego
Odzwierciedlenie wpływu kosztów stałych
Istota tego ryzyka jest przede wszystkim
wykorzystywane są trzy podstawowe metody:
na działalność przedsiębiorstwa.
związana z wielkością udziału kosztów
Przy niskich kosztach stałych i wysokiej
stałych w kosztach działalności operacyjnej
1. Analiza progu rentowności
rentowności występuje niskie ryzyko
ogółem.
2. Analiza marginesu bezpieczeństwa
operacyjne.
Im wyższy udział kosztów stałych, tym większa 3. Analiza stopnia dźwigni operacyjnej
wrażliwość zysku na działalności
podstawowej na wahania przychodów ze
sprzedaży.
Inaczej mówiąc, przy wysokim udziale kosztów
stałych, nawet nieznaczne zmiany
przychodów ze sprzedaży mogą
spowodować istotne wahnięcia wyniku na
2
Istota ryzyka operacyjnego
Dźwignia operacyjna
Przez dźwignię operacyjną rozumiemy ponad
Ze względu na fakt, iż część kosztów działalności zawsze jest proporcjonaln
stała, zmiana wyniku na sprzedaży wywołana przez ą zmianę wyniku na sprzedaży
Stopień dźwigni może być:
jednostkową zmianę przychodów ze sprzedaży zawsze wywołaną przez jednostkową zmianę przychodów
będzie miała charakter ponadproporcjonalny. Właśnie tutaj
+ wzrost sprzedaży daje poprawę
ze sprzedaży.
najbardziej widoczna jest istota ryzyka operacyjnego. Przy rentowności,
niskim udziale kosztów stałych, próg rentowności jest osiągany stosunkowo szybko (już przy niewielkich
- wzrost sprzedaży powoduje pogorszenie
Stopień dźwigni operacyjnej można określić za przychodach ze sprzedaży, pokryte są koszty działalności) i jednocze
rentowności.
pomoc
śnie każda zmiana przychodów powoduje
ą następującego wzoru:
stosukowo nieznacznie ponadproporcjonalne zmiany wyniku na sprzedaży. Ryzyko operacyjne jest niskie. Przy DOL=SDO = [S – K ] / [S – K
– K ]
wysokim udziale kosztów stałych, jednostka ma wyższą 0
Z0
0
Z0
S0
wartość progu rentowności (tj. musi wypracować więcej DOL = [S – K ] / EBIT
0
Z0
0
przychodów, żeby pokryć koszty działalności), ale DOL = %∆ EBIT / %∆ S
jednocześnie każda zmiana przychodów, powoduje znacznie ponadproporcjonalne zmiany wyniku na sprzedaży. Ryzyko operacyjne jest więc wysokie.
Dźwignia finansowa
Stopa zwrotu z danego przedsięwzięcia jest
Pewne rodzaje działalności mają na trwałe
adekwatna do jego ryzyka, - czyli, im wy
Odzwierciedla związek jaki zachodzi między ższe
wpisane w siebie wysoki udział kosztów
ryzyko, tym potencjalnie wyższa stopa zwrotu i strukturą kapitału a poziomem rentowności
stałych (działalność produkcyjna z
odwrotnie - im niższe ryzyko, tym potencjalnie kapitału własnego przedsiębiorstwa.
wykorzystaniem znaczącego parku
niższa stopa zwrotu. Niska skłonność do ryzyka Ogólnie przyjmuje się, że zastosowanie
znajdzie odzwierciedlenie w niskim udziale kosztów maszynowego) inne cechują się niskim
obcych
źródeł
finansowania
pozwala
stałych. Próg rentowności zostanie osiągnięty udziałem kosztów stałych (działalność
przedsiębiorstwu
podnieść
efektywność
szybciej, ale przyrosty zysku na sprzedaży
handlowa, czy usługowa).
wywołane zmianami przychodów, będą niższe.
wykorzystania kapitału własnego.
W tym momencie należy pamiętać o podstawowej zasadzie rządzącej nauką
finansów. Stopa zwrotu z danego
przedsięwzięcia jest adekwatna do jego ryzyka, - czyli, im wyższe ryzyko, tym potencjalnie wyższa stopa zwrotu i odwrotnie - im niższe ryzyko, tym potencjalnie niższa stopa zwrotu. Zwiększając udział kosztów stałych, zwiększamy ryzyko operacyjne swojej działalności - poziom przychodów, który musimy osiągnąć, aby wykazać zysk na sprzedaży jest znacznie wyższy niż przy niskim udziale kosztów stałych. Po przekroczeniu progu rentowności czeka na nas jednak niespodzianka w postaci premii za ryzyko, które podjęliśmy. Premia ta ma postać wysokiego stopnia dźwigni operacyjnej. Efekt dźwigni polega na tym, aby niewielkim wysiłkiem, wywołać znaczące zmiany. W tym przypadku, niewielki
wzrost
przychodów,
wywoła
znacznie
ponadproporcjonalny wzrost zysku na sprzedaży. Niska skłonność do ryzyka znajdzie odzwierciedlenie w niskim udziale kosztów stałych. Próg rentowności zostanie osiągnięty szybciej, ale przyrosty zysku na sprzedaży wywołane zmianami przychodów, będą niższe.
3